Vísir - 12.11.1932, Side 2

V 1 S I H
Heildsölubirgðir:
0
Kvenkjólar — Unglingakjólar — Kápur og Kjólar á börn.
Eiguni að eins lítið óselt og er því vissara að koma j
sem fyrsl.
„Dómupiim^
í máli Magnúsap Guðmundssona r*.
Nokkurar athugasemdir.
Það er gömul og góð regla,
að hafa sem minstar umræður
um refsimál, á meðan þau eru
óútkljáð fyrir dómstólunum.
Frá þessari reglu er þó skylt að
vikja um mál það, sem Jónas
Jónsson lét á sínum tíma höfða
gegn Magnúsi Guðmundssyni
og Hermann Jónasson liefir nú
dæmt í undirrétti.
Þó að máli þessu sé nú þeg-
ar áfrýjað og hæstiréttur muni
innan skanuns kveða upp í þvi
íullnaðardóm, þá er aðdragandi
að málshöfðun, meðferð máls-
ins, atvik að dómsuppsögn og
skerðing sú á sóma og virðingu
rikisvaldsins, sem af dóminum
er líkleg að leiða, all með þeim
hætti, að ekki má dragast, að
benda alménningi á nokkurar
höfuðstaðreyndir málsins.
Haustið 1029, í október, kom
hcildsali einn hér i bæ, C. Beh-
rens, lil Magnúsar Guðmunds-
sonar, þá hæstaréttarmflm., og
fór þcss á leit við M. G., að
hann aðstoðaði sig við samn-
ingagerð við einn aðalskuld-
heimtumann sinn, sem átti á
heildsalann miklar kröfur, og
sumar þess eðlis, að mikilsvert
var að þær greiddust scm fyrst.
M. G. mun hafa verið ókunn-
ugt um fjárliag heildsalans og
óskaði því eftir, að liann fengi
til atliugunar efnahagsskýrslu
hans, svo að af lienni mætti sjá,
hvort hagurinn væri ef til vill
svo slæmur, að greiðslur til ein-
stakra skuldheimtumanna vörð-
uðu við lög. Manscher, löggilt-
ur endurskoðandi, gerði þá
efnahagsreikning fyrir Behrens
heildsala. Skv. þessum reikn-
ingi stóð iiagur Behrens svo, að
ef frá voru taldar skuldir hans
við náin skyldmenni, lét nærri,
að eignir og skuldir stæðust á.
Hins vegar ]>auð aðal-skuld-
heimtumaður Behrens nokkra
eftirgjöf, ef meginhluti skuld-
ar lians fengist greiddur strax,
og var þvi auðsæft, að næðust
þessir samningar, mundu eign-
ir Behrens, reikningsiega séð a.
m. k., nema nokkru hærri upp-
hæð en skuldirnar, ef skuldirn-
ar við ættingjana væru ekki
taldar með.
Nú eru greiðslur tii einstakra
skiddheimtumanna því að eins
refsiverðar, að maður hijóti að
sjá gjaldþrot sitt yfirvofandi.
Maður, sem el^ki á fvrir skuld-
um, þarf ekki i öilum tilfellum
að sjá, að gjaldþrot vpfi yfir.
En á hinn bóginn er bersýni-
legt, að sá, sem á meiri eignir,
en skuldum nemur, getur ekki
séð, að gjaldþrot vofi yfir. —
Spurningin var þvi hér sú, hvor't
telja ætti ættingja-skuldirnar
með eða elcki.
Belirens tjáði M. G., og sú
sögusögn hans mun staðfest
með öðrum gögnum niálsins,
að þessar skuldir þyrfti hann
ekki að greiða, frekar en efni
hrykki tiL, og að eftir þeim
mundi alls ekki gengið með
málssókn. Taldi M. G. því —-
eflaust með rétíu — að tillit til
þessara skulda þyrfti ekki að
taka, þvi að þótt allar þær
skuldir, sem gengið yrði eftir
með málsókn yrði greiddar, þá
ætti Belirens samt eignir eftir,
og þess vegna væri fjarri þvi,
að talið yrði^að aðilar „hlytu
að sjá gjaldþrot vofa yfir“. Hitt
er annað mál, að svo gat farið,
að skuldunum yrði haldið fram,
cf Behrens kæmist í }>rol hvort
sem var, en slík þrot vofðu eng-
an veginn yfir í október 1929.
M. G. lét því það álit uppi við
Belirens, að liann teldi lionum
óhætt að ganga inn á umrædda
samninga og aðstoðaði við það,
sem fram fór i því sambandi.
En er kom fram á vor 1930,
var Belirens lentur i fjárþroti
og leitaði nú enn til M. G. og
bað liann aðstoðar til nauða-
samningagerðar. M. G. tók að
sér þennan starfa, en ekki tókst
að ná samningum og mún
Magnús þá liafa talið afskift-
um sinum af máluin Behrens
lokið. Svo var þó ekki, því að
M. G. hafði gleymst, 'hver var
liandhafi ákæruvaldsins hér á
landi á þeim árum.
í janúar-mánuði 1931 þ. e.
nú fyrir.tæpum tveimur árum
varð Behrens heiklsali gjald-
þrota. Syo sem lög gera ráð fyr-
ir, fékk lögreglustjóri hér búið
til rannsóknar um það, hvorl
gjaldþrotið hefði orðið með lög-
legum hætti eða ekki. Lögreglu-
stjóri lét sér mjög lxægt um
rannsókn, og það mun ekki
liafa verið fyr en á ]>cssu ári,
að hann sendi málsskjölin til
dómsmálaráðunevtisins, með
fyrirspurn um hvað gera skyldi.
Ráðuneytið lét sér hægt um
málið og munu skjöl }>ess liafa
legið þar langan tíma til athug-
unar. Það var fyrst í þinglok
i sumar, að ráðuneytið vaknar
til athal'na. Nú mun mönnum
]>að énn í fersku minni, að í
þinglok var Jónasi Jónssyni
orðið það ljóst, að liann væri i
þann veginn að veltast úr völd-
um, því að meginhluti flokks
lians hafði snúið við lionum
bakinu, og dugðu honuni þá
hvorki heitingar né aðrar liam-
farir við flokksmenn ’sína. Fór
lionuni þá líkt og sumuin ann-
áluðum illmennum á bana-
stundinni, er keppast við að
fremja liermdarverkin áður en
þau gefi upp öndina, að hann
]>jónaði lund sinni, sem best
hann gat, ]>á fáu daga, sem hanxi
átti óJifaða í stjórnari’áðinu, og
mun hann ]>tx liafa rekið augun
i nafn Magnúsar Guðmundsson-
ar á málsskjölum þessum og
þá ekki verið seinn á sér að
skipa sakamálshöfðun. Varð
þetta ein síðasta 'athöfn hans,
ásamt nokkurum öðrum ámóta,
áður en flokksmenn lians styttu
riíðherradómi lians aldur fyrir
fult og alt. En eftirmaður J. J.
varð Magnús Guðmundsson.
J. J. lét nú einn af ]>eim fáu
dyggu þjónum, sem liann átti
eftir, hreyfa ]>ví á þingi, að
Magnús Guðmundsson væri é>-
liæfur til starfs sins, þar sem
hann væri undir sakamáls-
ákæru. Flokksbræður J. .1. tóku
þó ekki slikt lijal alvarlega og
annar fyri’verandi samráðherra
J. .1. lýsti sakamálshöfðunina
lireina vitleysu. Þann dóm stað-
festi síðan meginliluti annara
þingmanna flokksmenn .1. J.
sem aðrir með atkvæði sínu.
Þá er .1. .1. fór að átta sig eft-
ir valdamissinn, var sest á rök-
stóla o'g íhugað, með hverju
móti ná mætti stjórnartaumun-
um aftur. Svaidisl höfuðpaurn-
um einna vænlegasta ráðið, að
nota nú liina fráleitu málshöfð-
unar-skipun sína til þess að
kljúfa stjórnina og bola full-
tráa sjálfstæðismanna úr henni.
Lét J. J. öll málgögn sín liér i
bfe (Tímann, Alþýðublaðið og
Verklýðsblaðið) ráðast á hixin
liatramlegasta liátl á M. G. og
lieimta, að málinu yrði haldið
áfram og var þvi jafnframt
slegið föstu þegar í stað, að M
G. vxeri óalandi , glæpamaður.
Þessi ki’afa Jónasar-klíkunnar
um framgang málsins, var
sannarlega alt of liávær, því að
eins 'og málum var komið, var
það einmitt á valdi eins liðs-
manns liennar, liver liraði var
liafður á málinu og iiver bráða-
birgðaúrlausn þess yrði. Með
málshöfðunarfyrirskipun J. .1.
licafði málið að nýju komist í
hendur lögreglustjórans, Her-
manns Jónassonar, og dóms-
málaráðuneytið Iiafði enga
löngun til þcss, að láta með-
ferð lians á málinu til sín laka.
Hermann Jónasson var að
vísu framarlega í stuðnings-
flokki .1. .J. hér í b:e og liafði
gelið sér illan^ orðstir með
stjórnmálaafskiftum sínmh. En
nú var undir liann borið mál,
sem engir lögfræðingar höfðu
talið, að farið gæli nema á einn
veg, nefnilega þann, að ]»i
lyktaði með sýknun Magnúsar
Guðmundssonar. Fyrirfrám var
þvi lítil ástxeða til að ætla, að
H. .1. mundi láta leiðast svo af
stjórnmálaofstæki, að hann
teldi þann sekan, sem skynbær-
um mönnum kom saman um
að sýkn væri. — Skal þess get-
ið hér strax, að Vísir grunar H.
.1. vitanlega alls ekki um visvit-
andi rangan dóm, lieldur Iiitt,
að óafvitandi hafi liann látið
um of leiðasl af stjórnmálaill-
vilja. — En fvrirfram var elcki
hægt að ætla honum slíkt, og
þar sem lrapn var reglulegur
dómari í málinu, mun M. G.
ekki hafa talið ástæðu til, að
Ixei’a það sérstaklega undir dóm,
livort H. .1. skyldi víkja sæti
sökum opinberrar óvildar, og
liefði M. G. þó haft rétt lil sliks
sem sakborningur.
Lögreglustjóri lét sér ckki
nú, frekar en áður, að neinu
óðslega um afgreiðslu málsins.
Hefði þó fyrri dráttur ]>ess og
ekki siður það, að vegna sæmd-
ar landsins var nú orðið mikils-
vert að fá sem fyrst enda bund-
inn á málið, átl að ýta alvaríega
á eftir honum um að liraða því
sem mest. í stað þcss lét hann
óátalið ýms blöð breiða út hin-
ar kynlegustu fullyrðingar um
málið, m. a. þær, að M. G. liefði
verið - kærður af velþektum
málaflutnlngsmönnum hér í
bæ; sannaðist þó siðar, að róg-
mæli ]>etta studdist við ]>að eitt,
að óskað hafði verið eftir vitnis-
burði M. G. um atriði, ^eni ber-
„HúsqvaFna“
KJötkvarnip
eru heimsfrægar fyrir vandað smiði.
Fásl í öllum verslunum
sem selja búsáhöld.
lánboðsmenn fyrir Husqvarna Vapenfabriks A/B.
Þópöup Sveinsson & Co.

sýnilega var ósaknæmt og kom
málshöfðuninni ekkert við.
Engu að siður lét lögreglustjóri
fullyrðingu þessa standa ómót-
mælta, og það m. a. s. þó að lnin
birtist hvað eftir annað í blaði,
isem liann iðulega skrifar opin-
berlega í, og viðurkent er, að
hefir sérstaklega greiðan að-
gang að skjölum lögreglustjóra.
Um sama leyti sagði annað mál-
gagn l'lokksforingja Hermanns
Jónassonar frá því, að það liefði
leitað til lögreglustjóra og ósk-
að að fá skjöl málsins til yfir,-
lesturs og birtingar. Sagði það,
að lögreglustjóri hefði vísað tii
dómsmálaráðlierra, en hinn síð-
arnefndi þar á móti til hins fyr-
ncfnda. Reynt var að gera þetla
tortryggilegl, og var þó öllum
vitanlegt, að það er dómari
einn, sem ræður hversu hann
hagar rannsókn, og meðal ann-
ars þvi, Iivað hann vill gera op-
inbert fvrir dómsuppsögn! —-
Skömmu síðar þótti sama blaði
]>að fáheyrt undur, að M. G.
neytti þess frumréttar sakbor-
inna manna, að krefjást vit-
neskju um árangur rannsóknar,
áður dómur væri kveðinn upp.
Var þetta túlkað svo, sem M. G.
hefði á óheyrilegan hátt notað
sér það, að haiin var dómsmála-
ráðherra! Sömu dagana birti
blað þetta einnig aðrar rit-
stjórnargreinar um málið, sem
þóltu bersýnilega innblásnar af
logreglustjóra sjálfum.
Loks var það enn um sama
leyti, að þriðja málgagnið —
það málgagnið, sem ætlað er
fyrir þau skrif Jónasar Jóns-
sonar, sem honum sjálfum of-
bjóða — birti einskonar út-
drátt úr málsskjölimum, að
visu allan afbakaðan, en ]>ó svo
að bcrsýnilegt var, að semjand-
inn hafði haft bcinan aðgang að
þeim. Þau ummæli blaðsins
fylgdu, að semjandinn hefði
ekki þurft að fara bónarveg að
Iögreglustjóra til að afla gagn-
anna!
Meðan á öllu Jiessu s.tóð var
Jónas Jónsson sjálfur ekki iðju-
laus. Hann hætti raunir við
Stokkhólmsförina og íét í þess
slað hinn erlenda róghera sinn
norska fuglinn i Kaup-
mannahöfn — dreifa í litlend
blöð villandi og alröngum frá-
sögnum af þessu máli. En sjálf-
ur toldi hann, aldrei þessu vant,
hérlendis heilt sumar.
En lögreglustjóri lét sér hægt
sem áður. Með haustinu fór
hann ]><> að „rannsaka“ að nýju,
og vöfðust 'nú mest fyrir hon-
um nokkur málsskjöl, sem voru
á danska tungu, en cftir mikl-
ar bollalcggingar var þó löggilt-
ur skjalaþýðandi fenginn til að
leysa þann gaklur! Gátu og ver-
ið fleiri ástæður til að dómarinn
treindi sér málið.
Að lokum fór þó svo, að
Hermann Jónasson herti upp
hugann og ákvað dag til dóms-
uppsagnar. Vísir hefir enga
löngun til að gera hlut H. .1.
verri en augljóst er, og gerir
]>ví, að svo koiiinu, ráð fyrir
því, að fullkomin tilviljun liafi
verið, að ]>essi dagur var sá
hinn sami, sem samstarfsmenn
II. .1. i bæjarstjórn fengu á-
kvcðinn sem fundardag bæjar-
stjórnar lil umræðu um kaup
í atvinnuleysing'javinnu. En
hitt er fullkomin ástæða til að'
víta harðlega, að er lögreglu-
stjóri hafði séð þá atburði, sem
gerðust á bæjarstjórnarl'undin-
um og í sambandi við hann, að
þá skyldi hans fyrsta verk
vera að fara og' kyeða upp
dóm. sem hlaut að gefa liinum
fávita byltingalýð byr undir
báða vængi. Hér er ekki um
það að ræða, að Hermann
Jónasson hafi af þessum sök-
um átt að breyta þeim dómi,
sem liann liafði, eftir þvi sem
í pottinn var húið, komist að
og álitið að réttur væri. Slíkt
kemur engum í lmg, en hitt cr
almanna mál, að litlu hefði
munað, þó um einn dag enn
hefði dregist, að dæma dóms-
málaráðherra landsins i tugt-
Iiúsið, og menn telja, að lög-
reglustjóra Iiefði verið annað
vcrk sæmra meðan mikill hluti
lögreglunnar lá óvígur, ein-
mitt vegna óviturlegra fyrir-
skipana hans sjálfs. Mönnum
virðist sem óhætt hefði yerið,
að láta blóðþorstann í þeim
hluta Jónasarliðsins, sem á
götuniun var síðastliðinn mið-
vikudag, sjalna að minsta
kosti yfir nóttina, áður en lög-
reglustjóri léíi þær frétlir
koma frá sér, sem enn á ný
hlutu að æsa upp hatursfvlta
liugi þessara leynifiokks-
bræðra hans.
— i>að liefir ætíð þótt dreng-
skaparbragð að rétta hlut
þeirra, sem saklausir liafa
verið dæmdir sekir af dóm-
stólum, og það jafnt livort sem
dómaranum verður gefin sök
á yfirsjóninni eða ekki. Slíks
er eigi síður þörf, þegar ástæða
er til að ætla, að pólitiskur ill-
vilji kunni einhverju að liafa
ráðið um niðurstöðu dómar-
ans, beint eða óbeint. En brýn
þörf er á mótmælum, þegar
slíkur dómur hlýtur að verða
ríkinu til svívirðingar utan-
lands sem innan.
Segja má þó, að mál þelta
verði i óvissu, alt þangað
til hæstiréttur hefir lcveðið
upp sinn dóm. En þegar á ann-
an bóginn er atlnigað, hver
ákærandinn er og ennfremur
fortið og framkoma dóniarans
nú, og á hinn bóginn atvik
málsins sjálfs, einliuga álil
hlutlausra ínanna, þ. á. m.
margra glöggskygnra og
merka lögfræðinga, þá hvggur
Vísir, að hvorki Magnús Guð-
mundsson né flokksmenn bans
þurfi að vera uggándi um úr-
slitin.