Vísir - 23.07.1932, Page 2

V I S I R
Heimsins besta Iiveiti
Cream of Manitoba
er nú komið aftur.
Fjúrða íslaMsflng t. Gronau.
von Gronau lagði af stað frá Sylteyju við Norður-
Þýskaland kl. 11 f. h. í gærmorgun pg flaug þaðan við-
stöðulaust til Seyðisfjarðar.
i Þðrðnr Sveinsson & Go. |
Cp QC>
Umboðsmenn fyrir §§
gg Caliiornia Pacltiiig Corporation Ö8
Sylt-eyju 22. júlí.
United Press. - FB.
von Gronau lagði af stað frá
Sylt-eyju í Dornirerwalilflugvél
sinni áleiðis til Ameríku um Is-
land og Grænland kl. 11 í morg-
un. Hann ætlar sér að fljúga
alla leið til Chicago.
Seyðisfirði, 22. júli. FB.
(Hraðskeyti).
von Gronau lenti hér kl. (>,50.
Loftskeytastöðin liafði sam-
band við von Gronau frá því
er liann var á móts við Fær-
Dýrtíðin
og Jónasar-liðið.
Væntanlega rekur að þvi, áð-
ur en langt um líður, að greina
verði milh venjulegra fram-
sóknarmanna og Jónasar-liðs-
ins.
Eins og menn vila, liefir
Jónasi Jónssyni frá llriflu ver-
ið hrundið úr völdum af
Framsóknarflokkinum og telja
einlægir framsóknarmenn, að
valdasól hans muni nú gengin
til viðar að fullu og öllu. Hins
vegar xnun lxann sjálfur þeirrar
skoðunar, að hann kunni að „ná
sér á strik“ aftur, eins og einn
af vinum hans sagði nýlega.
Framsóknarmenn réðu lög-
um og lofum í landinu urh
fimm ára skeið eða því sem
næst. Allan þann tíma var hin
magnaðasta dýrtíð liér á landi
og þó sérstaklega í Reykjavik.
Stjórninni hlýtur að liafa vcrið
kunnugt um dýrtiðina, ekki sið-
ur en öðrum. En hún gerði
ekki neitt til þess að draga úr
henni. Þvert á móti. Hún leitað-
ist við að auka dýrtiðina, með-
al annars með því, að vinna að
almennri kauphækkun með
jafnaðarmönnum og kommún-
istum. Hún kom því til leiðar,
að bændur og aðrir urðu að
greiða miklu hærra kaupgjald,
en orðið hefði, ef hún hefði
skilið hlutverk sitt og þekt vitj-
unartima sinn.
IÞegar talað er iim rikisstjórn
á þeim árum senx frainsókn fór
með völdin, þá er vitanlega
einkum átt við Jónas Jónsson
frá Hriflu. Ilann var valdamesti
maður stjórnarinnar og réði
öllu, sem honum sýnchst. —
Og honum mun hafa virst rétt-
ast að liann réði öllu. Hann lief-
ir sjálfur gert jxess nokkura
grein ekki alls fyrir löngu,
hversu ástatt hafi verið um for-
sætisráðhexrann (Tr. Þ.). Á-
tyllan til þeirrar mannlýsingar
var nú raunar sú, að forsætis-
ráðherrann hafði mannað sig
upp og þráast við lítilsháltar.
eyjar. Vegna þoku og rigniug-
ar á suðurstVönd landsins þótti
von Gronau eigi árennilegt að
fljúga hingað til Reykjavikur,
eins og hann hafði ætlað sér,
enda óvíst að hensínforðinn
mundi nægja til þess að kom-
ast hingað. Hvarf lxann að því
ráði, að fljúga til Seyðisfjarð-
ai’, en þar var að létta til og
gott veður um það bil, er von
var á von Gronau þangað.
Seyðisfirði 23. júli. FB.
von Gronau fór héðan kl.
11,55. Aleiðis til Reykjavíkur.
J. J. háfði ekki átt að Venjast
slíku og þótti fyrirbrigðið kát-
legt og þó jafnframt raunalegt,
eins og á stóð. Hyggja sumir að
þessi vilja-neisti, sem leynst
hafði með forsætisráðherranum
og í ljós kom á síðustu stundu,
muni geta orðið ærið afdrifa-
rikur fyrir J. J., sem valdamann
i flokki sínum, og eins líklegt,
að liann „nái sér ekki á slrik“
liéðan i frá.
Framsóknarstjómin, þ. e.
Jónas Jónsson, lét dýrtíðina
með öllu afskiftalausa lengst
al’, eða þar til er komið var fram
undir kosningar í fyrra suinar.
Þá lét J. J. blað sitt hefja um-
ræður um það, að nú hefði
stjórnin fundið örugt meðal við
allri dýrtíð í Reykjavík, en síð-
ar mundi tekið til óspiltra mál-
anna utan höfuðstaðarins og
gengið af fjanda þessum dauð-
um. Voru ræður hlaðsins noklc-
uð á liuldu fvi’st í stað, svo sem
til þess að vekja og æsa forvitni
manna, en siðar var kveðin upjx
úr um stórvirkin og lmgvitið
og ekki al' neinu tiltakanlegu
yfirlætisleysi. — Kom þá í ljós,
að „læknisráð“ stjórnarinnar
voru tvennskonar, og var hvort
um sig talið örugt dýrtíðar-
meðal. Hið fyrra var Þórsfisk-
urinn, en hið síðara saumastof-
an á Laugaveginum.
Með þessi vopn í höndum
ætlaði stjór'nin að vinna hug á
dýrtíðinni í Reykjavík. Var nú
saumað og fiskað í gríð, en
„Timinn“ birti við og við Ijóm-
andi hugvekjur um það, að
meðulin væri nú tekin „að
verka.“ En enginn vai’ð þeirra
verkana var, nema ^tjórnin
sjálf. Fatnaður var jafn dýr efl-
ir sem áður og fiskverðið svip-
að. Og niðurstaðan af „Þórs-
flaninu“ varð sú, að ríkissjóð-
ur varð fyrir miklu fjármuna-
legu tjóni, en almenningur
hagnaðist ckki hið allra minsta.
— Nú leið og beið og þótti
stjórninni meðulin „verka“ eitt-
hvað undarlega og öðruvísi en
lofað hafði verið. Og þar kom.
að jafnvel hinir blindustu sáu,
að dýrtíðin var söm og jöfn,
jirátt fyrir allan saumaskapinn
og aflahrögðin.
Nú voru góð ráð dýr. — Datt
þá einliverjum sþekingnum í
hiig, að liklega væri nú vissara,
að fá þriðja „dýrtíðar-meðal-
ið.“ „Alt er þegar þrent er“. —
Og aðrir spekingar féllust
á þetta. Var nú hara eftir að
finna „Iyfið.“ Gerðist þá margt
merkilegt og var mikið um
þetta liugsað, en þó meira tal-
að, eins og gengur. En þeir,
sem vitrastir þóttust, hreiddu
feld vfir liöfuð sér og börðust
við sárustu hugsana-kvalir,
nótt og dag. Og loksins fanst
„meðalið.“ Segir fátt af því,
hver fundið liafi, enda eru
framsólcnarmenn vfirlætislaus-
il og þar vill hver annars heiður,
en talið var „lyfið“ óbrigðult
með öllu. Og ráðið þar það —
eða læknislyfið — að stofnsetja
skyldi og starfrækja brauðgerð-
arhús fyrir rikisfé. Var nú bú-
ist við skjótum og undraverð-
um verkunum Iiins nýja „með-
als.“
Það var eitt einkenni fram-
sóknarstjómarinnar sálugu, að
hún var fljótari að framkvæma
en að hugsa. Og nú var undið
að því, að útvega nauðsynlegar
mjölvörur og annað lil hins
nýja brauðgerðarhúss. —- En
stjörnin „lmgsaði ekki“ um
það — enda var ekki við
því að búast — að heild-
verslanir þvrfti nokkurn tíma
til þess, að semja tilboð
sin og koma þeim til stjórn-
arinnar. Útboðsfresturinn var
svo stuttur, að nálega engir gálu
sei\t tilhoð í tæka tíð. Samt at-
vikaðist það einhvernveginn
svo, að kommúnistaverslunar-
félag eitt hér í hænum hafði
nægan tíma, sendi tilboð og
lilaut viðskiftin. Þótti þetta vart
einleikið og töldu sumir, að ást
stjórnarinnar á kommúnistum
hefði ráðíð, og er það ekld alls
kostar ósennilegt. — En það er
af brauðgerðárhúsi jiessu að
segja — þriðja „dýrtíðarmeðal-
inu“ -— að það seldi vörur sín-
ar svipuðu verði og önnur
brauðgerðarhús og hefir nú ver-
ið lagt niður, sein sjálfsagt var.
— Þess þarf naumast að geta,
að dýrtíðin var söm við sig og
haggaðist hvergi, þó að þriðja
meðalið, brauðgerðin, bættist
við saumaskapinn og fiskinn.
Þegar framsóknarmenn sáu,
hversu illa reyndust dýrtíðar-
meðul stjórnarinnar, urðu þeir
næsta undrandi og dasaðir fyrst
i slað. Létu þeir jiá niður falla
alt hjal um dýrtíð og læknis-
dóma við henni og hefir svo
staðið til skamms tíma.
En nú eru þeir teknir að
jafna sig nokkuð og kemur einn
fram á ritvöllinn i síðasta hlaði
„Timans.“ Nefnir liann grcin
sina „Ástand og úrræði“, en úr-
ræði lians er jiað, eða „dýrtíðar-
lyf“ hið fjórða og nýjasta, að
lækka skuli liúsaleiguna hér i
bænum. Vill hann að gefin sé
út „bráðabirgðalög um jiriðj-
ungs lækkun allra húsaleigu í
Reykjavík.“
Krafa jiessi, um lækkun húsa-
leigunnar, er sell fram, sem
væri hún alveg ný af nálinni.
En svo er ekki. Húsaleigan i
Reykjavík hefir verið eitthvert
tíðasta umræðuefni fjölmargra
manna hér í bæ árum saman,
enda vart við öðru að búast,
því að hin háa leiga, sem menn
hafa orðið að greiða-, hefir ver-
ið algerlega ofvaxin gjaldþoli
mjög margra borgara. Hús-
næðisskorturinn liefir til
skamms tíma verið mjog til-
finnanlegur, en nú er svo að
sjá, scm úr ]>ví sé að greiðast
að nokkuru. Húsaleiga mun þvi
hafa lækkað nokkuð á þessu
ári, af þeim eðlilegu ástæðum,
að framboð á húsnæði er nú
meira en verið liafir. Siðastlið-
ið vor virtist framboð á hús-
næði öllu meira en eflirspurn-
in.
Hefir oft verið á það minst
áður, að lækka ]>jTrfli alla liúsa-
leigu í Reykjavík með lagaboði,
en kröfum i þá átt hefir ekki
verið sint af ýmsum ástæðum,
meðal annars vegna þess, að tal-
ið hefir verið, að slík lagasetn-
ing mundi ekki koma að fullu
haldi.
Það er vitanlegt, að ýmsir
liúseigendur hér í bænum hafa
nú lækkað leiguna til muna,
sumir jafnvel svo, að lægra
geta þeir tæplega farið sér að
skaðlausu. Þessir menn yrði
óneitanlega hart úti, cf enn
ætli að lækka leiguna um þriðj-
ung. Virðast slíkar kröfur á lít-
illi sanngirni reistar, og er lik-
legra, að greinarhöf. liafi dul-
ist hið sanna, að húsaleigan liér
i Reykjavík hefir yfirleitt lækk-
að síðasta misserið og sumstað-
ar til góðra muna. Ivrafa hans
gæti verið skiljanleg frá sjón-
armiði þess manns, sem gengi
þess dulinn, að nokkur hreyt-
ing á húsaleigunni í lækkunar-
átt hefði orðið hér i bæ síðustu
þrjú til fjögur árin. Hitt er satt,
að viða mun leigan enn alt of
liá og óþarflega há, en senni-
lega er engin örugg lækning til
við því meini, önnur en sú, að
auka liúsnæðið í bænum. Að
þvi liefir verið stefnt síðustu
árin, og árangur þeirrar starf-
scmi er nú þegar greinilega
kominn í Ijós.
AÖ lokum slcal á það hent, að
framsóknarstjórnin, þ. e. Jónas
Jónsson, lét alveg undir höfuð
leggjast, að gcra nokkuð til
þess, að lækka húsaleigu hér í
bænum. Fyrv. dómsmálayáð-
herra skrifaði að visu mikið og
gálauslega um „húsalcigu-ok-
ur“ í Reykjavík áður en hann
varð ráðherra, og átaldi mjög
þáverancli stjórn fyrir aðgerð-
arleysi í málinu..En þá er hann
hafði tekið við völdum, lét liann
sér „okrið“ i léttu rúmi liggja
og gerði ekkert al' þvi, sem hann
hafði krafist af fyrirrennurum
sinum. Hefir liann væntanlega
sannfærst um, að liér væri ekki
hægt um vik, og er það ekki
sagt honum til ámælis.
Það er staðreynd, að fyrver-
andi stjórn gerði ekkert til ]>ess,
að lækka húsaleiguna í Reykja-
vík. Ilitt er vist,aðhúnætlaðisér
að drepa dýrtiðina með öðrum
hætti. Til þess notaði hún hin
hitru, frægu vopn: „saumastof-
una“, „Þórsfiskinn“ og „brauð-
gerðina“, með þeim árangri,
sem kunnur er orðinn. Sauma-
stofunni hefir að sögn farnast
vel, enda var S. í. S. þar með í
ráðum, en vitanlega var lilægi-
legur barnaskajiur að ætla, að
slík stofnun hefði nokkur áhrif
á dýrtíðina i landinu.
Ilöfundur Tímagreinar þeirr-
ar, sem liér hefir verið getið
lítilshátlar, er gallharður fram-
sóknarmaður eða Jónasar-mað-
ur öllu heldur, en það fer nú
að líkindum senn að verða sitt
livað. — Hvers vegna krafðist
hann þess ekki af fyrverandi
stjórn, að hún lækkaði alla
húsaleigu í Reykjavík um þriðj-
ung? — Fyrir nokkurum miss-
erum var miklu meiri ástæða
en nú til þess að bera fram slíka
kröfu. Húsaleigan hefir víst vf-
irleitt heldur lækkað á síðustu
timum, sumstaðar all-verulega.
Greinarhöf. hlýtur að liafa séð
það, sem allir sáu, að heims-
krejipan var að skella yfir okk-
ur og vandræði fyrir dyrum.
Ilitt er og vafalaust, að honum
hefir verið Ijóst, að þjóðin væri
sérstaldega illa undir það húin,
að standast nú uni sinn utan að
komandi örðugleika, því að hér
heima fyrir var alt í rústum og
kolsvörtu flagi, sakir dæma-
lausustu óstjórnar.
Iðnsýningin.
Framli.
1 herbergi nr. 21 er sýnisliorn
af framleiðslu Féíagsjirent-
smiðjunnar í Reykjavík, sem er
ein af slærstu jirentsmiðjum
landsins. Hefir Félagsjirent-
smiðjan fleiri setjaravélar en
nokkur önnur prentsmiðja í
landinu og hún er húin fjöl-
breyttustum vélum og tækjum,
sem allar eru af nýjustu og full-
komnustú gerð.
Þótt þessi prentsmiðja hafi
ekki fyrirferðarmikla sýningu
á framleiðslu sinni, sjá menn
fljótlega, að undir því einu er
eigi mest komið, því þegar við
fljótlegt vfirlit sjá menn, að
sýnisliorn þessarar jirentsmiðju
eru mjög fjölbreytt, smekkleg
og í alla staði eftirtektarverð,
og gefa glögga hugmynd um
það á hve hátt stig jirentlistin er
komin hér á landi, og mun Fé-
lagsprentsmiðjan, að öðruni
samskonar fvrirtækjum ólöst-
uðum, hafa náð einna lengst i
prentlistinni hér á landi, i sum-
um greinum.
Félagsprentsmiðjan tekur m.
a. að sér jirentun blaða og hóka,
eins og allar stærri jirentsmiðj-
urnar. Hefir jirentsmiðjan á
siðari árum tekið að sér jirent-
un vmissa bóka, sem eru mjög
vandaðar að öllum frágangi, og
má þar til nefna myndahók
Rikarðs Jónssonar. Er mikill
f jöldi mynda í þeirri bók. Hefir
hin vandasama prentun þeirrar
bókar tekist ágætlega vel. Þá
ber að nefna „400 ára sögu
prentlistarinnar á Islandi“,
Minningarrit Sláturfélags Suð-
urlands o fl.