Vísir - 07.03.1932, Blaðsíða 2

Vísir - 07.03.1932, Blaðsíða 2
I Nokkrar tunnur af ágætri síld, seljum við með gjafverði. Símskeyti —o— Helsingfors, 6. mars. United Press. - FB. Stjórnarbyltingartilraun Lappó- manna fór út um þufur. Wal- lenius og Kosola handteknir. Stjórnarbyltingartilraun Lappó- manna hefir farið gersamlega út um þúfur: Leiðtogar þeirra, þ. á m. Wallenius og Ivosola, hafa verið liandteknir. Aðrir liafa látið af hendi vopn sín og skotfæri og haldið til lieim- kynna sinna. Hopewell, 7. mars. United Prcss. - FB. Barnsstuldurinn. Lindbergli hefir gripið ti! þeirra ráða, vegna þess að hann og kona hans eru að glata allri von um að sjá barn sitt aftur, að leita aðstoðar bófaforingj- anna Salvy, Spitale, Irwing og Bitz, sem ætla mætti, að gæti komist að því, hverjir væru valdir að barnsstuldinum. Hef- ir Lindbergli beðið þá að reyna að koma því til'leiðar, að barn- inu vei’ði skilað aftur. Bófafor- ingjar þeir, sem að framan eru nefndir og allir eru yaldamenn i „undirbeimalífi“ stórborganna vestra, hafa lieitið Lindbergli aðstoð sinni. Stóðu jx;ir í stöð- ugu sambandi við undirforingja sína allan daginn á sunnudag, en tilkyntu 1 gærkveldi, að þeir hefði ekki getað náð sambandi við barnsþjófana. Paris í febr. United Press. - FB. Nýr stjórnmálaflokkur í Frakklandi. Nýr stjórnmálaflokkur liefir verið myndaður í Frakklandi og kallar sig Raunsæismanna- flokkinn (Realist Party). Enn sem komið er á flokkur þessi enga fulltrúa á þíngi, en í liann liafa gengið ýmsir áhrifamenn og eru sumir þeirrá þjóðkunn- ir og enn aðrir heimskunnir. Á meðal þeirra eru: Henry hershöfðingi, áður -yfirmaður hers Frakka í Austuríöudum, og M. Camille Barrere, fyrr- verandi sendilierra. Miðstjórn flokks þessa hefir fyrir nokk- uru síðan skrifað öllum þing- mönnum i öldungadeild þjóð- þings Bándaríkjanna, til þcss að benda þeim á, að í raun og veru skuldi Bandaríkin Frakk- lándi fé, en ekki Frakkland Bandaríkj únum. Raunsæis- mennii-nir lialda því seixi sé fram, að á því 15 niánaða tímabili, sem Bandaríkjaménn voru að biia og æfa her sinn til þess að bex-jast, á vesturvíg- stöðvumun, Iiafi Frakkar „haldið línunni“, en samkvæmt útreikningi Alomberts, frakk- nesks liershöfðingja, telja þeir sanngjarnt, að Bandarikin greiði Frakklandi 6.694.Q00.000 dollara fyrir vörnina. — 1 hréf- inu segir svo m. a.: „Frakkland fékk lán í Bandaríkjunum, sem nánm 2.933.000.000 dollurum, 1:1 þess að halda áfraxn styrjöjd við þjóð, sem Bandaríkin einnig Gúmmístimplar eru búnir til í Félagsprentsmiðjunni. Vandaðir og ódýrir. áttu í styrjöld við. Lánsfé þetta ; var alt notað til þess að kaupa ! fyi’ir skotfæri og matvæli. Og skotfærin og matvælin voru keyrpt í Bandaríkjumun fvrir svo liátt verð, að Bandaríkin græddu svo mikið á sölunni, að gróðiitn nam verulegum liluta lánsupphæðarinnar. Við- urkennir Frakkland auðvitað þessa skuld. Þátttaka Banda- ríkjanna í heiinsstvrjöldinni varð bahdamönnnm ómel.in- legur stuðningur, en Frakkar og bandainenn þeirra gerðu Bandaríkjunum eigi minna gagn með því að stöðva fram- rás Þjóðverja, á meðan Banda- ' ríkjamenn voru að vígbúast. Hefði bandamenn beðið ósigur á þessu tímabili, liefði þátttaka Bandai’ikjanna ekki náð til- gangi sínum. Bandai’íkin hefði beðið ósigur eigi síður en Frakkland, Bretland og þau lönd, sem studdu þau i stríð- inú við Þjóðverja.“ í hréfinu er ennfrentur sagt. að John Pershing, yfirmaður hei’s Bandaríkjanna í lieims- styrj'öldimxj, Siðurkenni það, að Þjóðverjar hefði unnið sig- ur í heimsstyrjöldinni, ef eigi hefði tekist að lialda þeim í skefjum á nieðan Bandaríkin voru að vígbúast. Loks segir i bréfinu, að með ]yvi að krefj- asl þess, að Frakkland greiði Bandai’íkjunum skuldir sínar frá heimsstyrjöldinni, þótt greiðslur Þjóðverja til ’Frakk- lands falli niður, komi Banda- ríkin óvinsamlega frarn gagn- vart Frakklandi. „Oss þykir leitt, að Bandai’ikin skuli bera fram ósanngjarnar kröfur, en vér vei’ðum að biðja þau að taka afleiðingunum.“ Pai’ís í febr. Unitcd Prcss. - FB. Fjögra alda afmæli í Bretagne. I maí þessa árs eru fjórar aldir liðnar síðan Bretagne sameinaðist -Fi’akklandi að fullu. í tilefni af [xessu fjögra alda afinæli verður mikið um liátíðahöld bvervetna i Bret- agne í maímánuði næstkom- andi. Þýska botnTðrpnnsnnm bjargað. —O— Ægir kom liingað í nótt með J þýska hotnvörpunginn Lúbech, sem slrandaði í Herdísarvik á laugardag. Uniíu þeir að björg- uninni í sameiningu, Óðinn’ og Ægir. — Botnvörpungurinn er lítið skemdur. Hann er tiltölu- lega nýtt slcip, smíðaður 1925. VlSIR KjDrdæmatnálið 00 $óml þjóðarinnar. —o— Máluin er nú svo koinið, að lialdið verður uppi látlausri baráttu, uns það ranglæti verð- ur kveðið niður að f.ullu, að liðlega einn jxriðji hluti kjós- andanna í landinu traðki rétti allra hinna. Hér á landi eru nú þrir stjórnmálaflokkai’, sem eiga fulltrúa á Alþingi. Tveir þessara flokka, Sjálfstæðjs- flokkurinn og Alþýðuflokkur- inn, hafa nú sameinasl um brevtingu á stj órnarskránni, til þess að Irvggja það, að „liver þingflokkur lxafi þing- sæti i samræmi við atkvæða- tölu þá, sem greidd er fram- bjóðehdum flokksfns samtals við ahnennar kosningar“. Ilef- ir hvorugur þessara flokka fengið þingsæti í réttu hlutfalli við afkvæðatölu. En þriðji flokkurinn, sem hefir hagnast á ranglætinu, sá flokkurinn, sem hefir að eips 36% kjós- anda að baki sér, fer með völdin í landinu, og berst á móti því, að réttlætiski’öfurnar nái fram að ganga. Skamm- sýna leiðtoga á sá flokkur, sem þrjóskast við að viðurkenna sanngjarnar kröfur mikils meiri hluta jjjóðarinnar. Slík- ir leiðtogar,. slikur flokkur á harðan dóm skilið. Og um dóm framtíðai’innar þarf ekki að efast. Flokkseigingirni þeirra og eiginhagsmuna-þröngsýni verður konxandi kynslóðum til viðvörunar. Sagan getur eng- um ljóma varpað á slíka menn. Um eina lilið þessa máls, kjördæmamálsins, hefir lítið verið ritað liér á landi, j)á lilið- ina, sem að öðrum þjóðum veit. Baráttan fyrir réttlátri kjöi’- dæmaskipun er að vekja stöð- ugt meiri eftirtekt érlendis, þar sem menn fylgjast miklu betur með gangi slíkra mála, en menn alment gera sér ljóst héi’. Með flestum þjóðum eru félög, sem vinna að réttlátri kjöi’dæmaskipun — þótt þær búi við langtum réttlátari lcjör- dæmaskipun en vér íslending- ar. Ex’lend blöð hafa birt fregn- ir af þeirri baráttu, sem hér’er liáð, og það er að verða alment kunnugl á meðal Noi’ðurlanda,- jijóða og enskumælandi þjóð- anna og þýskumælandi, að sú stjórn, sem nú fer með völdin i landinu styðst við að eins 36% kjósanda og þrjóskast við að faka nokkurt tillit til sann- gjarnra krafa meiri hlutans. Sómi þjóðarinnar krefst þess, meðfram vegna álits þjóðar- innar xit á við, að stjórnar- flokkurinn verði yfirunninn i þessu máli, því fyr því betur. Sónia þjóðarinnar vegna ælli stjórnarflokkurinn að Iiverfa frá villu síns vegar, eigi síður en vegna framtíðar sjálfs sín, því að með framkomu sinni j þessu mikilvæga máli er flokk- urinii að kveða fyrirfram upp sinn cigin dauðadóm og jafn- framt ’að linekkja áliti þjóðar- innar meðal mentaðra þjóða. Á þeirri framkomu verður að eins ein skýring fundin: að flokkurinn hafi brotið svo mik- ið af séi’ á liðnum árum, að leiðtogarnir sjái fram á það, að flolckur þeirra og þeir sjálf- ir séu pólitískt dauðir, ]>egar réltlælið nær fram að ganga, — og því hugsi þeir um ]>að eitt, að sitja meðan sætt er, halda völduiium sem lengst. En réttlætiskröfurnar ná fram að ganga fyrr en varir, ef menn stvðja þær einhuga. Leikliúsid. —0— Helge Krog: Afritið. William Heinesen: Ranafell. —o— Þa'S væri synd að kvarta undan |)ví. að þetta leikkveld væri ekki nógu fjölbreytt, þar sem annaö leikritið var græskulaust gaman og kátína, en liitt hjartasprengj- andi harmleikur. Það var því eitt- hvað þarna handa öllum. Afritið er liðlegur samsetningur. Þar segir frá giftri konu, sem verður skotin i helst til mörgum mönnum, í senn, en þykir þó raun- verulega ekki vænt um aöra held- ur en manninn sinn, og gerir hvorki honum né öðrum . mein. Hún ratar þó fyrir þessar sakir í ýms þau atvik, sem vekja hlátur áhorfenda. Það er efnisrýr gaman- leikur, en mjög fágaður um alla framsetningu, enda þótt hann stundum leggi á helclur tæpt vað um hispursleysi, að því er ein- hverjum kynni að finnast. Þaö er ekki svo litil íþrótt, að geta stað- iö á hálku, og það tekst höf. vel. Það tekst leikendum engu siður, og verður manni því hin mesta ánægja að ])vi að horfa á leikinn. Það ])arf að rata meðalhóf i leik, eins og öðru. og'er það eigi ó- vandrataðra þar en annarsstaðar. Leiðbeiningin þarf að vera bæði næm og smekkvís (kultiveruð); ]>essi leikur allur be'r ]»að með sér, aö það hefir htin verið að þessu Sinni, og er samanburður við síð- ari leikinn að þessu leyti ekki hon- um í vil. Arndís Björnsdóttir leikur hina ástmörgu konu ágæta vel, og tekst sérstaklega heppilega að ná hinum lausagosalega hamhleypuhætti, sem er aðaleinkenni hennar. Ind- riði Waage fer og mjö'g vel méð mann hemiar, heldur rolulegan og hæfilega spakvitran, en leikur hans er þó sýnu betri í síífari hluta leiksins en hinum fyrri; þar er hann blátt áfram ágætur. Brynj- ólfur fer og mjög vel með frænda frúarinnar, sem er, ef svo mætti segja, vélin í öllum gangi leiks- ins, og sem með slægö sinni og hæfilega náinni saiíibúð við sann- leikann kemur öllu í lag, en tek- ur þó drjúga vexti af starfsemi sinni. Alfred Andrésson leikur einn skotspón frúarinnar, og ger- ir það heldur liðlega; virðist hann ekki vera óefnilegur til gaman- leiks. Hann er þó, alveg eins og har-n var í .„Silfuröskjunum“, altof gjarn á aö fálma upp um hár sitt og andlit. Þetta getur vel átt við stundum, en það má auðvitað ekki verða að kæk. Þó að við hinir sé- um með einhvern slikan galla, get- ur það að vísu veriö leiðinlegt, enda þótt það saki tæpast, en leik- arar ver'ða að geta smeygt sér i andlegt og Hkamlegt gerfi annara manna, án þess að hafa með sér aðrar föggur áð heiman en getu sína til þess, og þeir eru aö því lcyti lakar settir en aðrir þegiiar rikisins, að þeir niega enga kæki hafa. Þessúm leik tóku áhorfendur á- gætlega og klöppuðú þeim Arn- dísi, Brynjólfi og Indriða óspart lof í ló'fa. Hitt leikritið er af nokkuð öðru sauðahúsi. Það ríður margtroðnar leiðir; það eru skraddaraþankar um margþvælt effii, — um árekst- urinn milli forns og nýs, ungs og gamals. ísíenskir höf. hafa verið harla hrifnir af þessu efni. Jóu Trausti hefir ritað út af því skáld- sögu (Borgir), Guðm. G. Hagalín hefir ritað um það tvær skáldsög- ur (Melakóngurinn og Brennu- menn). Leikfélagið lék fyrir mörg- um árum leikrit um }>etta efni eft- ir ókunnan höfund, og hafnfirsk- tu höfundur hefir fyrir skemstu sanrið um þetta leikrit (Stormar), og getur vel verið, að Einar Hjör- léifsson hafi líka einhvern tíma haft ]>að að yrkisefni, enda þótt eg muni það ekki með vissu. Loks hefir Jóhann Sigurjónsson haft þetta efni til meðferðar i leikrit- inu „Bóndinn á Hrauni“. Það er alveg furðulegt, hvað rithöfundar hafa verið elskir að þvi, að lýsa þessari togstreytu, sem altaf er að gerast, dag eftir dag og stund eft- ir stund, með þeim nákvæmlega sama og eðlilega hætti, að æskan tekur við af ellinni, er nöldrandi gengur i greipar dauðans, sem er eðlileg endalok liðinnar æfi. Svo verður sú æska að elli, og önnur æska tekur við, og svo koll af kolli, ]>ar til Skinfaxi dregur í hinsta sinni enn skíra dag of drótt- mögu, svo að maður hafi það af' aö rífa sig upp í forneskju. Ann- að og meira er ]>að eklci, sem þessi skáld vor hafa getað sag't oss af þessu i'eiþtogi, svo að mann stein- furðar á því, að þau skuli ekki fyrir lifandi löngu hafa gefist upp á þvi. Þessi ungi, færeyski höf- undur, hefir rétt eins og höfund- arnir vorir, lent á gömlu fjárgöt- unni og á nákvæmlega sömu bæj- um og þeir. Hann hefir þó hvorkí sparað leikendum né áhorfendum „krú'ð eða lóð”. Hvorugum er leyft að haldast við eitt andartak á jafn- sléttu, þvi að endanna á milli í leiknum, er alt í háa lofti og ógúr- legu sálarstríði. . Skygni, ber- dreymi, kúgun, uppreisn, barns- morð, slysfarir, skanunir og skriðuhlaup eru uppistaðan, og manni finst alt annað, sem höf. þarf að segja, verða undir þessu, bæði hjá honum” sjálfum og leik- endum. Það er auðvitað hæpið, að fella dóm um leikrit, sem maður aS eins hefir séð, miðlungi leikið, án þess að hafa lesið það, og kann því að. veiti, að manni mundi virðast nokkuð annað viö lestur. En eftir fyrstu sýn virðist „Ranafell" vera miðlungs, hálfgert gauragangs- leikrit (Rabalderstykke), og því skal við bætt, að það ntinnir mann i öllum írágangi óþyrmilega á „Bóndann á Hrauni“. Það er hins vegar nógu gaman, að hafa feng- ið að sjá framan í færeyskt leik- rit, enda þótt eitthvað niegi að finná. Færeyingar haía átt og eiga svo marga ágsétismenn, að þeir eru ekki upp á þau brjóst- gæði komnir, áð ekki sé sagt eíns og virðist um þaö, sem þeir af- kasta. Það skal viðstöðulaust játað, að lcikrit, sem er eins úr garði gert og ]>etta, hlýtur að verða mjög óþjált i höndum leikenda, enda virðist fjarri því, að þeint hafi orð- ið úr því, það sem hægt var. < Það er erfitt að átta sig víð- stöðulaust á leikara, sent maður hefir ekki séð á leiksviði fyrri, sé hánn ekki glöggur til ills eða góðs. í fljótu bragði virðist Ingi- björg Steinsdóttir, sem leikur Ó1 öfu, að vísu vera bráðhög, en harla hriúf og ófáguð. Hún hefir mik- inn þrótt og lifir í hlutverkiinu. Hún hefir og ágætan róm, en full- mikinn bókmálsframburð. Best virtust henni láta hinir stríðarí partar hlutverksins, svo og kafl- arnir þar sem hið yfirnáttúrlega cMi persónunnar kemur fram, eu hún virtist ekki geta blásið anda fegurðar í hin blíðarí atriði. Atlot hennar að Þóri bónda voru of ó- hemjuleg. Það hlýtur aö vcra til-

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.