Vísir - 15.02.1932, Blaðsíða 2

V I S I R
Húsmæð u x* I
Gefið börnunum yðar liafragraut úr „Viking“ liaframjöli,
því að það er það besta, sem fáanlegt er.
Fæst í 3/2 kg. og \\ kg. pökkum.
Símskeyti
—o—
Tokio, 15. febr.
United Press. FB.
Frá Japan.
Sendiherrar Frakklands, Banda-
ríkjanna og Bretlands hafa veriö
kvaddir á fund Yoshisawa utan-
ríkismálará'ðherra kl. 4 e. h. Taliö
cr aö Yoshisawa muni ætla aö
ræða við þá Shanghaideiluna, eins
og hún nú horfir viö. — Fundur
hefir veriö haldinn a'ö viöstödd-
um ölluni meölinuim keisararáös-
ins og var Japanskeisari í forsæti.
Samþykt var aö vcita 34 milj. yen
til hernaöarþarfa. — Ishii greifi
aðvaraði stjórnina og hvatti hana
til aö fara varlega, aðallega í sam-
bandi við ráöagerðir um stofnun
nýs ríkis á meginlandi Asíu.
Inukai varö fyrir svörum og kvað
stjórnina ekki hafa í huga aö
vinna aö framgangi neinna ósann-
gjarnra krafna eða ráðagerða. I
London í febr. FB.
Frá Bretlandi.
Morrisfirmaö, kent við stofn-
andann, Sir William Morris, hefir
lagt rnikla áherslu á framleiöslu
bifreiða fyrir lágt verð, og hefir
sala á Morrisbifreiðum verið mjög
mikil, enda hafa þær reynst vel.
Sir William ■Morris hefir nú.
ákveðið að fara einnig að smiða
flugvélar fyrir lágt verð. Er nú
unnið að smiði flugvélamótors,
150 hestafla, sem ráðgert er að
kosti 150 sterlingspund. Gangi
þetta að óskum verður þess eigi
langt að bíða að Morrisflugvélar
fvrir 300 sterliugspund verði I
komnar á markaðinn. Tilraumr !
með framleiðslu flugvélamótora í j
slíkar flugvélar eru svo vel á veg ]
komnar, að aðeins er um smávægi- \
legar endurbætur að ræða héðan j
af. Morrisfirmað ætlar einnig a'ö ]
smíða nokkrar stærri flugvélar, j
með 240 og 380 hestafla mótorum. j
Vegna þess, að venjuleg sjó- j
ferðalög hafa mikið minkað vegna
kreppunnár, hafa bresk eimskipa- j
félög hafið mikinn undirbúning \
til sumarferðalaga í ár. Er hugs- j
unin að fá sem flesta til að ferð- ]
ast sér til skemtunar og hressing- j
ar í sumar, til þess að hægt verði \
að nota sem flest skip til slíks alt !
sumariö. Er ráðgert að reyna I
að stilla kostnaðinum við ferða- ]
lögin sem mest í hóf. M. a. er ráð- j
gert aö Cunardlíuuskipið Maure- j
tania fari í firnrn daga ferð um
Hvítasunnuleytið til G'ibraltar.
1000 manns fleiri vildu fá far en
gátu fengið það og ]) vi afréði
Cunardlinan að senda þrjú stór-
skip önnur í sumarferðalög, nfl. i
Aquitania (45.647 smál,- Carinthia
(20.277) og Berangeria 52.226
smál.) Carinthia fer þ. 21. maí frá
Liverpool til vikuferðar til Vigo j
og Lissabon. Aquitania fer 2r. maí j
til Gibraltar. Berengaria fer 30. j
júlí frá Southapton til Madeira. i
— Farið á skipum þessum kostar !
8—10 sterlingspund í «j)essum ferð- j
uni.
(Úr blaðatilk. Bretastjórnar. FB.) ]
----
Utan af landi.
-—o—
ísafirði, 15. f'ebr. FB.
Bændur i Nauteyrarhreppi
hafa stofnað mjólkursamlag og
ætla að flvtja mjólk tvisvar í
viku til ísafjarðar og selja á 38
aura litrann, en flutnings- og
sölukostnaður er aætlaður
13—15 aurar.
Ivvenfélagið Ósk átli nýlega
25 ára afmæli. Félagið stofnaði
húsmæðraskóla liér í bænum og
er hann enn starfandi. Hefir
félagið beitl sér fyrir ýmsum
nytjamálum.
Samvinnufélagsbátarnir eru
aftur famir á veiðar. Tala fiski-
báta liéðan svipuð og i fyrra og
hefir verið saltað upp á síðkast-
ið.
(Þrír botnvörpungar hafa far-
ið með um 300 smálestir af ís-
fiski héðan síðan um mánaða-
mót. Uppgripaafli síðustu viku.
Alt að 15,000 kg. í sjóferð.
Kjðrdæiasklponln.
—s—
Tillögur sjálfstæðismanna í
milliþinganefndinni í kjör-
dæmaskipunarmálin 11 liafa nú
verið birtar og munu orðnar
kunnar um land ait. Hins vegar
hafa framsóknarmennirnir i
nefndinni og fulltrúi jafnaðar-
manna ekki gert tillögur sínar
heyrinkunnar.
Tillögur þeirra sjálfsíæðis-
mannanna virðast mjög að-
gengilegar í öllum greinum.
Þær tryggja það, svo vel sem
verða má, að allir kjósendur
hafi jafnan koSningarrétt og að
allir flokkar fái rétta þing-
mannatölu i hlutfalli við at-
kvæðamagn. Verður ekki betur
séð, cn að allir þeir, sem í raun
og veru óska ]iess, að hér kom-
ist á réttlát kjördæmaskipun,
ætti að geta fallist á tillögur
sjálfslæðismanna óbrcyttar eða
þá með snlávægilegum breyt-
ingum, sem engu raska og eklci
skifta máli í sjálfu sér.
Jafnaðarmenn -— eða for-
kólfar þeirra — hafa lálið í
veðri vaka, að þeir vildi stuðla
að því, að réttlætið sigraði i
þessu máli, enda er það flokki
þeirra lífsnauðsyn til vaxtar og
þroska framvegis, að kosningar-
rétturinn verði jáfn fyrir alla
þegna þjóðfélagsins, þá er kosn-
ingarrétt hafa. Má því ætla, ef
alt fer með feldu, að þeir fallist
á grundvöll þess skipulags, scm
lagt er með tillögum nefndar-
manna sjálfstæðisflolcksins.
Þeir mundu að vísu lieldur
kjósa, að landið yrði gert að
einu kjördæmi, en telja má von-
Iaust, að slikt skipulag næði
fram að ganga að sinni.
Framsóknarmenn munu ófá-
anlegir til þess, að fallast á
réltláta kjördæmaskipun. Til-
lögur þeirra, ef þeir koma þeim
þá nokkurntíma saman, verða
vafalaust helbert kák, og rang-
lælið verður grundvöllur þeirra.
Þeir mega ekki til þess hugsa,
að allir lcjósendur hal'i jafnan
rétt. Þeir vilja nota hinn ójafna
kosningarrétt í þarfir ranglæt-
isins, þvi að þeir vita, að rétt-
látur og jafn kosningarréttur
miindi steypa þeim úr völdum.
Það er nú liaft fyrir satt, að
framsókn muni bjóða jafnaðar-
mönnum mörg „góð boð“, svo
sem að stofna nokkur ný kjör-
dæmi, þar sem líklegt mætti
þykja, að þeir gæti náð meiri
hluta við næstu kosningar.
Munu stjórnarliðar vona, að
jafnaðarmenn gíni við jæssu og
komi ekki auga á það liöfuð-
atriði, að með þannig löguðu
fyrirkomulagi væri ]>eir í raun
réttri að girða fyrir vaxtqr-
möguleika flokks sins á þingi
framvegis. Þegar framsólcn
væri búin að skamta jafnaðar-
mönnum þingsætin á þenna
liátt, mundi að miklu leyti fyrir
það girt, að flokkur þeirra gæti
eflst á þingi svo að neinu næmi.
Það væri þvi liin mesta skamm-
sýni af jafnaðarmönnum, að
fallast á slík boð af hálfu fram-
sóknar.
Þá hefir það og heyrst, að
framsókn eða stjórnin nnini fá-
anleg til þess, að f jölga eitthvað
þingsætum hér í Reykjavík.
Hafa sumir stjórnarliða haft
orð á þvi, að „skríllinn í lienni
Reykjavik“ væri svo vitlaus og
lítilþægur, að hann mundi
gleypa við því, að þingmönnum
bæjarins væri fjölgað um tvo
eða þrjá og þar með faila frá
öllum lcröfum um réttláta kjör-
dæmaskipun og jafnan kosn-
ingarrétt. — En bæjarbúar
munu ekki gleypa við neinum
slíkum boðum af hálfu stjórn-
arinnar. Landkjörinu er ætlað
að falla niður og þar missa
sjálfstæðismehn þrjá cða fjóra
þingmenn. Sjá þá væntanlega
allir, að þeir yrði engu nær eða
jafnvel ver settir, þó að þing-
mönnum Reykjavíkur væri
fjölgað um helming, ef rang-
læti kjördæmaskipunarinnar að
öðru leyti yrði látið haldast.
Reykvíkingar munu ekki
sætta sig við neitt annað skipu-
lag kjördæmamálsins en það,
sem reist er á fullkomnu rétt-
læti og jöfnum kosningarrétti
allra kjósanda. — Grundvöllur
slíks sldpulags er lagður með
tillögum sjálfstæðismanna í
kjördæmanefndinni og frá þeim
grundvelli má ekki' hvika í
neinu því, sem verulegu máli
skiftir.
Þingið er nú sest á rökstóla
og reykvískir kjósendur munu
liafa sérstaka gát á því, hverju
fram vindur í kjördæmaskipun-
armálinu.
ISdsel Fopd.
—0—
Þegar minst er á Ford, er
enginn i vafa um, við hvern er
átí, nefniiega bifreiðakónginn
Henry Ford, manninn, sem
varð auðugur af að búa til ó-
dýrar bifreiðir, Fordbifreiðirn-
ar svo kölluðu, og seinna fór að
gefa sig að smíði dráttarvéla
og fiugvéla í stórum stil. ÖIl-
um er ljóst, að Ford er einn af
kunnustu iðjuhöldum nútíðar-
innar, einn af auðugustu mönn-
um heims, að hann er vandað-
ur maður og reglumaður, og
hefir yfirleitt látið gott af sér
Ieiða. IJann mun að vísu vera
sérvitur nokkuð i stjórnmála-
skoðunum og eigi víðsýnn í trú-
arefnum, enda er það ckki á
þeiin sviðum, sem að honum
hefir kveðið. Menn virðast yf-
irleitt ætla, að Hcnry Ford sé
enn í fullu fjöri og liafi enn á
hendi alla yfirstjóm sinna
mörgu og miklu fyrirtækja, en
því fer fjarri. J'ord liefir fvrir
löngu lagl það alt í liendur syni
sínum, Edsel Bryant Ford, sem
tekist hafði að ala svo vel
upp, að honum var trúandi til
að lialda áfram æfistarfi Henry
gamla á viðunandi liátl. Og það
var um þennan minna kunna
Ford, sem grein þessi átti að
vera. Því um margau ómerkari
mann er lengra mál skrifað en
hér verður gcrt um Edsel Ford.
Edsel var fæddur í Bagley
Street, Detroit, Michigan, þar
scm nú er miðbik miljónahorg-
arinnar Detroit, sem Henry
Ford átti svo mikinn þátt í að
skapa. Faðir lians var ])á ekki
orðinn frægur inaður. Hann var
óþektur sveitamaður, sem var
fluttur til Detroit, og hafði feng-
ið þá flugu í kollinn að finna
upp „hestlausa vagninn“. Og
verksmiðja föður hans var
hlöðuskrifli fyrir aftan íbúðar-
lnxsið. Henry Iiafði fengið vinnu
hjá Edisonfélaginu í Detroit og
alt, sem hann gat komist af
með umfram það, sem fór til
lieimilisþarfa, fór til kaupa á
cfni í vagninu, sem átti að gera
hann frægan. Og vegna þess að
Ford neitaði að hætta að trúa á
það, að liann gæti fuhdið upp
bensínmótor, varð ekki af því,
að hann fengi forstjórastöðu
hjá Edisonfélaginu. Og Edsel
fæddist einmitt um það leyti,
sem Henry tókst að koma mót-
ornum sínum af stað, svo að í
góðu lagi væri. Edsel man ekk-
ert eflir fyrstu Fordbifreiðinni.
En hann man vel eftir hrað-
akstursbifreiðunum „999“ og
„The Arro\v“, sem Ford varð
frægur fyrir. Og þegar Edsel
var tíu ára stofnaði faðir hans
Ford Motor Company. Þar hófst
framleiðsla Fofdbifreiða. Fyrsta
verksmiðja félagsins var gam-
alt trésmíðaverkstæði á Mack
Avenue i Detroit. Og þar var
Edsel sýknt og heilagt og hjálp-
aði til. Þegar Edsel varð 19 ára
var hann fullgildur starfsmaður
i verksmiðju föður.síns, sem þá
var orðin rísavaxið fyrirtæki.
Um það leyti hófst framleiðsla
hinna svo kölluðu T-bifreiða.
Og félaginu óx fiskur um
hrvgg að kalla með degi Iiverj-
um. Edsel óx upp með félaginu
og varð manna best kunnugur
öllu, sem rekstur þess snerti.
1915 varð hann fulltrúi íélags-
ins. Árið 1919 eignaðist Ford-
fjölskyldan alla liluti félagsins.
Henry Ford átíi þá 58j/2% hlut-
anna, en Edsel keypti nú með
tilstyrk föður sins það sem á
vantaði fyrir 75 miljónir doll-
ara. Um þetta leyti dró faðir
hans sig í liié frá stjórnarstörf-
um i félaginu. En hann hefir
æ síðan verið ráðgjafi Edsels,
sem þá tólc aðalforstjórnina i
sinar hendur. Félagið færði
stöðugt út kvíarnar og verk-
smiðjur voru bygðar víðsvegar
um Bandaríkin og í fjölda
mörgum löndum öðrum. Ford-
bifreiðir, Ford-dráttarvélar,
Ford-flugvélar hlutu heims-
frægð. Og aldrei fékk eða bað
félagið um neinn slyrlc utan að
frá. Edsel gelck aklrei i háskóla,
en segir sjálfur, að það þyki
sér leití. Efnahagnum var ekki
um að kenna, því þegar liann
náði þeim aldri, er ungir menn
vanalega stunda háskólanám,
var faðir hans orðinn auðugur
maður. En þá vildi Edsel vinna,
I
læra af vinnunni, þótt faðir Iians
segði honum að velja. —• „Mér
fanst þá, að það mundi vera
tímaeyðsla," sagði Edsel. —
Edsel gelclv að eiga Eleanor Clay
frá Detroit og eiga þau 4 börn.
Edsel Ford berst lítið á og er
vinsæll maður. Er það mál
kunnugra manna, að lífsverk
hans verði engu þýðingarminna
en föður hans.
-----— —-—
í heimsðkn hjá pðfa
—o—
Niðurl.
Nú fór páfi aö spyrja mig fram
og aftur um starf mitt i skjala-
safniiiu í Vatíkaninu, um skjala-
söfn og söfn alment á Islandi.
Sagöi hann mér aiS hann heföi urn ■
langan tíma veriö’ starfsmaður í
skjalasafni páfa, og gerðist við
það tal hinn fjörlegasti og reis úr
sæti sinu og fór að ganga tun gólf.
Eg reis og upp, því að ekki er
siður að maður sitji i viðurvist svo
tiginna manna, ef þeir standa, og
eg fór að týgja mig, því að mér
hafði verið sagt, að ef páfi risi úr
sæti sínu væri það merki þess, að
samtalinu væri lokið. En þegar
páfi sá það, benti hann tnér að
sitja kyrrum: „Yður er óhætt a8
vera dálitla stund, fólkið er ekki
farið að bíða eftir ntér enn.“
Hann var nú orðinn hinn fjör-
ugasti. Hann fór að tala urn um-
bætur þær á safninu, sem hann
væri að láta gera, ,um eldri hluta
safnsins, hver vandræði væru að
skapa gott yfirlit yfir hann, og
hann fór að tala um þær skjala-
bækur, sem eg væri sérstaklega að
nota og rithendurnar á þeim. Eg
skaut þar inn í einhverju um þætr
skemdir, sent blekið, er þær ertt
ritaðar með, hefðu gert á papptrn-
unt, en ])að varö til þess að hann
fór að segja mér af hinni ágætw
viðgerðarverkstofu fyrir skjölín,
sem hann hafði kornið á fót, með-
an hann var í safninu, og lýsa
henni fyrir mér, enda frétti eg síð-
ar, að einmitt sú hlið skjalavarð-
arstarfsins hefði látið honum besb
Hann mintist á ýmsa vökva, sem
notaðir eru til að styrkja feyrnað-
•án papptr með, og meðal annars
sagöi ltann mér, að bókakeita sú,
sent zaponlaklc er nefnd, væri
mesta skaðræði, því að pappírínn
yrði að hjótni, þegar frá liði. Eg
sagði honum að hún væri notuð
hér, en hann kvað vera sjálfsagt
að hætta því tafarlaust. Sagðist
hann.hafa notað „gelatine‘‘ í stað-
inn. Og er eg spurði, hvort htm
væri þá nokkuð hetri sagði hann,
að hún væri að minsta-kosti skað-
laus, en þaö væri höfuðkostur, 0g
svo hló hanu við.
Þegar hér var komið sagöi hann,
að eg mætti óska blessun sína yfir
alt sem eg vilcli, land mltt og þjóð,
sjálfan mig, ættingja mína, alt
sem eg væri nieð á mér eða yfír
höfuð ætti. Hann sagði mér svo,
að það hefði átt að koma til síö
kona daginn áður, sem hefði verið
búin að biðja sig aö blessa fyrír
sig stokk fullan af talnaböndum
og minnispeningum um bina bless-
uðu Theresíu frá Lisieux, en hún
hefði ekki komið, og sagði liann,
að nú væri best að eg' fengi stokk-
inn. Hann tók hann síðan af
borðinu og rétti mér hann, en
hætti við: „Af því að þér fáist
viö kirkjufornfræði ætla eg að
gefa yður annan pening.“ Hanntók
nú lykii úr vasa sínum, opnaði
annan furuskáþinn grámálaða og
tók úr honum skinnveski rautt, og
var markað skjaldarmerki lians á
með gulli. Hann opnaði veskiö, og
var í því heljarmikill broucepen-