Vísir - 19.03.1935, Qupperneq 2

VlSIR
DPPÍBALD ALLRA ER
Játningap og bleklcingap
Eysteins fjápmálarádbeppa*
Stdrveldin mdtmæla herskyld-
unni í Þýskaiandi
Opinberra mótmæla er að vænta í yfirstand-
andi viku, að minsta kosti frá Frökkum og
ítölum. — Simon og Eden leggja af stað til
Berlín n. k. sunnudag. — Þjóðverjar reiðu-
búnir að ræða frakknesk-breska samkomu-
lagið frá 3. febrúar. — Umræður í neðri mál-
stofunni næstkomandi fimtudag um her-
skylduákvörðun Þjóðverja. — Hernaðar-
stefnan vekur ugg og ótta í Austurríki. En
austurríska stjórnin ætlar ekki að vígbúast
— nema að fengnu leyfi stórveldanna. —
Berlín 18. mars. FB.
Breski sendiherrann í Berlín,
Phipps, fór i dag á fund utanrík-
ismálaráöherra Þýskalands og af-
henti honum orösendingu frá
bresku stjórninni. í orösending-
unni er spurst fyrir um þaiS, hvort
þýska stjórnin sé enn fús til þess
aö taka á móti ráöherrunum Sir
John Simon og Anthony Eden, á
grundvelli tilkynningar Breta-
stjórnar í síöastliönum mánuöi.
Orösendingin inniheldur einnig
mótmæli gegn lögleiöingu al-
mennrar herskyldu í Þýskalandi,
,sem „hafi leitt til vaxandi kviða
meöal allra þjóöa i álfunni og gert
Jjaö að verkum, aö þaö veröi mikl-
um erfiðleikum bundið að ná al-
þjóðasamkomulagi friðinum til
öryggis“. Orðsendingin var samin
á fundi ríkisstjórnarinnar í morg-
un af Sir John Simon i samráði
við MacDonald og Stanley Bald-
win og því næst lögð fyrir alla
stjórnina til athugunar og sam-
þyktar. (United Press).
Ríkisstjórnin hefir ákveðið, að umræður skuli fram fara
í íseðri málstofunni næstkomandi fimtudag urn þá ákvörðun
Þjóðverja, að lögleiða herskyldu hjá sér í trássi við Versala-
samningana, og mun breska ríkisstjórnin þá að líkindum gefa
nánari upplýsingar en fyrir hendi eru, um fyrirætíanir þríveld-
anna (þ. e. Breta, Frakka og Ítala) út af þessum málum. —
Samkvæmt opinberri tilkynningu leggja þeir Sir John Simon
utanrikismálaráðherra og Anthony Eden af stað til Berlín loft-
leiðis næstkomandi sunnudag, eins og áður var ákveðið. —
Frá Berlin er simað, að von Neurath utanrikismálaráðlierra
hafi fullvissað Phipps, sendiherra Breta, um það, að þýska rík-
isstjórnin sé reiðubúin að ræða við fulltrúa Bretastjórnar um
ött atriði frakknesk-bresku yfirlýsingarinnar frá 3, febrúar
s. 1. Ennfremur tilkynti von Neurath Phipps, að þýska stjórnin
bjóði þá Sir John Simon og Anthony Eden velkomna og henni
sé heimsókn þeirra ánægjuefni. — Frá París er simað, að
frakkneska stjórnin ætli opinberlega að mótmæla lögleiðingu
herskyldu í Þýskalandi. Víst er, að mótmælanna cr að vænta
mjög bráðlega, ef til vill á morgun (miðvikudag). Að líkindum
gerir ítalska stjórnin slíkt hið sama í yfirstandandi viku, ef til
vill um leið og Frakkar. Mótmæla er vafalaust einnig að vænla
frá Brotlands hálfu. Frá Vínarborg er simað, samkvæmt opin-
berri tilkynningu, að auslurríska stjómin hafi engin áform í
huga um að stofna til almennrar herskyldu, þótt Þjóðverjar hafi
nú gripið til þess ráðs. Hins vegar er sagt, að hin nýja hern-
aðarstefna í Þýskalandi hafi vakið ugg og ótta í Austurríki
ekki síður — ef til vill enn frekar — en annarstaðar, en Ausl-
urríkismenn vænta þess, að þeir fái að efla landvarnir sinar
eftir þvi sem þörf krefur. En alt, sem þeir gera í þeiin sökuin,
ætla þeir að gera með fullu samþykki stórveldanna. — United
Press). ,
Búa Þjóðverjar sig undir
árásarstríð ?
FÚ. 18. mars.
Þýsk blöð í kveld taka orðsend-
ingu Breta vel, og telja, að hún
hafi fært vantrúuðum heim sann-
inn um það, að þýska stjórnin hafi
ekki með tilkynningu sinni á laug-
ardaginn, skapað óbrúandi djúp
milli sín og annara þjóða, og að
umræðurnar muni verða mjög
þýðingarmiklar og megi mikils
vænta af þeim.
Frönsk blöð mæla i dag með
því, að málinu sé tafarlaust vísað
til Þjóðabandalagsins. Rússnesk
blöð telja tilkynningu þýsku
stjórnarinnar siðastliðinn laugar-
dag ótvíræðan vott þess, að Þjóð-
verjar séu að búa sig undir árásar-
stríð.
I.
Loforð og efndir.
Eins og að líkum lætur hefir
nýja lántakan á Englandi feng-
ið mjög á liugi manna.
Fylgismenn núverandi stjórn-
ar fengust ekki til þess að trúa
því, að fjármálaástandið væri
alvarlegt. Þeir fengust ekki lil
þess að hugsa málið. Þeir trúðu
foringjum sínum, rauðu bur-
geisunum — trúðu því, að öllu
væri óhætt, ef þeir stæði við
stýrið. Ný ríkislán, nýjar ríkis-
ábyrgðir, lögleg og ólögleg rán
frá þeiin mönnum, sem ekki
voru orðnir fjárþrota, áttu að
leysa fjárhagsvandræði ríkis og
einstaklinga. En nú eru þessar
leiðir lokaðar. Rauðu burgeis-
arnir liafa bundið sínar eigin
hendur, lofað því að taka ekki
ríkislán og ganga ekki í rikis-
ábyrgðir. Og þeim mun nú ljóst
orðið, að ránsferðir innan lands
verði ekki arðvænlegur at-
vinnuvegur til lengdar.
II.
Játningar Eysteins.
Eysteinn fjármálaráðherra
reynir að telja mönnum trú um,
að ekkert sé athugavert við
nýju lántökuna. ,
• En hvernig tekst honum það?
Hann fæst ekki til þess að
birta skeytin, er fóru milli hans
og Englandsbanka eða um-
boðsmanns íslensku stjórnar-
innar á Englandi.
Hvernig stendur á því?
Ástæðan getur aðeins verið
ein. Hann þorir ekki að birta
skeytin af ótta við kjósendur.
— Hann óttast það almennings-
álit, sem birting skeytanna
mundi skapa í landinu.
Eysteini segist svo frá, að um-
boðsmaður stjórnarinnar Magn-
ús Sigurðsson, bankastjóri (sem
vitanlega og óumdeilt hefir
haldið svo vel á málinu fyrir
oklcar hönd, sem auðið var),
hafi talið óhjákvæmilegt að fá
„skýrslu“ islensku stjórnarinn-
ar um fjármálastefnu hennar.
Og þess vegna kveðst E. J. hafa
lýst yfir því, að stefna sin væri
sú, að taka ekki ný ríkislán og
ganga ekki í nýjar ríkisábyrgð-
ir fyrir lánum einstakíinga eða
stofnana, fyr en verulegur bati
sé sjáanlegur á fjárliag ríkis-
ins. — Þetta sé alt og sumt.
En þó að þetta væri alt og'
sumt, þá er það áreiðanlega
næsta nóg.
Hvers vegna telur umboðs-
maður stjórnarinnar nauðsyn-
legt, að fá „skýrslu“ um fjár-
málastefnu stjórnarinnar?
Það getur stafað af því einu,
að lánið fáist ekki nema því að
eins, að umrædd „skýrsla“
komi í hendur lánveitanda. En
„skýrsla“ þessi gat engin áhrif
haft, ef hún hefði ekki verið á
þá lund, sem Englandsbanki
vildi hafa hana.
Það getur því ekki dulist
nokkurum heilvita manni, að
umboðsmaður stjórnarinnar
hefir skýrt henni frá því, hver
slefna hennar yrði að vera, til
þess að lánið fengist. Það liggur
alveg í augum uppi, að svo
hafi verið.
Það hefir því verið skilyrði
f.vrir lánveitingunni, að íslenska
stjórnin lýsti yfir því, að hún
ætlaði hvorki að taka ný ríkis-
lán né ganga í ríkisábyrgðir
gagnvart útlöndum, fyr en f jár-
hagur ríkisins væri kominn í
viðunanlegt horf.
„Skýrslan“ — skilyrðin —
hafa því tvímælalaust verkað
sem loforð. Og íslendingar eru
bundnir af þeim næstu árin.
III.
Áhrif innan lands.
Engin ný rikislán, engar nýj-
ar rikisábyrgðir merkir það, að
þjóðin verður að lifa af sinni
eigin framleiðslu. Stjórnin hefir
lítið fé milli handa og verður að
gæta hins mesta sparnaðar í
hvívetna. Eyðslusöm stjórn get-
ur engum hjálpað og ekkert
gert. Hún getur að eins komið
þjóðinni dýpra niður í fen
óreiðu og eymdar.
IV.
Blekkingavefurinn.
En hvers vegna ber stjórnar-
liðið fram á Alþingi frumvörp,
hvert á fætur öðru, um lántök-
ur og ríkisábyrgðir, þrátt fyrir
hinar nýgefnu yfirlýsingar?
Rauðu burgeisarnir hafa
aldrei verið sparir á loforðin.
Og þeir hafa heldur eigi vílað
fyrir sér að svíkja þau. Þessi
bardagaaðferð hefir reynst þeim
vel við kosningar.
Skyldu þeir ætla að nota
sömu aðferðina í fjármálaskift-
um sínum við Bretann, að reiða
loforðin öðrum megin og svik-
in hinum megin?
Það er óhugsandi. Þó að þeir
liafi það eigi í huga,að afleiðing-
ar af slíku háttalagi hlytu að
verða alvarlegri en flest annað
fyrir þjóðina, þá renna þeir lík-
lega grun í hitt, að það mundi
liafa í för með sér alvarlegar af-
leiðingar fyrir þá sjálfa, fyrir
þeirra pigin munn og maga.
Ástæðurnar eru aðrar. Rauðu
burgeisarnir halda, að þeir geti
enn þá einu sinni blekt al-
menning. Þeir vilja umfram alt
halda því leyndu, hvernig kom-
ið er. Frumvörpin um ríkislán
og ríkisábyrgðir eiga að blekkja
kjósendur, fá þá á þá skoðun,
að íslendingar geti farið allra
sinna ferða í þessum efnum,
þrátt fyrir nýju lántökuna. —
Þetta er auðvitað ósæmilegt.
En það er meira en ósæmilegt.
Það er takmarkalaus ósvífni,
takmarkalaust ábyrgðarleysi.
Þó að íslendingar séu orðnir
öllu vanir og viti hvaðan vind-
urinn blæs, þá þarf ekki að bú-
ast við hinu sama af Englend-
inguin. Þeir eru óvanir slíkum
blekkingum. Þær verka að lík-
indum þannig á þá, að þeir
missa alt traust á íslendingum.
Og það getur bakað þjóðinni
ófyrirsjáanleg yandræði.
Stefna rauðu burgeisarnir
vitandi vits að því marki?
Frá Alþingi
í gær.
Efri deild.
Frv. um hafnsögu í ísafjarðar-
kaupstað var afgreitt sem lög.
Frv. um Söfunarsjóöinn (lækk
un útlánsvaxta) var til 3. umr.
Það var samþykt með 9 atkv. gegn
y (sjálfstæðismenn og Þorsteinn
Briem) og fer nú til neðri deildar.
Frv. um breytingu á Háskóla-
lögunum og frv. um breyt. á lög-
unum um fiskimálanefnd var vís-^
að til 3. umr. Frv. um að veita
einkarétt til að flytja út hrafn-
tinnu gekk til 2. umr. og allsherj-
arnefndar.
Neðri deild.
Frv. um að láta öðlast gildi á-
kvæði í samningi milli Norður-
landa um erfðir og skifti var af-
greitt sem lög frá Alþingi.
Frv. um kaup á hlutabréfum í
Útvegsbankanum og frv. um
breyting á lögum um gagnfræða-
skóla var vísað til 2. umr.
Mestar umræður urðu eins og
fyr um kartöflumálið og hæsta-
rétt, og varð hvorugu lokið. Garð-
ar og Thor flytja breytingartillög-
ur við frv. um hæstarétt og miða
þær að því in. a., að láta dómara-
prófið haldast og að dómurinn
sjálfur skuli velja mann til að taka
sæti í réttinum ef einhver dómari
verður að víkja sæti, en samkv.
frv. á dómsmálaráðherra að velja
varadómara í slíkum tilfellum. —
Þessar breytingartillögur koma
líklega til atkvæða í dag.
Frv. um sveitarstjórnarkosning-
■ar var vísað til 3. umr.
99
Adowa
66
Fyrir nokkurú kom út bók í
Ítalíu, sem „Adowa“ nefnist, og er
höfundur hennar Bronzuoli her-
deildarforingi. Það er ekkert kyn-
legt, að þók þessi skuli hafa vakið
mikla eftirtekt einmitt um þessar
ínundir, því að hún fjallar um at-
bu;rð úr stríðinu milli ítala og
Abessiniumanna, er háð var fyrir
tæpum 40 árum, atburð, sem ítalir
fram að þessu hafa helst viljað,
að félli í gleymskunnar dá, því að
þar var orusta háð milli Abessin-
iumanna og ítala og voru flestir
hinna síðarnefndu strádrepnir i or-
ustunni. En nú er slegið á aðra
strengi. Bronzuoli segir í bók
sinni, að ítalir þurfi ekki að bera
kinnroða vegna þess, sem gerðist
við Adowa, því að ítölsku her-
mennirnir, „sem þar börðust féllu
með sæmd. Vanheiðurinn liggur í
þvi einu, að ríkisstjórnin var
blautgeðja og sendi ekki nægilegt
lið“.Við Adowa sýndu ítölsku her-
menn, að þeir kunna að deyja seg-
HÁNDEL.
125 ár voru nýlega liðin frá
fæðingardegi tónskáldsins Hándeh
Var þess minst víða um heim, m.
a. í útvarpinu hér.
ir í „Messagero", sem skrifar um
bók Bronzuoli og orustuna. við
Adowa. og „Populo di Italia“ segir
að þá hafi ítalskir hermenn sýnt
gott fordæmi, enda muni það koma
í ljós nú, að fasistisku hermenn-
irnir hans Mussolini muni ná
hvaða marki, sem þeir setja sér
að ná.
Bronzuoli heldur því fram í bók
sinni, að ítalska herliðið hefði get-
að unnið sigur á Menelik keisara,
ef það hefði fengið leyfi til þess
að veita honum og liði hans eftir-
för og leggja til orustu við það
á ný, er liðsafli hefði verið kominn
á vettvang. — Orustan var háð þ.
1 mars 1896. (Adowa er einnig
kölluð Adua).
Roosevetstjörrin
hefir nú setið tvö ár við
völd. —
Washington í mars. FB.
Útgjöld Bandaríkjanna þau
tvö ár, sem Rooseveltstjómin
hefir verið við vold, nema um
$14.000.000.000.1 þessari feikna
utgjaldaupphæð eru innifalin öll
útgjöld rikisins, um $ 5.000-000-
000 til venjulegra ríkisútgjalda
og $ 8.500.000.000 til útgjalda
vegna viðreisnarframkvæmd-
anna, til hjálpar atvinnuleys-
ingjum, aðstoðar bönkum o. s-
frv. Fylgismenn rikisstjómar-
innar telja, að eftirfarandi hafir
áunnist vegna viðreisnarúl-
gjaldanna:
1) Milli 10—-20 milj. manna
hafi verið séð fyrir fæði og
húsnæði á hinum erfiðu
krepputímum að undanförnu.
2) Viðskifta- og fjárhags-
traust liafi verið endurvakið og
er í því sambandi minst á hinn
mikla glundroða, sem var i
þessum málum, er Roosevelt
tók við völdum.
3) Þúsundum heimila, i
borgum og sveitifln, hafi verið
ABESSENIUMENN
hafa lagt talsverða áherslu á jiað
á undanförnum árum, að koma sér
upp her með nútíma sniði. —
Abessinumenn eru hraustir og
j djarfir hermenn.
London, 18. mars. — FÚ.
Stjórnin í Róm bíður vitn-
eskju um það, hvorl þjóða-
bandalagið ætli að laka til með-
ferðar deilumál Abessiníu og
Italíu eins og Abessiníunienn
liafa farið fram á. ítalska
stjórnin segist fresta ákvörðun-
um um frekari aðgerðir í þessu
máli, uns sú vilneskja sé fenginj
Það cr nú vitað að samning-
arnir í Addis Ababa hafa stöðv-
ast. Abessinska stjórnin hefir
tekið jninglega þeirri ákvörðun
ítölsku stjórnarinnar, að fela
herforingja sínum þar eystra að
fá komið á hlutlausu svæði a
landinu sem um er deilt.