Vísir - 31.07.1935, Blaðsíða 3

ið ,{klausa“., í staðinn fyrir
„grein“ — .að eg bokstaflega
verð að liella úr skálum reiði
niinnar. Þetla er engin tilviljun
með.orðið „klausa“, heldur einn
af mörgum smá-dónaskap í
garð Vesturíslendinga, sem is-
lenskir blaðamenn þjóna lund
sinrii með. Fyrir nokkurum ár-
um kom eg á skrifstofu yðar og
bað yður .að taka svolitla grein,
sem eg skrifaði í bræði minni
um vissa stétt manna heima.
Þér sögðuð að þér vilduð lielst
ekki taka greinina vegna þess,
að eg notaði „of stór orð, sem
nálguðust dónaskap“. — Eg
fór.heim með greinina, gramur
við yður, en síðan hefi eg oft
fundið til jjess, að þér höfðuð á
réttu að standa og að þér sjálf-
ur breyttuð betur eftir þessari
reglu en aðrir islenskir blaða-
menn, sem gela hælt sér af að
gefa út meiri saurhlöð en þau
verstu í Chicago, sem er annál-
uð hér í „álfu siðleysisins" (ís-
lenskt orðalag). fslensk blöð
standa þeim framar um dóna-
legt orðalag í hverju sem er,
t. d. í stjórnmálum, kynferðis-
málum, persónulegum rógi og
svivirðingum o. s. frv. Það var
þvi ekki að ástæðulausu, að út-
lendur mentamaður, sem kann
islensku, sagði við mig, eftir að
eg var búinn að tala heillengi
um ágæti íslendinga, sögu
þeirra og menningu: „Ef þetta
er nú alt svo ágætt sem þú seg-
ir, því þýðirðu þá ekki einhverja
„typiska“ pólitíska grein úr ís-
lensku daghlaði ? Og hlakkarðu
ekki til, þegar farið verður að
sýna heiminum „Sjálfstætt
fólk“ — á kvikmynd — söguna
um íslenskt nútímalíf?“ Þó eg
skrifi svona langa „klausu“ um
formálannfyrirjjessari stuttu,en
laglegu og nokkurnveginn réttu
lýsingu á íslensku frmnbyggj-
unum héma vestan hafs, þá er
það ekki vegna þessa eina orðs,
lieldur vegna alls öfugstreymis-
ins, sem manni finst vera í ís-
lensku þjóðlifi — þegar maður
les íslensku blöðin, þar sem
eingöngu er miðað við hags-
muni þess flokks, sem blaðið
fylgir — eða fylgir blaðinu.
Hvenær skyldi íslendingum
skiljast, að j>eir eiga að vera
einn flokkur, sem berst af
drengskap og fullri alvöru fyrir
að útrýma sundrungunni, mont-
inu, öfundinni, klæmskunni,
bölvinu og ragninu, óráðvendn-
inni, óorðheldninni, stelsýkinni
og innbrotafýsninni; drykkju-
skapnum og allskonar óhófi,
hlykkjóttu, dýru og hættulegu
vegunum, brúnum, sem liggja
þvert við vegina, kjallaraibúð-
unum, torfbæjunum, ldandfor-
um og kálgörðum fyrir framan
bæjardymar, berklunum o. fl.
o. fl., sem íslendingar „slá met
í“ og standa þar framar „Ame-
ríku, sem vill slá met í öllu“
eins og íslensku blöðin orða
það. Hr. ritstjóri! Eg geri varla
ráð fyrir að þér þorið að láta
prenta þessa ádeilu, sem bæði
gæti verið óviðeigandi fyrir blað
yðar og spilt fyrir að eg fái
nokkuð að gera þegar heim
kemur, en eg bið yður að geta
um grein eflir sr. Jakob Jóns-
son — í blaði yðar — sem birt-
ist um þetta leyti í „Ivirkjublað-
inu“, því að hún ætti að vera
lesin og skilin af hverjum ís-
lendingi. Greinin heitir: „ísland
tilsýndar“,
Með þakklæti fyrir að lesa
bréf mitt til enda er eg yðar
Öfeigur J. Ófeigsson
(læknir).
P.S. Viljið þér gera svo vel að
láta prenta annaðhvort alt, sem
hér er skrifað eða ekkert af því?
Ó. J. Ófeiffsson.
VÍSIR
Geysip gaus
23 sinnum frá kl. um 6 e. h. í gær til kl. 6.15
í morgun. Flest gosin voru smá, en nokkur
mjög falleg.
Sfálfstædi
Filippseyja.
Miklar líkur eru nú taldar til,
að Bandaríkjamenn hafi þar
flota- og flugstöðvar áfram.
Mikið er nú rætt um það í amer-
iskum blöðum hvort Filipseyjabú-
ar geti varðveitt hlutleysi sitt þeg-
ar þeir loks fá að fullu sjálfstæði
það, sem þeim hefir verið lofað,
en Bandaríkin hafa að vísu slegið
þann varnagla, að veita þeim sjálf-
stæðið með því skilyrði, að þeir
hefði þar flota- og flugstöðvar á-
fram svo fremi að þeim þættii það
eigi trygt, að Filipseyjabúar gæti
sjálfir varið eyjar sínar. En ástæð-
urnar til þess, að blöðin ræða þetta
nú vestra, eru aðallega þær, að
meðal hermálasérfræðinga Banda-
ríkjanna eru vaxandi áhyggjur út
af ágengnisstefnu Japana í Aust-
ur-Asíu. Óttast þeir, að þeir muni
siðast ásælast Filipseyjar og reyna
að gera þær að japönsku vemdar-
riki. Það er svo ráð fyrir gert, að
þegar Filipseyjabúar eru búnir að
kjósa sér forseta, sem verður í
september næstkomandi, útnefni
hann mann til þess aö hafa yfir-
imsjón með landvörnum Filips-
eyja. Að líkindum verður Manuel
Quezon, forseti öldungadeildar
Filipseyjaþings kjörinn forseti, en
ef svo verður mun hann að líkind-
um útnefnda ameríska hershöfð-
ingjann Douglas McArthur, til
þess að segja fyrir um hvernig
landvörnunum verður hagað. Eins
og kunnugt er fá Filipseyjabúar
ekki fult sjálfstæði fyrr en eftir
beilan áratug og vitanlega getur
margt breyst á þeim tíma, sem
veldur því, að Bandaríkjamenn
sleppa ekki úr hendi sér þeirri að-
stöðu, sem þeir nú hafa þar á eyj-
unum til þess að verja sitt eigið
land og eyjarnar, ef til styrjaldar
kæmi við Japana. Og víst er um
það, að Bandaríkjamenn hafa flug-
stöðvar og flotastöð á eyjunum
þau io ár, sem eftir eru, þar til
eyjaskeggjar fá fult sjálfstæði.
Þjóðþingið ameríska hefir falið
forsetanum að gera samninga við
stórveldin um ævarandi hlutleysi
Filipseyja, þegar tiu ára tímabilið
sem að framan var minst á, er út
runnið, en það er auðheyrt á tón-
inum í ameriskum blöðum, að þau
treysta ekki á samninga um
„ævarandi hlutleysi".
Veðrið í morgun.
í Reykjavík n st., Bolungar-
vík io, Akureyri 14, Skálanesi 14,
Vestmannaeyjum 10, Sandi 9,
Kvígindisdal 10, Hesteyri n,
Gjögri 10, Blönduósi 13, Siglu-
nesi 9, Grímsey 9, Raufarhöfn 12,
Fagradal 12, Hólum í Hornafirði
11, Fagurhólsmýri 10, Reykjanes-
vita 11 st. — Yfirlit: Grunn lægð
fyrir norðaustan land. Önnur við
suðvesturströnd landsins, á hreyf-
ingu norðaustur eftir. — Horfur:
Suðvesturland, Faxaflói: Breyti-
leg átt og rigning öðru hverju
fram eftir deginum, en gengur síð-
an í norður og léttir til. Breiða-
fjörður, Vestfirðir: Vaxandi norð-
austan kaldi, þegar liður á daginn.
Rigning öðru hverju. Norðurland,
norðausturland: Hægviðri 1 dag,
en norðaustan kaldi og rigning í
nótt. Austfirðir, suðausturland:
Breytileg átt og hægviðri. Rigning
öðru hverju.
Hvítárvatnsför.
Ferðafélag íslands fer hina
fyrirhuguðu skemtiför að Hvítár-
vatni um næstu helgi.
Er þar einhver hinn dásamleg-
asti staður í óbygðum á íslandi
og i björtu veðri óviðjafnanleg
fjaíla- og jöklasýn. A vatninu
fíjótandi ísborgir, en úr Hvítár-
nesi, þar sem sæluhús félagsins
stendur við Tjarná, er ágætt út-
sýni til Karlsdráttar.
Lagt verður af stað kl. 2 e. h.
á laugardaginn og ekið inn að
Hvítárvatni, ferjað yfir vatnið og
farið inn i sæluhús á laugardags-
kvöldið. Fólk þarf að hafa með
sér viðleguútbúnaö og nesti, en
kaffi geta þátttakendur fengið í
sæluhúsinu ókeypis.
A sunnudagsmorgun verður far-
ið inn i Karlsdrátt og víðar og far-
ið á hestum yfir Fúlukvísl.
Seinni hluta sunnudags verður
farið úr Hvítárnesi og sömu leið
til baka til Reykjavikur.
Frekari upplýsingar og farmiðar
fást í liókaverslun Sigfúsar Ey-
munclssonar til kl. 7 á föstudags-
kvöld.
G amalmennaskemtun.
Um mörg ár undanfarin hefir
einn dagur sumarsinS, venjulega
i' byrjun ágústmánaðar, verið helg-
aður gamla fólkinu á Elliheimil-
inu Grund. Hefir því þá verið
skemt eftir því, sem föng hafa
verið til og margir orðið til þess
að gleðja gamla fólkið. Nú er í
ráði að Gamalmennaskemtun verði
haldin á sunnudaginn kemur, ef
veður leyfir.
Gullfoss
fór héðan í gærkveldi áleiðis til
útlanda. Meðal farþega voru:
Hólmfríður Guðsteinsdóttir, Júlí-
ana Friðriksd., Mr. og Mrs.Berrie,
Thor Hallgrímsson, Hinrik
Sveinsson, Magnús Geirsson, Capt.
Doust og frú, Eyjólfur Jóhanns-
son framkvstj., Sig. B. Sigurðs-
son, konsúll, síra Sig. Einarsson,
Einar Ól. Sveinsson, Har. Jónsson
læknir, Jóna Guðmundsdóttir,
Margrét Jónsdóttir, Sigríður Ei-
ríksdóttir, Ólafía Hjaltested, Ólaf-
ur Gíslason, Þorbjörg Ólafsdóttir,
Björg Eyþórsdóttir, Elín Valdi-
marsdóttir. Auk þess fjölmargir
útlendingar, auk þeirra, sem tald-
ir eru hér að framan. Farþegar
munu hafa verið um 60 talsins.
Gengið í dag:
Sterlingspund .......... kr. 22.15
Dollar.................... — 4.4S
100 ríkismörk ............ — 179-97
— franskir frankar . .— 29.71
— belgur.............. — 75.75
•— svissn. frankar .. — 146.35
— lírur .............. — 37.15
— finsk mörk ....» — 9.93,
— pesetar ........... — 62.12
— gyllini............ — 303.82
tékkósl. krónur .. — 18.93
— sænskar krónur .. — 114.36
— norskar krónur .. — m.44
— danskar kiónur ... — 100.00
Gullverð
íslenskrar krónu er nú 49.21.
Skip Eimskipafélagsins.
Gullfoss fór héðan i gærkveldi
áleiðis til útlanda. Goðafoss fer
héðan í kveld áleiðis vestur og
norður. Dettifoss er væntanlegur
til Hamborgar í dag. Brúarfoss
fór frá Leith í gær áleiðis til Vest-
mannaeyja. Lagarfoss var á Seyð-
isfirði í morgun, Selfoss er farinn
frá Antwerpen áleiðis til London.
Atlantis,
breskt skemtiferðaskip, kom
hingað í morgun frá Bretlandi,
mjeð margt farþegia. Skipið1 fer
héðan í fyrramálið kl. 7 áleiðis
til Akureyrar.
Hjálpræðisherinn.
í kvöld verður sérstök her-
mannasamkoma. Áríðandi er að
allir hermenn og nýliðar mæti.
Samkoman hefst kl. 8J4.
Kosning borgarstjóra
fer fram á bæjarstjómarfundi á
morgun.
Kappleikur
verður háður í kvöld kl. 9 á í-
jiróttavellinum. Iveppa þá hinn
góðkunni knattspyrnuflokkur írá
skemtiferðaskipinu „Atlanti!si“,
sem kept hefir hér undanfarin ár
við K. R. í þetta simi keppir
flokkurinn við B-íið K. R. því að-
alliðið er nú að æfa sig undir
Þýskalandsförina.Kappleikur þessi
verður því spennandi og munu á-
horfendur skemta sér vel.
Bæjarstjómarfundur
verður haldinn á morgun á
venjulegum tíma. — Fá mál á
dagskrá.
Bárajám
er nú talið lítt fáanlegt eöa jafn-
vel ófáanlegt hér í bæ. Hinsvegar
er sagt að nóg sé til af því austur
við Ölfusá, hjá Kaupfélaginu þar.
Þætti mörgum fróölegt að vita,
hvernig á þessu muni standa, ef
ekki er um að kenna misrétti í
veitingu innflutningsleyfa. — Það
á kannske að fara að ganga svo
til, að Reykvíkingar verði að
panta vörur sínar hjá kaupfélög-
unum úti um land, eða vera án
þeirra ella?
S. P. R.
Læknareikningar veröa greiddir
annað kveld kl. 6—7 á Skóla-
vörðustíg 38.
Martha L. Root
frá New York flytur erindi í
Guðspekihúsinu föstudag 2. ágúst
kl. Sj/2 e. h. um kenningu pers-
neska spekingsins Baha’u’llah. Er-
indið verður flutt á ensku, en frú
Kristin Matthíasson þýðir það
jafnharðan á íslensku.
íþróttaskólinn á Álafossi.
Þar verður sundsýning á morg-
un og íþróttasýning, í tilefni af
því, að þá er lokið námskeiði
barnanna, sem í skólanum hafa
dvalist að undanförnu. Foreldrar
barnanna eru velkomnir og mundi
Sigurjóni Péturssyni, hinum ágæta
íþróttafrömuði, þykja vænt um, ef
aðstandendur barnanna vildu fjöl-
menna á Álafossi á morgun.
Atvinmdeysið.
Skráning atvinnuleysingja hér í
bæ fer fram, lögum samkvæmt,
nú upp úr mánaðamótunum, eða
1. og 2. ágúst. Er rétt að allir
þeir, sem atvinnulausir eru, komi
til skráningar, og svari greiðlega
spurningum þeim, sem fyrir þá
verða lagðar. Sjá augl. borgarstj.
hér í blaðinu í dag.
Frú Sigríður Eiríks,
formaður Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna, fór utan á e.'s.
Gullfossi. Verður hún fulltrúi ís-
lenskra hjúkrunarkvenna á sam-
bandsþingi norrænna hjúkrunar-
kvenna, sem haldið verður í Kaup-
mannahöfn.
Karslefni
hefir selt bátafisk í Grimsby,
1062 vættir, fyrir 1497 stp>d.
Athygli almennings
skal vakin á augl. frá „Nefnd
sérleyfishafa á fólksílutningum
með bifreiðum" run sameiginlegar
ferðir sérleyfishafa, er hafa bif-
reiðir í förum milli Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar. Hefjast ferðirn-
ar á morgun, fimtudag 1. ágúst.
Ferðirnar hefjast frá horni Aust-
urstrætis og Aðalstrætis. Ekið
verður Austurstræti, Lækjartorg,
Hverfisgata, (Barónsstígur, Lauf-
ásvegur og sömu leið til baka.
Sjá nánara í augl.
Næturlæknir
er í nótt Kristín Ólafsdóttir,
Ingólfsstræti 14, Sími 216K Næt-
urvörður í Reykjavíkur apóteki og
Lyfjabúðinni Iðunni.
Útvarpið í dag:
19,10 Veðurfregnir. 19,20 Tón-
leikar: Zigeunalög (plötur). 20,00
Klukkusláttur. 20,00 Erindi: Fom-
Tiðindamaður Vísis fór austur
að Geysi í gær. Var þar margt
manna, sem komið höfðu þangað
i von um að sjá Geysi gjósa. Voru
bifreiðar að koma austur fram
eftir öllu kveldi og ein eða tvær
komu i nótt. Þegar tíðindamaður
blaðsins kom austur um kl. 6 síð-
degis var Geysir að gjósa. Var
það fremur lítið gos. Aftur gaus
hann kl. 8 og var það gos einnig
lítið. Nokkuru fyrir kl. 10 voru
látin nokkur kg. af sápit í hver-
inn og gaus hann næst kl. pm 10.
Stóð það gos i 2 mínúutur, en var
ekki mjög hátt. Næst gaus hann
kl. 10,42. Var það fallegasta gos-
ið frá því siðdegis i gær og þar
til í inorgun. Stóð það yfir i 12
mnútur og mun hafa veriö 35—40
metra hátt.
Gosin, sem siðar komu, eru tal-
in hér á eftir.
Kl. Gostími Goshæð
10.58 1 mín. Um 8 mtr.
ísa-reiflin.
Það bar til að kveldlagi
haustið 1915,að eg ogpiltar min-
ir vorum í fjárhúsum fram
undir háttatima. Við vorum að
bólusetja féð gegn bráðapest.
Fjárhúsin eru góðan spöl frá
bænum. Þau standa á hól eða
hávaða nokkurnm, en rnýri alt
umhverfis. Veður var hið
besta. Jörð marauð og þíð.
Vinnum við nú þegjandi um
hríð og hröðum okkur eftir
föngum. Alt í einu heyrum við,
að liundarnir, sepi legið munu
hafa uppi í húsasundi, rjúka
upp með gelti og látum. Geng-
ur þessu lilla liríð, eri bráðlega
heyrum við dyn nokkurn éða
undirgang, er likist því einna
helst að riðið sé skaflajárnað
á ísum. Þjrkir okkur þetta
næsta kynlegt, því að jörð var
auð og þið, sem áður segir. í
þessum svifum er barið að dyr-
um, allrösklega. — Kalla eg þá
út i dyrnar og hýð vegfaranda
að koma inn. En enginn kem-
ur. — Fer þá einn piltanna út
og umhverfis húsin, en verður
einskis visari.
Okkur þykir þetta all-kyn-
legt, því að undirgangurinn
hafði verið mjög greinilegur
og áberandi og eins höggin á
fjárhúshurðina.
Litlu síðar er barið öðru
sinni. — Kallar þá einhver út,
að gestur skuli koma til okkar
í húsin, en enginn kemur. Nú
er eins og skeiðriðið sé á ísum
fram lijá húsunum og hlust-
um við á það um stund. Heyr-
ist okkur einna helst, að þeyst
sé kringum allan húsahólinn,
jafnvel oftar en um sinn, en
að lokum liverfur hljóðið við
húsdyrnar, þar sem við vorum
fyrir inni.
Rétt í þessum svifum er bar-
ið liið þriðja sinn. Snörumst
við þá út og göngum kringum
liúsin, en verðum þess ekki
varir, að þar sé nokkurt lifandi
kvikindi. Segir þá einhver, að
sjálfsagt hafi þetta alt verið
misheyrnir. En jafnskjótt og
gríska konan (dr. Jón Gíslason).
20,30 Fréttir. 21,00 Tónleikar:
Liszt-hljómleikar(plötur).
I 1.22 J4 — — 12
i I.29 /2 - — 15
n-34 >4 — — 20
11.38 Á - — 12
n.44 2 — — 25
11.50 1 — fiO
12 (guíugos).
12.15 1 — — 20
12.40 1 — — 25
12.45 1 — — 25
1.06 T — 15
1.22 I — 20
1.40 1 — 20
4.02 5 — — 15
6.15 5 — — 19
Aðeins eftir gosið kl. 10.42 e. h.
í gær tæmdist skálin alveg. Með-
an gosin eru jafntíð og siðdegis í
gær og nótt er þess vitanlega síð-
! ur að vænta, að stór gos komi,
Hinsvegar þarf þaö ékki að fæla
menn frá að fara austur, þá, er
hafa í huga að fara þangað, þvi
að stór gos geta byrjað aftur þá
og þegar.
liann sleppir orðiriu, kemur
isa-reiðar-hljóðið og , er þá
sýnu greinilegast. Látum við
augun fylgja hljóðinu, en sjá-
um enga nýlundu. Meðan þessu
fer fram, gelta hondarnir á-
kaft, en hætta þegar, er reið-
hljóðinu er lokið, og koma til
okkar, órólegir og hræddir, að
þvi er virtist.
Göngum við nú í húsin á ný
og liöldum áfram vinnunni.
Eg lield að við höfimi ekki ver-
ið með öllu geiglausir, en hver
um sig gætti þess, að láta ekki
á neinu bera.
Eftir svo sem fimm mínútur
hevrist enn ísa-reiðin og enn
er barið að dyrum. Fer nú eng-
inn til dyra, en eg kalla út og
segi „gesti“, að koma inn til
okkar.
Og nú eru dyrnar opnaðar
og maður gengur i fjárhúsin.
Hann var langt að kom-
inn og beiddist gistingar. Hann
var ókunnugur á þessum slóð-
um og eg hafði aldrei séð liann
áður. Dvaldist hann með okk-
ur i húsunum, uns bólusetning-
unni var lokið.
Hann lagði af síað i dögun
morguninn eftir og eg hefi ekki
séð liann síðan. — Ekkert bar
til tiðinda um nöttina, en eg;
hugsaði mér að spyrjast fyrir
um manninn við íækifæri, og
það gerði eg. Eg hitti kunningja
hans að máli ári siðar og
skýrði liann mér frá því, að
talið væri að undan honum
slæddist ofl ríðandi maður og
væri jafnan svo að heyra, sem
hann riði greitt á ísum. En sú
væri saga til þess, að maður
nokkur liefði farist með hesti
sínum niður um is, að gesti
mínum ásjáanda. Höfðu þeir
verið Iveir einir á ferð og sá
farist, sem á undan reið. Hinn
hefði getað stöðvað hest sinn í
tíma og ekki sakað. En grunur
riokkur lékji á þvjji, að hann
hefði gengið linlega fram í því,
að bjarga samferðamanninum.
Hefði hann „tapað sér“, sem
kallað er, og enga viðleitni
sýnt til björgunar aðra en þá,
að riða til bæja og segja hvern-
ig komið væri. Var þá brugðið
við skjótt, en hjálpin kom um
seinan.
G.
11.11 >4 — — 15
11.16 J4 — — 8