Vísir - 20.11.1932, Blaðsíða 2

V I S I R
Fengum með e. s. Dettifoss:
ÞAKJÁRN Nr. 24 or' 26. — Allar stærðir, 6’—10'
Jarðarför mannsins míns »g l'ööur okkar, Páls Nikulássonar,
fcr fram frá dómkirkjunni þriðjudaginn 22. nóv. »g hefst
með l)a>n á heimili hins látna, Óðinsgötu 15, kl. 1 e. h.
Björg Pétursdóttir »g hörn.
Dimmviflri og skafningsrok
fyrir norðan.
Fimm báta vantar frá Siglufipdi.
Siglufirði, 19. nóv. f’B.
Dininiviörishríð í dag og' nor'San-
stormur. -— Flestir bátar á sjó.
— Mótorskipið Snorri hef-
ir verið sent þeint til hjálpar.
Árabátur meS bremur mönnuin
lenti í Úlfsdölum. Gengu skip-
verjar hingað. F.inn trillubátur og
flestir dekkbátanna ókomnir. fals-
verður sjór. Þó óttast menn ekki
um stærri bátana. Dettifoss liggur
hér. Columbia lestar hér mestan
part þeirrar síldar, sem eftir er.
Kl. 6 e. h.: Mótorskipið. sem
sent var til aðstoSar bátunum, kom
inn í jíessu meS menpina af t.rillu—
bátnum. Fann þaS bátinn vestur
meS landi og dró hann út undir
fjarSarmynni. Þar kom sjór á bát-
inn og sökk hann, en mennirnir
voru áöur komnir í hjálparskipiS.
— Dettifoss er aö fara út til aS
léiðbeina bátunum inn. DimmviSr-
ishríS inni á firSinum, en skafn-
ingsrok úti fyrir.
SamkVæmt upplýsingum ífrá
Slysavarnafélagi íslands vantaSi
7 báta, en 2 voru komnir fram,
„Gunnar*- og ,,Elín“. Dettifoss og
nokkrir enskir botnvörpungar leita
aS bátunum, aS tilhlutun Slvsa-
varnafélagsins.
Þættir úr spænskri
úökmentasögn.
Rómaröldin.
(20(i f. Kr. — 409
Kr.
Rómverjum tókst, eftir langvinn-
an ófriS að flæma Karþagóborgar-
menn burt af Spáni, eftir að þeir
höfðu setið þar og drotnað yfir
landinu í náléga fjórar aldir. Var
það einkum verk rómversku hers-
liöfðingjanná Scipiós og Catos.
Þeim fyrra heppnaÖist fyrir lipurÖ
sína og ráðkænsku, að íá ymsa
höfðing'ja í landinu í lið með sér
til þess að í'áða niðurlögum Pún-
verja, en sá síðarnefndi braut á bak
aftur uppreistartilraunir lands-
manna, sem grijiu til vopna, er þeir
sáu, að Rómverjar sviku bá um
sjálf forræði. og að við tóku nú i
landinu erlend yfirráð, engu betri
en verið höfðu. Þótt Rómverjar
beittu strax öllunt ráðunt til að
tryggja völd sín á Spáni, eyðilegðu
varnarmúra og vígi landsmanna,
gæfu sumum borgúnum sjálfstjórn.
en jöfnuðu aðrar við jörðu, flyttu
heiíar ættkvíslir úr einu hér'aði í
annað og bygðu þá staði. sem vel
lágu vi'Ö hernaði og verslun, róm-
versku fólki, þá braust þó út óá-
nægja landslýðs yfir stjórn þeirra
altaf öðru hv.erju, og lýsti sér i
blóðugum uppreistum, sem sumar
hverjar eru frægar i sögunni fyrir
hreysti þá og harðfylgi, sem hiuir
litt siðuðu íberar sýndu í barátt-
unni gegn rómverska ofureflinu.
Eitt dæmi þess er hin rómaða vörn
Númantíuborgar, sem í'ómverski
•hershöfðinginn Scipio hinn afrík-
anski tók eftir tveggja ára umsát-
ur, en fann þá ekki annað intian
múra hennar cn rústir og lík. Þeg-
ar ílestir borgarbúar vóru dánir úr
hungri, kvæiktu ]ieir sem eftir liíÖu,
í borginni og réðu sér sjálfumbana,
•lieldur en að ganga á hönd óvinun-
um. Út . af þeim atburði sathdi
spænski skáídjöfurinr Cervantes
frægasta leikrit sitt. Keltíberar —
eins og ibúar Spánar á þessu tima-
bili eru oftast nefndir — urðu
Rómverjum furðu erfiðir andstæð-
ingar i upjjreistum þessum, enda
beittu þeir þeirri bardagaaðférð,
sem Róntverjum varð mestur óleik-
ur að, þeirri, sém Spánverjar hafa
oft grijjið til, og kölluð er flokkavíg
eða „guerrillas“. Borgarastyrjalcl-
irnar i Róm breiddust úttiISpánar,
og urðu þeim samfara róstur þar
i landi. Og við það bættist. að ýms-
ar framandi ]>jóðir. tóku nú að gera
itrekaðar tilraunir til að brjótast inn
i landið, afrikanskir víkingar að
sunnan, Frankar og aðrir germansk-
ir þjóðflokkar að norðan. Svo ])að
var eiginlega ekki fyr en eftir daga
Agústusar keisara, eða um miðja 1.
cild e. Kr., sem fullur friður komst
á í landinu og Spánverjar gátu far-
ið að njóta ávaxta hinnar rómversku
menning'ar.
En þá tóku líka landsbúar til ó-
spiltra málanna og leið ekki á löngu
áður en Spánn varð freinstur allra
rómverskra skattlanda að menningu
og framförum. Þegar árið 197 f.
Kr. varð haniv skattland, með
sterkri og vel skipulagðri stjórn. og
sigurvegararnir rómversku lögðu
strax áherslu á að útbreiða menn-
ingu sina og siði um alt landið.
Þeir glæddu akuryrkju og versl-
un, bygðu borgir, brýr og vcgi,
musteri og hringleikhús, — og eru
sutn ])eirra mannvirkja í notkirh
enn ])ann dag i dag, en af öðrum
finnast rústir víðsvegar um landið.
er velíja undrun ferðamanna á at-
orku og tækni fornmanna. Þá má
ekki gleyma þvi, að tungaþeirra —
latinan, meira eða minna afbökuð
— var skjótt tekin upp af megin-
]>orra landsmanna, fyrst sem versl-
unar- og samningamál og síðar sem
alment talmál, a. m. k. jafnhliða
keltiberisku mállýskunum.
Jafnframt ]nn, sem rómversk
menning, skaut æ dýpri rótúm á
Spáni, og mótaði þjóðina meira en
iaglfsiú l VlSi.
sri.rvrhn,r srvnfu «.ri.f «.r*>r vrsryr«,r vrvrvrvr wfcfwvr
isiHrorwsrNriJiiw^ r'vrvÍHrirsrwrvisr«/^
nokkur önnur erlend áhrif, fóru
Spánverjar að láta til sín taka i
opinberu lífi innan ríkisins og urðu
viðsjárverðir keppinautar sjálfra
Rómverja i baráttunni um veg og
völd. Balbus sá. er fyrstur útlend-
i n ga var kjörinn konsúll. var
spænskur að ætt og uppruna.
Frændi hans og nafni hélt fvrstur
útlendinga sigurinureið i Róm.
Trajanus. frá Italiea. skamt frá
Sevilla .komst i keisarasætið. og
liafði enginn útlendingur hloti'ð fyr
slik völd. F'Ieiri Spánverjar urðit
keisarar, t. d. Hadríanus. Markús
Árélíus og Þeodosítis mikli, ,og
sköruðu þeir fram úr öörum stjórn-
endttni ríkisins á þessu tímabili fyr-
ir sakir vitsmuna og mannkosta.
En það var þó i bókmentúnum,
sem Spánverjar gátu sér mestan
orðstir, og á siöari hluta þess tima-
bils, sem hér um ræðir, bera ]>eir
i þeim efnum höfuð og herðar vfir
Rómverja sjálfa. og aðra þá. er
rituðu á latíniunáli. Sk’al nú vikið
að þvi nokkru nánara.
Fræðigreinir þær, sem Rómverj-
ar lögðu mest kapp á. voru stjórn-
spt-ki og lögspeki, og í ])eim grein-
um unnu þeir mikið og sjálfstætt
starf, sem um langan aldur var und-
irstaðan undir löggjöf Spánar.
Vann kirkjan siðar meir að út-
breiðslu rómversku laganna. ])ótt
]jau væru að miklu leyti bygð upr
á öðrum grundvelli en svaraði ti!
kcnninga hennar. Aðrar vísinda-'
greinir voru og stundaðar af mikl-
um áhuga. til dæmis heimspeki.
landafræði, tölvísi og læknis-
fi'æði. en þar bættu Rómverj-
ar litlu við frá sjálfum sér,
heldur létu sér nægja að stæla
Grikki. Einhver mésti heimspeking-
urinn jjeirra var Eucius Seneca frá
Kordóbu á Spáni. I siðfræðipistl-
um sinum — rituðum á 1. öld e.
Kr. -- hefur hann sig hátt yfir
samtíðarmenn sína í Vesturlöndum
og benda sum atriði til ])css, að
hami hafi látiö hrífast af kenning-
um Krists, sein uni ])ær inundir
urðu kunnar i Rómaborg. Var því
lcngi haldið fram af fræðimönnum,
að hann hafi haít náin kynni af
Páli jjostula og staðið i bréfaskift-
um.við hann, en það mun nú sann-
að. a'ð svo hafi ekki verið. Nýlunda
var 1)að á þeim tímum. að halda
bvi fram. að allir menn værti jafn-
ir, og berjast fyrir afnámi ]>ræla-
halds. En það gerði Seneca. Hann
hafði viðbjóð á gladítoravígum og
öðrum ómannúðlegum skemtunum.
sem svo mjög tiðkuðust meða!
Rómverja. Faðir Luciusar var
Markús’, ræðuskönmgur mikill og
rökíræðikennari. Flutti hann bú-
ferlum til Rómar með ])rjá sonu
sina, komst þar i efni og til mann-
virðinga, og gat þannig veitt son-
um sínum ágætt uppeldi og alla þá
fræðslu, sem á þeim tímum var
hægt að fá. Markús náði háum
aklri. Hann var svo fádæma. minn-
ugur, að i elli sinni gat hann haft
vfir heilar ræður. sem hann hafði
heyrt á Rómartorgi. þegar hann var
ungur. Fyrir áeggjan sona sinna
tók hann saman tíu bækur um ræðu-
skörunga og mælskulist, og hafði
hann þá tvo um sjötugt. Eins og
kunnugt er, varð Lucius sonur hans
kennari og trúnaðarvinur Nerós
keisara. hlaut rneiri auöæfi og met-
orð en nokkur annar máður við
hirðina, en varð svo að lokum að
stytta sér aldur cftir kröfu keisar-
ans, íyrir það, að grunur féll á
hann um að hafa tekið þátt í sam-
særi gegn honum. (Frh.)
Þórh. Þorg.
Þjóðrerjar
hafa á réttn aí standa.
Eftir
Benito Mussolini.
—o—
»
i»
Almennmgur i Frakklandi og
frönsku blööin eru yfirleitt á móti
kröfu þjóðverja um hernaöarjafn-
rétti. sem Nadolny, fulltrúi ÞjcVÖ-
verja, bar fram á fundi afvopnun-
arráöstefnunnar i Genf. I Eng-
lancli láta menn aftur á móti ekki
i ljós ákveönar skoöanir um ])ettfi
mál. En i ítalíu heyrðust radclir,
seni mæltu meö kröfu Þjóöverja.
Meö ]>vi aö Þýskaland'i var le'yfö
])átttaka í ])jóöabandalaginu og
trygöur réttur til þess aö eiga
fulltrúa í stjórn þess. var jafnrétti
þýska ríkisins viöurkent, þaö er aö
segja, aö þaö heföi sömu skvldur
og réttindi eins og hin ríkin.
Á Locarno-fimclinum var Þjóö-
verjum og Frökkum trygt öryggi
hvorum gegn cVörum meö tilstyrk
Englendinga og Itala. Þessi fund-
arákvörðun þýcldi vitanlega það.
aö bæöi ríkin voru jafnskyld til
aö halda fullum innbyröis friði og
aö þeim bar báöum sami réttur til
verndar. eí til ófriðar kæmi. En
þrátt fyrir þaö, aö þýska ríkið var
tekiö í Þjóöabandalágiö, hefir þaö
samt sem áöur ekki enn þá jafn-
rétti á viö hinar ])jóöirnar — jafn-
vel þó aö svo ætti aö vera eftir
Locarno- og Kellogg's sam])yktun-
um.
Vonbrigöin yfir þessu eru al-
menn. einkum í Þýskalandi; enda
ertt menn sér ])ess meövitandi; atö
ekkert af ríkjum þeim, sem skrif-
uöu undir Versalasamningana, hef-
ir á fundinum í Genf gert tilraun
til aö framfylgja afvo]>nunarmál-
inu, nema ítalir.
Kröfur Þjóðverja vekja menn
mjög til umhugsunar um réttlæti
afvo])nunarinnar. Ef hin ríkin vilja
ekki viðurkenna jafnréttiskröfur
Þjóöverja. ]>á nnmu ]>eir ekki á
næstunni sækja fundi afvopnunar-
ráöstcfnunnar og' mundi þá árang-
ur ráðstefnunnar enginn verða.
Þaö mundi stofna sjálfu banda-
laginu í voöa.
Þaö er augljóst, aö Þjóöverjar
sætta sig ekki við ])aö til lengdar,
aö standa varnarlausir á milli
vopnaöra þjóöa, sém ekki draga úr
vígbúnaöi sínum, eins og Þjóöverj-
. ar eru búnir aö gera og lofaö var
i Yersalasamningnum.
I rattn og ve.ru er aö cins hægt
aö tala um.afvopnun á ]>eim grund-
velli. aö allar ])jóðir hlíti sömti
reglum um hámarksvígbúnaö. en
ekki ])veröfugt. Þaö leiöir af sjálfu
sér. aö ef vígbúnaður veröur ekki
takmarkaður í öllum heiminum. þá
hafa Þjóöverjar einnig fullan rétt
til aö vígbúast. Þessari jafnréttis-
kröfu er ekki hægt að mótmæla.
])ví aö annars mundi ])ýska ])jóöin
vera sett skör lægra en aörar. meö
eörum orðum: sett á bekk m.eö
þeim þjóðum. sem ekki njóta fulls
sjálfræðis i stjórnarfars- og hern-
aðarlegu tilliti.
Eftir mínu áliti er þaö mjög
þýöingarmikiö fýrir j)jóöverja. aö
notfæra sér rétt sinn til vígbúnaö-
ar. þó aö þaö veröi aö öllu leyti
aö framkvæmast með'gát og ekki
fyr en afvopnunarráðstefnan hefir
tekiö sínar lokaákvarðanir, hvort
sem ]>ær veröa meö eöa á móti
kröfum Þjóöverja.
Þjóöverjar veröa aö sýna var-
færni. Þegar ])eir hafa fengið sitt
viðurkenda jafnrétti. veröa þeir aö
haida fullkomnit jafnvægi og sýna
heiminum, að þeir ae.ski aö eins
friðar og samvinnu.
Fari nú svo, aö afvopnunarráö-
stefnan veröi árangurslaus, verður
skipulagning hins nýja herafla í
NINON.
Militærkjóllinn
„Wien“ 39 kr.
Jóla-eftirmiðdagskjólar -
úr silki með nýtísku axla-
slögum. Militær-hnöppum
og hvíturn silki-kraga,
„Smart“ og skemtilegir
Fimm. litir: Rauðir, bláir,
grænir, brúnir og svartir.
Sridgekjóliiim
„Mitzi“ OfS kr.
úr silki, fótsíðir, nýtísku
há „Tailie“ og axlaslög,
með flauelsblómi. Falleg-
ur sem Bridge-kjóll og
jólakjóll.
Sex litir: Rauðir, bláir,
grænir, brúnir, svartir og
gráir.
Sent um alt land gegn
póstkröfu.
NINON
ODI c> . y

Þýskalandi aö laga sig eftir því.
F.f samkomulag næst á milli allra
þjóöa. sem hér eiga hlut aö máli.
veröur |)aö aö vera á þann hátt,
aö Þjóöverjar sjái sig ekki uf-
skifta.
Þaö er hinn hroöalegasti mis-
skilningur, aö ímynda sér, að hægt
sé aö stööva gang sögunnar, og
aö auöiö sé. að kúga til langframa
vel mentaða þjóö eins og þýsku .
])jóöina, sem er fjölmennust. næst
Rússum, af þjóðum i Evrópu. Þaö
er ekki hægt, aö ryöja l)raut fyrir
framtíöina, ef menn eru.of aftur-
halclssamir.
(Lauslega þýtt).
Dómar ? bruggunarmálum.
Árni Jónsson Strandberg, sem
fyrir nokkru var handtékinn fyrir
bru^gun, var dæmdur í 40 daga
fangelsi viö venjulegt fangaviöur-
væri og' 2C00 kr. sekt.
Agúst Bjarnason, sem hancltek-
inn var \-iö komu Suöurlands hing-
aö fyi'ir nolckru, meö heimahrugg-
aö áfengi í fórum sinum. var
ciæmdur í 20 daga -fangelsi viö
venjulegt fangaviðurværi og 1200
kr. sekt.
Vörubifreið
var ekiö út af Háínaríjaröar-
veginum skamt frá Fossvogi í gær-
morgun. Bifreiðin skemdist mik-
ið. en bifreiöarstjcSrann sakaöi
ckki.
Leikfélagiö
för fyrir skömmu fram á ])aö við
ríkisstjórnina. aö félaginu væri
gefinn eftir skemtanaskattur fyr-
ii yfirstandandi leikár, en ríkis-
stjórnin sá sér ekki fært aö sinna
])essari beiöni.
Á aldaxafmæli Björnsons
[). 8. des. næstk. koniii út ])fjár
bækur á kostnað Guðm. Gamalíels-
sonar bóksala: Minningarrit, er
samiö hefir Ágúst H. Bjarnason,
dr. ])hil, Sigrún á Sunnuhvoli, ný
útgáfa, og Ijóðmæli, safn af kvæö-
um Björnsons. er ])ýdd liafa veriö
á íslensku.
Samsöngur
Karlakórs K. F. U. M, cr kl. 3
c. h. í dag. Aðgöngumiðar vbru áö
mestu selclir í gær, en ])aö setn