Vísir - 23.12.1935, Blaðsíða 2

VÍSIR
verða allir ánægðir með, ef hann er búinn til
úr okkar ágætu
HRÍSGRJÓNUM.
AntJiony Eden skip-
adur utanrílcismála-
rádherra Hretlands.
Skipunin hefir vakið mikla undrun á Bret-
landi og víðar, þar sem búist var við, að ann-
arhvor þeirra Sir Austens eða Neville Cham-
Jberlain yrði fyrir valinu. — ítalir eru óánægð-
ír yfir því, að Eden varð eftirmaður Hoare,
enda er kunnugt, að hann muni fylgja fast
fram þeirri stefnu, að frekari refsiaðgerðum
verði beitt, en sú stefna hefir fylgi banda-
bgsins og hefir skipun Edens í embættið því
verið vel tekið í Genf.
London, 23. desember.
Anthoimy Eden, þjóðabandalagsráðherta Bretlands, hefir
verið skipaiífcir utanríkismálaráðherra í stað Sir Samuel Hoare,
er sagði af-sér vegna andúðar og mótspyrnu gegn tillögum hans
og Lavab tii lausnar Abessiniudeilunum. Embætti Edens sem
þjóðabandafíagsráðherra Bretlands verður lagt niður.
Skipuim 'Edens í ’ráðherraembættið vakti mikla undrun,
jafnvel meðal breskra stjórnmálamanna, því að þeir bjuggust
allalment við, að Sir Austen Chamberlain yrði fyrir valinu sem
eftirmaður Iffoare.
Skipuna Sdens í utanríkismálaráðherraembættið er skilin
svo, að Bretar búist til þess að fylgja eindregið þeirri stefnu,
að bannaðíír verði útflutningur olíu, bensíns, kola, stáls og
járns til Ítalíu. (United Press — FB.).
Rón^aborg, 23. desember
Bæði meðal ítalskra stjórnmálarúanna og erlendra stjórn-
málamaniíta í Rómaborg er litið svo á, að skipun Edens í ráð-
herraembgefitið muni auka líkurnar til þess, að ófriðurinn breið-
ist til Evrópa. (United Press. — FB.). „
Genf, 23. desember.
Skipum Edens í utanríkismálaráðherraembættið vakti
nokkra umdrun meðal stjórnmálamanna hér, þar sem búist var
’víð að ammarhvor þeirra Sir Austens eða Neville Chamberlain
yrðí fyrir ralinu, sem eftirmaður Hoare. En stjórnmálamenn
alment eru mjög ánægðir yfir því, að Eden verður eftirmaður
hans, því áð þeir álíta, að hann muni frekara en nokkur annar
hefði gert. berjast fyrir þeirri stefnu, sem bandalagsþjóðirnar
hafa lýst sig’ samþykka. (United Press. —FB.).
Bifreiðaverkfallið
og „leidtogar44 hinna
vinnandi stétta.
London 23. des.
í Genf er útnefningu Anthony
Eden í utatuíkismálaráðherraem-
)>ættið tekið tneð fniklum fögnuði.
Haim nýtur ínns mesta álits hjá
starfsmönnutu Pjóðabandalagsins,
log fulltrúií'.u flestra meðlima
1 bandalagsi'.is. Han hefir í undan-
farin tvö ár, árt mikinn þátt i því,
að leysa ýnts hin mestu vandamál
sem lögð hafa verið fyrir Þjóða-
bandalagið, t.d. viðsjár millijúgó-
Slavíu og Ungverjalands í fyrra,
vegna morðs Alexanders Júgó-
Slavíu-kOnuugi.
Það hefir vakið mikla óánægju
í ítalíu, að Anthony Eden skuli
hafa orðið fytir valinu í utanríkis-
ráðherraembættið. Italir skella á
hann stóruiu hluta skuldarinnar,
fyrir refsiaðgerðirnar, og afdrif
sáttafillagnatma. í Frakklandi
láta vinstri- og niiðflokka blöðin
mjög vel yfir útnefndingu Edens,
■ en hægri btoðin teíja að hér hafi
verið óheppilega valið, og óttast,
að nú verði ef til.vill hert á refsi-
aðgeröunuip gegn Ítalíu, meira en
hyggilegt sé.
í Þýskalandi láta blöðin ekki
neina aðra skoðun í ljós en þá,
að hæfileikar Eden til starfsins
virðist ntiklir, hvernig sem hann
kunni að re.ynast.
Einn af helstu stjórnmálamönn-
um Ástralíu hefir látið svo um
mælt, að framsókn Edens á stjórn-
málasviðinu eigi sé ekki sinn líka
t breskri stjórnmálasögu, og telur
mjög heppilegt, að hann skuli hafa
verið. kjörinn til að gegna utan-
ríkismálaráðherraembættinu, þar
sem hann sé ekki svo gamall, að
hann sé ennþá flæktur í fjötra
pólitískrar siðvenju, en nógu
gamall til þess, að skilja hin
flóknu pólitísku viðfangsefni Ev-
rópu.
Það má heita, að ekki sé um
annað talað í bænum þessa dag-
ana, en bifreiðaverkfallið. Er það
og mjög að vonum, því að stöðvun
alls bifreiðaaksturs hlýtur að valda
afskaplegri truflun á öllu viðskifta-
og atvinnulífi í bænum og nær-
sveitunum, sem samgöngur teppast
við. En að sjálfsögðu er það að
minstu leyti komið í ljós ennþá,
hve víðtækar afleiðingar slíkt sam-
gönguverkfall getur haft.
Á þessum tíma árs, veldur slík
samgönguteppa að vísu minni
truflun en á öllum öðrum árstím-
um. En eigi síður verður að vænta
þess, að alt verði gert, sem unt
er, til þess að hún verði sem skemst
Og kröfum um það verður fyrst
og fremst að beina til rikisstjórn-
arinnar. Menn eru að vísu vafa-
laust misjafnlega trúaðir á það, að
stjórnin hafi mikinn vilja á því að
verða við slíkum kröfum, það
virðist jafnvel svo, að henni sé
þaðj hugleiknast, að stofna til sem
mestra æsinga í sambandi við
verkfallið. Stjórnarblöðin virðast
keppast utn -þaS sín á milli, hvort
þeirra geti blásið meira að kolun-
um.
Eins og vant er, þá er það Al-
þýðublaðið, sem hefir alla yfir-
burðina í þeirri samkepni. Og eins
og vant er, þá gerist það nú svo
gífu'ryrt og óðamála, og svo bert
að ósannindum og staðleysum, að
ætla mætti að það væri verst því
sjálfu. Það hefir tekið sér fyrir
hendur að reyna að sannfæra
menn um það, að sjálfstæðisflokk-
urinn hafi íkomið verkfallinu á,
stað. En rökm, sem það færir fyrir
því, falla um sjálf sig, af því að
þau eig'a; enga stoð í Veruleik-
anum.
iBlaðið segir í gær, að öll at-
vinnubótavinna í bænum hafi ver-
ið stöðvuð, um leið og verkfallið
hófst, og verkfallið muni hafa ver-
ið sjálfstæðismönnum „kærkomið
tilefni", til að stöðva þá vinnu og
vinnuna við Sogsvirkjunina! En
þetta er gersatnlega tilhæfulaust.
Það hefir engin stöðvun oröið á
atvinnuvótavinnunni, nema að því
leyti, sem beint leiðir af verkfall-
inu„ að bifreiðarstjórar hafa lagt
niður vinnu. Og heldur ekki svo
kunnugt sé í Sogsvinnunni. Það er
hinsvegar kunnugt að „leiðtogum"
hinna vinnandi stétta voruþaðmik-
il vonbrigði, að atvinnubótavinnan
stöðvaðist ekki og að ekkert var
Verkfallið og mjólkur-
flutningamir
Vísir átti tal við Eyjólf Jó-
hannsson framkvæmdarstjóra
Mjólkurfélags Reykjavíkur og
spurði hann um hvernig nú væri
háttað flutning á mjólk til félags-
ins, hvort sama mjólkurmagn
kæmi til þess daglega og verið
hefði o. s. frv.
E. J. sagði, að svo mætti heita
að félagið fengi sama mjólkur-
magn 0g áður en verkfallið hófst
eða um 12000—-13000 lítra dag-
lega, en flutningarnir væri vitan-
lega meiri erfiðleikum bundnir en
áður. Sérstakar ráöstafanir voru
gerðar til þess að hægt væri að
halda uppi flutningunum og notar
félagið enga bíla til flutninganna.
Er mjólkin flutt sjóleiðis aðallega
og á hestvögnum að nokkru leyti.
Vélbátar flytja mjólkina úr Kjós-
inrii, af Hvalfjarðarströnd og frá
úr henni dregið í sambandi við
verkfallið. Þeir höfðu látið blað-
ið hlaupa með þá staðleysu, að
vinnan hefði verið stöðvuð, og þeir
hafa sjálfsagt hlakkað yfir því,
hvílíkum æsingum það mundi
koma af stað gegn bílstjórunum,
og hve auðvelt yrði að telja fólki
trú um, að verkfallið hefði verið
gert fyrir áeggjan sjálfstæðis-
manna. En nú hafa þeir einmitt
með þessari fljótfæmi sinni beint
sannað það gagnstæða, að
ekkert sa.nband er þarna á milli.
Það er augljóst að „leiðtogarn-
ir“ óttast það, að verkamenri yfir-
leitt muni hallast á sveif með bif-
reiðastjórum. Þessvegna er stofn-
að til æsinganna gegn þeim, í stað
þess að bera sættarorð á milli og
reyna að koma á friði. En þessi
aðferð „leiðtoganna“ sýnir best,
hversu óhæfir þeir eruhil þess að
rækja það hlutverk, að vera for-
ráðainenn hinna vinnandi stétta.
-—- Bifreiðastjórunum finst þeir
liafa verið órétti beittir, og til þess
að rétta hlut sinn, grípa þeir til
hins viðurkenda úrslitaúrræðis
verklýðssamtakanna, að gera verk-
fa.ll. En fyrir það eiga þeir að
verða „óalandi og óferjandi“ með-
al stéttarbræðra sinna. „Leiðtog-
arnir“ hafa viðbúnað til þess að
„berja þá niðíur“ fyrir tiltækið.
— Getur nokkur maður verið í
vafa um það, að með þessu er sýnt
að þessir „leiðtogar“ eru ekki
hlutverki sínu vaxnir.
Ríkisstjórnin hefir gert ráðstaf-
anir til þess að bjóða út varalög-
reglu til þess að bæla niður „upp-
reisn“ bifreiðastjóranna. Alþýðu-
blaðið i gær segir að þetta séu „ill-
kvitnisleg ósannindi“, En í um-
ræðum á Alþingi nóttina áður, við-
urkendu ráðherrarnir að það væri
rétt, að þessar ráðstafanir hefðu
verið gerðar, og hjá því hefði
ekki verið hægt að komast. Hvað
stoðar það þá Alþýðublaðið, að
segja daginn eftir, að það sé til-
hæfulaust?
Það er kaldhæðni örlaganna, að
„stjórn hinna vinnandi stétta“
skuli hafa séð sig knúða til að
grípa til þess ráðs, aðeins örfáum
dögum eftir að framsögum. stjórn-
arfl. í fjárveitinganefnd (Sig.Ein.)
hafði verið látinn ráðast á fyrrver-
andi stjórn fyrir það að hún kom
á fót varalögreglu veturinn 1932—
1933-
Akranesi, en úr Mosfellssveit er
hún flutt á hestvögnum. Af Vatns-
leysuströnd verður mjólk nú flutt
í mjólkurbúið í Hafnarfirði, sem
nú er í þann veginn að taka til
starfa. Hefir svo um samist, að
vinsla á Vatnsleysustrandarmjólk-
inni fari fram þar og verður húri
seld í Hafnarfirði, Aðeins úr
Garði ogHrá Miðnesi hefir ekki
verið flutt mjólk félagsins síðan
er verkfallið hófst, og vitanlega
væri hægt að flytja hana þaðan,
en þar er um svo lítið mjólkur-
magn að ræða, að það getur ekki
svarað kostnaði. Er það ca. 250
lítrar dalega. Má því segja að ná-
lega sama magn og venjulega hafi
verið flutt til bæjarins á vegum
Mjólkurféla,gs 1 Réykjavíkur !og
fyrir verkfallið og að óbreyttu á-
standi má gera ráð fyrir, að á
þessu verði eigi breyting, og bæj-
arbúar þurfi ekki að kvíða neinum
mjólkurskorti.
Verkfallsmeim hafa varð-
lið á ýmsum stöðum til
þess að hindra flutninga á
bílum til bæjarins.
Verkfallsmenn hafa haft varðliö
síðan er verkfallið hófst við Ell-
iðaár til þess að stöðva flutninga
á bílum til bæjarins, en önnur far-
artæki en bíla hafa þeir látið af-
skiftalaus.
Að því er Vísir hefir frétt höfðu
verkfallsmenn fjölment lið við
Elliðaár í fyrrinótt og í gærmorg-
un. Ennfremur hafa þeir varðmenn
við Lambhagabrú í Mosfellssveit
(skamt frá Korpúlfsstööum) og
allfjölnient lið hafa þeir haft á
Kolviðarhóli og við Skíðaskálann,
að því er blaðinu var sagt í gær-
kveldi. Allir bílar á leið til bæjar-
ins að austan hafa verið gerðir
afturreka.
„Ávarp til verkalýðsins
frá Alþýðusambandi Is-
lands“ og „ávarp til
Reykvíkinga“.
Alþýðusamband íslapds hefir
birt „ávarp til verkalýðsins" og
gerir stjórn þess í því'grein fyrir
afstöðu sinni til verkfallsins, sem
hún telur ólögáegt og ekki hafið
út af verkakaupi eða vinnukjörum,
en fyrst og íremst pólitískt og því
„beint gegn löggjafarvaldinu“ og
það sé „undirbúið og skipulagt af
fjandmönnum verkalýðsins o. s.
frv. Skorar stjórn sambandsins á
meðlimi verklýðsfélaga í Alþýðu-
sambandi íslands að styðja verk-
fallið á engan hátt.
I „ávarpi til Reykvíkinga" frá
verkfallsstjórnum bifreiðarstjóra
segir, að verkfallið sé háð til þess
að „vernda okkur gegn atvinnu-
leysi og raunverulegri launalækk-
utvog hlífa neytendum við clýrtíð,
er af hækkuninni hlýtur“. í ávarp-
inu segir ennfremur:
„Stjórnir bílstjóraféláganna
hafa ákveðið að láta, að svo komnu
afskiftalausa þá flutninga, sem
fram fara öðru vísi en á bílum.
Aðeins, ef halda á áfram flutningi
með t, d, hestvögnum á vörum,
sem stöðvaðar hafa verið á bílum
verða hestvagnarnir stöðvaðir“.
Verkfallsmenn segjast ekki munu
hvika frá kröfum sínum, „og þær
skulu sigra“, segja þeir, „en verði
beitt lögreglu gegn okkur í þessu
verkfalli eða á annan hátt efnt til
ástæðulausra óeirða, þá bera þeir
menn einir, sem á slíku athæfi
byrja, ábyrgðina. Við munum að
fyrrabragði ekki aðhafast neitt, er
gefi tilefni til slíks“.
Bíl löggæslumanns snúið
við fyrir neðan Kolviðar-
hól.
í morgun lagði Björr, Blön-
dal löggæslumaður af stað austur
yfir fjall. Með honum voru í bíln-
um Gísli Sveinsson sýslumaður og
Jón Ólafsson eftirlitsmaður. Bíln-
um var snúið aftur af verkfalls-
vörðurn fyrir neðan Kolviðarhól.
/
Vepkfall á
Akupeypi.
í fregnmiða frá verkfallsstjórn-
um biðreiðarstjóra í dag segir, að
Bifreiðastjórafélag Akureyrar hafi
ákveðið að hefja verkfall frá kl.
12 á hádegi í dag og samúðar-
tilkynningar hafi borist frá Fé-
lagi járniðnaðarmanna í Reykja-
vík og Iðju, félagi verksmiðju-
fólks. Samúðarskeyti hafa einnig
borist frá félögum úti á Iandi.
í fregnmiðanum er líka sagt frá
mishepnaðri tilraun Jóns Axels
Péturssonar til þess að stofna nýtt
bílstjórafélag hér í bænum.
Afstaða Þýskalands
í alþjóðaviðskiftnm.
I.
Alþjóðaskuldir og skuidir þýska
ríkisins.
Alþjóöabankinn í Genf hefir aý-
lega skýrb frá því, að utanríkis-
skuldir allra þjóða heimsins nemi
samtils 100 miljörðum dollara;
þessi upphæð er næstum helmiagi
hærj i en fyrir heimsstyrjöldina.
En úr alþjóðaviðskiftum hefir
dregið svo mikið, að þau eru nú
hér um bil helmingi minni en fyrir
þann tíma.
Erlendar skuldir allmargra
rikja eiga rót sína að rekja til
stórfeldra lántaka á striðsárunum
og á árunum eftir heimsstyrjöld-
ina. Sumar þjóðir voru neyddar
til að taka lán, til þess að geta
staðist kostnaðinn, sem hemaður-
inn hafði í för með sér. Aðrar
urðu að grípa til þessa neyðarúr-
ræðis, til þess að endurreisa þjóð-
arbúskap sinn, sem hafði farið
hnignandi meðan á ófriðnum stóð.
Þannig er t. d. ástatt fyrir Þýska-
landi. Á stríðsárunum mistu
Þjóðverjar nýlendur sínar. Eignir
þeirra erlendis voru teknar eign-
arnámi. Með Versala-samningun-
am voru þeir m. a. dæmdir til að
láta af hendi allan verslunarflota
sinn og feikn öll af allskonar vél-
um og iðnaðartækjum, sem skaða-
bætur til óvina sinna. Á árunum
1920—1924 mistu Þjóðverjar með
slíkum greiðslum eignir og verð-
mæti, sem námu samtals 42 mil-
jörðum gullmarka. Árið 1924 öðl-
aðist hin svo kallaða Dawes-áætl-
un gildi. Samkvæmt henni átti hið
þýska ríki í tvo mannsaldra, að
greiða í skaðabætur 2,5 miljartSa
rikismarka á ári hverju. Að sjálf-
sögðu var ekki hægt að inna af
hendi svo miklar greiðslur, nema
með því að auka framleiðslu og
útflutning, enda hafa hagfræðing-
ar víðsvegar um heim komist að
þeirri niðurstöðu, að ekkert ríki
geti endurgreitt skuldir sínar nema
með auknum vöi'uútflutningi.
í
II.
Erlend lán og skuldagreiðslur.
Þjóðverjar reyndu — þrátt fyr-
ir hið nýafstaðna markhrun (1923)
og hinn tilfinnanlega skort á öll-
um hráefnum — að auka frain-
leiðslu og útflutning svo mikið,
að hægt væri að inna af hendi
hinar árlegu skaðabótagreiðslur.
Með þetta fvrir augum tóku þeir
mörg erlend lán, til þess að geta
endurreist iðnað sinn, endurnýjað
skipaflotann o. s. frv. Þó að hið
þýska ríki hefði orðið að fallast
á kröfurnar um skaðabótagreiðsl-
ur, voru það einstaklingsfyrirtæki
sem urðu að taka lánin, sem þeim
voru boðiu frá mjög mörgum
bönkum, einkum í Bandaríkjunum.
Með þessu móti var Þjóðverjum
að vísu gert kleift að auka fram-
leiðslu og útflutning sinn að mun,
en eigi jukust tekjurnar af hin-
um aukna útflutningi svo mikið,
að nægur gjaldeyrir fengist til
þess, að borga 2,5 miljarða á ári
hverju. Mörg af hinum erlendu
lánum runnu aftur í eríenda
banka, sem „skaðabótagreiðslur“,
án þess að hafa komið viðskifta-
l'fi Þjóðverja að nokkru haldi.
En utanríkisskuldirnar hækkuðu
ár frá ári og námu árið 1930 25
miljörðum ríkismarka. Af þessum
25 miljörðum voru 10,3 miljarðar
i;otaðir í saðabótagreiðslur, svo
að hin raunverulega skuld þýskra
iðpaðar- og víerslunaryrirtækja
nam þá 15 miljörðum ríkismárka.
Þegar heimskreppan skall á ár-
ið 1931, sögðu margir af hinum
erlendu lánardrotnum upp lánum
þeim, er þeir höfðu veitt þýskum
fyrirtækjum. Þetta leiddi af sér
gjaldþrot margra .banka þar í
landi. Um sama leyti minkaðí út-
flutningur á þýskum vörum stór-
Bílstjóraverkf allifl.