Vísir - 11.06.1931, Blaðsíða 2

V t S 1 K
Fj ölmennið á kj örstadinn I
Kjósið D—listannl
Kpsningin hér í bænui.n, á
morgun, er þýðingarmeiri t'yr-
ir Reykjavíkurbæ, en nienn eí
til vill liafa gert sér grein fvr-
ir.. bað er auðvitað ölliun ljósí.
live þýðingarmikil úrslitin oru
í sjálfu sér, ])að, hverjir kosn-
ir verða. En þau úrslii vita
raenn nú nokkurnveginn fyrir-
fram. En það er annað atriði,
sem ef til vill er engu þýðing-
arminna, að Reykvíkingar fjöl-
menni til þessarar kosningar.
í þessum kosningum er í
raun og veru barist um áðeins
«“itt. Það er barist um ])að eiti,
liver eigi að vera réttur Revk-
víkinga til að liafa ahrif á lög-
gjöf og . stjórn iandsins.
Reykvíkingar leggja af mörk-
mn því nær helming allra tekna
xxkissjóðs. Reykvíkingar standa
straum al því nær helmingi
•aJlra opinberra framkvæmda i
landinu. Það er ekki lagður svo
vegars]K>tti til afdala, á rikis-
sjóðs'kostnað, að Reykvíkingar
ekki leggi fram því nær lielm-
ing kostnaðarins. Það er ekki
veittur svo lítilfjörlegur jarða-
bótastyrkur, að Reykvíkingar
greiði ekki þvi nær helming-
inn. — En Reykvíkingar gera
nú samt ekki kröfu til þess, að
réttur þeirra til áhrifa á lög-
gjöf og stjórn landsins verði
ákveðinn eftir því hlutfalli.
Þeir gera ekki kröfu til þess,
að sá réttur þeirra verði met-
inn eftir öðru en þvi, að þeir
séu taldir menn, sem eigi kröfu
fil sömu mannréttinda eins og
aðrir landsmenn.
Þeir menn, sem eiga að bera
fram þá kröfu Reykvíkinga á
Alþingi, eiga lcröfu til þess að
njóta fil þess fulls stuðnings
Reykvikinga. Þeir etga fyrsf og
fremst kröfu til þess, að enginn
Reykvíkingur, sem ekki viil
láta telja sig vanmetafé, i sam-
anburði við aðra landsmenn,
greiði atkvæði frambjóðendum
þess flokks, sein yfiriýst ætlar
að traðka réttindum Reykvík-
inga á Alþingi. Þéir eiga fyrst
og fremst kröfu til þcss, að
Reykvíkingar leggi ekki sjálf-
ir lið þeim mönnum, sem ætlu
sér að vinna á móti hagsmun-
um Reykvíkinga á Alþingi.
Þeir eiga líka kröfu til þess,
að hver einasti kjósandi í
Reykjavík, sem til þess er fær
að komast á kjörstað, komi
j þangað og kjósi. Því að þess
fleiri sem kjósa, þess meira
afl er gefið orðum þeirra þing-
manna á Alþingi, sem þar eiga
að flytja mál Reykjavíkur-
bæjar.
Sjálfstæðismenn allir, sem
unna málstað flokks sins, verða
líka að muna það, að þeir eru
ekki að eins að berjast fyrir
þehn mönnum, sem nú eru í
kjöri af flokksins hálfu. Þe‘r
eru fvrst og fremst að berjast
fyrir því, að Sjálfstæðisflokk-
urinn fái fult jafnrétti við aðrá
landsmálaflokka. Að baki hvers
sjálfstæðismanns á siðasta AI-
þingi, stóðu helmingi fleiri
kjósendur, en að haki hvers
framsóknarmanns. Að réttu
lagi átti Sjálfstæðisflokkurinu
að skijia fullan lielming þing-
sætanna, en skipaði rúman
þriðjung. Á þessu fæst engin
lagfæring, nema breytingar
vcrði gerðar á kjördæmaskip-
uninni eða kosningafyrirkonni-
laginu. Það er ]>ess vegna
skvlda livers eínasta sjálfstæð-
ismanns, sem kosningarétt á,
og,til þess er fær, að koina
á kjörstað á morgun og kjósa
lista Sjálfstæðisflokksins. Því
fleiri atkvæði, sem listinn fær,
því meiri kraftur fvlgir kröfu
flokksins á Alþingi, itm breyt-
ingarnar á kosningafyrirkomu-
laginu. I
Kjósendur í Reykjavik, allir
þið, sem Reykvíkingar viljið
vera, og ekki viljið láta telja
vður vanmcta skepnur, i sam-
anburði við aðra landsmenn,
það er skylda ykkar að koma
á kjörstaðinn á morgun, og
kjósa örugga málsvara fyrir
Reykjavík til Alþingis.
Kjósið D-listann.
Reykjavikurvaldið.
„Tíminn“ i gær er íokreiður
vfir því, að eg leyfði mér á
fundinum á sunnudaginn að
minna Reykjavikurvaldið á að
gera skyldu sína á kosninga-
daginn.
Eg minnist ekki að hafa
heyrt þetta orð, Reykjavikur-
valdið, nefnt fyr en í útvarps-
umræðunum á dögunum. Þá
var þeim tíðrætt um það
Tryggva Þórhallssyni og Jónasi
Jónssyni, og skildist mér ekki
betur, en að með þvi væri átt
við þann hluta reykvíkskra
kjósenda, sem ekki fylgdu
Franisókn að málum, eða með
öðrum orðum mikinn meiri
liluta Reykvíkinga. Þetta vald
töldu ]æir vera í andstöðu við
bygðavaldið, og héldu því fram,
að áhrif þess á löggjöf og land-
stjóm yæru svo háskaleg þjóð-
inni i heild sinui, að nauðsyn-
legt hafi verið að rjúfa þingið,
þegar fyrirsjáanlegt var, að það
var að fá meðhald meiri hluta
Alþmgis.
Það, sem ]>etta Reykjavikur-
vald barðist fyrir, var póhtiskt
jafnrétti Reykvíkinga á við aðra
landsmenn og framkvæmd
stórfeldasta menningarfyrir-
tækis Sunnlendinga, Sogsvirkj-
unarinnar.
Þetta var það, sem kjósendur
í Reykjavík vildu fá Alþingi til
að fallast á, og eg veit ekki bet-
ur en að þessar kröfur séu cnn
mestu áhugamál þeirra. Eg
beindi því til kjósendanna að
sýna það við kosninguna að svo
væri með því að fjölmenna að
kjörborði. Með því einu móti
geta þeir sýnt, að þeim séu þessi
mál alvörumál. Kg endurtek
]x“ssa áskorun og fyrirverð mig
ekki fvrir þá bæn Reykjavik til
handa, að þessum málum megi
sem fyrst verða komið i fram-
kvæmd.
„Timinn“ segir að Reykja-
víkurvaldið hafi áður verið
skilgreint. „í>að er vald fá-
mennrar kliku i bænum til að
kúga allan almenning i bænum.
Ávarp til kjósanda.
Andstæðingar okkar eru nú að drelfa „kosningabréfum“ út
um bæinn.
Viðþöfum ekki hugsað okkur að senda kjósendum neitt slíkt
bréf að þessu sinni, sakir þess að oss virðist sem aðallínur þeirra
mála, sem úrslitum eiga að ráða séu svo glöggar, að enginn þurfi
að vera í efa.
iVIá nefna nokkur skýr dæmi þessu til sönnunar.
1. Stjórnin, sem setið hefir með styrk Framsóknarmanna og
Jafnaðarmanna hefir framið þau afbrot, sem enginn ærlegur
maður getur afsakað eða þolað. Má þar til nefna lögleysur, hlut-
drægni og óhóflega fjársóun, svo að nú er landið svo sokkið í
skuldir, að það beinlínis hlýtur að komast undir eftiriit og for-
ræði erlendra Iánardrotna sinna, ef Framsóknarstjórnin svonefnda
fær að halda völdum áfram.
2. Stjórnin framdi fyrir tveim mánuðum það geri-æði, sem
Reykvíkingum mun vera í fersku minni, er hún braut stjórnar-
skrána. smánaði þingið og traðkaði þjóðræöinu með því að rjúfa
Alþingi og taka sér einræðisvald. Þetta hefir hún svo varið með
tilstyrk nokkurra danskra sjálfboðaliða.
3. Gerræði þetta segist stjórnín hafa framið til þess, að koma
í veg fyrir, að fram næði að ganga breyting á stjórnarskránni, er
gerir mögulegar umbætur á kjördæmaskipuninni og kosningatil-
högun. En fáist ekki þær umbætur, og nái Framsókn að koma
vilja sínum fram, er höfuðstaðurinn gerður um ófyrirsjáanlegan
tíma að“ hornreku í þjóðfélaginu, enda þótt hann verði að bera
mestan þunga af ríkisgjöldunum. Og í annan stað ætla þeir að
sjá svo um, Að Sjálfstæðisflpkkurinn, lang fjölmennasti flokkur
landsins, sé drepinn fyrir fult og alt, útilokaður frá því að geta
ráðið iirslitum mála, hversu mikið fylgi sem hann hefir á meðal
kjósanda.
Þetta tekst þeim auðvitað ekki. En þessari pólitísku morð-
tilraun rið stærsta flokk landsins eiga kjósendur nú að svara á
morgun við kjörborðið.
Sjálfstæðismenn!
Fjölmennið á kjörfund!
Fellið Framsóknarmennina. óhappamenn alls landsins og
óvini Reykjavíkur.
Fellið Jafnaðarmenn, sem hafa stutt þá til valda og bera því
ábyrgð á því, hvernig komið er.
Kjósið D-listann!
Frambjóöendur D-listans.
lil þess að kjarni íhaldsflokks-
ins geti lifað í drykkjuskap og
fjársukki“, segir blaðið.
Hver það er sein liefir „for-
múlerað“ þessa skilgreiningu
veit eg elcki. Eg hefi eklci heyrt
hana né séð fyrri en nú. Og eg
viðurkenni hana ekki, hvorki
að formi né efni.
Um formið, orðalagið, ér þaö
að segja, að það er öldungis
óframbærilegt. Er auðsætt, að
ritsnillingar Framsóknar liafa
ekki átt hér hlut að.
Efnið er þó enn fáránlegra.
Hver er þessi fámenna klíka,
sem hefir teklð sér vald eða rill
fá vald ti! að kúga allan al-
menning í baaium? Hér í bæ
þekkist engin slík kLíka. nema
ef vera skyldi klíka ])ólitískra
lieiningamanna, sem safnast
liefir utan um núverandi stjóm.
Vitanlega vill liún kúga allan
almenning í bænum, meðal
annars með því að lialda fyrir
honum meiri hluta þeirra p«ili-
tísku réttinda, sem honum bæri
að njóta. Hitt er ótrúlegra, að
hún geri það til þess að kjarni
ílialdsflokksins geti lifað í
drykkjuskap, því að vitaniegt
er, að sumir menn þessarar
kliku vilja fegnir sitja að sop-
anum sjálfir.
Nei. Þetta bjal „Tímans“ er
alt ein endileysa. Þessi skil-
greining á Reykjavikurvaldinu
liefir orðið til núna í kosninga-
baráttunni. Það er giýla, sem
hefir verið búin til í ]>eim til-
gangi að liræða „]>ændalydd-
urnar“ svo kölluðu, og ]>að get-
ur svo sem vel verið að Fram-
sókn hal'i sumstaðar tekist það.
En nú rirðist svo sem forkólf-
aniir sjálfir séu farnir að trúa
á þessa grýlu. Þeir væru varla
að hampa henni hér annars,
þvi að tæplega eru þeir svo
skyni skroppnir, að ]>eir geti
búist við nð Reykvíkingar trúi á
hana.
En Reykjavíkui*valdið í þess
orðs sönnu og réttu merkingu,
vald Revkvikinga til ]>ess að
eiga sinn tiltölulega þátt í lög-
gjöf og stjórn, verður ekki
kveðið niður með orðaslcvaldri
né heldur með aðstoð erlends
valds eða hérlends bygðavalds.
Reykvíkingar munu sjá svo um
nú við kosninguna, að þessi
krafa þeirra verði fullljós; og
vcrði rétti ]>eirra samt sem á'ð-
ur traðkað, hefir Reykjavík nóg'
ráð til að heimta hann.
10. júní 1931.
Sig. Jónsson
skólastjóri.
Dýrtíð Framsðknar.
•—o-
Dýrtíðar-þvælu Helga Briem
lauk í „Tímanum“ í gær og á
fundinum í fyrrakveld. í „Tím-
anum“ kvað Helgi loks upp úr
um það, hvaða ráð framsókn-
arflokkurinn liefði séð við dri-
tíðinni í Reykjavík, og er það
lögþvinguð lækkun á húsaieig-
unni í bænum. Hafa þeir kom-
ist að þeirri niðurstöðu, spek-
ingar framsóknar, að húsaleig-
an geti lækkað um 2 miljónir
króna, án þess að húseigendur
verði svo aðþrengdir, að þeir
geti ekki staðið straum af eign-
um sínum. Er þetta hygt á því,
að 10 af bundraði af verðmæti
húsanna eigi a‘ð nægja, til
greiðslu á afhorgunum, vöxt-
um, viðhaldi og yfirleitt öllum
gjöldum af. eignunum. —
Ekki virðist bankastjórinn
og hagfræðingurinn hafa gerí
sér það ljost, að þetta hljóti
að vera að nokkru leyti undir
þvi komið, hvemig lánskjörin
eru. Hann hefir aðeins af
byggjuviti si.uu furuiið það ú.r,
að „sannvirði“ húsaleigunnar
i Reykjavik hljóti að vera fasí
og ákveðið, 10% af verðmæti
húsanna, án tillits til þess, hve
mikill kostnaður hrilir á eign
uniun. Jónas Jónsson hafði áð-
ur ákveðiö „saimrirði“ leig-
unnar 10% af fasteignainats-
verðinu, sem þá var alt að 50%
lægra en raunverulegt verð-
mæti liúsanna. „Tíminn“ hefír
líka verið að bollaleggja utu
„sannvirði“ vinnunnar! Og alt
er þetta á sömu hók lært, stað-
hæfingar út í loftið, án nokk-
urrar stoðar í vemleikauum.
— Áður en H. Br. getur nokk-
uð sagt um sannrirði húsaleig-
unnar í Rvík, verður liann að
ininsta kosti að gera grein fyr
ir því, hvaða vexti liúseigend-
ur verða að borga af hygging-
arlánum sinum. Og meðar
hann veit ekkert um það, hvar
á milli 8 og 20% þessir vextir
eru, getur hann ekkert vitað
um það, Hvaða luisaleigu þarf
til að standa straum af eign-
unum. En H. Br. veit, að þving-
unarlög ein eru gagnslaus, að
einu rá'ðin til að lækka húsa-
leiguna eru, a'ö meira sé bygt
og ht'tri lánskjör. — Flokkur
hahs hefir unnið á móti þessu
hvorutveggja.
Helga Briem hefir liú verið
sýnt fram á það, að verðlag á
útlendum vörimi hér í hænum
er i fullu samræmi við vöru*
verð i öðrum löndum. Fyrír
þessu er líka ger'ð grein í for-
mála f\TÍr nýútkomnum reikn-
ingum Landsbankans, Reykja-
víkur-dýrtíðin stafar þvi ekki
af okri kaupmanna, heldur
ekki af því, live margir þeii-
eru, heldur ekki af því, live
liáa húsaleigu þeir þurfa að
horga, heldur af liinu geýsi-
lega háa verðlagi á innlendum
nauðsynjavörum. Og verðlag-
inu á þeim vörum ráða sam
vinnufélögin að mjög miklu
leyti. Það eru þannig saiu-
vinnufélögin og Framsóknar-
flokkurinn, sem eiga mestan
þátt í því, að halda uppi dýr-
tíðinni í Reykjavík.
ímskeyti
Osló, 10. júaí.
United Press. FB.
V erkfallsáeirðimar
í Noregi.
Rikisstjórnin hefir sent fjóra
tundurspilla til Porsgrimd
vegna óeirðanna í Menstad,,
einnig 500 hermenn í héraðið
]>ar i kring, lögreglunni til að-
stoðar.
Shanghai, 10. júní.
United Press. FB.
Poseidon.
Poseidon sölck á 18 faðma
dýpi. Átján meim eru í kaf-
liátnum og litlar líkur taldar tii
þess, að þeim verði bjargað. 5
herskip eru komin á vettvang
til björgunartilrauna.
Rómahorg, 10. júuí.
United Press. FB.
Frá Ítalíu.
Pizzardo, mnanríkisinálanið-
herra páfaríkisins, hefir heðist
lausnar sem aðstoðar-riinnað-
ur Azione Cattolica, en raun-
verulega var liann höfuðsmað-
ur þess félagsskapar. .— ítalskg
stjómin svaraði orðsendingu
páfastólsins á þriðjudag og
kraíðist þess, að hann segði af
sér, þar sem hann væri þego
páfaríkisins, cn ckki íteMoiff