Vísir - 14.05.1934, Blaðsíða 2

VISIR
iDteimiNi i Olseini m

Wvi-TöS : 14. maí. Besta hjálpln ( flatoinga- hreingernlnganum er „VI-T 0“ ræstiduft.

Símskeyti
Pólska stjómin beiðis't lausnar.
Varsjá, 14. maí. FB.
Ríkisstjórnin hefir beðist lausn-
ar. Kozlowski hefir verið falið að
mynda stjórn á ný. (United Press).
(
Viðskifti ítala, Austurríkismanna,
Ungverja og Jugoslava.
Rómaborg, 14. maí. FÚ.
Búist er við, a'ö fullnaðarundir-
skrift samkomulagsins milli Aust-
urríkismanna, ítala og Ungverja,
fari fram í dag. Samkvæmt áreið-
anlegum heimildum er ákvæði
um það i samningunum, að ítalia
og Austurríki kaupi 5 milj. vætta
af hveiti frá Ungverjalandi og að
ítalia lækki tolla á 200 vöruteg-
undum, sem fluttar eru inn frá
Austurríki. — Fullyrt er, að sam-
komulagsumleitanir fari nú fram
milli Ítalíu og Jugoslavíu um inn-
fiutning á timbri. Nokkrar líkur
eru taldar til, að ítalir fallist á að
veita Jugoslövum sömu réttindi og
Austurríkismönnum, að þvi er
innflutning á timbri snertir.
\
Frá Frakklandi.
París, 14. maí. FB.
Á flokksþingi radical-sosialista
var samþykt, að rikisstjórninni
skyldi veittur stuðningur.
Skip
Menn
bjapgast.
Húsavík, 13. maí. FÚ.
Færeyska skútan „Standard“
frá Vaag í Suðurey, rakst í gær-
kvöldi á sker við Mánareyjar.
Skipið brotnaði, og sökk litlu síð-
ar. Á skipinu var 35 manns áhöfn,
en ekki gátu allir komist fyrir i
bátunum, því einn bátinn hafði
skipið mist fyrir sunnan land. Var
þó hægt að koma 13 mönnum upp
í Lágey, en hinir komust í bátun-
um til lands að Máná, þar á meðal
skipstjóri.
í nótt sem leið voru tveir vél-
bátar sendir frá Húsavik, til þess
að reyna að ná mönnunum úr Lág-
cy, og komu þeir til Húsavikur aft-
ur um kl. 4 í dag, með Færeying-
ana 13 heila á húfi. Veður var
slæmt, og hafði gengið seint að
koma björgunarkaðli i land. Síð-
an var einn og einn dreginn á
bát á milli. Björgunin sjálf stóð
6 stundir.
Þjöðmálaskraf
á víð 00 dreif:
—o---
Verkamaður og bóndi.
Þegar dýrtíð er í landi, standa
bændur og verkamenn ærið ó-
jafnt að vígi, að því er tekur til
afkomunnar.
Eignalaus verkamaður hefir
ekkert við aö styðjast, nema
vinnu sina eða andvirði hennar.
Og svo getur farið, að tekjur,
sem lirukku fyrir öllum nauð-
synlegum útgjöldum, áður en
dýrtíðin skáll yfir, nægi nú ekki
fyrir liinu allra nauðsynlegasta.
Hinn eignalausi verkamaöur
lendir því í fjárþröng og vand-
ræðum, livað lítið sem út af
her, og verður að nola láns-
traust sitt til þrautar, ef þaö
er þá nokkuð.
Helsta eða jafnvel eina vonin
er sú, að ljægt sé að fá kaupið
liækkað. En atvinnugreinin,sem
hann starfar við, getur verið
þannig stæð, að liún þoli enga
kaupliækkun eða sé heinlinis
rekin með tapi.
Þá vandast málið fyrir al-
vöru. Og allir vita, að af því
líku ástandi geta risið og rísa
iðulega deilur og verkföll, sem
verða ölluúi hlutaðeigöndum til
tjóns.
Bóndinn, jafnvel þó að fátæk-
ur sé, stendur öðru visi að vígi.
Hann lifir á framleiðslunni. Þö
að framleiðsluvörur lians falli
í verði á innlendum og erlend-
um markaði, þá er þó neyslu-
gildið heima fyrir æ hið sama.
Kjötpundið heldur fullu gildi
sem bús-ílag, hvort sem kaup-
félagið gefur fyrir það 25 aura
eða 50 aura. — Verðlækkunin
snertir að eins þann hluta þess,
sem seldur er. Hilt, sem heima
er notað, heldur gildi sínu
hvernig sem verðlagið breytist.
Og sama máli gegnir um aðrar
framleiðsluvörur bóndans, svo
sem slátur, mör og ull, sem
tætt er heima, að ógleymdri
mjólk og smjöri, og ostum,
lieima gerðum. Verðsveiflurnar
snerta þvi ekki þann hlutann af
framleiðsluvörum bóndans, sem
í bú er lagður, heldur einungis
söluvarninginn.
Aðstaða bóndans og verka-
mannsins er því harla ólik að
i þessu leyti. Bóndinn getur fætt
og klætt heimilisfólkið að all-
miklu leyti með þeim vörum
eða búsafurðum, sem til falla
heima fyrir og minkað við sig
vörukaup úr kaupstað, en
verkamaðurinn verður alt út að
kaupa. Að vísu má segja, að
hann njóti þess, er landbúnað-
arvörurnar falla i verði, en þau
hlunnindi vega sjaldnast móti
því tjóni, sem hann verður fyr-
ir á vandræðatímum, sakir stop-
VÍSIS KAFFIÐ
gerir al}a glaða.
uUar vinnu og jafnvel kaup-
lækkunar í sveitum, ef hann
leitar þangað, t. d. um sláttinn.
Ritstjóri þessa hlaðs átti fyr-
ir skömmu tal við sannorðan og
áreiðanlegan verkamann reyk-
vískan. Talið harst að afkomu-
liorfunum framvegis og sagði
hann í þvi sambandi sögu þá,
er hér fer á eftir, um viðskifti
sín við gildan bónda í sveil sum-
arið 1932. —
„Eg tók það fyrir“, sagði
maðurinn, „að fara i kaupa-
vinnu, því að eg hjóst við, að
hér yrði við lítið að vera. Eg
þóttist vita, að ýmsa hændur
mundi vanta kaupafólk, enda
varð fvrirstaðan engin, er aust-
ur kom. Eg réðist á gott lieim-
ili, en um kaup var ekki alveg
fastmælum hundið þá þegar.
Hins vegar talaðist okkur hónda
svo til, að eg skyldi liafa kaup
eftir því, sem eg reyndist. Eg
vissi að hóndinn var vel efnum
húinn og álitinn sanngjarn mað-
ur, svo að eg hugði óþarft að
gera skriflegan samning, enda
reyndist það líka svo.
Þegar á sumarið leið, þótli
auðsætt, að kjötverðið mundi
enn lækka til rnuna. Það hafði
að vísu verið lágt haustið 1931,
en nú þótti sýnt, að það yrði
enn þá lægra. Mér datt því í hug,
að liagkvæmt gæti verið fyr-
ir mig, að taka dilka í kaupið.
Og eg' ætlaðist til, að eg fengi
þá með gangverði eða eftir því.
sem þeir legði sig á blóðvelli.
Eg orðaði þetta við hónda, En
áður höfðum við orðið ásáttir
um, að vikukaupið skyldi vera
35 krónur. Mér var að vísu
kunnugt, að sumir menn á þess-
um slóðum fengu liærra kaup.
En eg er enginn heyvinnu-garp-
ur og sætti mig við þelta, enda
leið mér vel á heimilinu og
vinnan ekki í strangasta lagi.
FCg þóttist vita, að fé mundi
ekki vænna en í meðallagi í
sveitinni. Það er hrakið langan
veg til afréttar, en landlétt heima
fyrir haust og vor. Mér þótti
því ekki ósehnilegl, að eg mundi
gela fengið eina fjóra dilka um
vikuna eða kannske meira, ef
fé yrði með rýrara móti um
haustið. Þegar upp var staðið,
taldisl mér svo til, að mér bæri
kaup fyrir átta vikur. Siðustu
vikuna, rétta-vikúna, ætlaði eg
ekki að telja. Eg snerist að vísu
talsvert, en skemti mér jafn-
framt, svo að mér fanst eg ekki
eiga heimtingu á kaupi.
Samkvæmt þessu taldi eg mér
vísa þrjátíu og tvo dilka. Og eg
fór að ympra á því við bónda,
að mig langaði til að fá lömb
upp í kaupið, lielst hrúta, en
ella til lielminga lirúta og
gimbrar. Eg neita því ekki, að
mér þótti þetta nokkuð mikið,
nokkuð stór fjárliópur fyrir 8
vikna vinnu, en eg gat ekki bet-
ur séð, en að hónda mætti
standa nokkurn veginn á sama,
hvort liann léti mig hafa lömb-
in þá þegar, með áætluðu verði,
nógu háu að minsta kosti, eða
þá hitt, að hann ræki þau hing-
að suður í sláturliús og liefði
þar upp úr þeim sama verðið
og eg byði. — Hins vegar sá eg
það í liendi mér, að rúmir þrjá-
tíu dilkar væri ágætt búsilag og
auðsær hagur fyrir mig, að taka
þá í stað peninga. Þóttist eg nú
mundu koma heim færandi
liendi, er eg hefði 30 eða 32
dilka meðferðis.
Íts«íiíí»ti0ti!i0tt0íiíi<ií>tt0ísíi0ti0ö0eís0!sísíí0!>íi0!iöíi0!sí50tso005i5>ís0!10í
„Webolac“
á lestabord í togara
tekur öllu öðru fram.
Margra ára reynsla
hér
Fyrirliggjandi hér á staðnnm.
Þórdur Sveinsson & Co.
'StÍOOOOtÍOOOOOOOtStStStÍOOOOOOÍÍOtSOOtSOtÍOÍÍtStSOOOtÍtStSOtiOOÍÍOOOtÍtitíí
Deiluroar uorðanlauds.
Tllraunlr kommnnista á Siglnfirði tll fiess
að stöðva Dettifoss mistóknst algerlega.
— Skipið er væntanlegt hingað i dag.
Dettifoss kom til SiglufjarSar
ki. 10 í gærmorgun. Haföi veriö
safnaö þar liöi, til þess aö skipiö^
gæti fengið afgreiöslu, þrátt fyrir
stöðvunartilraunir kommúnista.
Hafa þeir lengi vaöiö uppi á
Siglufirði af mikilli frekju, en
urðu nú að lúta i lægra haldi. I
viðureigninni við þá voru notuð
slökkvitæki og óspart dælt vatni
á sveit kommúnista. Tveir komm-
únistar voru handteknir, annar
þeirra •kona, sem hafði haft sig
mjög í frammi. Nokkrir menn
nreiddust. Sáu kommúnistar brátt,
aö þýðingarlaust myndi að halda
þessu áfram, en þóf nokkurt var
þó á bryggjunni uns skipið fór um
kl. 12. — Hingað er skipið.vænt-
anlegt í dag kl. um 6 og hafa
kommúnistar sent út áskor-
un til verkamanna um að: fjöl-
menn, er skipið kemur. Má öllum
ljóst vera í hvaða tilgangi það er
gert. — Ólíklegt þykir, aö komm-
únistum takist að æsa verkalýðinn
hér upp til vinnustöðvunartil-
raunar og óspekta, enda standa
félög þau, sem flestir verkamenn
hér eru í, utan við deilur þær, sem
kommúnistar nyðra hafa vakið.
— Lagarfoss fór óafgreiddur frá
Húsavík í gærkveldi.
En þelta fór á annan veg. —
Bóndi mælli hér um hil á þessa
leið: Þú hefir unnið vel í sum-
ar — því neita eg ekki. En mér
er alveg ómögulegt, að láta þig
hafa 30 eða 32 dilka fyrir vinn-
una þína í 8 vikur. Það ,er fimti
hlutinn af dilkunum minum.
Þeir leggja sig ekki mikið á
blóðvelli með þvi verði, sem nú
er á kjötinu. En gáðu að því,
hvilíkt feikna-búsilag það væri
fyrir þig, að fá 32 dilka til slátr-
unar heima. Dettur þér nú i
hug í raun og veru, að þú haf-
ir unnið fyrir þvílikum matar-
hirgðum á einum átta vikum?
Þegar kjötverðið komst allra
hæst liérna um árið, fékk eg
einar 1500 krónur eða meira
fyrir 32 dilka. Nú fæ eg líklega
ekki meira en 280—300 krónur
fyrir sömu tölu. Og kannske
minna. En 32 dilkar nú eru al-
veg eins góðir í bú að leggja,
eins og 32 dilkar voru þá, —
Þá hefðir ]ni fengið — með
sama kaupi og nú — eitthvað
5—6 löml). Nú lieimtarðu 32!
Hvaða vit er nú í þessum kröf-
um? Eg fæ ekki séð, að þetta
sé reist á neinni sanngirni. —
Á þeirri tið, þegar dilkurinn
seldist á 50 krónur eða meira,
mundi eg hafa greitt þér 50—
60 kr. um vikuna. — Þá liefði
þér borið 8—9 dilkar í kaup
fyrir 8 vikna vinnu. En nú viltu
liafa 32! — Nei, eg get ekki
liorft á þig reka 32 dilka úr
garði fyrir vinnuna þína hérna
— álta vikna vinnu! Heldur fer
eg með þá suður, þó að mér
verði lítið úr þeim.
Það varð að samkomulagi, að
eg fengi 20 dilka. Bóndi var
nokkurn veginn ánægður með
það. Eg slátraði dilkunum, er
heim kom, og eg held að inér
sé óhætt að fullyrða, að mér
hafi aldrei orðið notadrýgri nein
átla vikna laun, en þau, er eg
lilaut að þessu sinni. Þetta var
mikil og blessuð björg í búið.
Og eg hygg, að báðir liafi hagn-
ast á viðskiflunum“.
„Siðan liefi eg oft um það
hugsað“, sagði verkamaðurinn
að lokum, „að slík viðskifti sem
þessi, ætti að geta orðið allra
viðskifta ánægjulegust, en auk
þess báðum til liagsbóta, verka-
manninum i kaupstaðnum og
bóndanuni i sveitinni“.
v Frh.
Utan af landi
Frá syslufundi Strandamanna.
Hólmavík 13. maí. FÚ.
Sýslunefndarfundi Strandar-
sýslu lauk í gær hér á Hólmavík,
en liann haföi staöiö yfir frá því
8. þ. m. Fy*i'ir fundinum lágu 57
erindi til meöferöar. Jafnað var
niður á hreppana 9000 krónum, og
auk þess á fimm hreppa sýslunn-
ar 800 kr., til sjúkrahúss hér á
Hólmavík. Sýsluvegagjald var á-
kveðið 3 krónur á mann, eða sam-
tals 1170 kr., er veitast aðallega
til tveggja nyrstu hreppanna. —
Helstu styrkveitingar voru 150 kr.
til Búnaðarsambands Vestfjaröa,
og 150 krónur til gistihússhalds
l)ér á Hólmavík.
Þessir menn hafa verið kosnir
í yfirkjörstjórn í Strandasýslu : Úr
sýslunefnd, síra Jón Gu'ðnason
Prestbakka og Gunnlaugur Magn-
ússon bóndi, Ósi, en á meðal al-
mennra kjósenda þeir Kristinn
Benediktsson kaupmaður, Hólma-
vík og Halldór Jónsson bóndi
Kjörseyri.