Vísir - 17.10.1934, Síða 2

VISIR
íslensk framleiðsla. Fæst í öllum verslunum og lyf jabúðum.
æ
Frá Alþingi
í g æ r.
Neðri deild.
Síldartollurinn.
Fry. til 1. um aS verja útflutn-
ingsgjalcli af sild til hlutarupp-
bótar sjómönnum. Finnu J. gerði
grein fyrir frv. fyrir hönd sjávar-
utv.nefndar. Sagði hann það ó-
sanngjarnt að hærra útflutnings-
gjald væri tekið af síld heldur en
öðrum fiskiafurðum, og hefði þvi
orðið samkomulag um að fella nið-
ur síldartollinn og endurgreiða
hann á þessu ári, eða mis-
muninn á honum og venjulegu út-
flutningsgjaldi til hlutaruppbótar
til sjómanna. Upphæðin mundi
nema ca. 120.000 kr. Sig. Krist-
jánsson benti á að þar sem þetta
væri ætlað sem uppbót til sjó-
manna, þá færi illa á því að þeir
sem hefðu fengið þolanlegustu út-
kornuna á sumrinu, 6—800 kr.
fengju mesta uppbót, en þeir aftur,
sem hefðu fengið niður í ca. 100
kr. hlut fengju miklu minna'
Kvaðst hann mundu koma með
breytingartillögu þessu viðvíkj-
andi. — Frv. var vísað til 2. umr.
og nefndar.
i
Þjóðnýting eða ekki?
Umræður urðu enn allmiklar um
„skipulags“-nefndina frægu. Jó-
hann Jósefsson svaraði Har.Guðm.
Hann sagði, að Har. G. hefði bent
á, til samanburðar við skipun
nefndarinnar, að milliþinganefnd í
sjávarútvegsmálum væri einlit, en
það væri ekki rétt, því hana skip-
uðu 2 sjálfstæðism. og einn fram-
sóknarmaður; og milliþinganefnd
í atvinnumálum, sem væri hlið-
stæð, væri skipuð einum sjálfstæð-
ismanni, einum jafnaðarmanni og
einum bændaflokksmanni. Starf-
svið þessara nefnda væri þó til-
tölulega takmarkað. En í skipu-
lagsnefnd, sem skipuð væri með
svo víðtæku starfssviði, hefði
meirihluti þjóðarinnar, sem væri í
andstöðu við stjórnina, engan full-
trúa! Meirihlutinn ætti að horfa
upp á minnihlutann skipa sér til
höfuðs einlita flokksnefnd með
rannsóknarvaldi á einkamálum
manna! Ráðherrann gekk út frá
því að sjál.fstæðismenn vildu engin
afskifti af störfum nefndarinnar
hafa, en það var fyrst skipun
bennar, sem sjálfstæðismenn gagn-
rýndu. Ef sósialistar álitu
vinnumiðlunarskrifstofu Reykja-
vxkur óhafandi vegira þess að for-
stöðumaður hennar hefir sömu
stjórnmálaskoðun og meirihluti
bæjarbúa, hvernig gætu þeir þá
varið hina einhliða skipun fulltrúa
minnihluta þjóðarinnar í nefnd-
ina. Væri það tilgangur stjórnar-
flokkanna a.ð gera Alþingi að
veiðimörk flokkshagsmunatog-
streitu sinnar ?
Vitur ríkisstjórn hefði gætt þess,
aö það byggja fleiri en franxsókn-
armenn og sósialistar þetta land,
og ættu rétt á því að fult tillit
væri til þeirra tekið.
Har. Guðm. svaraði og kom með
þá efirtektarverðu játningu, að til-
gangur nefndarinnar hlyti að vera
að undirbúa þjóðnýtingu.
Thor Thors benti á að hið hálf-
gerða tilboð ráðherrans til sjálf-
stæðisflokksins um jxátttöku í
störfunx nefndarinnar væri að vísu
fullseint fram komið, en sjálfstæð-
ismenn mundu að sjálfsögðu taka
það til íhugunar. Hinu þýddi ekk-
ert að neita að nefndih væri einlit
og rauð, því að jafnvel flokksmenn
í'áðherrans í deildinni kölluðu
hana „rauðku“.
Rétt í lok fundartímans kvadcli
forsætisráðherrann sjálfur, Her-
mann Jónasson, sér hljóðs, og
kvaðst hann ekki geta hlustað á
það athugasemdalaust, að hér væri
verið að tala um að stjórnin
stefndi að þjóðnýtingu. Þetta væri
hin mesta fjarstæða, bara hreint og
beint „bull og vitleysa", eins og all-
ir mætti vita, ]xví að fi'amsóknar-
flokkurinn væri algerlega andvíg-
um þjóðnýtingu! — Setti nú ýmsa-
stuðningsmenn stjórnarinnar
hljóða, en forseti frestaði umræð-
um og sleit fundi.
í efri deild var örstuttur fundur
og gerðist ekkert sem í frásögur
sé færandi.
Dtför Poiocare.
París 16. okt. FB.
Ríkisstjórnin hefir, í samráði við
forseta Frakklánds, ákVeðið, að
útför Poincare fari frarn næst-
komandi laugardag, á ríkisins
kostnað. (United Press).
Nýr embættiseiðnr
í Þýskaiandi.
Berlín 17. okt. — FB.
Ríkisstjórnin hefir gefið út til-
skipun um nýtt form á embættis-
eiði fyrir ráðherra Þýskalands.
Er það í fyrsta skifti, sem nafn
manns er tekið upp í slikan eið,
þ. e. nafn Hitlers. Eiðurinn er svo
hljóðandi: Eg sver hollustu Adolf
Hitler o. s. frv. — Ríkisstjórnin
hefir öll unnið þennan nýja eið. —
(United Press).
Er friðionm í álfonni hætta bnm
vegna konongsmorðsins ?
Belgrad 16. okt. FB.
Lik Alexanders konungs var
flutt hingað í jánibi*autarvagni í
gærkveldi. Þegar járnbrautarlest-
in kom var Páll prins viðstaddur,
María ekkjudrottning og ríkis-
stjórnin. Líkkistan var sett á fall-
byssuvagn og ekið á henni til
konungshallarinnar. Mikill íjölcli
fólks hafði safnast saman á gang-
stéttunum alla leiðina til hallar-
innar, til þess að votta hinum látna
konungi virðingu. Mikil sorg var
í ljós látin. Líkið liggur á börum
í móttökusal hallarinnar, Jiangað
til útförin fer fram á fimtudag.
Lík konungs verður jarðsett í
Popola, í grafreit konungsættar-
innar. (United Press).
Belgrad 16. okt. — FB.
Samkvæmt áreiðanlegum fregn-
um hefir sendiherra Jugoslaviu í
Budapest verið falið að mótmæla
því mjög kröftiiglega við ung-
versku stjórniha, að j)að hafi ver-
ið látið viðgangast, að eidendir ó-
aldarflokksmenn hefði dvalist í
Ungverjalandi og undirbúið þar
árásir á konung Jugoslaviu og rik-
isstjórn. Telur jugoslavneska rík-
isstjórnin sig.hafa sannanir fyrir
þessu. (United Press).
London 16. okt. — FB.
Samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum hefir breska stjórnin haíist
handa til að beita áhrifum sínurn
til ]xess, að eigi komi til þess að
afleiðingar konungsmorðsins verði
]>ær, að sambúð þjóða milli spill-
ist. Að tilhlutun bresku ríkis-
stjórnarinnar hafa því sendiherrar
Bretlands í Belgrad og Rómaborg
ráðgast um þessi mál við ríkis-
stjórnir Jugoslaviu og Ítalíu, nxeð
])að fyrir augum, að þær taki þátt
í því að kveða niður allar æsingar
og uppræta allan nxisskilning og
deilur iit af hinum sorgleg*a at-
burði í Marseilles. (United Press).
Sofia 17. okt. — FB.
Búlgarska lögreglan hefir al-
gerlega sannað, að Kelemen sá,
sem drap Alexander ,konung, sé í
raun og veru makedoniski óaldar-
flokksmaðurinn Vlada Geoi*guff.
Búlgarska lögreglan sannaði þetta
með samanburði á fingrafara-
rnyndum. (Unitecl Press).
Budapest 17. okt. — FB.
Vuktcevic, sendiherra Jugosla-
viu, kom í heimsókn í utanríkis-
i*áðuneytið í gær, og beiddist upp-
lýs.inga um ýmsa menn, sem talið
er að komið hafi fi*á Ungverja-
laiidi til ])ess að taka ])átt í árás-
inni á Alexander konung. Lögð
hefir verið áhersla á, að Vuktevics
hafi ekki farið í heimsókn þessa
í mótmælaskyni, helchu* til þess
að afla sér upplýsinga fyrir ríkis-
stjórn sina. (United Press).
Byltiogartilrannm
á Spðni.
Af fréttum þeim, sem hafa
borist frá Spáni síðan allsherj-
arverkfallið hófst verður eigi
séð með fullri vissu, hvað gerst
hefir þar að undanförnu og af-
leiðingar þess eru mjög í óvissu.
Mikið af fregnum þeim, sem
birtar hafa verið í blöðum um >
byltinguna, liafa vafalaust verið
ýklar, og nú er fyrir skömmu
svo komið, að slröngu frétta-
eflirliti hefir verið komið á í
landinu. Er þvi bert, að fréttir
þær, sem símaðar eru eða send-
ar eftir venjulegum fréttaleið-
um, herma að eins það, sem yf-
irvöldin á Spáni vilja vera láta.
Þrátt fyrir ófullkomnar fréttir
um ástandið á Spáni mun þó
mega segja, að allar líkur bendi
til, að Lerrouxstjórnin, sem fer
með völdin á Spáni nú, liafi lxaf t
betur, og sennilega er útséð um,
að byitingin hepnist.
Byltingin hófst með allsherj-
arverkfalli, sem var lýst yf.ir af
róttæku vinstri flokkunum,
vegna óánægju yfir myndun
Lerroux-stjórnarinnar nýju, en
fasistar liöfðu notað sér aðstöðu
sína á þingi, til þess að fella
stjórn Sampers, með það fyrir
augum, að fá menn úr sínum
flokki í stjóm landsins. Fengu
þeir þessari kröfu framgengt,
er Lerroux myndaði stjórn, og
þá var allsherjarverkfallinu lýst
yfir.
Óánægjan yfir myndun Ler-
rouxstjórnarinnar var einna
mest í Cataloniu,semerlýðveldi,
„ríki í ríkinu“, enda lýsti Com-
panys, forseti Cataloniu því jd-
ir þ. 6. okt., að Catalonia væri
frjálst ríki og bauð „öllum hin-
um fornu konungdæmum á
Spáni, að ’ganga að því verki
með Cataloniu að mynda sam-
band spænskra lýðvelda“. —
„Frelsi Cataloniu,“ sagði hann
ennfremur, „sem fékk aukin
réttindi (takmarkaða sjálf-
stjórn) frá þjóðþinginu fyrir
tveimur árum, er nú í hætlu,
því að fasistar og konungssinn-
ar eru mótfallnir sjálfstæði
Cataloniu.”
í ræðu Companys, sem var
útvarpað um gervalla Cataloniu
og talið er, að 3 miljónir manna
hafi liluslað á, sagði hann enn-
fremur, að fasistar og konungs-
sinnar vilji spænska lýðveldið
feigt og allir góðir lýðveldis-
sinnar hafi risið gegn Lerroux-
stjórninni. „Catalonia slítur þvi
öllu sambandi við þá, sem nú
fara með völdin á Spáni og
stjórn Calaloniu lýsir því yfir,
að hún sé frjálst riki. Á þessu
hátíðlega augnabliki tekur þing
Cataloniu og stjórn sér alt vald
í liendur um gervalt lýðveldið“.
Þessu svaraði Lerorux með
því, að lýsa yfir þvi, að herlög
væri í gildi um land alt. Alej-
andro Lerroux er nú sjötugur,
en liann lét engan bilbug á sér
finna, segir í simfregn frá
Madrid, og flutti útvarpsræðu
og skoraði á alla góða Spán-
verja, að „slyðja stjórn Spánar
og sýna ást sína á Spáni með
því að veita henni stuðning.“
Hann kvað sterkt að orði og
sagði, að allir sannir Spánverj-
ar myndi fyrirverða sig fyrir
framferði Cataloniustjórnar.
Samkvæmt fregnum þeim,
sem hingað hafa borist, var
Companys, og aðrir helstu
stjórnendur Cataloniu, hand-
teknir, og liafði það verið bylt-
ingarsinnum bæði þar og á
Spáni hinn mesli hneklcir, en
fram að þessu virðist svo, sem
baráttunni gegn Lerorux hafi
verið lialdið áfram og jafn-
framt, að liann og stjórn lians
hafi liaft yfirhöndina.
„Ráð“ stjórniii
—ö—
Tilraun til atvinnusviftingar og
einokunar.
Alþýðuhlaðið skýrir frá því í
gær, að rauðu l'lokkana langi lil
þess, að „stofna“ þrcnn „ráð“
og munu þau eiga að verða
„Rauðku“ litlu til aðstoðar við
ýmiskonar ofbeldisverk og
„skipulagningu“. — Meðal ann-
ars eiga þau að hjálpa til þess,
að „slcipuleggja“ ferðalög í hif-
reiðum, þannig, meðal annars,
að ákveðnum bifreiðaeigöndum
eða ríkinu sé seldur í hendur
einkaréttur til þess, að flytja
fólk á ákveðnum leiðum. —
Yrði þá öllum öðrum bifreiða-
eigöndum óheimilt að fara um
vegina með farþega í bifreiðum
sínum, ef þær rúma meira en 6
farþega, að minsta kosti ef þeir
taka gjald fyrir flutninginn.
Menn verða að fá „sérleyfi“, til
þess að mega liafa með höndiun
fólksflutninga, og þegar það er
fengið, mega engir aðrir um
vegina fara með farþega i hif-
reið, ef hún tekur meira en 6
farþega! —
Menn liafa áreiðanlega ekki
búist við því, að kúgunarandinn
yrði nokkuru sinni svo ríkur
hér á landi, að gripið yrði til
annars eins og þess, að svifta
menn atvinnu liópum saman,
alveg að ástæðulausu, og hanna
þeim í raun réttri umferð um
þjóðvegi og aðra vegi landsins.
Og menn hljóta að spyrja,
livort allir mennirnir (nefndar-
mennirnir fimm), sem að þessu
slanda og fara þessu á flot,
muni vera geggjaðir. — Þeim
skilst, að ekki geti verið nema
um tvent að ræða: Annaðhvort
er eitthvað hogið við mennina
(eða þeir eru undir þrælkunar-
áhrifum óheilln'igðs sálarlífs)
ellegar þá að kúgunarandi
þeirra er svo lakmarkalaus, að
liann leilar sér útrásar í furðu-
legustu og heimskuleguslu til-
tektum.
Það er vitanlegt, að núverandi
stjórn og flokkar þeir, sem
lienni fylgja að málum, vilja
kúga allan manndóm úr þjóð og
einstaklingi. Hitt er lika kunn-
ugt, að umhverfis stjórnina
liefir gafnast liópur af gapandi
kosningasmölum og öðrum ó-
aldarlýð og heimtar hver sinn
bita. Það er því ekki ósennilegt,
að öll þessi „ráð“, sem nú á að
stofna, sé „ráðgerð“ að sumu
leyti sakir heimtufrekju smal-
anna og annara, sem þykjast
eiga „hönk upp í bakið“ á
stjórninni og sumpart til þess,
að þjóna meðfæddri ónáttúru.
Og meður þvi að aðgangurinn
er harður og eldci þykir fært að
fara í eigin vasa til útbýtingar
„trúrra þjóna verðlaunum“, þá
er gripið til þess, að reyna að
stofna allskonar „ráð“ og „for-
stjóra-embætti“ lianda liðinu og
alt á opinberan kostnað. — En
það getur orðið „dýrt spaug“
fyrir rikissjóðinn um það er
lýkur.
^ 13. okt.
Bifreiðarstjóri.
Dr Will,
þýskur sendikennari við Há-
skólann, byrjar fyrirlestra sina
þar í kveld kl. 8.
Germania.
Fundur vcrður haldinn í Ger-
maniu í kveld i Oddfellowhús-
inu. Dr. Pernice flytur erindi.
I