Vísir - 06.02.1935, Blaðsíða 2

VlSIR
'jjjl)) OíLSiKI (('
^BiðjiÖ kaupmann yðar um
mj óllturframleiðendur
=o<=
00C04
| BEMSDu<?P
jj BuiSUK'Hoa- iO
jiL,,
fá&tiádwp
/
BUSSUM - HOLLAND
Það er drýgst og best og því ódýrast.
Fæst í pökkum með 1/8 og 1/4 kg.
og pokum með 5 kg. Heildsölubirgðir.
Sími 82S"4.
Pilsodski
ætlar að auka mjög ein-
ræðisvaldið í Póllandi.
Varsjá 5. febr. FB.
Pilsudski hefir með höridum á-
form um aS auka mjög einræSiS
í Póllandi. Efri deild þingsins mun
vafalaust gera alt, sem Pilsudski
fer fram á, og enginn efast um,
aS hann muni koma fram öllum
kröfum sínum. — Völdin
verða öll í höndum for-
setans. Þingdeildirnar, „sejm“ og
„senatiö", veröa raunverulega
sviftar öllu valdi. Forsetinn getur
svift rikisStjórnina völdum og sett
nýja í hennar staö, þegar nýja
stjórnarskráin er gengin í gildi,
rofiö þing og kallaö saman þing,
sagt öörum þjóðum stríð á hendur
og undirskrifað friðarsamninga,
gert samninga viö erlend veldi o.
s. frv. — alt án þess að leita sam-
þyktar þingsins. Forsetinn fær
einnig vald í hendur til jiess að
skipa höfuðmann herráðsins og
herráðið alt. Eimi þriðji hluti öld-
ungadeildarinnar verður útnefndur
áf forsetanum. — Neðri deild hef-
ir að nafninu til rétt til ])ess að
að fella rikisstjórnina, en forset-
inn getur altaf farið sínu fram,
með því að senda þingið heim og
boða til nýrra kosninga. Forset-
inn fær víðtækt.vald í hendur til
þess að hafa áhrif á hver verði
eftirmaður hans í forsetasæti. For-
setinn er kosinn til sjö ára, en
misseri áður en forsetatímabilið er
. út runniS hefir hann rétt til þess
að útnefna forsetaefni. (United
Press).
Asíuleiðang-
up dr. Sven
Hedins.
Stokkhólmi í jan. FB.
Sænski landkönnuðurinn heims-
kunni, dr. Sven Hedin, er væntan-
legur heim eftir 1—2 mánuði, úr
för sinni til Austur-Asíu. Hann
hafði þar m. a. það hlutverk með
höndum fyrir kínversku stjórnina,
að gera tillögur um þjóðveg mik-
inn í vesturhluta Kína. Hedin lagði
af stað í nóvember 1933 frá Pei-
ping (Peking) og kom til Hami
í Sinkiang í febrúar 1934: Þar
komst Hedin að raun um, að kín-
verska stjórnin var ekki viður-
kend, og hann varð að semja við
„ráðstjórnina", sem þar hafði tek-
ið sér völd í hendur. En hann fékk
leyfi til þess að halda áfram ferð-
um sínum og „sovét-stjórnin“ á
þessum slóðurn fékk honum fjóra
foringja til fylgdar til Aksu og
Kaschzan. Lenti hann þá og síðar
í ýmsum æfintýrum og sumum
hættulegum, því að oft var barist
á næstu grösum við leiðangurinn,
og oftar en einu sinni var ráðist
á leiðangursmenn. Hinsvegar mun
dr. Hedin hafa tekist að -vernda
alla uppdrætti sína og önnur plögg
og er talið víst, að farið verði að
tillögum hans um lagningu þjóð-
vegar, sem á að tengja saman
Vestur- og Austur-Kína. Einnig
er fullyrt, að hinn vísindalegi á-
rangur leiðangursins sé mikill. —
(United Press).
Fró Keflavík.
5. febr. FÚ.
í gær voru fáir bátar úr Kefla-
vík á sjó en fiskuðu vel.
í dag var ágætt sjóveður og allir
hátar úr Keflavík á sjó. Afli var
ágætur, 10—20 skippund á bát.
Höfðu allflestir bátar 14—16 skip-
pund, og er það talsvert meiri afli
en á sama tima í fyrra.
Fjórir togarar lágu x Keflavík
í dag og keyptu fisk: Garðar,
Ólafur, Surprise og belgiskur tog-
ari.
í dag fór togarinn Andri til
Sandgerðis og tekur þar bátafisk
til viðbótar þeim bátafiski er hann
tók í Keflavík í gær.
Flestir bátar hafa selt afla sinn
í þessa togara. Nokkrir viðlegu-
bátar hafa einnig selt þeim afla.
Verð er 9 aurar kílógramm jiorsk-
ur og 16 aura kg., ýsa, hvort-
tveggja miðað við slægðan fisk.
í kveld verða fullfermdir Andri,
Surprise og belgiski togarinn og
er búist við að þeir leggi af stað
til útlanda í nótt.
Á niorgun er von á togurunum
Kára og Agli Skallagrímssyni til
fiskkaupa í Keflavík.
Maöup sæpist
af skoti.
5. febr. FÚ.
Sæmundur Auðunsson Minni-
Vatnsleysu á Vatnsleysuströnd
varð nýlega fyrir skoti og missti
fingur. —• Hann var á fuglaveið-
um í Kúagerði og lagði þar frá
sér hlaðna byssu, en þegar hann
tók aftur upp byssuna reið skotið
af og tætti sundur vísifingur á
hægri hönd.
Dr Selnaelit
flytur ræðu um viðskifta-
og f jármál.
Berlín 5. febr. FB.
Schacht ráðherra hefir í dag
haldið ræðu í félagi, sem hefir
framfaramál iðnaðarins á stefnu-
skrá sinni. Komst hann að orði á
Jxá leið að styrjöldin hefði leitt af
sér, að frjáls verslun hefði, að
kalla mátti, lagst niður að meira
eða minna leyti. Þýskaland getur
ekki beðið, sagði hann ennfremur,
þar til aðrar jijóðir koma sér sam-
an urn að koma viðskiftamálunum
í frjálslegra horf. — Þýskaland
verður að taka sína eigin stefnu.
Þýskaland getur ekki beðið, end-
urtók hann, eftir því að samkomu-
lag náist um sanngjarna lausn
skuldamálsins, meðan Bandarikin
taka enga ákvörðun um aukinn
innflutning, Frakkland felst ekki
á frjálsari viðskifti og Bretar taka
enga ákvörðun um verðfesting
gjaldmiðilsins. Verða Þjóðverjar
því að fylgja sinni stefnu. (United
Press).
Oslo 5. febr. FB.
Samkvæmt Sunnmörsposten
senda Norðmenn 45 fiskiskip til
Hvítahafs í ár, þar af 18 skútur,
og verða á fiskiflotanum samtals
370 menn, flestir frá Álasundi.
Vænt j)ótti mér og vafalausl
mörgum öðrum um það, að
Vísir skyldi riða á vaðið og taka
svari mjólkurframleiðenda í
Reykjavík, því að satt að segja
er það liið mesta nauðsynja-
verk, að livetja alla þá, er hlut
eiga að máli og lilut geta átt að
máli, eins og til dæmis hæjar-
stjórn Reykjavíkur, til að efla
þá atvinnugrein, þ. e. mjólkur-
framleiðsluna iunan takmarka
lögsagnarumdæmisins. Það er
skoðun mín, að bæjarfélaginu
væri mikill greiði gerður með
stórum aukinni mjólkurfram-
leiðslu hér, lielst svo mikilli, að
innan fárra ára þyrfti ekki að
notast við mjólk hér, sem kom-
in væri að langar leiðir og
flult hingað með ærnum kosln-
aði.
Það mun nú vera svo, að al-
menningur hér í bæ hafi ekki
gert sér Ijóst, hversu mikil at-
vinnugrein mjólkurframlciðsl-
an í landi Reykjavíkur er orðin
og hvílíkt tjón það væri fyrir
smábændurna hér og bæjarfé-
lagið i heild sinni, éf stjórnar-
völdunum tækist að eyðileggja
þá sjálfsbjargarviðleitni, sem
fram kemur í lcúabúskap hér
og framleiðslu mjólkur.
Vísir orðaði ]iað svo, að Reyk-
víkingar mundu nú framleiða
árlega á þriðju miljón mjólkur-
lítra. Þetta er vitanlcga alveg
rétt. Eg hygg að framleiðslan sé
eitthvað 2.200.000 lítrar eða
jafnvel meira. Með 40 aura
verði á mjólkurlítra gerir þetla
880 þúsund krónur. Ef gert er
ráð fyrir því, að kýrnar sé 1000,
en þær eru vist tæplega svo
margar (líklega samt eitthvað
yfir 900), þá verður útkoman
sú, að hver kýr mjólki að með-
altali á ári fyrir sem svarar
tæpar 900 kr. Eg veit að jietta
er svo sumstaðar eða sem næst
þessu. Sumstaðar kunna kýrn-
ar að vera nylhærri, sumstaðar
nytlægri, en meðaltalið ætti að
vera einhversstaðar . nálægt
þessu.
Eg tel sennilegt, að sá sem
hefði t. d. 10 Icjt, sem mjólkuðu
um og yfir 2400 lítra á ári, hefði
rétt um 100 kr. ágóða af hverri
kú, þegar búið væri að draga
frá allan kostnað. Sumir kann-
ske dálítið meira, þeir sem
Iiepnir væri og yrði ekki fyrir
neinum vanhöldum á kúnum
eða óliöppum. Eg þori ekki að
ábyrgjast, að meðal liagnaður-
inn sé meiri en þetta, um 100
krónur, því að oft koma fyrir
ýmiskonar óhöpp með kýrnar,
eins og kunnugir vita.
Nú liafa stjörnarvöldin sýnt
mjólkurframleiðöndum hér í
bænum þá einstöku ósanngirni,
að leggja á búskap þeirra mjög
þungar kvaðir. Skal eg ekki
fara nákvæmlega út í það að
sinni. En svo má að orði kveða,
að framleiðendur sé sviftir allri
hagnaðarvon af búskap sínum,
því að hinar nýju álögur eru
sem næst því að vera jaf nháar
að krónutali og liagnaðarvonin
getur mest orðið af kúnum upp
og ofan.
Það er sannarlega liart fyrir
smábændurna, að verða fyrir
slíkri ofsókn, því að ekkert er
þetta í rauninni annað en sví-
virðileg ofsókn. Þessum fátæku
mönnum, sem framleiða mjólk
hér á bæjarlandinu, er ætlað að
bera mikinn hluta af flutnings-
kostnaði mjólkur úr f jarlægum
stöSum hingað til Reykjavíkur.
Þetta er það, sem fyrir stjórn-
inni vakir. Fátæku kúabænd-
urnir hér, sem berjast í bökk-
um með atvinnuveg sinn, eiga
að borga sveitabændum flutn-
ingskostnað á mjólk þeirra
hingað. Þetta er svo ósvífið, að
engu tali tekur, og það er alveg
ógerningur að una við slíkt. —
Og livað lialdið þið að bændurn-
ir segi, ef Reykvíkingar krefðist
álika skattgjalds af þeim?
Ætli það kæmi ekki liljóð úr
liorni ? Og þeim væri alls ekki
láandi, þó að þeir tæki slikum
kröfum illa. ,
Hér er enn mikið land órækt-
að. Þáð er misjafnlega auðunn-
ið, eins og gefur að skilja. En
eg er ekki í neinqm vafa um
það, að auka má enn við rækt-
að land innan lakmarka lög-
sagnarumdæmisins svo að
nemi mörg hundruð kúa túm.
Og mér finst alveg sjálfsagt, að
að þvi sé slefnt. Það er afar-
mikilsvert fyrir hæinn, að fram-
leiðsla mjólkur aukist sem
mest, því að „hollur er heima-
fenginn haggi“ og „sælla er hjá
sjálfum sér að taka, en sinn
bróður að biðja.“ —
Mjólkurframleiðslan hér i
Reykjavík er orðin allmikil at-
vinnugrein og margir liafa af
lienni lífsuppeldi sitt. Færi nú
svo, að ríkisstjórninni tækist
jiað, sem hún virðist stefna
að, að koma þessum atvinnu-
vegi á kné, þá kemst allmikill
fjöldi fólks á vonarvöl og bætisl
í hóp atvinnuleysingjanna. Þá
ónýtist að mestu eða öllu leyti
árangur þess erfiðis, sem í
ræktunina liefir verið lagt, og
ekkert kemur framar í aðra
liönd fyrir þá peninga, sem far-
ið liafa í ræktun landsins, húsa-
byggingar og gripakaup. Sveit-
arþyngsli hljóta að aukast mik-
ið hér í bænum, og emi má
nefna það, sem alls ekki er lit-
ilfjörlegt alriði, að bæjarbúar
verða að vera án þeirrar góðu
mjólkur, sem hér er og liefir
verið framleidd. —
Eg held að stjórnarvöld bæj-
arins ætti að laka til íhugunar,
hvað tillækilegast mundi að
gera í þessum málum, eins og
nú er komið. Ríkisvaldið hefir
sagt einni atvinnugrein liöfuð-
horgarinnar stríð á liendur.
Það er í eðli sinu árás á liag
hæjarfélagsins í heildi sinni, þó
að lienni sé beint gegn einstök-
um mönnum. Mér finst að borg-
ararnir hljóti að eiga nokkurn
rétt til þess, að stjórn bæjarins
geri eitthvað til að vernda þá og
eignir þeirra gegn heiptarárás-
um siðlausrar rikisstjórnar. Og
mér fyndist mjög skynsamlegt
af bæjarstjórninni, að gera eitt-
hvað að gagni til þess, að rækt-
un bæjarlandsins geti orðið lok-
ið á sem stystum tíma. — Með
ræktun bæjarlandsins vex
mjólkurframleiðslan í bænum,
fleiri hendur fá vinnu og hag-
urinn verður allra.
, Einn af átján.
BIFREIÐAíýAPPAKSTUR
fór fyrir nokkuru fram frá Stafangri til Monte Corlo. Hér sjást
tvær bifi'eiSanna viS komuna til Monte Carlo.
Járnbrantarslys.
Berlín, 2. febrúar. FÚ.
Járnbrautarslys varð í gær nálægt
Málmey i SvíþjóÖ með þeim hætti,
að rafmagnsknúin járnbrautarlest
neyddist til þess að nema staðar á
teinunum, sökum straumskorts. —
Hraðlestin frá Stokkhólmi, sem var
eimknúin og gekk eftir sömu tein-
um, ók á rafmagnslestina, og mol-
uðust nokkrir af öftustu vögnunum.
Meiddust um 20 af farþegunum, en
enginn þó hættulega. Ástæðan til
þess, að eimlestin varð ekki stöðv-
uð, var sú, að merkjakerfið bilaði
um leið og skoi'tur varð á raf-
magnsstraumi.
Spyp sá,
s&m ekki veit*
Eg, sem jxessar línur rita, er
verkamaður, einn af þeim sem hef-
ir lítil auraráS, minsta kosti suma
tíma árs. Eg geri ekki miklar kröf-
ur né mitt fólk og mér hefir tek-
ist, að komast nokkurn veginn af,
þótt atvinnan reyndist oft stopul
og gefa lítið í aðra hönd vetrar-
mánuðina. En mér hefir jiá jafn-
aðarlegast tekist að leggja eitthvað
til hliðar af því, sem eg hefi unn-
ið mér inn á vorin, sumrin og
haustin, og einhvern veginn hefir
þetta slampast furðanlega af fyrir
mér hingað til. Nú þykir mér þó
ver horfa, a'ö þetta muni takast
mér, — að komast hjálparlaust af
uns úr rætist með vinnu — og
liggur þannig í því, að furðu margt
af því, sem keyjit er af nauðsynj-
um á heimilum fátæka fólksins, er
að hækka í verði. Kjötið hefir
hækkað og það gerir það kannske
vanalega á þessum tíma árs, en nóg
mun nxx víst vera til af jiví í land-
inu, og ætla mætti, að betra væri
að láta fátækt fólk fá t. d. salt-
kjöt fyrir skaplegt verð, en að selja
það í Noregi margfalt lægra verði
en hér. Eitthvað kostar ])ó líldega
flutningurinn á Jxví þangað. Það
er sagt, að út um land sé nóg af
kjöti í hafnarbæjum og að jafnvel
muni verða að endursenda bændum
eitthvað af þessu í sumar. Gæti nú
stjórn hinna „vinnandi stétta“ ekki
eitthvað gert fyrir fátækt verka-
fólk, t. d. með því að gefa kjöt-
verslunina frjálsa sem fyrst. Þá
fengist kjöt með skaplegu verði og
það er ekki að vita, nema bændur
fengi fult svo mikið eða jafnvel
meira upp úr kjötinu, ef þeir gæti
selt það alt. Það er lítið gagn —
og litil ánægja — að fá- nokkur-
um aurum meira fyrir kjötpundið,
ef svo er ekki hægt að selja nærri
eins mikið og verið hefir undan-
farin ár.
Annars var það ekki aðallega
þetta, sem eg ætlaði að tala um,
því að eg býst ekki við, að það
fáist nein leiðrétting á þessu, fyrr
en stjórnarliðið alt er búið að reka
sig svo á i kjöt- og mjólkurmál-
inu, að það fari að læra eitthvað,
ef það þá getur gert það. Það var
annað, sem mig langaði til þess að
nxinnast á, (því að kjöt get eg
hvort senx, er ekki keypt nema af
skornum skamti, 0g nota blessaðan
góða 0g ódýra fiskinn í jiess stað),
og það er það, að það er svo margt,
seiii framleitt er hér í landinu, sem
hefir hækkað gífurlega í verði að
undanförnu. Eg varð heldur en ekki
undrandi, er konan mín sagði mér
hérna i fyrradag, að nú væri hálf-
flaskan af saftinni orðin 25.
aurum dýrari en áöur var, og
hún sagSi, aLS alt rnundi þetta
verSa eftir þessu, en ekki kost-
aði hálfflaskan af saftinni nema 90
aura til skamrns tíma, og var nóg,
því að þunn er hún, en við fátæk-
lingarnir höfum keypt þetta tals-
vert í súpugutl og ]xví líkt, því að
slík fæða er góð í viðlögum, þótt
ekki sé hún undirstöðugóð; en hún
getur veriS hentugi til magafylli, ef
ekki er annað til. Furðulegast jxyk-
ir — sé það nú satt — að öll inn-
lenda iðnframleiðslan eigi að hækka
i verði — að stjórn hinna „vinn-
andi stétta“ skuli ekki hafa hugs-
að út í, að vinnustéttirnar eiga á-
kaflega erfitt með að boi'ga meira
en Jiær hafa gert, fyrir innlenda iðn-
aðarframleiðslu. Stjórnin sagðist
vera að hjálpa okkur, er hún lækk-
aði mjólkurlítrann um 1 eyri -—
í stað 5 eða 6, sem lofað var —
en kannske hún sé nú líka að hjálpa
okkur með þvi, að hœkka- nauðsynj-
arnar? Spyr sá, sem ekki veit. Þa'Ö
er alt á eina bókina lært hjá henni.
En eitt er víst, að nú eru nienix
farnir að spara. Nú kaupa menn
minna en áður, þegar flest er hækk-
aö saft, neftóbak og margt fleira,
sem eg hirSi ekki um aS telja upp.
Og nú spyr eg aftur, hver er ávinn-
ingurinn, ef menn hætta að kaupa
saft, til dæmis aS taka, til matar-
gerðar, eða ef menn hætta að taka
í nefið? Það kann nú að þykjá
ólíklegt, að við íslendingar hættum
að taka í nefið, en eg veit. nú samt
dæmi til, að menn hafa — síðan
neftóbaksverðið hækkaði — mink-
að neftóbakskaupin um helming.
Það er ekki lítið, og kalxnske þeir,
sem geta minkað slíkt um helming,
gæti hætt alveg, er frá líður. En
hvað sem um þetta er, þá er það
. alveg víst, að geta efnalítils fólks
hefir sín takmörk, og menn geta
ekki keypt 1— jafnvel nauðsynjar
— nerna þeir hafi peningana, til
þess. En þegar flest hækkar. verS-
um við, fátækir verkamenn, að
hætta að kaupa ýmislegt til okkar
„fínu“ rétta, svo sem saft til sæt-
súpugerðar o. s. frv.
Já, hún er mikil, öll hjálpin, sem
okkur berst, verkamönnunum, frá
stjórn hinna vinnandi stétta, öllum
hennar verkum fylgir mikil bless-
un, segja fylgismennirnir og dag-
blöð hennar, en við vesalingarnir á
eyrinni erum heimskir og illa sjá-
andi. Við komum ekki auga á bless-
I