Vísir - 26.07.1932, Side 2

V 1 S I R
fel)) MmHM I Qlsem
Heimsins besta hreiti
Cream of Manitoba
er nú komiö aftur.
Skógarn
Umbúdagarn
. Saumgarn
Bindigarn
fyrirliggjandi.
Þdrður Sreinsson & Co.
f
Frn Tigdís Pálsdóttir
kona síra Gísla prófasts Ein-
arssonar í Stafholli, andaðist að
heimili sínu í gærkveldi, eftir
langvinnan sjúkleik.
Þessarar mikilhæfu og góðu
konu verður síðar minst iiér í
blaðinu.
Símskeyti
i í --------- ' .
London, 25. júlí.
United Press. - FB.
Flug von Gronau.
von Gronau lagði af stað frá
Ivigtut kl. 11.25 f. h. (Green-
wicli meðaltími).
St. Johns (Newfoundl.) 26. júlí.
United Press. - FB.
von Gronau lenti skamt frá
Cartwright, Labrador, kl. 11.08
e. li. í gær (Austur-Bandar.
tími). Cartwriglit er lítið fiski-
mannaþorp. — von Gronau
býst við að halda áfram ferð
sinni í dag og kemst, ef alt
gengur að óskum alla leið til
Montreal í kveld.
Berlín, 25. júlí.
United Press. - FB.
Þjóðverjar og Grikkir fallast á
frakknesk-breska sáttmálann.
Ríkisstjórnin i Þýskalandi
liefir tilkynt Brctlandsstjórn, að
hún fallist á hresk-frakkneska
sáttmálann, sem nýlega var
gerður. Þær þjóðir, sem fallast
á sáttmála þennan gangast
undir að ræða sameiginlega um
vandamál sín og dcilumál, til
úrlausnar á þeim.
Aþenuborg, 25. júlí.
United Press. - FB.
Ríkisstjórnin i Grikklandi
hefir að boðí frakknesku stjórn-
arinnar fallist á frakknesk-
breska sáttmálann og gengist
undir ákvæði hans.
Berlín, 25. júlí.
f United Press. - FB.
Verða hernaðarlögin í Þýska-
landi afnumin í dag.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum mun Hindenburg
forseti, að því er United Press
hefir fregnað, fella hernaðar-
lögin, sem sett voru til bráða-
birgða í Berlin og Branden-
burg, úr gildi frá og með deg-
inum á morgun að telja.
Dublin, 25. júli.
United Press. - FB.
Viðskiftastríð Ira og Breta.
Tilkynt hefir verið, að lagð-
ur hafi verið 20°/o tollur á járn,
stál og rafmagnsvörur, sem
fluttar eru inn í fríríkið frá
Bretlandi og 1 shillings á hverja
smálest kola.
Druknun.
k
—o—
26. júlí. FB.
Aðfaranótt þess 25. þ. m.
drukknaði Jón Vigfússon frá
Geirlandi, í Skáftárósi. Var
hann þar við silungsveiði við
þriðja mann. Jón var aðeins 23.
ára að aldri, systursonur Lárus-
ar alþm. í Kirkjubæjarklaustri.
Fisksalan og J.J.
—o---
Það koin mönnuxri nokkuð á
óvart, er „Alþýðublaðíð^ á dög-
unum var að fagna • siofnun
fiskhringsins nýja. Merm áttu
ekki von á því, að blaðið utundi
telja Iiana uppfyllingu: vona
sinna og drauma um einkasölu
á saltfiski. En nú kenxur sami
hugsunarrugjingurinn frana í
grein eftir Jónas Jónsson i síð-
asta tölublaði „Tímans“. Greín
J. J.. byrjar svo að segja alveg
eins og grein Alþýðuhlaðsins.
,Þar er talað um þetta „stefixu-
mál“ jafnaðarmanna, saltfisks-
einkasöluna, um þá hugsjón
Jóns Baldvinjsonar og draum,
sem ,,íhaldið“’ hafi nú gert að
veruleika! — Jónasi gleymist
það alveg, eins og Alþýðublað-
inu, að stofnun fisksölusam-
lagsins nýja er þriðja eða f jörða
tilraun saltfiskframleiðenda til
að hæta aðstöðu sína um sölu
afurða sinna með samtökum
eða samvinnu, þriðja eða fjórða
tilraun af sania tagi. Hann virð-
ist líka vera búinn að stein-
gleyina Coplánd. — Þessi
grein Jónasar er að þvi leyti í
raun og veru að eins ný útgáfa
af Alþýðublaðsgreininni, nokk-
uð aukin, því að grein hans er
lengri og vaðatlinn meiri.
Ilitt er aftur á móti nokkuð
vafasamt, hvorl hægl er að
tclja þessa útgáfu Jónasar end-
urbætta. Það er að minsta
lcosti hætt viðsþví, að einhverj-
um flokksmönniun Jóns Bald-
vinssonar liefði brugðið í brún,
ef sagt hefði verið i Alþbl., að
þessi „draumur“ Jóns, um
einkasölu á saltfiski, ætti að
rætast á þann hátt, að í fram-
kvæmd kæmist „einveldi hinna
stærstu útflytjenda“. En þannig
stendvir það hjá Jónasi: „Hér
er um að ræða einveldi hinna
stærstu útflytjenda.“ „Hér er
um að ræða skipulagsbundna
harðstjóm.“ Það er þá þetta,
sem Jónas segir að liafi verið
stefnumál jafnaðarmanna,
hugsjón og dráumur Jóns Bald-
vinssonar: algerl einveldi og
skipulagsbundin harðstjórn
stærstu útflvtjendanna!
Ef það skyldi nú vera svo, að
það væri Jónas, sem hefði skot-
ið þeirri flugu í ritstjóra Al-
])ýðublaðsins, að nú væri
„ihaldið að framkvæma stefnu-
mál jafnaðarmanna og gera
draurn Jóns Baldvinssonar að
veruleika, ]>á er það illa gert af
honum og ómannlega, að þýða
þenna draum svona á eftir, og
ætli þá ritstjóri Alþýðublaðsins
aldrei að fara að lians ráðum
framar. Sannleikurinn er að
vísu líklega sá, að Jónas hefir
ekki athugað það, fyrr en eftir
að greinin var komin. í Alþýðu-
blaðinu og hann hafði skrifað
fyrri hluta sinnar greinar, að
þessi sölusamlagshugjnynd út-
gerðarmanna er allverulega frá-
hrugðin einokunar-draumsjón-
um jafnaðarmanna og, sam-
vinnu-einkasölubræðingi þeirra
„Tima“-socialista, sem fæddist
og dó með síldareinkasölunni.
Það er líklegt að grein Jónasar
hafi upphaflega ekki verið
Iengri en aftur að næstsíðustu
greinaskilum í öðrum dálki,
því ])ar snýr hann alveg við
blaðinu og gerir síðan ekkert
annað en aA rifa niður það, sem
á undan er komið. — Áður er
liann bvánjr að segja, að fyrir
bankana hafi það verið lífs-
nauðsyn, aið koma þessu skipvi-
lagi á, að þetta spor sé líklegt
til að verða afleiðingaríkt í ís-
lensku verslunarlífi, að fyrir
landið sé verulegur ávinningur
að þessi leið sé reynd og að
þjóðin hljóti að fagna því. En
svo snýst alt við. Þessi tilraun
getur orðið „]iarnvabrauð“ og
engar líkur til að þetta skiþu-
lag verði langgætt. Hér sé
um að ræða „einveldi“ liinna
stærstu útflytjenda og skipvi-
lagsbundna harðstjóm, og svo,
að lokum, að á rústum þessa
skipulags ætti síðar að rísa ann-
að sem væri heilbrigðara.
Þetta, sem er „heilbrigðara“,
er nú alveg vafalaust samvinnp-
félagsskapur undir stjórn
manna af svipaðri .gerð og .1. J.
eða Jón Árnason, því að aðal-
agnúinn, sem Jónas finnur á
þessari tilraun útgerðarmanna,
er sá, að liún sé gerð af mönn-
um, sem litla æfingu hafi að
vinna fyrir almenning. — En
hvernig hefir þá þeim sam-
vinnumönnunum, Jónasi, Jóni
Árnasyni o. s. frv. tekist. að
vinna fyrir almenning á þessvi
sviði? — J. .1. segir að saltfisks-
verslunin hafi verið komin í
„rústir“. ErV hvað er um salt-
kjötsverslunina? Ilvað er vun
ullarverslunina ? Hvað er um
gæruverslunina? Það er víst
ekki i „rústum“ alt saman livað
með öðru, vmdir stjórn Jóns
Árnasonar, Jónasar og allra
þessara, sem æfingu liafá i því
að vinna fyrir almenning? —
Eru ekki allar ])essar afvirðir
bænda taldar ýmist óseljanleg-
ar eða htt seljanlegar, citt árið
þessi vörutegundin, annað árið
hin og stundum allar.í senn?
Og Iiver liafa svo úrræðin orð-
ið? — Engin, að því er ullina
snerlir. Engin, að því er gær-
urnar snertir. Engin, að þvi er
saltkjötið snertir! Þrátt fýrir
alla skipvilagningu. — Eina ur-
ræðið liefir verið það, að hætta
að framleiða saltkjöt, eða draga
úr þeirri framléiðslli svo sem
frekast er unt, að láta á ábyrgð
rikissjóðs, og væntanlega á
hann kostnað að meira eða
minna leyti, reisa isliús viðs-
vegar um land, til að frysta
kjötið i og flytja það síðan ánýj-
an rnarkað, einnig á bvrgð rikis-
sjóðs — Og svo bendir J. J. á
fordæmi samvinnumanna og
talar vun „hliðstæðan ósigur“
þeirra, ef ]>eir þyrftu að fá hjá'ip
hins opinbera á einn eða annan
liátt. —Hevr á endemi!
Ritfj*egn.
Tímariíöð Iðunn.
Framh.
I mínvini aMgUMii er það
hreint og lveint vitavert, er gani-
alt tímarit, sem'. liefir aflað sér
álits meðal þjóðarimxavv fyrir
að Iiafa flutt göfgandii ritgerðir
og þjóðbætandie er. láiiið. leiuta
i liþndvun manna) sem taka sér
fyrir liendur að birta næi* ein-
göngu allskonar fmmlleiðsfu
byltingarsinnaðramannaiogiger-
isl málsvari erlendra byltÍQjgjai-
stefna, því að Iðunn K'irðist
leggja aðaláhersluna áj,að> bihrtai
ritgerðir eftir menn, sem kunn-
ir ervi að þvi að aðliyllast
kommúnisma, þótt sumih þöiiimai
að vísu telji sig jafnaðarineixn..
Jafn vel gefinn maður og Árixi
Hallgrimsson virðisl vera, ætiii
þó að geta gert sér Ijóst,. afr
vegna þess að ferill Iðunnar. var
sæmdarferill, þá hvílir á hon-
um sú skylda, að ferill ritsins.
verði sæmdarferill áfram: Ið
unni sæmir ekki að troöa avir-
vigan, hlóðugan bolsvíkingafér-
ilinn — lienni sæmir ekki að
eiga hlut að því að léiðai þjöð>
vora á glötunarveg.;
í þessvi hefti cr kvæði,. sem.
kallað er Arðránsmenn, en,
konnnúnistar og jafliaðannenn
kalla, sem kunnugt er, ])á menm
þessu nafni, sem með dugpaði.
og atorkvi hafa efnast, orðið
máttarstólpar riklsins og veitt
fjölda manna atvinmv.. KoinmD- j
únistar gera ávalt. hróp að I
shkum mömium og segja: þá
hafa rænt arðhnnu firái v.erka-
lýðnum, en Iiið sannai er vana-
lega, að ef þessir „axðrins-
menn" hefði ekkiliafistihaaidiaog
af dugnaði og försjái unnið að
verklegum framkvæmxlúm og
atvinnurekstri, þá liiefðl sá
auður ckki náðstiúr sfcanti nátt-
úrunnar, seni náðist fyrir franir
tak þeirra. Vórkamenn liefði
ekki náð honum upp á eigin
. spýtur og það'i er engin cfi á
þvi, þegar litið er á það, hve
illa ríkisrekstvir hefir gengið
þar sem jafnaðarmenn liafa
verið við voW, að þeim lvefði
ekki tekist néitt likt því eins
vel og arðránsinönnunvim svo
kölluðu. Reynslan bendir öll til,
að f ramlfcvæmd socialisliskra
hvigmyndia leiði til liruns fvrr
éða siðar, Sbr. reynsluna i Ný-ja
Sjálandíi og Ástraliu? Og livern-
ig fór ekki í Englandi? Sjjálfur
j af naðarm annaf ori n gin n Mac-
Donald og átrúnaðargoðiið, fjár-
máíaráðherrann Snowden, urðu
að stöðva framkvæmd hinna
socialistisku hugsjöna, vegna
]>ess að breska rikið var á lvröð-
um vegi að verða gjaldþrota
])eirra veginu
Það þarf nv’i enginn „arðráns-
Tnaður“ (þ. e, dugiiaðarmaður),
að taka nærri sér, þótt eitthvert
andlegt smámenni eins og Jó-
hannes úr Kötlum burðíst við
að setja sa.ipan kvæði tmi „arð-
ránsmenn“ og' „auðvaldsbás-
inn mikla“. Ivvæðið missir al-
gerlega marksins og er svo illa
ort og svo ómerkilegt, að það
er bæði höfundinum og Iðunni
til skammar. Sem sýnishorn af
„skáldskapnum“ og „smekkvis-
inni“ skal tilfærð liér ein visa:
„Og nautiú skekur hausinn,
og, hamin stantla upp —
þey, ])ey, þey!
Þú ættir bara. að lita
á lærL hans og liupp
og skygivasl midir lialann,
— ja„ svei, svei, svei L
Við slíkum. rinxþvætUngi og
óþverra mun öll þjóðin að nnd-
an tekn u m k ommún is taskr íln-
um, landráðamjönnunum í
þjóðfélaginu, segj.a: Svei, svei,
svei!
Friðrik Ásmundsson Brekkan
skrifar ritgerð trni Davíð
Stefánsson frá Fagyaskógi,
ágætl ljóðskáld,, sem vissir
nienn virðast alt af þurfa að
vera að skrifa uin,. ekki af því
að. Davíð þurfi hóls, þeirra með
á nokkurn hátt eða sé á nokk-
um hátt sæmdari. af, því, heldur
a£ einhverri. „innx’L þö,r£“, sem
væntanlega. þarf. "ekfci að skýra
j cxánara.
NiðurL
Lesandi Iðunnar.
Iðnsýningin.
—0,—
FarmhaUll.
í stofiii nir.. sýuir Jón Sig-
numdssom gurilsmtöur marga og
fagra gripii. Vtnnustofa og verslun
Jóns Siginunxissonar er á Lauga-
vegi 8. lilkífir hann rekið iöu sína
lengi hér t foæ. Er alt, sem frá
hendi Jlips kemur, vandaö og
smekklegt, Á iönsýningunni hefir
hann ibí. a. 3 stokkabelti, og X
sprotav. Eru gripir þessir mjög
fagriirfflg Iiefir mikil vinna veriö í
þá lögö, Marga aðra góða gripi
sýnir Jón þarna, svo sem gull-
spömg', hólka, hringa, bæöi stein-
hringa og einbauga, pappírshnífa,
haatdföng úr silfri (á göngustafi)
o, m. fl.
Óskar Gíslason sýnir í sömu
stoíu allmarga silfurgripi, bor.ö-
búnað ýmiskonar, skeiðar, spaða
o. s. frv. Enníremur pappírshixífa
og silfurkönnii'o. fl. Allir emgrip-
ir þessir fagrir og smiönuraa til
sóma.
Leifur Kaklal sýnir marga og
fagra gripi í þessari sömu stofu
og hafa þeir/vakiö na-i'lcla eftir-
tekt, enda erú gripir hans bæ'öi
sérkennilegir og fagrtr. iVl. a. sýn-
ir hann signet einkar fögur. Er
eitt þeirra gert úr ibenholt og-
silfri, annaö úr rost-ungstönn og'
silfri, en það þriöja úr filabeini og
silfri. Þá ber aö nefna men meö
slipuðum íslenskum skeljum, silf-
urspæni með íslensku höfðaletri,
vindlingahylki, pappirshnífa,
skeiöar, hringa, ermahnappa o. fl.
Armband fagurt, sem á er letraö