Vísir - 04.11.1932, Blaðsíða 2

V f S I R
Heildsölubirgðir:
,.CERENA“ bygggrjón í 'Á kg. - «/2 kg. - 1 kg. pk.
,,VIKING“ haframjöi í </2 kg. - 1 kg. pk.
Eru hollar og nærandi fæðutegundir, sem hafa
hlotið alment lof neytendá.
Símskeyfi
—o—
Belgrade 3. nóv.
United Press. - FB.
Stjórnarskifti í Jugo-Slavíu.
Srschitch-stjórnin heíir beöist
lausnar. — Mun lausnarbeiðnin
standa í sambandi viö þaö, að
j'ingiö kemur brá'ölega saman.
Hefir stjórnarflokkurinn ákveöiö
at' reyna aö endurskipuleggja
stjórnina fyrir þingsetningu.
Aþenuborg 3. nóv.
United Press. - FB.
Ný stjórn í Grikklandi.
Tsaldaris hefir myndaö stjórn.
Er hann sjálfur forsætisráöherra,
án umráöa yfir stjórnardeild,
Condylis er hermálaráðherra,
Rallis utanrikismálaráöherra.
London, 3. nóv.
United Press. FB.
Breska lánið.
KI. 8. f. h. í dag biöu menn i
löngum rööuin þar sem utboöslist-
ar 3% lánsins lágu frammi til
áskriftar. Þótt skrifstofurnar væri
ekki opnaöar fyrr en kl. 10 f. h.
var hætt að láta listana liggja
frammi eftir 2 klst. og 20 mín.,
því aö alt benti til, aö menn hefði
þá skrifaÖ sig á íyrir nieira en
Iáninu nam.
Berlin, 3. nóv.
Verkfall í Berlín.
Verkl'allsnefnd kommúnista
handtekin. — Útgáfa komm-
únistablaðanna bönnuð.
Algert flutningaverkfall hófst
hér í dag. Sporvagnar, fólks-
ílutningabifreiðir, neðanjarðaiv
lestir og lestirnar á npphækk-
uðu jámbrautunum eru ekki 5
gangi. Verkfallið er hafið í
mótmælaskyni gegn áformaðri
launalækkun, sem nemur 2
pfennigum á klst. — Víða í
Berlín hófust viðskifti i morg-
un tveimur eð þremur klukku-
stundum síðar en vanalega,
vegna verkfallsins. Nokkurar
óeirðir liafa orðið i borginni. —
Verkfallsmenn eru 21,000'tals-
ins.
Berlin, 3. nóv.
United Press. FB.
Bracht, fulltrúi ríkisstjórnar-
innar lýsti því .yfir í dag, aö af-
lokinni ráöstefnu með liögreglu-
stjórn borgarinnar, aö verkfallið
væri ólöglegt og væri því heim-
ilt að beita ströngustu ráöstöfun-
u.m til að ónýta þaö.
Berlín 4. nóv.
United Press. - FB.
Lögreglustjórnin hefir bannaö
útgáfu kommúnistabla'ðanna
Rothe-Fane og Welt-am-abénd til
12. nóvember, vegna verkfallsund-
irróöurs þess, er hefir haft friö-
spillandi áhrif í för níeð sér. Hand-
tekin hefir veriö verkfallsnefnd
kommúnista, er hún var á fundi
að undirbúa verkfall þeirra, sem
vinna við rafmagnsstöövar og gas-
stöö borgarinnar, til stuðnings
þeim, sem ger'ðu flutningayerk-
fallið. Fimtíu og tveir kommúnist-
ar voru handteknir.
London 13. nóv.
United Press. - FB.
Sveitarstjómarkosningarnar
bresku.'
Seinustu úrslit eru þessi i bæj-
arstjórnarkosningunum í Euglandi
og Wales. íhaldsmenn unnu -68
sæti, töpu'öu 56, frjálslyndir unnu
2.0, töpuöu 36, jafnaðarmenn unnu
109, töpuöu 104, óhá'ðir unnu 50,
töpuðu 51.
Frá bæiarsiitrnariunfli
í gær.
Kauplækkun í atvinnubóta-
vinnunni.
Á undanfömúm bæjarstjórn-
arfundum hafa umræður um
atvinnubótavinnuna tekið mik-
inn hluta fundartímans. í gær
var haldinn reglulegur fundur,
og fór þá scm endranær, að svo
að segja eingöngu var rætt um
þetta mikla vandamál bæjarfé-
lagsins. \
Settur borgarstjóri, Guð-
mundur Ásbjömsson, gaf bæj-
arstjórninni mjög, eftirtektar-
verða skýrslu um gang þessa
máls, og verður liér á eftir skýrt
frá aðalefni liennar.
í ágústmánuði í sumar var
ákveðið að hefja atvinnubóta-
vinnu hér í bænum með 150
manns. Kostnaður við þessa
vinnu til áramóta var áætlaður
330 þús. krónur. — Síðar var
mönnunum fjölgað upp í 200,
og jafnframt var gert ráð fvrir,
að auk þess iiéldi áfram hin
venjulega bæjarvinna, samkv.
fjárhagsáætlun bæjarins, með
svipuðuni mannafla og verið
hefði. Fjárins til alvinnubót-
anna átli að afla þannig, að 100
þús. kr. væri teknar að láni,
framlag fengist úr rikissjóði og
bæjarsjóður legði fram það,
sein á vantaði.
Nú er það greinilega komið
í ljós, að áætlað fé nægir ekki
til þcss að halda vinnunni
áfram til ársloka, aðallega af
þrem ástæðum. I fyrsta iagi var
mönnum fjölgað í vinnunni úr-
150 upp i 200, og bafði ekki
verið gert ráð fyrir þvi. í öðru
lagi liafa til skamms tíma ver-
ið fleiri menn i hinni venjulegu
bæjarvinnu, en lil var ætlast.
Er mikið um það talað, að núna
nýverið liafi verið fækkað um
30—40 raanns í bæjarvinnunni,
án samþykkis bæjarráðs og bæj-
arstjórnar, en sannleikurinn er
sá, að þessir menn höfðu unn-
ið um 2y>> mán. lengur en til
stóð. Auk jiessa var áætlunin
um kostnaðinn við atvinnubóta-
vinnuna of lág.
Um síðustu mánaðarmót var
svo komið, að búið var að nota
til atvinnubóta á þessu ári 273
—275 j)ús. kr. af hinum áætl-
uðu 330 þús. kr. Afgangurinn,
50—60 þús. kr., nægir ekki
nema fram í miðjan }>ennan
mánuð með óbreyttum mann-
afla og kau|)gjaldi. — Bæjarráð
og l)orgarstjóri liafa Icitað fyrir
sér um útvegun lánsfjár til at-
vinnubóla, en árangurinn orðið
litill. Um erlenda lántöku getur
ekki verið að ræða, því að j)jóð-
bankar og ríkisstjómir við-
skiftalandanna leyfa ekki lán-
veitingar úl úr lönduni sinum,
eins og nú standa sakir. Borgar-
stjóri leitaði l'yrir sér lijá stjórn
Laridsbankans, um lán jiaðan til
atvinnubóta og fékk J)au svör,
að erfitt væri að lána nokkuð
að ráði, og alls ekkert, nema þvi
að eins, að skýlausl loforð væri
gefið um j>að, hvenær lánið yrði
endurgreitt. Síðan sendi borg-
arstjóri bankanum beiðni um
230 j)ús. kr. lán til atvinnubóta,
cr skyldi endurgreiðast af út-
svarstekjum bæjarsjóðs árin
1933 og 1934. Þetta er sú lægsta
upphæð, sem bærinn gelur koip-
ist af með, ef vinnan á að halda
áfram til ársloka, með sama
fyrirkomulagi. Landsbankinn
svaraði þessari beiðni j)annig,
að hann gæti lánað bænum all
að 100 ])ús. ,kr. með ]>eim
greiðsluskilmálum, sem að
framan greinir. — Þær 130 þús.
kr., sem á vantar, virðast livergi
fáanlegar.
Fulltpúar Sálfstæðisflokksins
í bæjarst j órni nni báru fram
svo hljóðandi tillögu:
„Bæjarstjórnin ályktar að
taka að láni í Landsbanka ís-
lands kr. 100.000,00 — til fram-
halds atvinnubótavinnu lil
næsta nýárs og ákveður jafn-
framt, að kaupgjald fyrir vinn-
una skuli vera 1 króna fyrir
raunverulega vinnustund al-
mennra verkamanna, og lækka
annað kaup við ]>essa vinnu
lilutfallslega.“
Tillaga J)essi mætti mikilli
mótspyrnu af liálfu jafnaðar-
manna i bæjarstjórninni, sér-
staklega var kauplækkunar-
ákvæðið J)eim J)yrnir í augum.
Báru j)eir fraiii sömu tillögur
og þeir bafa áður gert, um
fjölgun í atvinnubótavinnunni
o. fi„ en gálu samt ekki bént á
neina leið til fjáröflunar. Fóru
svo leikar, að tillaga bæjarfull-
trúa Sjálfstæðisflokksins var
samþ. með 8:6 atkv. Greiddi
Hermann atkvæði með jafnað-
armönnum, ]>á eins og endra-
na‘i\
Fátækraframfæri.
—-o-
Eg las nýlega, i grein i Vísi,
eftir Magnús V. Jóhannesson fá-
tækrafulltrúa, að juirfamanni
einum úr Suður-Þingeyjarsýslu
Iiefði verið greidd, úr bæjar-
sjóði hór, upphæð sem nam
rúmunl 2700 krónum f\TÍr árið
sem leið. Eg varð steinhissa,
jiegar eg sá þetta og las í blað-
iriu um leið, að þurfamaður
jiessi hafði að eins liaft tvö börn
á framfæri sínu.
Mýr er alveg ómögulegt að
trúa J)vi, að nauðsynlegt hafi
verið að ausa fé svona gegndar-
lausl i þurfamann þenna, jafn-
vel ])ó að bonum liefði gengið
mjög illa að útvega sér vinnu.
Mér er kunnugt um j)að, að
vinna var stopul hér siðastliðið
ár, en enginn fær mig þó til að
trúa því, að nefndur þurfamað-
ur hafi ekki unnið sér eitthvað
inn, ef hann hefir haft nokkura
hugsiin á þvi, að vera sér úti
um vinnu. En ekki er rétt að
stríðala j)að fólk, sein fæst ekki
til að vinna, ef j)að er vinnu-
fært. Mér skilst líka á grein
Magnúsar, að maðurinn hafi
haft einhverjar tekjur af vinnu
sinni, en ekki er Jjess getið,
hversu miklar þær hafi verið,
en bklega hafa þær ]>ó skift
nokkurum hundruðum króna.
Nú ætla eg að segja frá þvi,
íátækrastjórninni hér í borg-
inni og öðruni til fróðleiks,
hversu miklar tekjur eg hafði
nefnt ár (1931) og bversu
marga heimilismenn eg liafði,
seni eg þurfti að sjá fyrir að
öllu levti.
Eg er verkamaður, sem kall-
að cr (eyrarvinnumaður). Eg
sit mig aldrei úr færi, ef vinna
er fáanleg, því að mig langar
ekki til að verða upp á aðra
kominn. Mér er vist óliætt að
segja, að mér verði sæmilega til
um vinnu, þvi að cg brýt ekkí
af mér vísvilandi. Og ekki hefi
eg komist svo langt enn J>á, að
mér J)yki s jálfsagt, að aðrir sjái
fyrir mér og mílium. Eg tel
mér skylt að gera það, eftir }>vi
sem kraftarnir leyfa.
Tekjur mínar nefnt ár urðu
alls og alls rúmlega 2900 krón-
ur. Þar af fóru 65 krónur á
mánuði í liúsaleigu, en ekki
nema 50 kr. hjá þurfamanni
J)eim, sem Magnús talar um. Eg
hcfi þvi borgað 180 krönum
Uieira á árinu í lnisaleigu, held-
ur en þurfamðurinn.
Eg á konu og fjögur börn,
öll ung, hið vngsta á öðru ári.
Hjá mér eru því sex menn
í heimili, en hjá liinum (Jrarfa-
manni Magnúsar) ekki nema
fjórir: maðurinn sjálfur, kona
og tvö börn. Heimili mitt er því
æðimikið J)yngra og húsaleiga
dýrari. Samt komst eg af með
þessar 2900 kr., en vitanlega var
spai-lega á lialdið, og litlu eyft
i ój>arfa. Eg greiddi alla skatta,
útsvar o. s. frv., en líklega lief-
ir hinn maðurinn sloppið við
])að, svo að þar hallasl á, hon-
um i vil.
Mér dettur ekki í liug, að
lialda þvi fram, að 2900 kr. sé
nægilegt lianda mér og l'jöl-
skyldu minni. Það er fjarri því.
Samt göngum við ekki rifin og
táin eða ver til fara en gerisl
og gengur. Okkur hafa hlessast
lítil efni og laun, af því að við
höfum sctt okkur það mark og
mið, að bjargast af án allrar
hjálpar, meðan við höfum
heilsu og eg get unnið. Það er
óskaplegt, að varpa allri
áhyggju sinni upp á aðra og
heimta, að þeir sjái manni far-
horða. Þeir, sem svo liugsa,
missa sihám saman alla virð-
ingu fyrir sjálfum sér og verða
að ræflum, liversu hátt sem *
þeir gala og hversu fínir sem
þeir ganga. Sá hugsunarháttur,
að öðrum sé skylt að sjá manni
fyrir lífsþægindum, í'æði og'
klæðum, drepur allan mann-
dóm og gerir fólkið að aum-
ingjum.
Það er viðkvæði hjá sunuim
hændum, að betra sé að vera á
sveitiiini illeykjavík, en við bú-
liokur úti á landí. Þetta er iliug-
unarvert. Bændur vinna halci
brotnu allan ársins hring, og
sjá oft lítinn ávöxt iðju sinnar.
Er nú ekki von að þessum
mömium sárni, að verða kann-
ske að ganga alls á mis sjálfir,
samtímis þvi, sem þeir eru pínd-
ir til að láta „undan sínum hlóð-
ugu nöglum“ allmiklar fjárfúlg-
ur lianda þurfapiönnum sveit-
arfélagsins, sem „lifa liátt“ á
þeirra koslnað í Reykjavík og
íást ekki til að koma heim í
sveitina og líða súrt og sætt
með fólkinu J>ar? — Mér þætti
ekki undarlegt, Jrá að sveitai;-
félögin krefðust þess, að fólk
utan af landi, sem lagst liefir á
sveitina hér og ekki unnið sér
svcitfesti, væri flutt til heini-
kynna sinna tafarlaust.
Slcáldsftgur
herast að daglega. Einnig aðrar
ágætisbækur. Tækifærisverð á
alfræðiorðabók Hagerups (Lexi-
kon) o. 111. fl. Ódýrar skáldsög-
nr á ensku og dönsku. Hentug-
ai' lyrir námsfólk, scin lærir
þessi tungumál og aðra. Verð-
ið afar lágt. Fornbókaverslun
H. Helgasonar, Hafnarstræti 19.
5rið vcrðum að gá að því, að
sveitarfélögin eru flest fátæk og
allur þorri bændanna, sem hera
byrðar sveitanmr fátækir menn,
Hvernig eiga nú þessi fátæku
lireppsfélög að rísa undir Jm ár
eftir ár, að hafa Jrarfalinga liér
á framfæri sínu, álíka Jrarftar-
freka og mann ]>ann, sem M.
V. J. gerði að umtalsefni í grein
sinni? Þau rísa ekki undir
J)ví. Það er áreiðanlegt.
Eg vík nú að öðru atriði.
Hvernig stendur á því, að manni
þeim, sem M. V. .1. nefnir, skuli
liafa verið horguð upþhæð sú,
sem eg nefndi hér að framan —
l'ullar 2700 krónur? —- Eftir
minni reynslu og afkoniu, er
upphæðin óþarflega há, jafnvel
þó að þurfamaðurinn hefði ekki
unnið sér inn eina einuslu
krónu allan ársins hring. Eg
komst af með svipaða upphæð
og hefi þö fyrir helmingi fleiri
ómögum að sjá. Mér finst ekki
nokkurt vit í ]>ví, að fátækra-
stjórnin hér bruðli svo með fé
bæjarins, að þurfamennirnir
búi við mikið betrj. afkomu en
liinir, sem herjast áfram af eig-
in ramleik, gjalda skatta til bæj-
arins, og gera yfirleitt alt, sem
J)cir geta til Jiess, að sjá sér og
sínum farborða Það cr alveg
rangt og veldur mikilli spill-
ingu, að verðlauna menn fyrir
iðjuleysi og slóðaskap og óreglu.
En ýmsir munu liafa komist á
sveitina vegna Jicssara lasta,
eins eða fleiri. Og J)eir munu
ripkkuð heiintufrekir sumir og
ekki telja eftir bæjarsjóðnum
að borga. — En margir lenda
á svcit af óviðráðanlegum á-
stæðum, svo sem sakir heilsu-
leysis, og horfir mál Jieirra öðru
visi við. Tel eg alveg sjálfsagt,
að fyrir þvi fólki sé sómasam-
lega séð, og tek eg Jietta íram
til Jiess, að koma í veg fyrir, að
orð min hér að framan (um
slóðana og það fólk) verði inis-
skilin.
FátækraíTamfærið í Reykja-
vik er orðið ægilega mikið.
Sumir liafa látið sér detta i hug,
að einliver liluti Jrarfariiánn-
anna ætti kannske ofurlitið til,
jafnvel nokkur hundruð eða
Jrásundir króna á vöxtum, Mér
Iiefir verið sagt frá slíkum
dæmum, cn ekki veit eg hvort
satt muni vera.
Annars finst mér, að rann-
saka J)urfi gaumgæfilega liag
allra þurfamanna. Eigi einn
Jrarfamaður þúsundir króna í
sparisjóði, er ekki ósennilegt,
að svipað geti átt sér stað um
fleiri. -— Frásögn mannanna
sjálfra er ekki nægileg. En vit-
anlega er samt allur Jrarri þurfa-
mannanna algerir eignaleys-
ingjai'.
Borgararnir stynja nndir op-
inberum gjöldum til rikis og
bæjai' og fátækra-framfærið
hér í ba* er ákaflega þungur
baggi. En það væri kóróna á
alt saman, ef svo skyldi vera,
Haflð þér lealð hlna
spennandl akáldsðgn
..KLDMBUFÖTDR