Alþýðublaðið - 13.06.1928, Blaðsíða 2

IftLiÞ-ÝÐUBEAÐIÐ
j AliÞÝÐUBMÐIÐ [
| kemur út á hverjum virkum degi. !
J Afgreiðsla i Aipýöuhúsinu við |
j Hveriisgötu 8 opin Srá k). 9 árd. j
J til kl. 7 síöd.
j Skrifstofa á sama staö opin kl. |
j í*V>—l0l's árd. og kl. 8 — 9 síöd. I
t Siðn.ar: 988 (afgreiðsian) og 2394 j
2 fskritstofan). f
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á >
J mánnöi. Auglýsing'arverðkr.0,15 I
j hver mm. eindálka. !
j Prenfsmiðja: Alþýðuprentsmi6]an (
J (i sama húsi, simi 1294). >
Skýrsia
F©rseta Alþýðnsani -
baads Islaads.
Útdráttur.
Félagar!
Sambandsstjórnin, sem. nú skil-
ar af sér á þessu þingii hefir
setið að eins U/2 ár. Stafar það
af því, að síðasta sambandsþing,
sem haldið var haustið 1926,
samþykti að halda þingið franx-
vegis að vorinu.
Þótt þetta tímabil hafi verið
stutt, hefir það verið talsvert við-
burðarikt, einkum að því er snert-
ir stjórnmálastr'afsetni flokksins.
Vík ég nánar að því síðar.
Sambandsþingið 1926 samþykti
að Alþýðusambandið skyldi æskja
upptöku í Alþjóðasamband jafn-
aðarmanna og verkamanna (II.
Internátionale). Sótti sambands-
stjórnin um upptöku að loknu -
þingi, og var hún vei.tt á önd-
verðu árinu 1927.
Engar stórkostlegar vinnudeil-
ur hafa komið upp á þessu tíma-
bili. Yfirleitt bafa kaupdeilurnar
jafnast án íblutunar sambands-
stjórnar. Kaupgjald við vegagerð
ríkissjóðs hefir verið óhiæfilega
lágt. Hefir sambandsstjórnin baft
nokkur afskifti af máli þessu og
reynt að fá hækkun á vegavininu-
kaupinu. Dálítil hækkun hefir.
fengist, en þó vantar mi'kið á, að
það geti viðunanlegt kallast.
Otbreiðslustarfsemin hafir aðal-
lega verið rekin í sambandi við
'kosningabaráttuna í fyrra og bæja
og sveitastjórnakosningar. Al-
þýðuíiokksmenn voru í kjöri í
allmörgum kjördæmum. Við feng-
um á 7. þúsund atkvæða og náð-
um. 4 þingscétum, auk þess sæt-
is, er við unnum við landskjörið,
þannig, að nú á flokkurinn 5 íull-
trúa á þingi.
Af kosningunum leiddi það, að
ibaldsstjórnin varð að sleppa
völdum í ágúst í fyrra. Stjórn
Framsóknarflokksins snéri sér til
sambandsstjórnarinrxar og spurð-
ist fyrir um afstöðu hennar til
Framsóknarstjómar, ef mynduð
yrði. Sambandsstjórnin ákvað að
lofa stjórninni hlutleysi. Var pað
loforð engum skilyrðum bundið,
enda um óákveðinn tma veitt,
eins og frá var skýrt þá þegair í
Alþýðublaðinu. Vitaskuld er öll-
um það ljóst, að Framsóknar-
flokkurinn er okkur andvígur í
okkar aðal stefnumálum, en hann
stendur okknr þó nær en íbaldið.
Hann er okkur ekki beinlínis
fjandsamlegur, en það er íhalds-
flokkurinn.
Aðstaða okkar á þingi rnátti
beita góð. Hvorugur stóru flokk-
anna bafði þinigmeirihluta. Þess
vegna gáturn við líka baft meiri
áhrif á löggjöfina nú en nokkru
sinni fyrr. Skal ég nú með ör-
fáum orðum drepa á hin helztu
þingmálanna.
Togamvölmlögm. 1918 kröfðust
sjómenn fyrst lögskipaðrar 8
stunda hvildar á togurum dag
bvern. Togaravökulögin voru
samþykt 1921, en hvíldart minn
var þar ákveðinn að eins 6
stundir í sólarhring. 'Á þingnu
í vetur fékst bvíldartiminn lengd-
ur upp í 8 stundir, og þar meö
v trppíylt kraía sjómanna frá
1918.
. Atv'miir liljrslur,. Síðasta alþingi
samþykti lög um að safna skuli
reglulega skýrslum um atvinnu-
lausa menn í öllum kaupstöðum
landsins. Verklýðsfélögunum er
ætlað að safna skýrslum þessum.
Þannig á að fá glögt yfirlit yfir
atvinnuástandið í landinu, svo áð
séð verði á hvern hátt bezt verði
bætt úr atvinnuleysinu, sem þjak-
ar okkur árs árlega.
Breytjjtg kjördœmaskipun' rinn-
ctr, Krafa okkar er unr gagngerða
breytingu á kjördæmasfipuninnii,
en að þessu sinni fékst að eins
samþykt að skifta Gullbringu- og
Kjósar-sýslu í 2 kjördæmi, þann-
ig, að Hafnarfjörður yrði sárstakt
kjördæmi. Með þessu er örlítið
bætt úr órétti núverandi kjör-
dæmaskipunar. Fyrir okkur hefir
þetta sérstaka þýðingu, því að
líkur eru til, að Alþýðuflokkur-
inn yinnd þar sæti, þegar næst
fara franr kosningar.
areytmg a lOgum um komingu
utan kjöreUicKi. Uppvíst bafði orð-
ið um umifangsmikil svik og at-
Kvæoaiaisanrr vro kosningar utan
iqorstaöa. A alþingr í vetur voru
•lögiit smiðuð upp, ýms ákvæði
þeirra gerð gleggri og ákveðnari
og nýjunr bætt við. Sýsiumönn-
um, hreppstjörum og öðrum, sem
kjörgögn hiafa undir höndum, er
gert að skyldu að gera glögg
sk.il á þeinr, svo að með sæmi-
legu eftirliti á að nraga fyrir-
Dyggja atRvæðaialsanrr meö oliu.
Sly&atrjigxjmgalögin. Þær breyt-
ingar fengust á þeinr, að slysa-
bæturnar voru hækkaðar um 50o/o.
Þá skal ég drepa á eitt rrtál,
sem einn af þingmöinnum Al-
■ þýðuflokksins var meðflutnings-
maður að; er það:
SMcreinféáaalm,. Á hverju þingi
síðan 1921 befir þingmaður Al-
þýðuflokksinis flutt frv.1 um að
ríkið tæki að sér einkasölu á
útflutningsisild. Frv. þessu var
jaínan lógað á hverju þingi. Ekki
af því, að þingið ekki sæi og
viðurk-endi ólagið á síldarverzl-
Þiær sy-sturnar, Ólína og Herdís
Andrésdætur, eru sjötugar í dag.
Þær eru Breiðfirð-ingar að ætt
og uppruna, náskyldar Matthiasi
Jochum-ssyni. 1 sveitunum við
Breiðafjörð hiefir fyrr -og síðar
lifað margt gáfaðra og vel rnentra
karla og kvenna, enda eru lífs-
hættir við Br-eiðafjörð fjöl breytt-
ir og vel til þess fallnir að gera
hið andlega líf f-ólksins frjálst
og heilbrigt.
Þæ.r systur höfðu af öðru en
iöjuieysi að segja í æsku. En
þær ólu-st upp hjá mentelsku og
dugandi fólki, og hversdagsstörf
kvenna voru ekki að eins tóvinna,
þvottar og fatabætingar, heldur
-og marghátta útivinnu á sjö og
1 eyjurn. Og alla æfi sína hafa
þær unnið mikið systurnar, en
aldrei ha-fa þær mist sjónar á
. því, að til eru önnur verðmæti
en þau, er munnur og magi meta.
Þ-ær hafa alt af aukið við sjóð
mentunar sinnar, a-usið af lind-
um lífsreynslunnar og notað sér
vel þá fjársjóði, er bækur þær
höfðu að geynra, er þær náðu til.
Það vita og kunningjar þeirra,
að skenrti!egri og reifari konur
eru vandfundnar. Fjörið og þrótt-
urinn er eigi af vaniefnunr, og svo
segja þær frá því, er þær hafa
beyrt eðia séð, að slíkt mun fá-
títt, nú orðið að nrnista kosti.;
Hitt vita allir, að ljóð þeirra, er
þær gáfu út í bókarfiormi 1924,
b-era vott um mifela mentun og
óvenjuiegan þroska.
Það er auðsætt af ljóðununr,
að þeinr systrum er í merg runn-
in hin gamla sagna- og lj-óða-
menning vor, en það dylst og
eigi, að þær hafa fylgst með kröf-
um tímans um málbragð og
smekkvísi alla. Það er enginn
mygluþefur af ljóðu-m þeirr-a.
Fiormið er leikandi létt, svo sem
hjá hinum hagkvæðustu rimna-
skáldum, og fegurðarkendin í
orðavaii og líkinga svo öru-gg
senr hjá hinum bezt mentuðu
yngri skáldum vorum. Ósvikinn
uninni. Þau árin, sem mes-t veidd-
ist, reyndust oftiast mestu ta-ps-
árin. Árið 1926 samþ. íhaldið eins ,
koniar einkasölu á sáíd. Þar var
félagi útgerðarmanna ætlað að
r-eka einkasöluna, þan-nig, að fá-
einir stæristu úígerðarmennirniK
hefðu getað ráðið þar lögunr og
lofum. Lög þes-si komust aldrei)
í framkvæ-md, enda lét íhalds-
stjórnin af völdum í fyrrasumar.
I vetur flutti ég enn í e. d.
frv. unr rikiseinkas-öiu á síld. En
þegar fyrirsjáanlegt var, að það
írv. myndi ekki ná íram að ga-nga,
varð það að samkomulagi, að Erl.
Friiðjónsson gerðist meófiutnings-
miaður að frv. því, sem nú er
orðdð að lögunr. Með þeim er
lögboðinn einskonar samvinnu-fé-
lagsskapur allra síldarútgerðar-
manna. V.ið lítum svo á, sanr-
kjarni er og í kvæðum þeirra,
og heilbrigt vinnulíf hefir vernd-
að þær frá blóðleysi og bleik-
fölva, er einkennir stundum bók-
ormana. Ljóðin eru sériega til-
gerðarlaus og eðlileg. Sums stað-
ar er yfir þeim svo hressandi og
frjálsl-egur blær, að hreinasta
sálubót er að lestrinuin.
Þá er eitt, senr ég vil enn nef-na.
Báðar þessar konur þafa gert
upp reikninginn við tilveruna. Og
hvernig er svo það uppgjör? At-
hugum nú kjör þeirra: Þær hafa
átt erfitt, fengið marga bratta
báru og allmjög gefið á bátinn
oft og tíðum. Þær hafa
átt viðkvæma - skáldlund 0g
flest verið andstætt eðlinu —
þránni -0g yonunum. Er þá g-óðra
reikningsskiia að vænta? Jú, þær
æðrast -ekki sv-o mjög. Sorgin,
andstreymið, erfiðið — ekkert af
þessu hefir náð að beygja þær,
Nei, alt befir það lyft þeim og
gefið þeim viðari sýn. Þær sjá,
að það hefir veitt þeim þroska
og vildu ekki æskja þess, að sár-
ustu stundirnar hefðu verið ólif-
aðar. Raunar hefir þeim oft fund-
ist sortna um of fyrir stafni, og
má sjá þess merki í kvæðum
þeirra. En jafnvel þá er bitrast
hefir verið haglið og myrkastur
bylurinn, hafa þær ekki beygt sig
og látið reka. Dekst er yfir kvæði
Herdíisar „Til veraldarinnar“. En
er þar víl eða v-ol? Nei, þar er
þróttur, beizkja, hiti, svo sem
Bólu-Hjátmar væri þar kominn.
„Gjörist hennar greiðug lund
og gjafa opni hún skrínið,
því er eins og hent í hund
og hitti beint á trýnið.“
Margir munu í dag hugsa lrlýtt
til þeirra og æskja þess, að þær
lifi enn þá léngi, svo ernar aind-
iega og líkamlega sem þær eru,
Og þess mundu þær vilja óska
íslenzkri alþýðu, að henni yrði
-eins notadrjúg hin nýja og að
mörgu leyti glæsilega og marg-
þætta menning og þeim hefir orð-
ið hin gamla, trausta, en fáþætta.
Gudm. Gísiason Hagalín.
bandsstjórn og þingm-enn AI--
þýðuflokksins, að það ófarnaðar-
ástand, sem síldarverzlunin hefir
verið í, sé þjóðinni í heild og
verkalýðnum sérstaklega svo stór-
hættulegt, að sjálfsagt væri að
styöja að hv-erri þeirri breytingu,
sem til bóta væri. Við litum á
þetta senr spor út úr verstu ó-
göngunum og tvímælalaust til
bóta, einkum þegar þess er gætt,
að samtímiis voru samþykt heim-
ildarlög um stofnun silciar-
bræðslustöðva. Meira.
„Lyra“
fer til útlanda annað kvöld.
„Æfintýrið,‘
verður leikið annað kvöld kL
8. Alþýðusýning.