Alþýðublaðið - 07.07.1928, Blaðsíða 2

2
&KÍÍÝÐOBBAÐIÖ
ALÞÝÐUBLAÐIB
! kemur út á hverjum virkum degi.
; Mgreiðsla i Aipýðuhúsinu við
j HverOsgötu 8 opin trá kl. 9 árd.
I tii kl. 7 síðd.
j Sferífstofa á tama staö opin kl.
; öVí — lOV* árd. og ki. 8 — 9 síðd.
'■ Sisnar: 988 (afgreiðslan) og 2394
! í.slcrifstofan).
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
I mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
; hver mm. eindálka.
! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, simi 1294).
TaknaHrkain
nemendaflðldai
í MeratssskélasiBsne.
Síðast í maí birtist grein hér í
blaðinu um ráðstöfun pá, er nú-
rerandi kenslumálaráðherxa heíir
gert um takmörkun nemenda-
fjölda í Hinum almenna menta-
skóla. Hafði blaðið pá átt viðtal
við rektor Mentaskólans, Þorleif
H. Bjarnaison, um skólann alment,
og birti'st umsögn hans í þeirri
grein.
Lýsti bla'ðið þá eindreginni mót-
stöðu sinni gegn þessari takmörk-
un, 'sýndi, að hún mundi bægja
allmörgum frá þeirri mentun, er
þeir hefðu óskað að fá.
Umræðum um þetta mál er ekki
lokið einin. Hafa borgarablöðiin
hamást að ráðherranum fyrir
þessa ráðstöfun, og hefir það
stundum verið gert af litlu viti.
Finst þeim 'að hér sé efni í stjórin-
málabrellu, er beita megi við lítil-
siglda kjósendur. — Það er að
vísu ekki að ástseðulausu, þó að
þau víti takmörkunina, en auð-
vitað koma ávíturnar ekki til af
góðu úr þeirri átt.
Morgunblaðið, sem eilns og
kunnugt er, hefir lömgumi, sam-
kvæmt eðli sins flokks, staðið fast-
ast gegn hagnýtri mentun alþýð-
unnar, notar nú stór og ósvífin
orð í ádeilunni gegn takmörkun-
inni, Vill blaðið nú láta lita út
svo sem ihaldið sé frjáislynt í
mentamálum og vilji ekki taka
fram fyrir hendur manna á því
sviði.
Dagblaðið Visir gefur það
greinilega í iskyn, að hjá íhaldinu
sé ekki að búast við góðum hug
til almenrrrar uppfræðslu, og að
tæpast sé hægt að tríia öðru en
að íhaldið vilji gexa sér mat úr
málinu til að öölast þá hyili al-
mennings, sem því ekki getur
hlotnast fyrir þau afrek, sem/því
eru eðlileg, og að ölil hneyksluniin
isé af því einu sprottin, að ráð-
stöfunin sé ekki undan rifjum í-
haldsins runnim. Er þetta rétt hjá
blaðinu, því engir hafa verið fast-
axi fylgismemn takmörkumar stú-
dentatölu en íhaldsdólgarnir. En
svo báglega fer þó fyrir b!að-
inu, að það gerist taglhnýtingur
Morgunblaðsins. Blaðið er svo b:-
ræfið, að það reynir að telja fólki
trú um, að ráðherrann sá og hafi
alt af verið fjandsamlegur í garð
Reykjavíkurbúa, og nýr homum
því um nasir, að ha'nin hafi kall-
að þá „Grimisby-lýð“. — Þetta
er auðvitað ekki rétt hjá blað-
inu. Það er helber rógburður og
þvættingur, siem vifanlega kemur
ekki „frjálslynda" flokknum að
n-einu haldi, því hamm verður á*
fram sarna örverpið sem fyrr,
hvernig sem ráðherranm er.
Dtómismálaráðherramn hefir á
marga vegu sýnt góða viðleitni
í því, að setja hinu takmarka-
lausa valdi braskara og útgerð-
armamna hér í bæ hæfilegar
skorður. Hanm hefir oft flett ó-
þyrmilega ofan af þeirri manm-
tegund, sem lifir á vimnu anm-
ara, og það eru þessir tiiberar —
„yíir“Jstéttim, sem hann hefir
kallað „Grimshy-lýð“, af því að
þeim nægir ekki að sjúga íslenzk-
an almúga einan, heldur teygja
þeir líka rananm til alþýðunnar j
Grimshy, sem verður á þræl<
brotnum bökum að bera þunm-
ildi þeirra á bryggjunum þar fyrir
sulfarborgun. Þó að íhaldið sé að
jafnaði fíkið í titlatog, er ekki
nema vonlegt að það að þessu
sinni vilji unna alþýðunini nafn-
bótarininar. Erj. allir vita til hverra
talað var.
Þó að Alþýðublaðið sé Morgun-
blaðinu sa'mmála um takmörkun-
ina, vill það þó láta sjá, að það
kanin manmasiði, og setja fram
sínar skoðamir djarft og ákveð-
ið, án alirar undirferli og alls
rógs; það er einkenmið á góðum
málstað, að hann vinnur á án rógs
og undirferli. Alþbl. hefir þvi
aldrei beitt siífeum vopnum í bar-
áttunini fyrir stefmumálum flokks
síns.
Það er alkunmugt að jafmaðar-
menn hafa á alþimgi barist fast
fyrir öilu því, er liðkað gæti og
aukið aðgang allra — líka íbalds-
manna — að hvers konar ment-
un. Hjá hinum flokkunum hefiir
að vísu annað verið uppi á ten-
ingnum. Er þar skemst á að
minnast, að þeir lögðust móti til-
lögu jafnaðarmanna um afnám
skó'Iagjalda. Verður ekki af því
annað séð em að íhaldið og vinmu-
kindur þess ætíist til að mentumm
sé ætluð þeim einum, er getá
borgað, en það geta fæstir aðr-
ir en „Grimsby-lýðurmm“, þó af
hlóðpeningum þeim sé, er hann
heíir kreist út úr fátækri vinnu-
stéttinni. Það er því hið fárán-
Pega í h&ns atferli, að hanm bæg-
ir þeim1 möninum frá merntun, seim
rauniverulega borga mentumina
fyrir hann og tiiams affcvæmi.
Það er í fersku minni, hvern-
ig Morgunblaðið hamaðist gegn
kvöldskóla verkamanma hér um
árið. Þykir mönmum það bera vott
um umhyggju íhaldsins fyrir al-
menmfi mentun?
Það er kunnugt, að Jón Þor-
iáksson hefir illilega fjamdskap-
ast gegn Laugaskólanum. Var
það af umhyggju fyrir alþýðu-
mentun ?
Menn hafa séð hvernlg Morg-
unblaðið hefir xeymt að rýra álit
hins nýja ungmenmaskóla hér i
bænum. Halda memn að það sé
gert af umhyggju fyrir almenmri
mentun?
Öheilindi íhalds'iins koma og, m.
a. fram í því, að það var á móti
Akureyrarskólanum. Það sýnir, að
því er ekki mentunim aðalatriðíi
heldur hitt, bvef hafi umráð yf-
ir mentastofnunumum, að þær séu
bér í Reykjavík undir verndar-
væng „Grimsby-lýðsiins“.
Auðvaldsbleðlarnir enu að hailda
því á lofti, að jafnaðarmemn hafi
veitt takmörkum mememda'fjölda
brautargengi. — Þar eru aftur á
ferðinni lævisleg pó'litísk ósanin-
indi, því það er algerlega rangt.
Og slík lævísi er sprottim af
•
heimsku, sem er með því saima
markí og önnux heimska, að allir
/sjá í gegn um hana. Alpýcilubla\di'ð
hefi\ puert, á mótj. lýst fullri van-
póknwi einni á iakmörkuninni, en
hefír hins vegar ekki það imm-
ræti, að þurfa að gera sig aö
fóli eða fanti, þó að það
leggist af allri festu á móti eim-
hverri ráðstöfun.
Blaðið heldur enn óbrcyttr',
sfcoðun á þessu efni og vill emn
gera skýrt og skorinort grein fyr-
■ ir henmi, meðal amnars til þess
að sjá, hvernig íhaldiið fer að því
að smokka sér út úr lygavefmum
um fylgi jafmaðarmanma við þessa
vanhugsuðu ráðstöfun.
Alþýðublaðið — jafmaðarflokk-
urimn — er á móti allri takmörk-
um á aðgangi mamna að memtum,
hvort sem hún ex hærri eða lægri.
Blaðið skilur ekkert í memtalnála-
ráðherranum, sem að mörgu leyti
má teljast meðal brautryðjemda á
'sviði alþýðuskólamna, að hamm
skuli mú gerast til að hindra það,
að miemn mái þeirni hærri mentum,
sem þeir þrá að öðlast. Það er
samieigimleg skoðun allra jafnað-
armamna, að öll mentum, hærri og
lægri, sé öllum mömrnum holl og
hennar eigi allir að afla sér eftir
föngum. Það er því þvext á móti
vilja allra jafnaðarmianna að
varna mönmum upptöku í skól-
ana; það á að gera hverjum
manni hlaupvítt imn í þá; það
þarf að auka þá og efla svo, að
allir ’ landsmenn fái þá memtun,
er geri þá hæfa til þess að vimna
störf sím, hver svo sem þau eru,
meira af viti. en strili. Ekki værf
það hvað sízt nauðsyinlegt, að
„Grimsby-lýðurinn“ öðlaðist
hærri mentun og betri; við það
gæti hugarfar hans breyzt svo,
að hanm yrði að mýtum mönmum.
Pað er ekki hvað miíDst þörf þess-
ara mamna á memtun, sem veldur
því, að Alþýðuflokkurinn snýst
gegm ráðherranum í takmörkun-
armálrnu. Ráðherramn ætti því að
sjá sig um hönd og breyta þessari
áfcvörðum sinni.
Hvað sem aðaimálimu líður,
verður það að teljast mjög ónær-
gætmislegt, að ráðstöfun þessi er
geTð svo að segja fyrirvaralaust
Ekki fyrir þá sök, að það getií
bagað unglingana að hafa femgið
undirbúnimgslærdóm undir skól-
ann, heldur af hinu, að þeir, ef
séð var fram á, að litlar líkur
væru á, að þeir kæmust ;imm, hefðu
getað hagað máminu á araniam veg,.
sér hagkvæmari, eftirhinni breyttu
aðstöðu.
Frá bæjarstjérnarfnnðin-
um i fjrrradag.
Virlíjim Sogsins.
Fyrir bæjarstjórn lá svofe,d á-
lyktun frá rafmagmsstjórminmi:
„Rafmagmsstjórnin leggur til við
bæjarstjórnina, að hún feli henpni:
að láta nú þegar framkvæma
þær mælingar og athuganir, sem
nauðsymlegar eru til þess að gerð
verði á næsta vetri fullmaðará-
ætlum um virkjun Sogsiins, á þamn
hátt, er hagkvæmast verður fyrir
Reykjavík;
íio leitast við að fá í tæka tíð
ákveðin tilhoð um kaup á vatrns-
réttindum í Soginu til þei'rrar
virkjunar;
fio leitast jafnframt nú þegar
fyrir um alt að 6 millj. króma 'lán!
til að byggja fyrir nýja raforku-
stöð og auka taugakerfi rafimagns-
veitumnar í hæmum.
Enn fremur leggur rafmagns-
stjóxnin til, að hemni verið falið
að láta gera áætlun um fullmað-
arvirkjum Elliðaámna og |
iað flýta sem unt er borum fyrir
jarðhita."
Sigurður Jónasson tók það
fram, að emda þótt hanm hefði
undirritað fundargerð rafmagms-
stjórnar, þá hefði hamm þó lýst
því yfir á rafmagnisstjórnarfumd-
inum, að hamn óskaðft að hafa
orðalag ályktunarinmar öðruvísi,
. en hefði ekki viljað setja fyrir
sig orðalagið að sVo komnu máli,
sökum þess, að meðlimir raf-
magmsstjórnarimmar hefðu allir, að
undamskildum borgarstjóra, látið
í Ijós, ‘að þeir vildu að Reykja-
víkurhær virkjaði Sogið strax. Þá
sagðist hann hafa verið miótfallimm
þeim lið í ályktuninni að gera á-
ætlun um fullnaðarvirkjun Elliða-
ánna. Nú sagðist hann því vilja
gera þá brt. við þessar tillögur,
að væntanleg lántaka yrði
bundin við Sogsvirkjumiiina og
að feldur yrði úr liðurinn um
að gera áætlun um fullnaðarvirkj-
un Elliðaámna. Kvað hanm miauð-
synlegt að binda lántökuna við
Sogsvirkjunina, þar sem enginn
annar möguleiki væri mú fyrir
hendi, eða liti út fyrir að mundi
verða það í nánustu framtíð, um
byggingu istórrar raforkustöðvar
fyrir bæinn, er komið gæti til
mála að nokkuð nálægt 6 millj.
kr. þyrfti til að byggja. Þetta
væri isérstakiega þýðingarmilri/ð
vegna þess, að borgarstjóri mundi
aidrei fá ákveðin svör um lán-
veitingu fyr en búið væri að á-