Vísir - 20.05.1935, Blaðsíða 3

VISIR
A‘Q öllu .þessu .loknu var stiginn
dans um skeiS í ValhöII.
Feröafélag íslands vinnur hi'S
þarfasta verk meö skemtiferðum
sínum, en raunar eru þær meira en
skemtiferðir, þær eru jafnframt
fróSleiksferðir og hið besta heil-
brigðismeðal, þ.ví ekkert styrkir
betur líkama ,og sál en fjallgöng-
ur, en áríðandi er, að þeir sem ekki
eru þ>ví hraustari og þolnari, fari
varlega í fyxstu, og ætti þ.eir að
íara i eina eða tvær stuttar ferðir,
áður þeir leggja i langar f jallgöng-
ur og erfiðar. Er alt af allítarlega
sagt frá þessu í tilkynningum fé-
lagsins, sem birtar eru í blöðun-
um, svo að menn vita á hverju
þeir eiga von.
Auk þeirra Ólafs prófessors
Lárussonar og Pálma rektors
Hannessonar voru þeir með, í för-
inni Helgi Jónasson frá Brennu
(fararstjóri) og Skúli Skúlason
ritstj., sem tíðast var fararstjóri
á ferðum félagsins í fyrra og oft
endranær, og veittu þeir fararþátt-
takendum ýmsa fræðslu og góðar
bendingar.
Ferðafélagið ráðgerir aðra
skemtiferð um næstu helgi og
verður hún auglýst síðar í vikunni.
a.
OiympíDfðrin 1936.
Sí'ðan eg reit grein mina í Vísi
4. maí s.l. hefir almenningur tvisv-
ar orðið þess var, aS nokkurt líf
er enn meS Olympíunefnd íslands.
í hiS fyrra sinniS 5. maí, þegar'
hiS höfSinglega boS þýsku Olym-
píunefndarinnar varS kunnugt, og
í síSara sinniS, er dr. Björn Björns-
son svarar grein minni í Vísi 15.
þ. m. Mun eg aSallega taka þetta
svar dr. Björns til athugunar í þess-
um línum mínum.
Dr. Björn sýnir mér það svart á
hvítu, eins og hann orSar það, með
þvi aS birta útdrátt úr útvarps-
. erindi hans, að eg hafi rangfært
álit Olympíunefndar íslands. Eg get
með ánægju viSurkent þaS, aS eg
hafi ekki munaS nákvæmlega orSa-
lag hans í erindinu. En þó þykir
mér þar vera mjótt á mununum,
Og þar aS auki gengur hann fram
hjá því, sem var mergurinn málsins
í þeim hluta greinar minnar, sem
um þetta fjallaði. En hann var sá,
aS Olympíunefndin hefSi skipaS
útiíþróttamönnum vorum skör lægra
en sundmönnum vorum og knatt-
spyrnrunönnum. Og þaS hefir hún
óneitanlega gert, þar sem dr. Björn
segir: ...Lítil líkindi eru til, aS
hægt verSi aS senda keppendur í
einmenningsíþróttir eSa þær íþrótt-
ir, þar sem afrekin eru mækl á
málband eSa klukku..........Meiri
líkur eru til aS vér getum komiS
fram meS nokkrum árangri í hóp-
kepni, t. d. í knattspyrnu eSa sund-
knattleik.....“ Þó aS hann segi
líka, aS ekki sé þó vert aS gefa
upp alla von í þessu efni aS svo
stöddu, þá verða þaS einungis aS
álítast sem hughreystingarorS, svo
aS þeir, sem iSka frjálsar íþróttir,
leggi ekki þá þegar árar í bát. Enda
var ekki kominn meiri skriSur en
svo á þetta mál, er dr. Björn flutti
erindi sitt, aS jæssar „meiri líkur“
voru harla litlar og „litlu líkindin"
söm og engin. >
Nú vil eg spyrja.: HvaS hafa
sundlínattleiksmenn vorir og knatt-
spyrnumenn afrekaS, sem réttlæti
jjaS, aS þeir séu þannig settir skör
hærra en þeír, sem iSka frjálsar
iþróttir ? — Og getur dr. Björn,
eSa einhver annar úr Olympiu-
nefnd íslands sýnt okkur íþrótta-
mönnum þaS svart á hvítu, hvers
vegna meiri líkur séu til aS sund-
knattleiksmenn vorir og knatt-
spyrnumenn geti komiS fram meS
nokkrum árangri á næstu Olympiu-
leikum en þeir, sem iðka frjálsar
íþróttir? — Þessu væri mjög æski-
legt aS dr. Björn eða einhver ann-
ar úr Olympíunefndinni vildi svara
meS rökum hiS allra fyrsta.
AS mínu áliti eru sundknattleiks-
menn vorir enn að mestu „óskrifað
blað“ í íþróttasögu vorri og knatt-
spyrnumennirnir hafa enn ekki unn-
i'S neina þá sigra, er geti gefiS von-
ir um betri frammistööu af þeirra
hálfu á Olympíuleikunum. Margt
getur auÖvitað hent j>ar -— en fyrir-
fram er ekkert um þessa hluti hægt
aÖ segja með vissu, síst sundknatt-
leiksmönnum vorum og knatt-
spyrnumönnum í hag. Aftur á móti
var í fyrrahaust unniÖ hér svo gott
afrek í frjálsum íþróttum (100 m.
hlaupnir á ix sek.), eÖ eg tel ]>að
hiklaust besta afrekiS, sem unniS
hefir veriS í íþróttum hérlendis.
Gegnir þaS furÖu, aÖ ekki einu
sinni þetta ágæta afrek hefir fund-
iÖ náÖ fyrir augum Olympíunefnd-
arinnar. Væri gaman aS vita, hversu
góð }>au afrek jiurfa aS vera, sem
unnin eru af útiíjxróttamönnum vor-
um hér á íþróttavellinum, á þess-
um líklega aumasta íþróttavelli
veraldarinnar, til þess aS jxeir geti
talist jafnokar sundknattleiksmanna
vorra og knattspyrnumanna. Þætti
mér vænt um, ef dr. Björn vildi
fræSa okkur fávísa íjiróttamenn í
jxessu efni.
Eg get ekki veriS sammála dr.
Birni um þaS, að „hin veika af-
staSa vor í íþróttunum“ komi
greinilegar í ljó.s í einstaklingskepni
en í flokkakepni. Þótt einstakling-
ur standi sig laklega á olympskum
leikum, jxá ber samt lítiÖ á honum
innan urn 20—^30 keppinauta. Svo
mishepnast einmitt mörgum á ol-
ympskum leikum — og einnig má
reikna meS jiví, aÖ fleiri séu veik-
ir á svellinu en viÖ Islendingar.
Aftur á móti er í flokkakepni háÖ
„einvigi" milli tveggja liSa í hverj-
um leik og hvor flokkurinn um sig
ber einkenni síns lands á olympsk-
urn leikum. ÞaS hlyti því ,að verSa
meir áberandi, ef fslendingar t. d.
biSu ósigur i knattspyrnu fyrir
NorSmönnum með 7—o, heldur en
]>ó íslenskur hlaupari yrði sleginn
út í fyrsta riSli í 100 m. hlaupi —-
og jió hann yrði síÖastur. Þetta
hlýtur dr. Björn aS skilja, ef hann
athugar jiaS niSur í kjölinn.
Nú hefir Olympíunefnd íslands
boðist höfðinglegt boS frá þýsku
olympíunefridinni, eins og kunnugt
er, um aS senda m. a. 30 unglinga
á aldrinu 15—18 ára til Berlínar
nokkru fyrir leikina. Á þar aÖ
jijálfa ])á nokkurn tíma og sýna
Jieim hina merkustu sta'ði og er víst,
aS þessi ferS myndi verSa jieim
bæÖi ógleymanleg og til ómetanlegs
gagns. Fá jieir frítt uppihald, er
til Þýskalands kemur og frían aS-
gang aS sjálfum. leikunum. Þetta
ómetanlega tækifæri má ])vi ekki
ganga úr greipum okkar., ViS verS-
um aÖ nota jiaS og senda jiessa 30
pilta til Berlínar, svo aÖ þeir geti
á sínum tíma orSiS fyrirmynd
hinnar uppvaxandi íjiróttaæsku. í
þessa för ætti að velja eftir mótin
í sumar, og ef einhver hinna efni-
legustu af fjárhagsástæðum eiga
erfitt meS aÖ komast þetta, þá
verSa félög þeirra eSa Olympíu-
nefndin aS lcoma til hjálpar. Engan
af jieim efnilegustu má vanta í
þessa för. Flestir verSa auSvitaS aS
kosta sig aS öllu leyti sjálfir, enda
verSur kostnaÖurinn ekki nema um
150 krónur — aS sögn.
Vonandi er aÖ Olympíunefndin
láti nú meira til sín taka ]>au mál,
sem hún á aÖ hafa með höndum.
HingaS til hefir hún farið alt of
rólega í sakirnar. Nú hefir hún
fengiÖ öll plögg i hendurnar, svo
aS nú veit hún hvaS hún má gera
og á aS gera. Ekki veitir af tím-
anum til aS herja á ríkisstjórnina,
ef nokkuS á þar aS fást. Væri sér-
lega leitt, ef rikisstjórnin mundi á-
líta einhverja pólitíska hættu stafa
af heimboSi ÞjóSverjanna og þar af
leiðandi neita um sanngjarnan f jár-
styrk til fararinnar. En jiaS tnun
sjást á sínurn tíma.
AS lokum vildi eg beina jieirri
spurningu til stjórnar Olympíu-
klúbbsins, hvort hún hafi nú jieg-
ar fengiS loforÖ fyrir aSgöngumiS-
um á leikana handa félögum sínum?
Ef svo er ekki, ])á get eg frætt
hana á jiví, aÖ öll bestu plássin eru
jjegar seld. Um leið skal jtví skot-
iS til dagblaÖanna hér í Reykja-
vík, aS ef þau hafa hugsaÖ sér að
hafa fréttaritara á leikunum, þá er
kominn tími til aS sjá þeim fyrir
aðgöngumiSa. Því að um þá 400
aögöngumiða sem sem erlend blöS
fá, verSur áreiÖanlega rifist.
18. maí 1935.
Einn af átján.
Veðrið í morgun:
í Reykjavík 7 stig, Bolungarvik
5, Akureyri 8, Skálanesi 10, Vest-
mannaeyjum 8, Sandi 6, Kvigindis-
dal 5, Hesteyri 6, Gjögri 6,
Blönduósi 6, Siglunesi 6, Grímsey
5, Fagradal 7, Papey 7, Hólum i
Hornafiröi 10, Fagurhólsmýri 9,
Reykjanesi 7, Færeyjum 8 stig.
Mestur hiti hér í gær 16 stig,
minstur 6. Úrkoma 0,2 mm. Sól-
skin 11,4 st. — Yfirlit: Grunn
lægð yfir norðausturlandi -á
hægri hreyfingu suðaustur eftir.
Iiorfur: Suðvesturland, Faxaflói,
Breiðafjörður, Vestfirðir, Norður-
land: Norðvestan og vestan gola.
Skýjað sumstaðar og lítilsháttar
rigning. Norðausturland, Austfirð-
ir: Breytileg átt og hægviðri. Víð-
ast úrkomulaust. Suðausturland:
Vestan gola. Úrkomulaust.
Hólmsárbrú skemcL
í gærmorgun! urðu grindur
Hólmsárbrúarinnar fyrir talsverð-
um skemdum, af því að bifreið var
ekið á þær. Skemdist bifreiðin og
talsvert. Var hún vestan af Snæ-
fellsnesi (S. H. 7) og var á leið
til bæjarins. Málið er í rannsókn.
F. í. I.
Félag íslenskra Iðnrekenda held-
ur aðalfund í kveld kl. 8)4 á Hótel
Borg,
Togararnir.
Ólafur kom af veiðum í gær með
24 tn. lifrar, Max Pemberton í
nótt með 107 tn. og Karlsefni í
rnorgun meö 40 tn. Er afli nú aö
tregðast, að minsta kosti á þeim
rniðum, þar sem flestir togararn-
ir hafa verið að veiðum að Undan-
förnu. Sindri og Gullfoss eru
hættir saltfiskveiðum.
VarSskipið Ægir.
Viðgerðinni á skipinu mun verða
lokið í dag.
Skip Eimskipafélagsins.
Brúarfoss kom til Reykjavikur i
gær að vestan og norðan. Fer héð-
an annað kveld áleiðis til Leith og
Kaupmannahafnar. Lagarfoss er i
Kaupmannahöfn. Selfoss er i Vest-
mannaeyjum á útleið. Dettifoss
kom í gær frá útlöndum. Goða-
foss er í Hull. Gullfoss kemur til
Leith í dag. Fer þaðan á morg-
un áleiðis til Vestmannaeyja.
Húsmæðrafélag Reykjavíkur
hefir skemtifund í Iðnó í kveld.
Sjá augl.
Strandferðaskipin.
Esja kom úr strandferð í morg-
un. Súðin fór frá ísafirði í morg-
un. Er á norðurleið.
Tónlistaskólanemendur.
Fundur meS kaffidrykkju er í
ISnó í kveld kl. 9 (litla salnum
uppi). GengiÖ inn frá Vonarstræti.
Wæturlæknir
er i nótt Bjarni Bjarnason,
Freyjugötu 49. Sími 2916. — Næt-
urvörður í Reykjavikur apóteki og
Lyfjabúðinni Iðunni.
Hans Höjholt
opnaði í dag amatörvinnustofu
og framkallar filmur, býr til
myndir og stækkar o. s. frv. Tekið
verður á móti myndum í Sápuhús-
inu, Austurstræti 17.
Gengið í dag.
Sterlingspund ........ kr. 22.15
Dollar................... — 4-54JÍ
100 rikismörk ........... — 182.19
— franskir frankar . — 30.06
— belgur..........* — 76.83
—■ svissn. frankar .. — 146.99
— lírur ............. — 37.95
— finsk mörk + — 9.93
— pesetar ........... — 62.82
— gyllini............ — 308.27
>— tékkósl. krónur .. — 19.33
— sænskar krónur .. — 114-36
— norskar krónur .. — m.44
— danskar krónur .. — 100 00
Útvarpið í kveld:
19,00 Tónleikar. 19,10 Veðurfr.
19,20 Tónleikar: Haydn: Trio i
G-dúr (plötur). 20,00 Klukkuslátt-
ur. Fréttir. 20,30 Erindi: Dáleiðsla
og trúarbrögð, II (Jón Norland
læknir). 21,00 Tónleikar: a) Al-
þýðulög (Utvarpshljómsveitin);
b) Einsöngur (Pétur Jónsson) ;
c) Mozart: Strengjakvarett í D-
moll (plötur).
Áheit
á Hallgrimskirkju í Saurbæ, af
hent Vísi: 2 kr. frá ónefndum.
Útvar»psfi*éttii*.
Breskur þegn í Austurríki grun-
aður um landráð.
London 19. maí. FÚ.
Austurrísku yfirvöldin hafa
neitað að láta af hendi breskan
þegn, sem á miövikudaginn var
tekinn fastur, grunaður um að
hafa smyglað bréfum frá National
socialistum í Þýskalandi til Aust-
urríkis, og er það talið til land-
ráða. Breska sendiherranum í
Wien hefir verið tilkynt, að mál
þessa manns muni verða tekið fyr-
ir i Graz.
Japönsk sendinefnd í Braziliu.
London 19. maí. FÚ. •
Japönsk sendinefnd dvelur nú í
Braziliu til þess að kynna sér skil-
yrðin fyrir auknum viðskiftum
milli þessara tveggja landa. Hefir
nefndinni hvarvetna verið mjög
vel tekið, og stjórnarvöldin í
Braziliu veitt henni aðgang að öll-
um þeim gögnum sem hún fer
fram á.
V
80 bæir á Englandi koma upp leik-
völlum í minningu um ríkisstjórn-
arafmælið.
London 19. mai. FÚ.
Um daginn vakti Lord Derby
rnáls á ])ví, að hörgull væri á leik-
völlum fyrir almenning, í enskmn
bæjum og borgum. Mæltist hann
til þess, aö ríkisstjórnarafmæli
konungs yrði minst á þann hátt,
m. a., að stofnaðir væru leikvellir
til nrinningar um afmælið. Um 80
sveitaþorp og bæir hafa farið að
ráðum Lord Derby.
Iris Farczady talin sálsjúk.
18. maí. — FÚ.
Nefnd manna var, fyrir
skömmu sett á laggirnar til
þess að athuga mál Iris Farc-
zady, og hefir nefndin nú lokið
rannsókn sinni að því er síð-
ustu útlend blöð herma. í nefnd-
inni voru sendiherra Spánar í
Búdapest, lögreglustjóri borgar-
innar og nokkurir sérfræðingar
úr læknastétt.
Niðurstöður nefndarinnar era
í suttu máli þær, að hið dular-
fulla fvrirhrigði um sálsldfti
stúlkunnar séu svik ein. Lækn-
arnir úrskurðuðu að hún væri
sálsjúk, og þar að auki undir
dáleiðsluáhrifum frá móður
sinni. Ennfremur gáfu jieir yf-
irlýsingu um það, að stúlkunni
liði illa, og hentaði önnur að-
búð betur en umsjá móðurinn-
ar. Lögreglan í Búdapest telur
sig geta fært sönnur á, að liags-
munavonir hafi stjórnað gerð-
Smásaga þýdd úr ensku.
Það var farið að rökkva, þeg-
ar Ivristján leiðsögumaður
f.ylgdi mér yfir fjallshrygginu
og niður i Svartadal. En það var
þó ekki farið að skyggja meira
en svo, er við námum staðar á
dalsbrúninni, að eg sá glögt, að
dalurinn hafði hlotið sannnefni.
Hliðarnar voru brattar, grýtt-
ar og gróðurlausar. Snjóflóðin
á vorin höfðu þaþið þær auri og
grjóti. Hvarvetna voru hnull-
ungar, smáir og stórir, sem
höfðu hoppað stall af stalli,
stundum úr mikilil hæð, og
staðnæmst svo þarna í hlíðmi-
um, og sumir komið niður í
heilu lagi, en aðrir flísast eða
kvarnast.
Dalurinn var eyðilegur og
svartur, og það var erfitt að
fóta sig viða, en engar stórhætt-
ur á ferðum, ef varlega var far-
ið og hlítt ráðum góðs leiðsögu-
manns. Víða urðu menn að
þreifa sig áfrarn, sillu af sillu,
þarna i bröttum hlíðunum, og
þá var áríðandi að halda eigi
svo langt áfram neinstaðar, að
eigi yrði aftur snúið. Ekkert
liljóð heyrðist nema niður kol-
mórauðrar jökulárinnar niðri
í dalnum.
Því er ekki að leyna, að á
slíkum stað eru öll áhrif þyngj-
andi og lamandi, er nátlmyrkr-
ið skellur á. ,
„Eyðilegur staður, Rristján,'1
sagði eg
„Það er orð og að sönnu,
herra minn,“ svaraði Kristján,
„farið varlega.“
„Það er sama í hvaða átt litið
er. Hvergi er ljós að sjá. Dalur-
inn virðist óbygður.“
„Hér býr enginn. Hvemig
ætti menn að geta búið hér?
Það er ekki stingandi strá i öll-
um dalnum.“,
„En skarðið þar efra — nota
ferðamenn það?“
„Engir heiðarlegir menn fara
þá leið — að eins smyglar, sem
eru á leið til Ítalíu.“
„Dalurinn er tilvalinn staður
lil þess að fremja glæp,“ sagði
eg, „glæp, sem ógerlegt væri að
sanna á þaim, sem valdur væri
að.“
Þessari liugsun liafði skotið
upp í liuga mér, er eg liorfði á
þennan eyðilega og dimma stað.
„Auðvitað,“ sagði Kristján.
Þetta sagði liann vitanlega
að eins til þess að segja eitthvað.
Hann varð að gefa svo nánar
gætur að öllu, til þess að við
færum ekld af réttri slóð, að
liann hafði í raun réttri engan
tíma til þess að skrafa. ,
En nú staðnæmdumst við á
svo brattri snös, að við urðum
að spyrna sem hest i með járn-
gödduðu stigvélunum okkar, til
þess að lirapa ekki niður bratt-
ann. Kristján liorfði áhyggju-
fullur ýmist til hægri eða
vinstri — út í dimmuna.
„Þarna er það, „sagði liann
loks. „Minnisvarðinn“.
„Minnisvarði — á þessum
slað?“
Eg endurtók orðið, þvi að
undrun mín var mikil og greip
mig öflgum tökum, þótt eg væri
dauðþreyttur. En Kristján svar-
aði engu þegar í stað og eg'
fylgdi honum eftir um ldetta-
skorning, tiltölulega greiðan
umferðar, uns við sáum dálít-
inn steinkross fram undan.
Hann liafði verið reistur þarna
í slakka undir lágu klettabelti.
„Farið varlega,“ sagði Krist-
ján. „Hér er auðvelt að feta sig
áfram, en það er eins og hallinn
aukist skamt hér frá — og; eigi
langt liéðan er djúpt gil. Það er
snarbratt þar og ef menn missa
fótfestu er engin leið að stöðva
sig — menn hrapa niður í gilið.
Það er mörg hundruð fet á
dýpt. Nú skulum við gæta þess
að fara sem næst klettabeltinu.
Það er orðið framorðið og við
verðum að liraða okkur en fara
þó gætilega.“
„Andartak,“ sagði eg, „eg ætla
að líta á minnisvarðann sem
snöggvast,“en Kristján var óþol-
inmóður og liélt áfram. Hann
vildi komast á ákvörðunarstað
niðri í dalnum sem fyrst.
Eg kveikti á eldspýtu og bar
að minnisvarðanum til þess að
lesa á áletrunina. A krossinn var
letrað:
„Til minningar um Robert
Densmore, sem var myrtur á
þessum slóðum.“
Annað stóð þar ekki, nema
dagsetning og ártal. Tími var
enginn til þcss að standa þarna
til liugleiðinga, svo eg henti eld-
spýtunni frá mér og hélt í hum-
áttina á eftir Kristjáni.
„Þér lásuð áletrunina?“ sagði
Kristján, er eg náði honum.
„Auðvitað. En með henni er
ekki mikið sagt. Er yður kunn
sagan?“ ,
Hvort mér er hún kunn. Eg
hélt, að hún væri öllum kunn.
Og svo var eg sjálfur —“
„Viðstaddur þegar morðið
var framið,“ greip eg fram í
fyrir honum undrandi.
„Nei, nei, það liefði ekkert
morð verið framið, ef eg liefði
verið viðstaddur — eða þá, að
eg hefði verið drepinn líka. Nei,
en eg var þar, þegar lrið sanna
kom í ljós. Það var bróðir Dens-
more’s, sem leiddi hið sanna «
ljós — og eg var með honum.“
„Og þér ætlið að segja
mér — ?“
„Ekki núna. Það er óráðlegt,
að spjalla svona nrikið á þessari
leið í dimmunni. Þegar við
komum í veitingaliúsið —“
„Hvaða veitingahús ?“
„Rústir veitingahússins þar
sem Densmore gisti. Við —
bróðir hans og eg — gistum-
þar líka. E11 það hefir verið ó-
notað alla tið siðan. Húsið
stendur autt. En þangað ætlum
við og þar verðum við að vera
i nótt. Ef þér eruð þreyttur og
ósmeykur nnunið jiér ekki
kvarta yfir hvíldarstaðnum.”
„Við skulum fara þangað,“
sagði eg. Og eftir stundarfjórð-
ungs erfiða göngu komum við
þangað.
Húsið var einlyft, lítið og ó-
ásjálegt, bygt af grásteini. Öll
húsgögn höfðu verið flutt það-
an eða smýglar höfðu stolið
þeim. Alt, sem nýtilegt var og
flytjanlegt, hafði verið tekið og
flutt á brott. Allar rúður i
gluggunum voru brotnar og
stærðargöt á þakinu. En eigi að
siður var þarna sæmilegur
livíldarstaður þreyttum göngu-
inönnum, þegar úrkomulaust
var.
Kristján safnaði saman öllurn
þeim sprekum, sem hann gat
náð í og kveikti bál í eldstónni.
Við tókum nú nesti okkar úr