Vísir - 17.01.1932, Blaðsíða 2

VISIR
Dagatöl.
At' blokkum mcð íslenskum texta höfum við lítið eitt eftir,
og selst það með tækifærisverði.
Símskeyti
Tokio, Iti. jan.
United Press. FB.
Frá Rússum og Japönum.
Litvinoff hefir lagl það til, að
Rússar og Japanar geri með sér
samning sem útilokiárásarstyrj-
aldir annarar þjóðarinnar á
hina. Stakk Litvinoff upp á
samningsgerð þessari. þegar
Yoshisawa var staddur í Mosk-
wa. Troynanowsky, sendiherra
Rússa i Tokio, lxefirfarið á fund
Inukai forsætisráðherra, t í 1
þess að ræða við hann um mál-
ið og leita álits hans. Sam-
kvæmt opinberum heimildum
er japanska stjórnin þeirrar
skoðunar, að málið krefjist
langrar og ítarlegrar rannsókn-
ar, og ógerlegt sé að spá nokk-
uru um það að svo stöddu, hvort
Japanar fatlast á tillöguna eða
ekki.
'iokíó. 1(). jan.
United Press. Fií.
Deilumál Japana og Bxinda-
. ríkjamanna.
Svar stjórnarinnar við orð-
sendingu Stimsons, utanríkis-
málaráðlierra Bandaríkjanna,
hefir verið afhent Mr. Foi’bes,
sendiherra Bandarikjanna. Orð-
sendingin kvað bei’a það með
sér, aö stjórnin sé fús lil lióg-
værra umræðna um deilumálin.
I orðsendingunni er tekið fram,
að .Tapanar iiallist xxð sömu
stefnu og áður viðvikjandi
Kína og' réttindum erlendra
þjóða þar.
Washington, 1 (>. jan.
United Press. FB.
\ iðreisnarfrumvarp Hoovers
samþykt.
Fulltrúadeildin hefir sam-
þykt frumvarp Hoovers, sem
fer fram á fjárveitingar, sem
nema 2 miljörðum dollara, lil
þess að í’eisa við atvinnu og við-
skiftalifið. Búist er við, að
Hoqver forscti skrifi undir lögin
i byi’jun næstu viku.
KjördæmaskipuDÍD.
—s---
Milliþinganefndin klofnuð?
—s—
Milliþingancfndin i kjör-
díemaskipunarnnilinu hefir
verið starfandi siðustu 2 ,'i
mánuðina, og Jió ekki óslitið.
Annar nefndarmaður Fram-
sóknarflokksins Bergur Jóns-
son, sýslumaður, fór licim í
bvrjiin desemberinánaðar, en
Jörundur Brvnjólfsson var Jxá
Játinn taka við af lionuni. Jón
BorJáksson hefir sagt frá til-
lögum sjáií'stieðismanna í
nefndimii, en þær eru í aðal-
iitriðum sem liér segir:
I stjórnarskránni skal svo
ákveðið, að hver Jjingflokkur
hafi J)ingsæti í samrauni við
atkvæðatölu þá, sem greidd er
framb.jóööndum flokksins sane
lals \ið almennar kosningar
og að kosnir skuli varaþing-
menn. Kjör’dæmi skulu vera
þau sömu og nú eru. Kjör-
dæmin utan Rvíkur, 2(5 að
tölu, k.j<)si iivert eiun þing-
mann mcð meiriblutakosn-
ingu, en auk þess eru þeim
trygð (5 uppbótar J)ingsæti, í
stað þeirra (5 ])ingsxeta núver-
andi tvímenningskjördæma,
sem ciga að falla niður.
Reykjavík kýs I þingmenn,
eins og áður, með hlutfalls-
kosningum, en tekur auk ])ess
Jxátt í að skipa uppbótar þing-
sæti svo sein til þarf, lil þ(‘ss að
á k væ ð i stjórnarskrárinn a r
verði fulliuegt. Tala up])bótar-
])ingSíeta verður ekki ákveðin
í lögum, en fer eftir atkvæða-
hlutföllum flokkanna í hvert
sinn. Að lokinni kosningu eru
talin saman atkvæði flokk-
anna á öllu lamlinu, og tölu
kjördæmakosiuna þingmanna
iivers flokks deilt i atkvæða-
tölu iians. Lægstu tölunni, sem
úl kemur, er síðan deilt í at-
kvæðatölur þeirra flokka, sem
liæi’i’i lilutfallslölur liafa feng-
ið, og kemur þannig út ])ing-
mannatala sú, sem liver flokk-
ur á að fá, þannig, að jafn
niörg atkvæði komi á livorn
þingmann hjá ölJum l'lokkimi.
Sainkvæmt þessuni reglum
hefðu sjálfstæðismenn fengið
20 þingmenn, 11 kjördæma-
kosna og 9 til iipjibótar, við
siðustu kosningar, framsókn-
armenn Hi, alla kjördæma-
kosna, og jai'naðarinenn 7, þar
af 2 kjördæma kosna og I tii
uppbótar. Tala þingmanna
befði þannig orðið 13, eða
einum fleira en nú eru. 1
tillögunum eru setlar nánari
reglur unx kosningarnar í ýms-
um ati’iðum.
Um tillögur jafnaðarmanna
og framsóknarmanna i nefnd-
inni liefir ekkert verið birt op-
inberlega enn þá. Vitanlegt er
hinsvegar, að jafnaðarmenn
kjósa helst, að landið verði
all1 eitt kjördæmi, er k.jósi
ákveðna tölu þingnianna með
hlutfallskosninguni, eða þá að
því verði skift í fá stór kjör-
dæmi, eins og tillögur hafa áð-
m koniið frani um ('fyrrum
Tiannes Hafstein og síðar Thor
Thors). Þö er óhætt að full-
yrða, að jafnaðarxnaðurinn í
nefndinni hefði ekki gert
ágreining, ef hinir flokkarnir
hefðu getað orðið sammála uni
tillögur sjálfstíeðismanna. En
]xað má hinsvegar telja full-
víst. að slíkt samkonnilag fá-
isl ekki við framsóknarmenn-
ina, eftir því sem „Timinn"
lætur um mælt í gær, og virð-
ist þá svo sem samvinnu í
nefndinni liljóti að slita þá og
]>egar, ef henni er ekki þegar
slitið.
Samkvæmt ])ví, sem segir í
„Timanum" í gær, þá finna
framsóknarmenn tillögum
sjálfstæðismanna |)að einkum
til foráttu, að þingmannatalan
sé óákveðin, svo að þingmenn
geti jafnvel orðið 100 eða
fleii'i (!) og að ])ingmenn
Reykjavikur verði að minsta
kosti 10. Yið þessar aðfinsl-
ur er það að athuga, að sára litl-
ar likur eru til J>ess, að þing-
mönnum fjölgaði stórkostlega,
þó að lögleiddar yrðu tillögur
sjálfstæðismanna. Því til sönn-
unar má Ixinda á, að hvorki
1927 né 1931 liefðu þingmenn
orðið fieiri en 43. Hins vegar
f liefir það kvisast, að framsókn-
armennirnir í nefndinni hafi
tjáð sig fúsa til þess a'ð fjölga
þingmönnum eitthvað, bæði í
heild og þó einkum og sérstak-
lega í Reykjavik.
Lanðbónaðarmál
í Bretlandi.
■—o—
London í janúar. FB.
Landbúnaðarmálin éru nú
rædd meira en nokkru sinni í
Bretlandi. Heimskreppan hefir
komið hart niður á bændum
landsins, cinkanlega bændum,
sem liafa aðaltekjur sinar af
kornrækt. Bændur, sem leggja
aðaláherslu á framleiðslu
mjólkurafurða, eru belur stadd-
ir, þar eð þeir liafa flestir sæmi-
legan markað l'yrir afurðir sín-
ar. Nú er mikið um það rætt,
að veita landbúnaðinum vernd
í einhverri mynd, lil þess að
efla velmégun bænda.
í marga mannsaldra liefir að-
allega verið rætt um Bretland
sem iðnaðarland og verslunar.
Bretar hafa lifað mest á fram-
leiðslu iðnaðanna og úlflutning-
uni, en flutl inn megin Jieirra
matvæla, sem ney11 er í land-
inu. Þrátt fyrir Jxetta, og þó ])að
komi í bága við liina almennu
skoðun í þessu efni, hefir áhugi
altaf verið mikill í Bretlandi
fyrir búnaði. Og Bretar bafa
altaf staðið framarlega í ýms-
um greinuin búskapar. Bretar
standa svo framarlega í grijja-
rækt, að frægt er um lieini all
an, meðal þeirra, sem liafa
ábuga fyrir slikum niálum. Til
grundvallar fyrir þessu áliti
liggur ])að, að Bretar liafa ávalt
lagt stund á að beita liagnýtri
þekkingu og reynslu við úrvals-
rækt gripa., Þrátt fvrir krep])-
una liefir áhuginn fyrir land-
búnaðarniáluin síður en svo
dvínað í Bretlandi. M. a. sést
]>að af því, að aðsókn að land-
búnaðar- og dýralæknaskóhun
er enn að aukast. Árið 1930 til
dæmis að taka, voru nemendur
í æðri laiidbúnaðarskólum Bret-
Jands og dýralækningaskóhnn
tæp tvö þúsund. Einnig er það
cflirtektarvert, hve kven-neni-
endum fjölgar við slíka skóia,
t. <t. 500 í Englandi og Wales
s.I. ár. Talið er, að konur hafi
fcngið áhuga fyrir búvisindum
nieð aukinni áherslu, sem lögð
er á síðari tímum á nýjar kröf-
ur í meðferð og framleiðslu
mjólkurafurða. Mjólk, sem er
vísindalega meðfarin, er í liærra
verði og liefir það aukið áliuga
kvenna fyrir að afla sér sem
víðtækastrar reynslu og þekk-
ingar á sviði mjólkurfræðinn-
ar. Eggjaframleiðslan hefir
aukist um lielming í Bretlandi
síðan 1913. Arlegt verðmæti
þestsarar framleiðsluaukningar
nennir t 7.000.000. Ríkisstjórn-
in, liéraðsstjórnir og búnaðar-
félög og búnaðarsambönd hafa
áruni saman hvatt til aukinnar
eggjaframleiðslu og veitl aðstoð
í þcim efinun.
Þá liefir einnig framleiðsla
garðávaxta aukist stórum, enda
eru mörg félög í landinu, sem
starfrækja niðursuðu á garð-
ávöxtum, og liefir þeiiii, sem
garðávexti rækta, orðið mikill
styrkur að aukinni starfsemi
slíkra félaga. Talið er, að niður-
suða (í dósir) á garðávöxtum
Iiafi þrefaldast i Bretlandi sein-
ustu tvö árin. Slík framleiðsla
iiemur nú 30 miljónum dósa á
ári. Og framleiðslan fer sívax-
andi.
(Úr bla'Öatilk. Bretastjórnar. FB.).
Atvinnnbætor
í Frakklandi.
— o—
Liðlega hálf miljón karla og
kvenna í Frakklandi er at-
vinnuláus nieð öllu. Samkvæmt
Parísarblöðum, sem út komu í
byrjun jiessa mánaðar, var at-
vinnubótavinná ríkisins iim það
bil að hefjast í stóruin stíl. Var
búist við, að innan fárra vikna
verði 250.000 atvinnuleysingjar
farnir að vinna við atvinnubóta-
framkvæmdir. Gert er ráð fyrir,
að atvinnuleýsingjarnir fái stöð-
uga vinnu all árið, og geti unn-
ið sér inn um 10,000 franka
bver á árinu. Er það talið nægi-
legl fyrir meðalfjölskyldu þar i
landi, til ])ess að komast sæmi-
lega af.
Sérstakar ráðstafanir hafa
verið gerðar til þess, að vernda
frakkneskt verkafólk frá sani-
kepni erlendra verkamanna,
sem búsettir eru i Frakklandi.
Leiddu þær ráðstafanir til þess,
að á einni viku fóru 4.880 er-
lendir verkamenn úr landi, til
þess að reyna að fá atvinnu i
ættlöndum sinum.
Til ýmiskonar atvinnubóta
leygur rikið frain 3 miljarða og
267 miljónir franka, en auk
þess leggur rikið fé af mörk-
um til borga og héraða, mis-
munandi mikið, eftir því livc
higt er fram til að ráða fram
úr atvinnuleysinu úr sjóðum
sveitu og borga. Þar sem 1%
béraðs- eða borgarbúa eru at-
vinnulausir, leggur ríkið fram
60 franka fyrir hverja 100, sem
veittir eru i’ir héraðssjóði til at-
vinnubóta, þar sem 2% eru at-
vinnulausir 70 franka fyrir
hverja 100 úr héraðssjóði, 3%
80 franka, og vfir 3% 90 franka
fyrir bverja 100, sem béruð og
borgir leggja fram.
Skippundin hverfa.
Hvað kcmur í staðinn?
Hingaft til hefir vérkaöur fisk-
ur verið reiknaður i skipjiundum
hér innanlands. gagnstætt því, sem
tugamálslögin geröu ráð fyrir —-
cn þessi lög hafa þó verið í gihli
hér á landi í rúni 20 ár. — Nú hafa
fiskútflytj’endur að sögn ákveðið
að hætta algerlega að reikna i
ski])]nmdum. og er þaS ekki von-
um fyrr. þvi að þessi úrelta vogar-
eming er einungis til óþæginda.
1 il útlanda cr fiskurinn seldur og
sendur í pökkum, sem oftast eru
50 kíló. en alls ekki i ski])])und-
uiví. ,
Nú er spurningin sú. hvaða
•vogareining verður notuð til að
miða fiskverðið við. en þá einingu
cr'. naufisynlegt afi menn verði á-
sáttir um strax. til þéss a'fi ski]>-
])imdin gleymist sem fyrst. Verði
cngin hcin samjiykt gerfi um þetta
niefial fiskkaupmanna. þá verfiur
Nýkomið:
Óviðjafnanlegt verð.
Vatnsfötur á........ kr. 2,00
Þvottabalar frá..... — 3,85
VERSL. B. H. BJARNASON
fiskpakkinn fyrir valinu af sjálfu
sér af fyrgreindri ástæðu. Sá galli
er þó á ])essu, að pakkarnir eru
ekki altaf 50 kíló, ])eir sem tít-
Portúgal fara, eru 60 kg. — Að
öðru leyti er pakkinn ekki sú
óheppilegasta vogareining, því að
]jar sem ekki væri annað tekið
tram, væri altaf átt við 50-kílóa
pakka eða 20 í tonninu. Þegar
þess er nú gætt, afi aðalviðskifta-
bær íslands á Spáni, Barcelóna,
notaði áður 40-kílóa pakka, en fær
nú altaf senda til sín 50-kílóa
];akka, þá vaknar sú spitrning,
'hvort seljandinn geti ekki ráÓiö
éogareiningunni alveg eins vel og
kaupandihn, og við gætuni íarið
ao selja Portúgölum í 50 kílóum
eins og öðruin.
Annars geta ekki verið skiftar
skoðanir um ])að, að eðlilegasta og
sjálfsagðasta vogareiningin væri
ioo kíló, sem heppilegt væri að
kalla v æ 11 á íslensku.
,,Vætt“ þýðir ekki annafi en
vigt eða vogareining, og hefir eftir
ástæðum haft breytilegt innihald
hér á landi (átta, tíu og tólf fjórð-
ttnga vættir). Þetta ágæta orð má
alls ekki týnast úr mæltu máli', og
við komust ekki nær hinni fyrri
merkingu ])ess en mefi því, að lála
það þýða 100 kíló. lúíii fiskvætt
verður þá þj) úr skippundinu
gamla. og ein heyvætt sania og
einn „hestur" af heyi. Ekkert væri
nú eðlilegra en að miða verðið á
fiskinum innanlands við vættina
og sömuleiðis afi telja aflann í
vættum. þótt tonn og kíló niegi
aufivitafi alveg eins nota. — 1 >ótt
landhreinsun sé að því út af fyrir
sig, að vera laus við skippundin,
þá eru hej)])ileg úrslit ekki feng-'
:n, fyrr en íastákveðin er hentug
vogareining á milli kílóa og tonna.
Réttastir aðilar til að ráða fram
úr þessu mundu vera Fiskifélagíð
og fiskkaupmenn í sameiningu. J
F.
C. P. Soott.
—o--
Uni áramótin lést eiiiu af
kunnustu blaSamönnum Bret-
lands, Charles Prestwich Seott.
á 86. aldursári. Scott var rit-
stjóri Manchester Guardian,
áhrifamesta blaðs Bretlands iit-
an Lundúnaborgar, um 57 ára
skeið. Hann varð ritstjóri 1872,
að eins 25 ára gamall. Vakti
það mikið umtal, er jafnung-
um manni var falið svo vanda-
samt starf, en Scotl sýndi það i
öllu starfi sinu í nálægt því sex
tigi ára, að hann var „réttur
maður á réttum stað“. Scott
hlaut mentUn sína i Oxford-
háskólanum.
Rfissar og Pðlverjar.
Viðtal við Stalin var nýlega
birt í Berliner Tageblatt. Er þar
liat'l eftir Slalin: „Rússar munu
aldrei gefa neina frambúðar-
tryggingu viðvikjandi landa-
mærum Póllands í framiiðimri.
Og eg' er sannfærður mn, að
Pólverjár nninu ekki lofa neinni
svipaðri tryggingu viðvíkjandi