Vísir - 13.11.1935, Page 3

V í S IR
Ríkiseinkasölurnar voru til umræðu í guir.
Ríkiseinkasölurnar voru til um-
ræöu á fundi Verslunarþing’sins í
gær. Framsögu haf'öi Júlíus
Björnsson rafvirki. Ræddi hann
mjög ítarlega um málið, hver væri
tilgangur þeirra, sem beröist fyrir
aö koma ríkiseinkasölum á og
hvernig- ríkiseinkasölurnar gengi
])egar þær væri komnar á laggirn-
ar, en reyndin væri sú, aö almenn-
ingur hefði ekki gagn af þeim.
Drap hann m. a. á það, að stuðn-
ingsmenn rikiseinkasalanna héldi
því fram, að þær hefði betri inn-
lcaupaaðstöðu, gæti keypt inn
meira í einu og gefið fulla
greíðslutryggingu og ennfremur,
að með ríkiseinkasölum væri dreg-
ið úr dreifingarkostnaði, en af
þe.ssu tvennu leiddi, að unt væri
að lækka útsöluverð. Þessi til-
gangur næðist þó ekki, sem skilj-
anlegt væri, þar sem pólitík lægi
til grundvallar. Þegar við val for-
stöðumanna væri þólitík ráðandi,
en afleiðingin af því væri vitan-
lega sú, að menn væri ekki
ráönir eftir verslunarþékkingu og
reynslu í þeim efnum, og þess
vegna tækist forstöðumönnum rík-
iseinkasalanna ekki að ná hagfeld-
ari kaupum en kaupmönnum, þrátt
fyrir það, sem stuðningsmenn rík-
iseinkasalanna héldi frarn, að rík-
Jseinkasölur ætti að hafa betri að-
stöðu til innkaupa. Og heldtir ékki,
sagði framsögumaður, tækist að
lgekka útsölukostnaðinn, þar sem
ríkiaeinkasölurnar væri notaðar til
framfæris pólitiskppi trúbræðrum.
Nefndí framsögumaður til dæmis
liækkun verðs á bílum og hjólbörð-
um, siðan er bílaeinkasalan tók til
starfa, og lýsti ítarlega hvemig
gengi til í raftækjaeinkasölunni.
Gat hann þar m. a. um skort á
vörum, sem nauðsynlegar væri, lítt
nothæfar vörur, hækkað vömverð,
óþarflega mikið starfsmannahald
ö. fi.
Eftirfarandi ályktpn yar lögð
fram tif samþyktar:
„Verslunarþingið lýsir yfir full-
kominni andstöðu við þá stefnu,
seni meira og meira hefir mtt sér
til rúms á löggjafarþingi þjóðar-
innar og miðar að því, að fyrir-
byggja allan frjálsan atvinnu-
rekstur á sviði verslunar og við-
skifta og sölsá yfirráð þessara
mála undir rikið.
Með skírskotun til fyrri afstöðu
verslunarstéttarinnar í þessum efn-
tmi, vill' Verslunarþingið árétta
þau mótmæli, er áður hafa komið
fram frá henni út af þeim einka-
sölufrumvörpuni, sem þegar hafa
komið fram, og mörg náð lögfest-
ingu.
Jafnframt mótmælir Verslunar-
þingið eindregið þeim einkasölu-
frumvörpum, sem liggja fyrir Al-
þingi því, er nú situr, og krefst
þess, að þingið viðurkenni tilveru-
rétt verslunarstéttarinnar á sama
hátt og tíðkast í öllum vestrænum
'löndum.
Fyrir því skorar Verslunarþing-
ið á Alþingi, að fella þau einka-
sölufrumvörp, sem nú liggja fyrir,
og jafnframt að afnema þau lög
um einkasölur, sem i gildi eru.
Samþ. með samhljóða atkv..
Verslunarþingið kaus fimm
manna milliþinganefnd til að at-
lniga ríkiseinkasölurnar.
Þessir vbru kosnir: Eggert
Kristjánsson, Eyjólfur Jóhanns-
son, Jóhann Ólafsson, Júlíus
Björnsson, Magnús Kjaran.
Innflutnings- og gjaídeyris-
mál.
Eggert Kristjánsson hafði fram-
sögu í málinu og lagði fram eftir-
farandi álit nefiidarinnar:
Tilgangur innflutnings- og
gjaldeyrisnefndar virðist oss aðal-
lega þrennskonar:
1) Að takmarka innflutning til
landsins í samræmi við gjaldeyris-
getu eða útflutningsmagn þjóðar-
iniiar.'
2) Beina viðskiftum til þeirra
landa, sem við þurfum að kaupa’
frá samkvæmt gildandi verslunar-
samningum.
3) Dreifing innfluttrar vöru inn-
anlands, eða úthlutun gjaldeyris-
leyfa.
Eftir þeim tölum sem fyrir
liggja um vöruinnflutning á yfir-
standandi ári, hefir tilgangur skv.
lið I mishepnast algerlega.
Hvað lið II snertir, þá höfum
vér eigi þau gögn í höndum, að
vér séum dómbærir um það hvort
tilganginum hafi verið náð.
Um lið III er það að segja, að
úthlutun innfl.leyfa hefir vakið al-
menna óánægju innflytjenda, bæði
vegna þess, að sannað er, að hlut-
drægni hefir verið beitt, og ekki
er hægt að sjá að fylgt hafi verið
föstum reglum um úthlutun leyf-
anna. Sannanir fyrir þessu er að
finna í skjölum Verslunarráðs ís-
lands (drög að nefndaráliti nefnd-
ar, sem kosin var af Verslunarráði
íslands og Félagsráði í sept. sið-
ástl. til þess að rannsaka og kynn-
a'st starfsháttum gjaldeyris- og
iiinf lutningsnefndar).
Af framanskráðu er augljóst að
innflutnings- og gjaldeyrisböftin
hafa ekki náð tilgangi sínum.
Til hins áhagstípða verslunar-
jafnaðar Hggja vitanlega ýmsar or-
sakir, svo sem óhagstæð afurða-
sala, stórfeldar erlendar lántökur,
ríkisfjárlög með tekjuhalla, og
margvíslegar ráðstafanir ríkis-
stjórnar, er raska eðlilegum kaup-
mætti krónunnar. Nefndin vill ekki
láta hjá líða að benda á þá hættu
sem hlýtur af því að stafa, ef
haldið er áfram á sömu braut og
hingað til, þ. e. hrun ísl. gjald-
eyris.
Hér verður að koma ný lausn á
þessum málum, Þær aðferðir, sem
reyndar hafa verið hafa kveðið
upp sinn eigin dauðadóm. Með því
að hér er um að ræða einhver hin
mestu vandamál, sér nefndin sér
ekki fært á þeim nauma tima, sem
hún hefir til umráða, að koma
fram með ákveðnar tillögur í ein-
stökum atriðum.
Það er þó óskift álit nefndar-
innar að„störf núverandi gjaldeyr-
isnefndar hafi verið þarinig, að
nefndin háfi drégið taum ákveð-
innar verslunarstefnu, og meðal
annars af þeim ástæðum getur
verslunarstéttin eigi horið traust
til hennar.
‘ Þess vegna vill nefndin gera eft-
irfarandi tillögur sem drög til
bráðabirgða umbóta á þessum mál-
um:
Að Verslunarráði íslands verði
falið að leita samninga viö ríkis-
stjórnina, að gjaldeyrisnefnd verði
nú þegar breytt þannig, að öll
verslunarstéttin geti borið traust
til hennar.
Vér leggjum áherslu á að nefnd-
inni verði falið :
1) Að sjá um að innflutningur
fari eigi fram úr gjaldeyrisgetu,
þannig, að reynt verði af itrasta
megni að ná greiðslujöfnuði við
útlönd.
2) Að réttlætis verði gætt við
úthlutun innfl.- og gjaldeyrisleyfa,
eftir fastri kvóta-aðferð, og að
háðar þær megin verslunarstefn-
ur, sem nú eru hér á landi, séu
jafn réttháar.
■ Jafnframt leggur nefndin til, aö
á þessu vérslunarþingí verði kosin
5 manna nefnd er fylgist vel nfeð
þessum málum, og undirbúi álit og
frekari tillögur fyrir næsta versl-
unarþing.
í umræðunum tóku þátt, auk
framsögumanns, Björn Ólafsson
, stórkaupmaður, sem á sæti í inn-
flutnings- og gjaldeyrisnefnd,
Öddur Guðjónsson, Axel Ketils-
son, Magnús Kjaran, Þorsteinn
Þorsteinsson í Keflavík og Ólafur
Jónsson í Hafnarfirði. í ræðum
fundarmanna kom fram megn óá-
nægja í garð _ innflutnings- og
gjaldeyrisnefndar. Kvaðst B. Ó.
taka á sig fulla ábyrgð á störf-
um nefndarinnar að sínu leyti (þ.
e. sem nefndarmaður), en sagðist
hinsvegar fúslega viðurkenna það,
sem aflaga hefði farið, þótt hann
að öðru leyti mótmælti því, sem
npfndin væri ranglega ásökuð fyr-
ir. Ræðumaður benti á hversu
háskalegt það væri fyrir verslun-
arstéttina, ef framhald yrði á því,
að bankarnir veittu ekki gjaldeyri
sanikvæmt gjaldeyrisleyfum. Aðrir
ræðumenn tóku fram ýmislegt
viðvíkjandi störfum nefndarinnar,
er þeir víttu, svo sem viðvikjandi
úthlutun in'nflutningsleyfa, sem
hefði farið óréttlátlega fram.
Tillögur nefndarinnar voru sam-
þyktar að loknum umræðum.
Loks var rætt um auglýsinga-
starfsemi verslana (framsögum.
‘Eyjólfur Jóhannsson) og skatta-
mál (framsögum. Björn Ólafs-
son). Að ræðu hans lokinni talaði
Stefán Thorarensen um störf nið-
urjöfnunarnefndar. — Að lokum
sagði Ólafur Thors nokkur orð.
Þingið heldur áfram í dag og mun
verða lokið í kveld.
Nýjasta
Dnglingabtkin
Karin Michaelis: Bfbí.
Sigurður Skúlason ís-
lenskaði. BarnabL Æskan
gaf út.
Ein unglingabókin enn. Það er
í rauninni furða, hve margir góð-
ir menn treystast til að gefa út
heilbrigðar bækur handa úngling-
‘um. Gefur það góðu heilli bend-
ingu úfn, að ekki sé þó lestrarfýsn
næfri allra bárna og uriglinga gjör-
spilt orðin af því flóði andstyggi-
-legra klámrita, sem ausið hefir
verið út á íslenskan bókamarkað,
hin síðuStu ár. Væri óskandi að
hlómgast mætt-i starfsemi þeirrá,
er fá vilja þjóð sinni góðar bækur
að lesa. En þrífist aldrei starf
hinna, sem ábyrgðarlausir eru, og
veita út á bókmentaakurinn eitur-
lindum óþokkaskapar og si'Öleysis.
En góðar eru þær bækur, sem hafa
gagnlega fræðslu, holla skemtun
éða aðra sálubót að flytja.
Bíbí, þessi nýútkomna saga eft-
ii Karin Michaélis, á heima í tölu
góðu bókanna. Hún er í senn bæði
fróðleg og skemtileg. Það er fyrsti
kaflinn úr æfisögu ungrar, danskr-
ar stúlku, sem þetta hindi segir
frá. Höfundurinn, Karin Michaelis
er vel metin skáldkona með Dön-
um. Hún segir hér skemtilega frá
bernskuárum Bíbí litlu, lýsir ferða-
lögum hennar með dönsku jám-
brautunum, og mörgu er á daga
hennar drifur. Bíbí er fjörug og
framtakssöm, ^heilbrigð og hress
stúlka. Henni dettur margt gott í
hug. Iíún er sífelt á ferð og‘ flugi.
Hún skrifar pabha sínum skemti-
leg bréf.
Auk frásagnarinnar um Bíbí er
bókin full af margbreyttum fróð-
leik um Danmörku og Dani, og
jafnframt aðrar þjóðir. Er þar
margt skemtilega sagt, og verða
íslenskir lesendur áð fyrirgefa,
þótt þar bregði fyrir á einum stað
þeim kátlega misskilningi, sem
. ekki hefir verið ótí'Öur með sam-
bandsþjóð vorri, að telja ísland
hluta úr Danmörku ásamt Græn-
landi 0g Færeyjum! Vér skemtum
oss við lestur fróðlegrar og hress-
andi bókar. Og „vér brosum“ með
mildum skilningi að smáyegis vill-
um, sem eru algerlega hverfandi
hjá öllu því, sem vel og skemtilega
er sagt.
Bókin er prýdd fjölda mynda af
mönnum og dýrum og mörgum
kunnum stöðum og byggingum.
Auka teikningar þessar mjög gildi
bókarinnar. Bókina hefir þýtt Sig-
urður Skúlason mag. og gert það
vel.
Eg geri ráð fyrir aö hókin um
hana Bíhí verði ofarlega á minnis-
hlaði litlu stúlknanna, sem Iangar
að fá hók í afmælis- eða jóiagjöf.
Á. S.
Aidarminning
Matthfasar
Jociinmssonar.
Húsavík. — FÚ.
Fréttaritari útvarpsins i Húsa-
vik sírnar: Skáldmæringsins Matt-
hiasar Jochumssonar var-minst í
Húsavíkurkirkju síðastl. sunnudag
af sóknarprestinum og í gærkveldi
var haldin Matthíasgrahátíð í sam-
komuhúsinu. Leikfélag Húsavík-
11 r sýndi tvær sýningar úr Skugga-
Sveini.
Ræður fluttu Benedikt Björns-
son, skólastjóri, og síra Friðrik
Friðriksson. Þar voru sungin og
lesin kvæði skáldsins og leikið á
hljóðfæri. Síðan var dansað fram á
nótt.
í Laugaskóla verður samkoma
í kveld til minningar um skáldið.
Akureyri 12. nóv. FÚ.
Afmælisfagnaður Matthíasar
skálds Jochumssonar fór frám á
Akureyri í gær. — Kl. 14 safriaðist
fólk saman á Ráðhústorgi og hóf
skrúðgÖng-u þaoári suður í kirkju-
garð. -— í fararbroddi fóru, ásamt
nánustú ættiiigjum skáldsins, fyrri
og núverandi bæjarfulltrúar og
ýmsir aðrir borgarar. Þá stúdenta-
félagið, þá Mentaskölinn, þá Gágn-
fræðaskólinn, þá harnaskólinn og
þá skátar. — Hver flokkur gekk
iiridir sírium fána. — Alls voru í
skrúðgöngu þessari um 650 manns.
Tveir Sveigar voru lagðir á leiði
-skáldsins. Annar var frá bæjar-
stjórn ; Sigurður Hlíðar lagði hann
á leiðið. Hinn var frá Stúdentafé-
lagiriu; Sigurður Guðmundsson
lagði hann á leiðið. Hvor um sig
flutti stutta ræðu. — Síðan var
gengið með sömu skipun til haka.
Kl. 20,30 hófst samkoma í Sam-
kömtihúsinu. Samkonnmni var út-
varpað i gærkveldi. Ræðumenn
voru: Davíð Stefánsson, Sigurður
prófessor Nordal og Steingrímur
læknir Matthíasson, en Karlakór-
inn Geysir söng ljóð, þjóðskáldsins
milli erinda og fyrir og eftir. Loks
var dans stiginn til kl. 4.
Blönduósi. FÚ.
Siöastl. latigardagskveld mintist
kvenfélagið á Blönduósi aldaraf-
mælis þjóðskáldsins Matthíasar
Jochumssonar í kirkju staðarin,s.
Sóknaqirestur, Þorsteinn Gíslason,
flutti minningarræðu, en héraðs
læknirinn, Páll Kolka, las upp
kvæði. Söngflokkur söng nokkur
lög við sálfna eftir skáldið ásamt
þjóðsöngnum. — Síðar um ltveldið
var dansleikur í samkomuhúsinu.
Stóra-Kroppi 12. nóv. FÚ.
Síðastliðinn sunnudag var þjóð-
skáldsins Matthíasar Tochumsson-
ar minst í Reykholtskirkju af
sóknarprestinum, síra Einari
Guðnasyni. Eftir messu var efnt
til samkomu í skólanum. Þar tal-
aði fyrstur skólastjóri, Kristinn
Stefánsson og mintist aldarafmæl-
is síra Matthíasar. Þá flutti Krist-
leifur bóndi Þorsteinsson að Stórar
Kroppi erindi um skáldið. Þorgils
Guðmundsson og Þórir 'Steinþórs-
son, kennarar skólans, lásu upp
nokkur úrvalsljóð sira Matthíasar
og ennfremur kafla úr því, sem um
hann hefir verið ritað. Þess á milli
voru Ijóð hans sungin undir stjórn
Bjarna Bjarnasonar á Skáney,
söngkennara skólans.
Veðrið í morgun.
Hiti um land alt. í Reykjavík 6
stig, Bolungarvik 5, Akureyri 4,
Skálaiiesi 6, Vestmannaeyjum 6,
Sandi 5, Kvígindisdal 6, Akúreyri
4, Gjögri 5, Blöndriósi 6, Siglunesi
2, Grímsey 6, Raufarhöfn 6, Skál-
urn 6. Fagradal 6, Papey 5, Hól-
um í Hornafirði 7, Fagurhólsmýri
6, Reykjanesi 3, Færeyjum 6.
Mestur hiti hér í gær. 5 stigr
minstur 1. Yfirlit: Lægð fyrir
sunnan og suðvestan ísland hreyf-
ist austur á bóginn og veldur aust-
an eða norðaustanátt um land alt.
Horfur: Suðvesturland, Faxaflói,
Bréiðafjörðuf: Vaxandi austanátt. !
Sennlega allhvass með kveldinu
og rigning. Vestfirðir: Iivass aust-
an og norðaustaií. Rigning. Norð-
urland, norðausturland, Austfirðir,
suðausturland: Stinningskaldi á
austan. Rigning eða þokusúld.
Skipafregnir.
Gullfoss fór frá Leith í gær á-
leiðis til Vestmannaeyja. Goðafoss
kom til Hull í nótt. Brúarfoss er
á útleið. Dettifoss fór í gærkveldi
áleiðis vestur og norður. Lagar-
foss er í Leith. Selfoss er
á leið til Stokkhólms. Esja er
væntanleg til Reykjavíkur úr
strandferð síðdegis í dag. Súðin^
var á Bornholm í gær og er nú á
leiðinni til Kemi í Finnlandi. G.s.
ísland er á Akureyri. Þórólfur kom
af veiðum í morgun með 1200
körfur. Columbus kom í gær.
Katla fór í gær til Akraness og
Keflavíkur til fisktöku .
Dr. Walter Iwan
hinn nýi þýski sendikennari við
Háskólann hélt fyrsta almeiína
fyrirlestur sinn í gærkveldi. Tal-
aöi hann um Þýskaland, heildar-
yfirlit. Hann mun í vetur halda
íyrirlestra hvert þriðjudagskveld
og taka málefni hinna' ýmsu hér-
aða •Þýskalands til meðferðar.
Jafnframt mun hann kenna stúd-
entum þýsku á miðvikudögum og
föstudögum kl. 5. s.
Aflasölur.
Jupiter seldi 711 vættir af ís-
fiski í Grimsby í gær fyrir 754
stpd., en í fyrradag seldi Kópur
683 vættir fyrir 494 stpd. og Ólaf-
ur 8gy vættir fyrir 650 stpd. Egill
Skallagrímsson hefir selt 1271
vætt fyrir 1062 stpd. i Hull og
Snorri goði i Aberdeen fyrir 732
stpd.
Vilh. Finsen,
viðskiftafulltrúi íslands í Oslo,
var meðal farþega á Lyru í gser.
Gengið í dag:
Sterlingspund ............ — a«-i5
Dollar.................... — 4.51
100 ríkismörk............. — 181.20
— franskir frankar . — 29.76
— belgur ............. — 76.14
— svissn. frankar .. — 146.60
— hrur................ — 37.05
— finsk mörk....... — 9.93
— pesetar ........... — 62.27
— gyllini............ — 308.05
— tékkósl. krónur .. — 18.98
— sænskar krónur .. — 114.36
— norskar krónur .. — m-44
— danskar krónur .. — 100.00
Gullverð
ísl. krónu er nú 49.21.
K; R.
Sameiginlegur fundur verður
haldinn með öllum nefndum í fé-
laginu kl. 9 í kveld í K. R. húsinu,
uppi.
Varðarhmdur
verður anriað kveld. Nánar aug-
lýst á morgun.
Jón G. Nikulásson læknir
hefir flutt lsékningastofu sína í
Bankastræti 11 (hús Jóns sál. Þor-
lákssonar). Viðtalstími læknisins
er frá kl. 4J/2—6)4 daglega. Sími
2664. Heimasími 2966.
Athygli
skal vakin á því, að fundur sá
er Heimdallur auglýsir í blaðinu
í dag verður næstk. föstudag, en
'ekki í dag, eins og misritast hafði.
Hjálpræðisherinn.
í kveld kl. 8V2 ver'öur kveðju-
.samkoma fyrir Kínverjann Zikka
Wong. Söngur og hljómleikar. —
Allir velkomnir.
Sjómannakveðja.
13. nóv. FB.
Byrjaðir veiöum við Austurland.
Vellíðan allra. Kærar kveðjur.
Skipshöfnin á Skallagrími.
ABESSINSKT FIERLIÐ í ADDIS AfBEBA.