Vísir - 04.10.1929, Page 5

vlsiR
Föstudiaginn 4. okt. 1929.
Eins og iindaníarin ár munum
við með „Esju“ í þessum mánuði
i'á eitthvað af
hinu fræga Vopnafjarðar spað-
saltaða dilkakjöti.
Bestu meðmælin með þessu sér-
staklega góða kjöti, virðast vera
þau, að lijngað til höfum við ald-
rei getað fullnægt eflirspurninni.
Frestið því ekki að panta.
Er það góð bók?
—0—
Eg get ekki annaö en hlegiö aö
því, aö menn skuli vej'a að deila,
svo mörgum dálkum nernur um
þaö, hvort þetta eöa hitt oröiö,
sem standi í einhverri bókinni sé
íslenska, eins og t. d. oröið ,,dauf-
dumbur“ í bókinni „FramtíÖ
hjónabandsins" en ganga hins
\egar alveg framhjá efni bókar-
innar. 'Mér virtist bókin vera á
fremur liöugu máli, og í alla staöi
sæfnilegu. Aftur á móti álít eg
margt af innihaldi bókarinnar al-
veg óssémilegt, og heföi mér þótt
vænt um aö sjá, ef einhver heföi
átalið það i blööunum, em það hef-
ir ekki orðið.
Þaö er fjarri mér að eg vilji
liafa neina æsingu í umtali mínu
um þessa bók, og að eg- ekki vilji
láta hana njóta sannmælis. Eg vil
]>vi segja aö í henni sé margt fróð-
legt og yfirleitt má segja að hún
sé skaðlaus fertugu fólki og þar
yfir. Hinsvegar álít eg að hún
geti verið skaðleg aflesturs fyrir
unga fólkið, sérstaklega er eg al-
veg á móti því að ungar stúlkur
lesi hana. Ekki þó svo að skilja,
að bókin sé orðljót, því það er hún
ckki. En meiningin, sem þar kem-
ur fram, er oft á tí'ðum svo greini-
leg, að þar er ekki um að villast.
Yirðist mér hætta á, ef ungar
stúlkur lesa þessa bók, að þær
álíti á eftir, að sér sé margt leyfi-
iegt, sem fram að þessu hefir ekki
verið álitið rétt að ungar stúlkur
gerðu, og hef eg harðbannað
mínum dætrurn að lesa bókina.
Hvað ttngiim mönnum viðvíkur,
álít eg ekkert varið í það að þeir
lesi hana, en ímynda mér að það
verði ef til vill erfiðara- að halda
þeim frá því. Eg held að það væri
þarfara að gefa út bækur sem
hvettu unga fólkið til þess að vera
stiltára, heldur en að vera að
skýra fyrir því það sem það
ekkert þarf að vita um.
ö. P. G.
Geirfugl, örn og ralur.
Síðasta orðsending mín til hr.
P. Nielsens.
—o—
I fimtudagsbl. „Visis“ 12. sqpt.
hefir hr. P. Nielsen, ritað alllanga
grein móti grein þeirri, er eg skrif-
;<ði í „Visi“ 21. f. m. um geirfugl-
inn. Eg ætla mér ekki að fara að
standa i frekari ritdeilu við hinn
mæta og merka mann, út af jafn
ómerkilegum ágreiningi, og þeim,
hverjir það voru, sem lóguðu síð-
ustu geirfuglum, sem náðst hafa
hér viö land, eða hvaða ár það
var. Aðeins vil eg taka það fram,
meö fullum heimildum, að faöir
minn steig aldrei fæti sinum á
lancl í Eldey alla þá tíð, sem hann
lifði, og gat því ekki hafa brotið
þar neitt egg, hvorki „gráungað“
(3. júní!) né óungaö, og of oft
minntist hann á það á síðari ár-
u.m, að nú væri gaman og gagnlegt
að eiga eggið, sem Sigurður hefði
slíilið eftir í Eldcy, ef hann hefði
vitað sjálfan sig hafa brotið það!
Ágreining okkar hr. P. Nielsens,
um ártölin læt eg mig litlu skifta,
stigmunur þeirra ekki svo hár, að
það hafi li'in minstu áhrif á mjg,
hvort þ.essir geirfugíar voru drepn-
ir tveinmr árum fyr eða 'síðar,
en áreiðanlega man eg það rétt, að
faðir minn sagðist hafa verið 23
ára, er hann fór þessa Eldeyjarför,
og fæddur var hann 1823, svo
nærri stappar nú árinu 1846! Og
hinsvcgar ekki hægt að neita því,
sð útlendir ferðalangar, sem skrif-
'að hafa um Island og íslendinga,
. h.afa stundúm hallað meir frá réttu
máli i lýsingtmi sínum á landi og
þjóð en sem svarar, einni egg-
skurn, eða tveimur í tölvisi.
En sennilega veröur það seint,
sem eg' verð sammála þeim mæta
manni, hr. P. Nielsen, um það, hve
mikið „óhapp“ það má teljast, að
gcirfuglinn er nú aö áliti fjöldans
horfinn úr heimi þessum fyrir fult
og alt — fugl, sem aldrei sást við
strendur þessa lands, heldur hélt
sig ávalt í fjarlægum eyjum og út-
skerjum, og gat því aldrei orðið
hinni íslensku þjóð ti! hinnar
minstu ánægju eða gleði, nema þá
aðeins dauður skrokkurinn. En
bættur sé skaði sá. Geirfuglaferð-y
irnar voru búnar aö bana helst til
oí mörgttm íslenskum sjómönn-
ura, áður en að þær „óhappa“-ferð-
ir lögðust niður, og ætti það að
vera fagnaðarauki hinni islensku
sjómannastétt, að lekið er nú
fyrir þær blóðfórnir fyrir 'fult og
a!t! Og eg' játa þa'ð alveg I)lygð-
unarlaust, að eg met margfalt
rneira mörg mannslíf, en geirfugls-
skrokk í eyðiskeri úti á regin hafi!
Og trúað gæti eg því, að finna
mætti menn hér á landi, sem væru
mér fyllilega sammála um það, að
— að athuguðu máli — sé það
tæpast ómaksins vert, að harrna
burtför þessa hræfugls úr heimin-
um, sem var til einskis annars í
r.álægð þessa lands, en aukinna
manntjóna, sorgárogsaknaðarfyr-
ir konttr og börn hinnar íslensku
sjómannastéttar! — Þaunig lít eg
á þetta mál, og læt svp úttalað um
það fyrir fult og alt, en sný nú
máli mínu með Örfáum orðum að
því, er mér þykir meira um vert,
og eg álít meira tilfinningamál
fyrir þjóðarheildina og varða
hana meira í nútíð og framtíð,
sem sé því, ef svo skyldi vera, sem
margir óttast, að hin sömu örlög
biði 1111 í náinni íramtíð, tveggja
okkar fegurstu fuglategunda, arn-
arins og fálkans, að verða aldauða
hér á landi, og það ef til vill inn-
an fárra ára, að sumra tnanna
dómi 0g áliti. Það væri þjóðinni
ó!)ætanlegt tjón, ef báðar þessar
alíslensku fuglategundir yrði al-
dauðá hér, og- það eingöngu fyrir
,.óhöpp“ og skammsýni mannsins!
Því óhætt mun að fullyrða, að það
cr eingöngu mannvitið og manns-
höndin, sem hefir nú að kalla má
gjöreytt ernirjum og fálkanum, en
$m0^TJómyNDmoWi
yfu siursiræti 10.
Opin kl 10—7. Su nnuc/.
>>
tii þess ligg'ja aöallega. þrjár or-
sakir frá mannsins hálfu, sem sé
eitrun, skot og eggjarán! — en
refaeitrunin mun þó hafa höggvið
stærsta skarðið i hóp arnanna. —
Pefaeitrun ]\essi er þjóðarsmán og
svivirðing sem aldrei er hægt að
lýsa með nógu svörtum litum. —
Hún er þrælslegasta níöingsverk
gcgn saklausum dýrurn, refum,
örnum og hröfnum, sem aðallega
láta tælast af þessu vélræði manns-
ins, og ógleymanlegt er mér, er
eg' eitt sinn fyrir mörgum árum á
Kyndilmessudag kom að eitruðum
hestskrokk hér i Haínaheiðinnj
(,.Hvalhólum“) í harðindum mikl-
um, þar, sem voru að veltast,
dau.ðir og hálfdauðir, 34 hrafnar
og 7 ernir. Eg hefi líka séð hunda
cg refi drepast af' refaeitri
(stryknin) og verð eg að segja, að
það þarf sterkar taugar og hrafns-
hiarta. til þess að geta með köldu
blóJH hörft á þær hörmunga kval-
ir, sem dyrin líða all-langan tíma,
áður en þau drepast, en eg ætla
ekki að fara frekari orðum um
refaéitrunina nú, en gjöri það
eftil' vill við tækifæri síðar.
Annað það, sem eytt hefir örn-
um, en þó aðallega íálkanum, er
hin takmarkalausa ástríða ein-
stakra manna alt fram að síðustu
aldamótum, að skjóta háðar þessar
íuglategundir, hvar sem færi gafst,
ti’. þess að skreyta með hömum
þeirra, viðhafnarsali sína, útlend
sö.fn og auðkýfingahallir. — Og
síðast en ekki síst má nefna eggja-
ránsýki einstöku mauna, sem létu
einskis ófreistað, til að ræna og
láta ræna, arnar- og íálkaeggjum
hvár, sem til náðist, i eigingjörn-
um tilgangi, og f-yrir sin eigin
eggjasöfn og annara eggjasöfn.
— Þetta þrent: eitrun, s'kot og
eggjarán, eru þá orsakir þeirra
sorglegu afleiðinga, á.ð örninn og
fálkinn eru nú að kalla má, aidaúð-
ir hér á landi — eingöngu fyxir
niistök og skammsýni mannanna!
Og eg er ]>ess fullviss, að hr. P.
Nielsen, er mér sammála um það,
að ef öll þáu árnar og fálka egg.
sem rænt var hér af einstökum
mönnum í áðurgreindum tilgangi,
á síðastliðinni öld, hefðu íengið
að vera i friði í hreiðrum sínum,
og- ungast þar út, og aukið svo kyn
sitt á eðlilegan hátt, þá væri mörg-
um erninum og fálkanum fleira
lifandi á landi hér en nú er! En
það er þó ef til vill ekki um sein-
an enn þá, að byggja upp það,
sem brotið var, ef öll þjóðin er
einhuga um það, að taka sarnan
höndum, og vernda þær litlu leif-
ar, sem enn þá kunna að vera á
landi hér af erni og fálka, frá al-
gjörðri tortimingu. Og eg veit, að
okkur hr. P. Nielsen er það nú
báðum jafn mikið áhugamál, að
örninn og fálkinn mættu aukast
()g margfaldast á landi hér, sam-
kvæmt eðlilegum náttúrunnar skil-
yrðum, án þess mannvitið og
mannshöndin komi þar nálægt til
óhappa, eyðileggingar og tortím-
ingar, eðlilegri framtíðar fjölgun
þessara tveggja fegurstu fugla is-
lensku þjóðarinnar!
Báðir höfum við hr. P. Nielsen,
verið sagðir góðar skyttur en
sennilega sannast nú á okkur báð-
um jafnt að — Annað er vorhug-
ur og annað vetrarhugur!
Kveð eg svo hinn mikilsvirta
öldung og íslandsvin með fyllstu
virðingu.
ól. Ketilsson.
Nætnpvöfðni? L. R.
Næturvöröur í október — desember 1929.
Okt. Nóv. Des.
Tón Hj. Sigurðsson . 16. 6. 27- 18.
Matthías Einarsson . 17- 7- 28. 19.
ólafur Þorsteinssort . . . 18. 8. 29. 20.
Magnús Pétursson . .. iy- 9- 30- 21.
Halldór Hansen 20. 10. r. 22.
Ólafur Tónsson 1 I. 2. 23.
Gunnlaugur Einarsson 12. 3- 24.
Daníel Fjeldsted ... > J3 4- 25.
Arni Péturssön 3- 24- 14. 5. 26.
Friðrik Björnsson . . . 4- 25- i5- 6. 27.
Kjartan Olafsson . .. 5- 26. 16. 7. 28.
Katrín Thoroddsen . 6. 27. i7- 8. 29.
Níels P. Dungal 7-28. 18. 9. 30.
Magnús Pétursson . .. 19. 10. 31.
Þlalldór Stefánsson . 9- 30. 20. 11.
Hannes Guðmundsson 21. T2.
Ólafur Iielgason ... n. 1. 22. L3-
Sveinn Gunnarsson . 12. 2. 23- 14-
Einar Ástráðsson ... ........... 13. 3- 24r Lv
Valtýr Albertsson . . . • • • 14- 4- 25- 16.
Láms Tónsson LS- 5- 26. l7'
Næturvörður í Reykjavíkur-lyfjabúð og lyfjabúðinni Iðunni vik-
•urnar sem byrja 29. sept., 13. 27. okt., 10. og 24. nóv.,'8. og 22. cles,
Næturvörður í Laugavegs-lyfjabúð og lyfjabúðinni Ingólfur vik-
urnar sem byrja 6. og 20. okt., 3. og 17. nóé., 1., 15. og 29. des.
Bilstjóri varðlæknis: Gunnar Ólafsson, Vatnsstíg 4, sími 391.

M0NDLUR
sætar — 12Vs kg. ks.
nýkomnap.
I. Brynjólfsson & Kvaran.
Æ3
Ef
yður vantar gjaldmæiisbifreið til bæjaraksturs, þá eru
ódýrustu og bestu bifreiðimar ávalt við hendina, ef
þér aðeins hringið í einhvern af símum stöðvarinnar:
----> 580—581 og 582. í----
Þeir scm einu sinni reyna viðskiftin verða fastir við-
skiftamenn.
Bitrelðasteð Steinddrs.

Best að auglýsa í Vísi.
Eftlr lestur.
—o—
Sannleik ávalt segja ber,
sem þó hylli brýtur:
Flest af því sem fánýtt er
fylsta lofið hlýtur.
Alment skrum þó ali drótt
auramenn sem kjósa,
þá er gjarnast þunt og mjótt
það, sem flestir hrósa.
Fyi-'ir gjald þó fáist smátt
— forn er vani slyngur, —
margir hefja merkið hátt
Mammon þegar syngur.
Listin hefir lítinn mátt
lepp úr svelli’ að rífa.
Fuglar tamdir fljúga lágt,
frjálsir hærra svífa.
í þeim trylta auradans
éfnið hefir valdið.
Himni tengdur hugur manns
horfir síst á gjaldið.
Jón frá Hvoli.
Þú ert þreyttur
daufur og dapur í skapi. —
Þetta er vissulega í sam-
bandi við slit tauganna.
Sellur líkamans þarfnast
endurnýjunar. Þú þarft
strax að byrja að nota
Fersól. — Þá færðu nýjan
lífskraft, sem endurlífgar
líkamsstarfsemina.
Fersól herðir taugarnar,
styrkir hjartað og eykur
likamlegan kraft og Mfs-
magn. Fajst í flestum lyf ja-
búðum og