Vísir - 26.11.1932, Blaðsíða 2

Heildsölubirgðir:
KARTÖFLUR — LAUKUR —
CÍTRÓNUR.
—o—
Berlín, 25. nóv.
United Press. FB.
Frá Þýskalandi.
Miðflokksleiðtoginn Kaas fór
á fund Hindenburgs forseta kl.
5 e. h. í dag og skýrði honum
frá árangrinum af viðræðum
sínum við flokksleiðtogana, en
samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum háru umleitanir Kaas
engan árangur. Ilindenburg for-
seti hefir því ákveðið að hætta
frekari tilraunum til þess að
komast að raun um hvort hægt
sé að fá m'eiri hluta þings til
að failast á skipun nýrrar ríkis-
stjórnar. Er talið liklegt, að for-
setinn muni sjálfur skipa rikis-
stjórn, og er búist við, að hann
taki ákvörðun í því efni á morg-
un. — Göhring, forseti rikis-
þingsins, hefir kvatt þingið til
funda þ. b. des.
London, 25. nóv.
United Press. - FB.
Skuldamáiin.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum mun Bretastjórn
senda nýja orðsendingu til
Bandarikjastjórnar á morgun
út af skuldagreiðslunum. Er
búist við, að í orðsendingu
þessari verði lögð emi meiri
áhersla á að skýra það fyrir
Bandaríkjastjórn, hvers vegna
óráðlegt sé að halda því til
streitu, að greiðslur fari fram
15. des. Einnig er talið liklegt,
að Bretastjórn bjóðist til þess
að setja gullforða Englands-
banka og gullforða sinn í Al-
þjóðabankanum til tryggingar
greiðslum. — Óvissan um þessi
mál hefir leitl til þess, að sterl-
ingspund hefir enn fallið. Þegar
viðskifti dagsins hófust var
gengi sterlingspunds í hlutfalli
við dollar $ 3,22%, en $3,21 %,
er viðskiftum lauk. Hefir gengi
sterlingspunds aldrei verið
lægra um 12 ára skeið.
London, 26. nóv.
United Press. FB.
Svar Bandarikjastjórnar við
orðsendingu Bretastjómar hefir
verið birt. í orðsendingunni er
endurtekið það, sem Hoover
sagði á miðvikudag síðastliðinn,
að skuldunautarnir hefði ekkert
getað lagt fram sem réttlætti
frestun á greiðslum þeim, sem
samningum samkvæmt eiga
fram að fara 15. des.
Samkvæmt áreiðanlegum
fregnum hefir engin ákvörðun
verið tekin um það enn, hvort
Bretastjórn greiðir afborgun þá
og vexti, sem henni ber 15. des.,
én ráðlierrafundur verður hald-
inn bráðlega. Að sögn ætlar
MacDonald að boða til hans á
sunnudagskveld.
London, 3. nóv. FB.
„Punch“.
Kýmniblaðið „Punch“ er al-
ment tahð frægasta blað sinn-
ar tegundar og hefir i meira en
öld átt miklum vinsældum að
fagna með öllum stéttum i Bret-
landi, en frægð þess liefir bor-
ist um öll lönd, enda er blað
þetta lesið að meira eða minna
leyti með flestum þjóðum. —
Núverandi ritstjóri þcss, Sir
Owen Seaman, hefir ákveðið að
láta af störfum við blaðið, en
við ritstjóm þess tekur kunnur
rithöfundur, Mi\ E. V. Knox,
Sir Owen Seaman er nú 71 árs
að aldri. Hann gerðisl starfs-
maður við „Punch“ 1897. Var
hann áður prófessor í enskum
bókmentum.
(Úr blaðatilk. Bretastjórnar).
ForspraUarnir
og varalögreglan.
—o—
Bæjarbúum eru enn i fersku
minni atburðir þeir, sem gerð-
ust hér í bæ miðvikudaginn þ.
9. þ. m. Þá atburði er eklvi þörf
að rifja upp í þessari grein, því
að þeirra hefir verið getið
rækilega í öðrum grenium, sem
birst liafa í Vísi. Á hitt skal
bent, sem raunar allir vita, að
bæjarbúar alment, að undan-
teknum æsingamönnum þeim,
er gerðu sitt til þess að koma
af stað uppþoti og óspektum
þennan dag, vilja ekkert frek-
ara en að gerðar verði þær ráð-
slafanir sem duga, til þess að
annað eins endurtaki sig ekki
hér í bæ, og þá er byltingasinn-
ar og uppivöðslumenn ætluðu
að kúga meiri hluta bæjar-
stjómar til Jtess að greiða at-
kvæði móti sannfæringu sinni,
hótuðu að drepa bæjarfulltrú-
ana og loks misþyrmdu lög-
regluliði bæjarins svo hroða-
lega, sem raun varð á. Allir
heiðarlegir og góðir borgarar,
verkamenn jafnt og annara
stétta menn, hafa andstygð á
þvi framferði, sem uppivöðslu-
mennirnir gerðu sig seka um,
menn vilja leiða deilumálin til
lykta með friðsamlegu móti,
menn vilja, að farið sé að lög-
um, menn vilja varðveita frið-
inn í Iandinu, alb'r — nema
I uppæstur byltingarlýðurinn og
! Jjeir forsprakkar, sem lifa á æs-
ingum og ætla, að alt þeirra
fylgi sé undir því komið, að
þeim takist að æsa upp alþýðu
manna. —- Þessum mönnum
ætti að vera Ijóst, einmitt eftir
atburðina þ. 9. Jj. m., live
hættulegur sá leikur getur orð-
ið, því að það var ekki þeim að
þakka, að eigi urðu af meiri
. meiðingar en raun varð á, og
, manndráp. Nú er Jjað öllum
sæmilega skynsömum mönn-
um ljóst, Jjeim, er geta skapað
j sér skoðun um mál æsinga-
; laust, að það þarf að gera ráð-
* stafanir til Jjess, að lögunum sé
j hlýtt, enda hafa allar menning-
arþjóðir sldpulagsbundið lög-
reglumál sin. Með menningar-
Jjjóðum er Jjessi nauðsyn hvar-
vetna viðurkend og þessar ráð-
stafanir gerðar, eftir því sem
þörf krefur, til Jjcss að halda í
skefjum Jjeim mönnuin, sem
hafa ti.llineigingu til þess að
brjóta lögin og reyna Jjað, er
færi gefst. Það ríki, sem borg-
ararnir eru hluti af, hefir þeirri
skyldu að gegna, að vernda Jjá
og eignir Jjeirra, eins og lögin
kveða á um. Þetta er falið á
hendur Jjeim mönnum, sem
hafa löggæslu á hendi, alt frá
yfirstjóm dómsmálanna til
hreppstjóra og lögregluþjóna.
Skvldur Jjeirra, sem gæta ciga
V 1 S I R
þess, að lögunum sé hlýtt, ná
vitanlega einnig til Jjess, að
koma i veg fyrir byltingu,
koma í veg fyrir, að valdið
verði tekið af þeim, sem borg-
ararnir, kjósendurnir liafa fal-
ið að fara með Jjað, t. d. koma í
veg fyrir það að tiltölulega fá-
mennur flokkur æsingamanna
kúgi fulltrúa borgaranna, lög-
lega kosna, og misþyrmi lög-
lega skipuð'u löggæsluliði eða
fremji annað ofbeldi. Hver
heilvita maður sér, að eina ráð-
ið til Jjess, að að liægt verði að
lialda ujj]jí lögum og reglum í
bænum og koma i veg fyrir
uppþot og byltingartilraunir,
er það, að lögreglan sé nægilega
öflug. En svo kynlega bregður
við, að forsprakkar jafnaðar-
manna mega ekki lieyra þetta
nefnt, Jjótt jafnaðarmenn hvar-
vetna í öðrum löndum viður-
kenni nauðsynina á að hafa
lögreglu. Einn forsprakkinn,
Héðinn Valdimarsson, hefir rit-
að langt mál um afstöðu jafn-
aðarmanna til stofnunar vara-
lögreglunnar, en alt sem hann
hefir um hana að segja, er bygt
á ósönnum grundvelli, þ. e.
fullyrðingum um, að varalög-
reglan sé stofnuð í Jjví skyni, að
nota hana gegn verkamönnum
í vinnudeilum, on Jjað veit eng-
inn til þess, að Jjessi fullyrðing
liafi við nokkuð að styðjast,
nema ef Jjað væri Jjá Jjað, að
f orsprakkar jafn aðarmanna
ætli ekki, ef Jjvi er að skifta,
og lil kaupdeilu kemur, að
fara að lögum, en ef svo er, þá
inun það sannast, að aljjýða
manna fylgir þeim ekki. Fari
verkamenn að lögum gctur vit-
anlega ekki komið til mála, að
varalögreglunni verði beitt
gegn þeim. Skylda lögreglunn-
ar er að vernda öryggi allra
stétta, en ef einn flokkur
manna tæki sér fyrir hendur að
brjóta lögin, spilla eignum o. s.
frv., Jjá verður lögreglan vitan-
lega að koma í veg fyrir það.
Þa'ð er ein af hennar skyldum,
og vitanlega er hugsanlegt, að
einhver hluti verkamanna, í
kaupdeilu, gæti leiðst út í ólög-
legt atferli fyrir atbeina for-
sprakka sinna, en Jjcss er að
vænta, að til þess komi ekki, og
Jjá er lieldur ekkí nokkur
ástæða fyrir verkamenn til
Jjess að álíta varalögregluna
óvin sinn, þvi að henni er skylt
að vernda þá ekki síður en
aðrar stéttir.
*
Sir Christopher Wren.
—o—
Þriggja alda afmælL
—o—
London í nóv. FB.
I október sí'ðastliðnum var
Jjriggja alda afmæli húsameistar-
ans Sir Christopher’s Wren, en a'S
hans fyrirsögn var hin fræga St.
Paul’s dómkirkja í London smíiS-
u'S. Er Sir Christopher einn af
frægustu húsameisturum sögunn-
ar. Um St. Paul’s dómkirkjuna er
fjaö sagt enn í dag, að hún eigi
hvergi sinn iíka í öðrum höfuS-
borgum heimsins. Wren átti mik-
inn þátt í aö varpa frægðarljóma
á sama tímajbil í sögu Englands
"og Jjeir Bacon, Milton og Shakes-
]>eare. Þaö voru tímar er nýir,
miklir menn komu til sÖgunnar,
menn með nýjar hugmyndir, er
J>eir höíöu áræöi til a'ö láta í ljós
og dug til aö framkvæma. — Þeg-
ar Sir Christopher var þrjátíu ára
gamall var hann kunnur oröinn
sem stjörnuíræðingur og stær'ð-
fræöingur, en aö hans fyrirsögn
haföi þá aö eins verið gerö ein
lítil kapella, en svo fögur var hún
í alla staði, aö þegar ráða Jjurfti
búsameistara til Luudúna, eftir
brunann mikla 1666, varö Sir
Christopher fyrir valinu. Hlutverk
hans var að segja fyrir um bygg-
ingu 52 kirkna og Jjar af einnar
dómkirkju. Iive snildarlega hann
ieysti hlutverk sitt af liendí má
sjá enn í dag. Kirkjur Sir
Christopher’s líkjast ekki öðrum
kirkjum. Það var oröin hefð i
Bretlandi, er hann kom til sög-
unnar, eins og í vesturhluta
Evrópu yfirleitt, að fylgja hinum
gotneska byggingastil, en Sir
Christopher hélt á nýja, þjóðlega
braut í byggingamálum. Sem húsa-
meistari var hann listamaöur í
crðsins fylstu merkingu. F.n að
hann hafi verið verkfræðingur
eigi minni en húsameistari sést á
því, að byggingar hans standa jafn
traustar enn í dag og fyrir nærri
Jiremur öldurn síöan.
Wren var fæddur 20. okt. 1632
og var sonur klerks nokkurs í
Wiltshire. Hann var óhraustur í
æskti, en hann komst yfir nírætt.
Að hans fyrirsögn voru smíðaðar
alls 60 kirlcjur, 30 sjúkrahús, leik-
hús og margar opinberar bygging-
ar, auk jjess voru að hans fyrir-
sögn smíðuð mörg stórhýsi enskra
aðalsmanna. Um skeið tók Sir
Cliristopher þátt í stjórnmálum og
átti sæti á jjingi um sex ára bil.
Enginu maður hefir átt meiri þátt
í Jjví að fegra Lundúnaborg en
liann, en ]jó fékk hann aö eins
lítlu til leiðar komið í þá átt, af
öllu því, sem hann vildi. F.ftir
brunann mikla, sem minst var á,
gerði hann stórfenglega áætlun um
endurbygging Lundúnaborgar, en
því miður kom Sir Christopher
fæstum hugmyndum sínurn fram
um nýja Lundúnaborg. Hefði hann
fengið að vera einráður hefði
Lundúnaborg orðið fegursta borg
heims.
(Úr blaðatilk. Bretastjórnar).
Tmnlæknanðm.
Hr. Hallur Hallsson, tannlækn-
ir, hefir skrifað grein í Vísi 22.
]j. m. um nám tannlækna og lækna
og beint þartilmínnokkrum spurn>-
ingum, sem eg skal svara eftir því
sem mér þykir ástæða til. Fyrsta
spurningin er um það, hvort eg
hafí lesið grein stjórnar Tánn-
læknafélags íslatids í júlíhefti
Læknablaðsins og hvort k'alla
megi þá grein árás á hr. Jón Bene-
diktsson, lækni. Já, gretnina hefi
eg lesið og ef hún er ekki árás-
argrein þá veit eg ekki hvað á
að kalla árás, andi greinarinnar
ber það með sér, hvaö sem líðttr
sögulegum staöreyndum, en að
öðru leyti vil eg ekki blattda mér
í það mát, eins og eg tók fram
í grein mmni t Visi 16. ]j. m.
Aðalatriði málsins er ]>að, hvort
telja megi hr. Jón Benediktsson
fullgildan tannlækni i samanburði
við tannlækna frá Tannlæknaskól-
anum í Kaupmannahöfn, eftir því
námi og þeim prófutn, sem hann
hefir leyst af hendi og því þori
eg hiklaust að svara játandi. Hann
hefir samskonar mentun, jafnvel
samkvæmt grein hr. Iialls’ Halls-
sonar, eins og danskir læknar, er
prófi ljúka við tannlæknaskólann
og fá þeir þá í Danntörku réttindi
á við aðra tannlækna. Og jafn-
vel rneiri. Eftir próf er dönskum
tannlæknum gert að skyldu að
vera aðstoðannenn eldri tannlækna
t 2 ár, áður en J>eir fá rétt til Jjess
að setjast að sem sjálfstæðir tann-
læknar, er, Iæknar, sem lokið hafa
tannlæknaprófi mega strax setjast
að og auglýsa sig sem tannlækna.
Nokkrar „Teol'ani“ á dag
setja hálsinn í lag.
TEOFANI
Ijeiinsfrægu cigarettnr.
Þetta bendir á þaö, að ]>ar í landi
er mentunin, sem læknirinn hefir
fram yfir tannlæknirinn látin jafn-
gilda 2 ára starfi undir umsjóneldri
mamts .. og reyndari. Við Tann-
læknaskólann er 3 ára nárrt, en
læknar Ijúka ])ví á ij4 ári. Þar
er álitið, að ár nægi til þess
að læra hið verklcga starf, enda
mun ]>að láta nærri, að það sé jafn
langur tími eins og sjálfir tann-
læknarnir eyða til þess. Hinn
helmingur námstímans fer í þa'S
hjá þeim, að nema bókleg fræði,
sem læknarnir eru búnir með áð-
ttr en þeir kotna í skólann. Eg
l ýst ekki við, að læknarnir þurfi
að vera „helmingi gáfaðri og af-
kastameiri en aðrir menn,“ til þess
aö læra ])etta á viö aðra, en veri'ö
gæti að þeim sent þroskaðri mönn-
um veittist anðveldara að læra
þetta, sem er eins og áframhald
a£ fýrra námi, en öðrttm, setn á
Tannlæknaskólann koma. sem ný-
bakaðir slúdentar eða gagnfræð-
ingar.
Eg þykist nú hafa sýnt fram
á, að mentun lækna við Tannlækna-
skólann t Kaupmannahöfn sam-
svari alveg mentun annara, sent
nám stunda við Jjann skóla, nema
betur sé, en frá því og til þess,
að tala itnt tillögur próf. Hagg-
qvists híns sænska er langt stökk.
Honum hefir sýnilega þótt læknis-
fræðilegri mentun tannlækna mjög-
ábótavant og því farið fram á, að
allir tannlæknar yrðu fyrst lækn-
ar, en tækju j)ví næst 1—iýá árs
uámsskeið t tannviðgerðum. Til-
lögur hans hafa þó ekki náð fram
að ganga og er það rnjög skiljan-
legt, þegar allar aðstæður eru at-
httgaðar. Læknanám í SvíJjjóð tek-
ur 9—10 ár að meðaltali og. er
mjög dýrt. Tannlæknanám mundt
því eftir þessu taka 10J4—nj4
ár og verða til þess, að tannlækn-
ingar yrðu óhæfilega dýrar. Þá
er hægara að fá betri tannlækna
•en verið hafa með því einu að
lengja að eins námið á tannlækna-
skólunum og verja lengri tíma
Ijæði til J.ess læknisfræð.islega og
verklega.
Auðvitað má meira læra á löng-
uni tíma tn skömmum með jafnri
ástundun, en eg er í etigum vafa
um það, að þeK'kingu á tannsjúk-
ctótnum og- tannaðgerðum geta
læknar náð jafn góðri á helmingi
skemri tíma, en únglingar um og
innan við tvítugt.
Revkjavík 22. nóv. 1932.
Guðm. Thoroddsen.
---—.'. .............