Vísir - 13.10.1935, Side 2

VÍSIR
VigstöSvafregnirnar
eru stöSugt ósamhljóða. — ítalir vilja ekki viður-
kenna, að Abessiniumenn hafi unnið sigur í nánd
við Adua, en Abessiníustjórn neitar því, að Ras
Gusa hafi gerst liðhlaupi og menn hans. — Enn um
refsiaðgerðirnar.
Oslo 12. okt.
Fregnirnar frá vigstö'ðvunum í
Abessiniu eru stöSugt ósamhljóða.
í ítalskri tilkynningu er því neit-
að, sem segir í fregn frá Addis
Abeba, að Abessiniumenn hafi
unnið glæsilegan sigur við Adua,
en stjórnin í Abessiniu neitar því
algerlega, að Ras Gusa og menn
hans hafi gerst liölilaupar og
gengið ítölum á vald.
Refsiaögeröanefndin, sem sam-
þykt hefir afnám útflutningsbanns
á hergögnum til Abessiniu, en
bannað hergagnaflutning til Ítalíu
tekur í dag til me'ðferöar ýms at-
riöi vi'ðvíkjandi viðskiftalegum
þvingunum gegn ítölum. AS því
er Sjöfartstidende herma, mun
Þjóöabandalagið innan viku sam-
þykkja bann við þvi, að; Ítalía fái
lán. Gert er ráð fyrir, að innan
hálfs mánaðar vet'ði farið að beita
vægum, viðskiftalegum þvingun-
urn í garð ítala, en hörðum þving-
unarráðstöfunum innan þriggja
vikna og að þá verði bannaðar
siglingar til Eritreu og ítalska
Somalilands. (NRP—FB).
Khöfn ii. okt. FÚ.
Abessiníukeisari neitaði að kveðja
Vinci.
í dag sí'ðdegis baðst sendiherra
Itala í Addis Abeba þess, að fá
að koma í kveðjuheimsókn til
Abessiniukeisara. Bar hirðsiðameist
ari ósk hans fram með sama hætti
eins og þegar fulltrúar ríkja biðj-
ast áheyrnar i áríðandi erindagerð-
um. Keisarinn neitaði að tala við
hann eða kveðja hann.
Abessiníumenn skjóta niður flug-
vélar fyrir ítölum.
þeirri, sem Frakkar hafa tekið í
Genf gagnvart þessum málum.
Efna þeir til stórfeldra mótmæla-
funda í París kl. 9 i kvöld. Innan-
rikismálaráðher.rann hefir tilkynt,
að hann sé ákveðinn i því, að sjá
um, að ekki konxi til neinna óeirða.
I París er nú mikið deilt um
það, bæði í blöðum og innan stjórn-
málaflokkanna, hvort sanngjarnt
hafi verið, að taka á máli Ítalíu og
Abessiníu eins og gert hefir verið
Lýðveldisflokkurinn, sem er litið
brot þingsins, er ákveðinn gegn
stjórninni. Flest hafa blöðin orð á
þvi, á hversu ákveðinn hátt refsi-
aðgerðanefndin hefir tekið til
starfa. Verkamannablaðið „Popu-
laire“ segir, að ítaliu sé nú að verða
það ljóst, hversu alvarlegar afleið-
ingar refsiaðgerðir kunni að hafa
fyrir landið, og sé augljóst, að ítal-
ir séu mjög órólegir.
Berlín 12. okt. FÚ.
Varúðarráðstafanir Breta,
Um varúðarráðstafanir Breta í
Egiptalandi er fullyrt, að egipskur
her hafi verið settur niður allvíða
við landamæri Egiptalands og
itölsku nýlendunnar Libýu. Bretar
eru nú sagðir hafa 150 þúsund
mariná her í Egiptáiandi. og 200
hernaðarflugvélar.
Með tillíti til loftárása, sem gerð-
ar kynnu að verða á London, hefir
breska herstjórnin gert víðtækar
varúðarráðstafanir. Er sérstök á-
hersla lögð á að styrkja varnir her-
málaráðuneytisins.
Kvíði manna á Ítalíu eykst.
Itölsk blöð i dag bera það með
sér, að ítalir séu hálf kvíðandi, en
að þeim sé það ljóst, að þeir eigi
ekki annars kost, en að taka með
stillingu því, sem að höndum ber.
Þó er aðalmálgagn Mussolini alls
ódeigt, og aðvarar þá, sem beiti
refsiaðgerðum gegn Ítalíu, að
stjórnin hafi gert ráðstafanir til
þess að mæta þeim á þann hátt,
að þær saki ekki síður þá, sem beita
þeim, en ítali sjálfa.
Mussolini tók í dag á móti Alo-
ysi barón, og þakkaði honum fyrir
það, hve vel hann hefði fylgt máli
ítaliu fram i Genf.
Lundúnafregn hermir, að Ras Gusa
veiti ftölum lið.
London 12. okt. FÚ.
Sú frétt er staðfest í dag, að
Ras Gusa, hafi gengið í lið með
ítölum, ásamt þegnum sinum, um
12.000 manns. Hann er sonur þjóð-
höfðingja með sama nafni, er veitti
ítölunx lið, i fyrri viðureign þeirr-
við Abessiníumenn. Ræður hann
yfir litlu svæði, en það liggur í leið
ítala.
Engin staðfesting hefir fengist á
þeirri fregn, að harðir bardagar
hafi sta'Sið viS Adua. — Fregn
frá Djibouti hermir, að ítal-
ir séu. nú aðeins 50 mílur frá Har-
rar, en sú fregn þykir ekki trúleg,
þar senx þeir áttu 250 mílur ófarn-
ar þangað, þegar síðast fréttist.
ítalskur sendisveitarmaður á flótta.
í dag átti sérstök lest að fara
frá Addis Abeba meö sendiherra
ítala og sendisveit hans. En þegar
lestin átti að fara, neitaði sendi-
herrann að fara, sökum þess, að enn
væru ókomnir til Addis Abeba
tveir ræðismenn úr fjarlægum hér-
uðum, og án þeirra kvaðst hann
hvei'gi hreyfa sig. Fór þá lestin án
hans. Er hún var skamt kornin,
stökk einn sendisveitarmanna út úr
vagni sínum og hljóp í áttina til
Addis Abelxa. Eltu hann abessinsk-
ir lögreglumenn á mótorhjólum,
náðu honum og fluttu hann í lest-
ina aftur. En sendiherrann er hafð-
ur í gæsluvarðhaldi á heimili eins
þjóðhöfðingjans í Addis Abeba,
þar eð óttast var, að hann kynni
annars að loka sig inni í bústað
sínum og veita Abessiníumönnum
viðnám. Hann hefir nú lofað því
að fara með góðu,
Kaupmliöfn, 12. okt. FÚ.
Ýmsar fregnir urn stríðið.
ÓfriÖarfregnirnar frá Abess-
iniu eru mjög ósamræmar í
dag. Þó er svo að sjá, að hvorir
tveggja herir séu að lxúa sig
undir höfuðorustu, og muni
hún verða liáð við Marebfljót.
Leikur grunur á, að abessinski
herinn ætli að freisla þess, að
króa ítalska herinn þar.
í sömu fregn segir einnig, að
mannfall hafi orðið mikið í liði
ítala, og sé cxll aðstaða og lofts-
lag sé þeim óhagstætt.
Keisarinn dvelur í Addis
Abeba, en hermálaráðherra
hans situr nú í Dessié.
Norðurálfumenn, sem starfa
við járnbrautina í Abessiniu
liafa látið i ljós ótta um, að
járnbrautin verði eyðilögð, þá
og þegar, og landið þar með
shtið úr sambandi við um-
heiminn.
Fréttaritari Reuters í Eritreu,
sem farið hefir víða um landið
og átt tal við marga menn, hef-
ir einnig heimsótt sjúkrahúsin
í Asmara, en þangað flytja
Italir aðallega særða menn frá
norðurvígstöðvunum. Hann
segir, að fréttirnar um mann-
tjón ítala séu mjög orðum
auknar.
Sendiherrar erlendra ríkja i
Addis Abeba áttu fund með
sér síðdegis í dag, og var það
efni fundarins, að reyna að fá
sendiherra ítala til þess, að fara
góðfúslega úr landi.
Stjðrnarskifti
í Pðllandi.
Slavek hefir beðist lausnar.
Innanríkisráðherranum í
ráðuneyti hans verður að
líkindum falið að mynda
stjórn. — Búist við almenn-
um þingkosningum.
Varsjá, 12 okt.
Rikisstjórnin hefir beðist
lausnar. —- Að því er frést hef-
ir frá áreiðanlegum lieimildum
mun Koscialkownki, innanrík-
ismálaráðherra i Slavekstjóm-
inni, verða falið að mynda nýja
stjórn. Lausnarbeiðni Slaveks
kom ekki á óvart og stendur
liún í sambandi við stjórnar-
skrármálið. Búist er við al-
mennum þingkosningum áður
langt líður. (United Press. —
FB.).
Aljeehln
vinnur heimsmeistaratitil
í skák í 'fjórða sinn.
London 11. okt. FÚ.
Aljechin hefir unniö heims-
meistaratitilinn í skák í fjórða sinn
með því að i dag gafst andstæ'S-
ingur hans upp, eftir að hafa hlot-
ið einn vinning á móti þremur.
■ (Sennilega er þessi fregn á mis-
skilningi bygð ; sé ekki um veik-
indaforföll að ræöa, er ómögulegt
að dr. Euwe hafi gefist upp eftir
fjórar skákir, þar sem tefla átti
að minsta kosti 30 skákir og ekki
er hægt fyrir þá að hætta fyr, án
þess að baka sér fjárhagslegrar
ábyrgðar).
Frá Addis Abeba kemur fregn
urn þaÖ í kvöld, a'ð Abessiniumönn-
um hafi tekist a'Ö skjóta niður þrjár
árásarflugvélar ítala. En í annari
fregn er sagt, a'Ö þær hafi komist
til stööva sinna illa leiknar.
London í gær. FÚ.
Refsiaðgerðimar.
Á fundi aðal refsiaðgerðanefnd-
arinnar skýrði Anthony Eden frá
því, að 70% af ítalskri utanríkis-
verslun væri við þær þjóðir, sem
stæði að refsiaðgerðum. Mælti hann
með því, að algert viðskiftabann
væri lagt á Ítalíu, og veitti fulltrúi
Frakklands því máli öflugan stuðn-
ing.
Laval er nú kominn til Parísar.
Hann átti í dag tal við sendiherra
Breta, og ræddu þeir um refsiað-
gerðir gegn ítalíu.
Hægri flokkarnir í Frakklandi
komu sér saman um það, á leyni-
legum fundi, sem haldinn var í
gærkvöldi, að mótmæla afstöðu
ABESSINSKIR HERMENN.
Frá Alþingi.
Þingseta Magnúsar Torfasonap.
Umræðunum varó ekki lokid í
gær.
Á dagskrá fundar sameinaðs
þings í gær var aðeins eitt mál:
„Álit meiri og minni hluta kjör-
bréfanefndar“ um kæru bænda-
flokksins yfir þingsetu Magnúsar
Torfasonar.
Bergur Jónsson, framsögumaður
xneiri hlutans, skýrði frá efni þess-
arar kæru, eða kröfu bændaflokks-
ins um það, að Magnús Torfason
yrði látinn vikja af þingi og Stefán
Stefánsson, fyrsti varaþingmaður
flokksins, tekinn í sæti hans,
vegna þess að M. T. hafi sagti sig
' tir flokknum og geti því ekki
lengur fullnægt því hlutverki upp-
bótarþingmanna, að vera til jöfn-
unar milli þingflokka. En B. J.
livaS meirihluta nefndarinnar ekki
geta fallist á þessa kröfu, vegna
þess að engin heimild væri til að
svifta þingmann þingmensku,
nema hann misti kjörgengi, en í
kærunni sé því ekki haldið fram,
að M. T. hafi mist nokkurt þeiri'a
kjörgengisskilyrða, sem stjórnar-"
skráin ákveði og vísaði hann um
það til 28. gr. sbr. 29. gr. stj.skr.,
en kjörgengisskilvrði væri þau
sömu fyrir alla þingmenn, kjör-
dæmakosna þm. og landkjörna
(uppbótarþingmenn), og væri á-
kvæði áðurgreinda greina stjórnar-
skrárinnar alveg tæmandi um
þetta. Kvað B. J. meiri hluta kjöi'-
bréfanefndar hafa ákveðið að bera
frarn eftirfarandi tillögu til rök-
studdrar dagskrár:
Með þvi að stjórnarskráin heim-
ilar ekki Alþingi að taka urriboð
af þingmanni, sem gilt kjörbréf
hefir fengið, nema hann hafi glat-
að kjörgengi sínu, en kæran snert-
ir ekki kjörgengisskilyrði stjórn-
arskrárinnar, sem upp eru talin í
28. gr. stjórnarskrárinnar, ályktar
Alþingi að taka kæruna ekki til
greina og tekur fyrir næsta mál
á dagskrá.
Til fi'ekari rökstuðnings þessar-
ar tillögu, benti B. J. á það, að
skv. 43. gr. stj.skr. væri þing-
menn aðeins bundnir við sannfær-
ingu sína, og ef taka ætti til greina
kröfu bændafl. yrði í því efni að
gera greinarmun á kjörd.kosnum
þingm. og landskjörnum og skifta
þm. þannig í tvo flokka, sem hefði
mismunandi rétt. Eina ástæðan
sem hugsanleg væri til þess að
svifta landskjörinn þm. þingsæti
væri sú, að hann yrði valdur að
því, að hlutfallið milli þingflokka
raskaðist, en þess gæti kjöi'dæma-
kosnir þm. einnig orðið valdandi.
Gísli Sveinsson, framsögumaður
minni hlutans, kvað M. T. þannig
að þingsæti sínu kominn, að eftir
að hann hefði um stund yfii'gefið
framsóknarflokkinn, eftir að hann
gekk undir „eldskirnina“, sem
hann sjálfur nefndi svo, þá hefði
hann, af því að hann vildi ekki
láta af þingmensku fyi'ir fult og
alt, leitað sér skjóls hjá bænda-
flokknum, sem og næst hefði leg-
ið, af því að sá flokkur var klofn-
mgur úr hans eigin flokki og hefði
hann því boðið sig fram til þings
í nafni þess flokks.’Þannig hefði
honum hlotnast uppbótarsætið,
sem hann hefði setið í til þessa,
þótt hann í rauninni hefði yfir-
gefið flokkinn, þegar í stað, en nú
hefði hann loks lýst því yfir, að
hann, segði skilið við hann. Kosn-
ingalöggjöfin, sem er miðlunar-
iöggjöf, krefst þess, að hlutfalls-
lega rétt eða sem réttast verði
jafnað á milli flokka og stefna í
landinu, og ræður þvl njokkura
bót á því ástandi, sem var, og gat
valdið því, að jafnvel stærsti
stjónimálaflokkurinn í landinu
yrði algeidega undir í kosningum.
Þó ráða kjördæmakosningar mestu
um heildarniðurstöður kosning-
anna. En til þess að ráða tiokkura
bót á því ranglæti, sem þær geta
valdið voi'U tekin upp þessi 11
xxppbótarþingsæti, til að miðla „til
jöfnunar milli þingflokka". Lög-
gjöfin um þetta er ófullkomin og
svo vandasamt að gera hana
gloppulausa, að ekki vanst tími til
þesá á einu þingi. Það er þó alveg
skýrt í þessari löggjöf, að sitt
livað gildir urn kjördæmakosna
þm. og uppbótarþm. Taldi ræðu-
maður upp margar greinar kosn-
ingalaganna, er sýndu þetta. Upp-
bótarþingmenn gæti ekki komist
að nema á flokks atkvæðum, og
lagt svo fyrir, að uppbótarsætun-
um skuli úthlutað til flokka, en
varamenn eru kjörnir til að taka
sæti, ef uppbótarþingmenn forfall-
ast. 133. gr. kosn.laganna mælir
svo fyrir; að ef uppkosning verður
að fara fram í kjördæmi, vegna
þess að kosning er gerð ógild, þá
beri að breyta úthlutun uppbótai'-
sætanna, ef sú endurtekna kosn-
ing raskar hlutfallinu milli flokk-
anna, jafnvel þó að landskjörinn
þm. missi við það þingsæti. Þannig
•er hægt að svifta landskjörinn
þm. þingmensku, þó að hann, hafi
ekki glatað neinu af kjörgengis-
skilyrðum 28. gr. stj.skr. Sú grein
er heldur ekki tæmandi um ltjör-
gengisskilyrðin, sem eru bæði al-
menn og sérstök. Almennu skilyrð-
in eru talin upp í 28. gr., en auk
þess eru sérstök sltilyrði um upp-
bótarþingmenn, t. d. þetta, að þeir
tilheyri sérstökum flokkum. Því
að eins getur frambjóðandi til Al-
þingis orðið uppbótarþm., að hann
fullnægi þessu skilyrði, og þegar
hann hættir að fullnægja því, á
hann að víkja. M. T. hefir frí-
viljuglega yfirgefið sinn flokk og
á því að víkja úr þingsætinu. Það
er hjákátlegt, að frsm. meiri hlut-
ans slculi vitna svo hátíðlega til 43.
gr. stjórnarskrárinnar og sannfæi'-
ingarfi'elsis þingmanna. Andstöðu-
flokkar stjórnarinnar hafa á eng-
an hátt brotið gegn því. Hinsveg-
ar hafa einmitt stjórnárflokkarnir
og þá sérstaklega flokkur (B. J.
þverbrotið þá grein stjórnarskrár-
innar. M. T. hefir ekki verið rek-
inn úr bændaflokknum, hann hefir
yfirgefið liann af fúsum vilja, og
því hlýtur hann sem heiðarlegur
maður og sæmilega viti borinn að
taka afleiðingunum af þvi. Hann
hefir rnist sitt sérstaka kjörgeng-
isskilyi'ði og þar með tilverurétt
sinn senx þingmaður. Af þessum
ástæðum leggur minni hluti kjöi'-
Ixréfanefndar til, að krafa bænda-
flokksins verði tekin til greina, að
Magnús Torfason verði látinn
víkja af þingi og að í stað hans
lcomi fyrsti varaþingmaður bænda-
flokksins. — Lagði G. Sv. þá til-
lögu síðan fram skriflega.
Þorst. Briem gerði grein fyrir
skoðun bændaflokksins og var
það, sem hann sagði mjög á sama
veg og ræða G. Sv. að efni til.
Hann lagöi áherslu á þann mismun
á aðstöðu kjördæmakosinna þm.
cg uppbótarþingmanna, að kjör-
dæmakjörnir þm. væri ábyrgir
gagnvai't kjördæmi sínu, en upp-
bótarþm. gagnvart flokkum sínum.
Magnús Torfason kvað það al-
gerlega rangt, að hann hefði sagt
sig úr bændaflokknum, hann hefði
aðeins slitið allri samvinnu við
flokkinn. Kvað hann meðferð
flokksins á sér hafa verið svo
slæma, að sér hefði alveg blöskrað
og menn gæti vai'la gert sér það
í hugarlund. ITinsvegar hefði hann
litið svo á, að í rauninni hefði ekki
verið annað fyrir bændaflokkinn
að gera, en að leita samvinnu við