Vísir - 13.03.1936, Blaðsíða 2

VISIR
Diskið-Mpðr eg
Hitler lofar að anka ekkí
heraflann i Rfnarbygðom.
Eden fór þess á leit viö
Hitler, aö liann
kallaði á brott herliðið af afvopnaða svæðinu
í Rínarbygðum. Svar Hitlers telur breska
stjórnin hafa örlítið bætt samkomulagshorf-
ur, en það er þó eigi fullnægjandi sem samn-
ingsgrundvöllur. — Belgía, Frakkland, Ítalía
og Bretland lýsa yfir því, að framkoma Þjóð-
verja sé skýlaust brot á Locarno- og Versala-
samningunum. —
, London, 13. mars.
Fundir voru haldnir í London í gær, bæði ráðuneytisfundur
og fundur, sem mættir voru á fulltrúar þeirra ríkja, að undan-
teknu Þýskalandi, sem að Locarnosáttmálanum standa. Á ráðu-
neytisfundinum var ákveðið, að reyna að koma því til leiðar,
að finna samkomulagsgrundvöll, sem Frakkar gæti fallist á, til
lausnar deilunni við Þjóðverja. Sneri Anthony Eden utanríkis-
málaráðherra sér til Hitlers og fór fram á það við hann, að
Þjóðverjar kölluðu heim úr Rínarbygðum setulið það, er þeir
sendu þangað laugardaginn í fyrri viku, jafnhliða því, sem þeir
riftuðu Locarnosanmingnum. Gerði Eden ráð fyrir því, að ör-
Jítill hluti liðsins yrði þó áfram fyrst um sinn á afvopnuðu svæð-
unum, til þess að baka þýsku stjórninni enga erfiðleika heima
fyrir, en það vilja Bretar forðast. Hitler hefir þegar svarað
Anthony Eden. Hann kvaðst vilja lofa því, að auka ekki setu-
lið Þjóðverja á hinum afvopnuðu svæðum í Rínarbygðum og
ekki láta herlið setjast að á neinum stöðvum í nánd við landa-
mæri Belgíu og Frakklands.
Hér var um að ræða tilraun til þess að miðla málum til þess
að hægt yrði að ná samkomulagi friðsamlega og breska stjórn-
in telur, að með þessari málaleitan hafi örlítið áunnist í sam-
komulagsátt, en svar Hitlers sé þannig eigi að síður, að því fari
mjög fjarri, að á það verði fallist af öllum aðilum sem grund-
völl samkomulagsumleitana, en Frakkar og helstu stuðnings-
menn þeirra kref jast, að Þjóðverjar kalli heim setuliðið áður en
gengið sé til samninga við þá. (United Press. - FB.).
Skýiaust brot'
i London, 13. mars.
Að afloknum fundi fulltrúa þeirra rikja, að undanteknu
Þýskalandi, sem undirskrifuðu Locarnosáttmálann, var gefin
út yfirlýsing þess efnis og send Þjóðabandalaginu, að fundur-
inn teldi það skýlaust brot af hálfu Þjóðverja á 43. gr. Versala-
samninganna og Locarnosáttmálans, að fara með setulið inn á
afvopnuðu svæðin í Rinarbygðum. — (United Press. — FB.).
Frakknesk-rússneski
vináttusáttmálinn
fékk fullnaðarsamþykt öldungadeildar þjóðþingsins
frakkneska með yfirgnæfandi meiri hluta atkvæða.
París, 13. mars.
Öldungadeild frakkneska þjóðþingsins hefir sam-
þykt til fullnustu frakknesk-rússneska vináttusáttmál-
ann með miklu meiri atkvæðamun, en búist
hafði verið við, áður en samningsrof Þjóðverja kom til
sögunnar. Greiddu 281 þingdeildarmenn alkvæði með
fullnaðarsamþykt (ratification), en að eins 52 á móti.
(United Press. - FB.).
Gripaoppboðið
í Haínarfirði.
■ Fjósin opnuð með lögreglu-
valdi.
! Hafnarfirði í gær. — FÚ.
í dag fór fram uppboð á
nautgripum hjá þrem kúacig-
endum, jjeim Guðmundi Magn-
ússyni, kaupmanni, Ólafi Run-
ólfssyni, kaupmanni og Þor-
sleini Björnssyni, kaupmanni.
Neituðu þeir allir að opna gripa-
liús sín, þá er uppboðið hófst,
svo uppboðshaldari varð að
opna þau með lögregluvaldi. —
Fór svo uppboðið fram og voru
seldir 6 nautgripir. Var verð
frá 65—285 kr. á nautgrip.
Af því er blaðinu hefir verið
tjáð úr Hafnarfirði var fjöl-
menni mikið viðstatt, er nauð-
ungaruppboðin fóru fram. —
Voru gerð óp að uppboðshald-
aranum og létu sumir í Ijós ó-
ánægju í garð samsölunnar og
Emils Jónssonar, vegna fram-
komu bans. Þegar búið var að
selja eina kúna og greiða átti
andvirði hennar með „gulum
seðlum“, þ. e. ávísunum á bæj-
arstjóð Hafnarfjarðar, neitaði
fulltrúi Stefáns Jóh. Stefáns-
son að taka þser gildar.
12. mars FÚ.
Skriðjökullinn í Reykjarfirði
á Hornströndum hefir enn
færst fram um hér um bil 20
metra í janúarmánuði s. 1.,
samkvæmt athugun Guðmund-
ar Guðjónssonar í Þaraláturs-
firði.
Þingskapa-frumvarp það, er
Jörundur Brynjólfsson , bar
fram á síðasta þingi, en þá dag-
aði uppi, hefir aftur legið fyrir
þessu þingi. Er það komið frá
nefnd og hefir náð samþykt við
2. umr. 1 Nd. með nokkurum
viðaukum og smábreytingum,
Flestar breytingar frv. eru
forms-atriði, breytt um tilvitn-
anir í stjórnarskrána, samkv.
síðustu breytingum, er á henni
voru gerðar, en ekki hafði verið
lagfært í lögunum 1934, sem
þó hefði átt að vera, ef tími og
tækifæri hefði verið að sam-
ræma þau hinni nýju stjórnar-
skrá. Ennfremur eru nokkurar
breytingar á orðalagi frá 2. þm.
Skágfirðinga. Er þar ýmislegt
fært til betra máls og því til
bóta.
Mestum deilum liafa valdið í
þinginu þær breytingar, sem
lúta að því að takmarka mál-
frelsi og auka einræði meiri-
Ialuta valdsins í þinginu.
Um þetta atriði, sem i sjálfu
sér er þó mjög athyglisvert,
skal hér ekki deilt að sinni, þvi
að vitanlega getur meirihluti
Alþingis liver sem hann er, hag-
að löggjöf sinni í einræðisátt
eða þjóðræðis, eftir því se'm
hann er skapi farinn.
En um það mun þó varla
vera deilt, að meiri liluti á Al-
þingi verður að hlíta fyrirmæl-
um stjórnarskrárinnar í laga-
setning sinni og getur eklíi
haggað grundvallarsetningum
hennar með einföldum laga-
fyrirmælum.
Þetta virðist þó gert all-
óþyrmilega með sumum á-
kvæðum þingskapafrumvarps-
ins.
Liggur þetta Ijóst fvrir, ef
borin eru saman ákvæði gild-
andi stjórnarskrár og frum-
varpsins, þar sem þeim lendir
saman.
1 40. gr., 3. málsgr. stjórnar-
skrárinnar segir svo:
„Þegar Alþingi skipar eina
málstofu, þarf meira en helm-
ingur þingmanna úr hvorri
þingdeild að vera á fundi og
eiga þátt í atkvæðagreiðslu, lil
þess, að fullnaðarsamþykt
verði lögð á mál, ræður þá at-
kvæðafjöldi úrslitum um ein-
stök málsatriði.“
En í 16. grein frumvarpsins
segir:
„Þá er Alþingi, sem nú segir,
skipar eina málstofu, þarf, til
þess að gerð verði fullnaðar-
ályktun um mál, meira en
helmingur þingmanna að vera
á fundi og eiga þátt í atkvæða-
greiðslu. Þingmaður, sem er á
fundi, en greiðir ekki atkvæði,
án lögmætra ástæðna, telst
taka þátt í atkvæðagreiðslunni.
Ræður þá afl atkvæða um ein-
stök málsatriði, o. s. frv.“
Ákvæði þessarar greinar
brjóta bág við tilfærð fyrir-
mæli stjórnarskrárinnar í
tveimur mjög mikilvægum at-
riðum.
1. Stjórnarskráin segir, að
meira en lielmingur þing-
manna úr ' hvorri þingdeild
þurfi að vera á fundi í sam-
einuðu þingi, til þess að fulln-
aðarsamþykt verði lögð á mál.
Þingskapaákvæðið segir þurfa
meira en helming þingmanna
á fundi í S. þ. til þess að fulln-
aðarályktun verði gerð um
mál.
Samkv. þessu gelur því ein-
hver meiri hluti þingmanna
háð fund í sameinuðu þingi og
gert fullnaðarályktun um mál.
T. d. gæti S. þ. verið háð af
25 mönnum öllum úr N. d„ ef
forseti eða varaforseti S. þ. ætti
sæti í þeirri deild. Enginn þm.
úr E. d. þyrfti að koma þar
nærri.
2. Þar sem stjórnarskrá
krefst þess berum orðum, að
meiri hluti þm. beggja deilda
skuli vera á fundi og eiga þátt
í atkvæðagreiðslu, til þess að
gild fullnaðarályktun verði
tekin, þá leysir frv. þingmenn
frá þeirri skyldu, með því að
taka fram berum orðum, að
„þingmaður, sem er á fundi,
en ekki greiðir atkvæði, án lög-
mætra ástæðna, telst taka þátt
í atkvæðagreiðslunni.“
Slik liártogun, sem þessi, fer
ekki einungis í bága við orð
og anda stjórnarskrárinnar,
beldur og við grundvallarsetn-
ingar rökfræðinnar: Að eiga
þátt í atkvæðagreiðslu er sama
sem að eiga ekki þátt í at-
kvæðagreiðslu. Að greiða ekki
atkvæði er sama sem að greiða
atkvæði.
Allri lieilbrigðri skynsemi er
liér kastað fyrir borð og það
einmitt þar sem mest á ríður,
að vandlega og skilmerkilega
sé gengið frá, er um sjálfar
grundvallar-reglur löggjafar-
innar er að ræða.
Það er alveg óliagganlegt,
enda sjálfsagt og nauðsynlegt,
að stjórnarskráin vill tryggja
það sem bjargföstustum skorð-
um, að svo sé vandað til fulln-
aðarályktunar í sameinuðu
þingi, að að minsta kosti þurfi
við að vera helmingur þing-
manna úr báðum deildum og
að meira en helmingur þeirra
manna (að minnsta kosti) taki
þátt í atkvæðagreiðslu. Sýnist
þar síst of mikils krafist.
Á sumum þjóðþingum eru
reyndar aðrar og stundum
minni kröfur gerðar til fund-
arsókna þingmanna og þátt-
töku í úrslitum mála, en þá
hafa grundvallarlög þeirra
þjóða ekki strangari skilyrði
um þau efni.
Engin ákvæði eru um það i
frv., livað gera skuli við „at-
kvæði“ þeirra manna, sem eklci
greiða atkvæði. Teljast ]>au
með, eða teljast þau móti mál-
inu? Eða teljast þau alls •ekki?
E. t. v. eiga þeir þingmenn, sem
ekki greiða atkvæði án lög-
mætra ástæðna, að „teljast með
meiri hlutanum“, en ekkert á-
kvæði um það, né lieimild til
þess, er í frv. Þetta er því allt
á liuldu.
Samskonar ákvæði um af-
greiðslu mála er tekið upp i
28. gr. frv. gagnvart N. d.
Torskilið „fyrirbrigði“ kem-
ur fyrir í 24. gr. frv. Þar segir
svo:
..... »Eigi má þó, meðan
nokkur þingmaður kveður sér
hljóðs, takmarka ræðutíma við
nokkra umræðu meira en svo,
að hún standi skemur en 3
klulckustundir alls.“
Þetta undarlega og ankanna-
lega orðalag var með sama
hætti í frumvarpinu á síðasta
þingi, en þá lagfært, með því
að fella niður orðin „meira
en“. Nú eru þessi orð tekin upp
aftur í frumvarpið og engin
athugasemd gerð við þau í
nefnd né við aðra umræðu
málsins. — Mun þykja nauð-
r
Islensk orð
á förum ?
Veðurspár og veðraSieiti.
Hér á landi er ávalt allra
veðra von. Það kemur iðulega
fyrir í sama héraði, að þrenn sé
veðrin á einu dægri eða jafnvel
enn fleiri. — Hagur þjóðarinnar
hefir alla tíð verið mjög við veð-
urfarið bundinn. íslendingar
hafa og verið í besta lagi veður-
glöggir og er það rétt að von-
um. Sjómaðurinn hugði að
veðri daglega og veðurmerkjum
og reyndi að gera sér grein fyr-
ir því, hversu viðra mundi
næsta dægrið eða dægrin. Bónd-
inn gerði slikt hið sama allan
ársins hring. Öll afkoma þjóð-
arinnar var og er við veðurfarið
bundin að meira eða minna
leyti.
Og margir íslendingar urðu
svo veðurglöggir, að spádómum
þeirra skeikaði lítt eða ekki. —
Bóndinn sá fyrir regn og þurk
um sláttinn og fóru spádómar
bans iðulega mjög nærri hinu
rétta, en stundum gengu þeir
eftir, svo að engu munaði.
Hann sá og fyrir hríð og hláku
að vetrinum og veðrabrigði vor
og haust. Hann hafði ekkert við
að styðjast, nema athyglisgáfu
sjálfs sín, auk fornra sögusagna
og munnmæla um það, hversu
veður réðist, ef útlit væri með
þessum hætti eða hinum. Orð-
tök nokkur hafa og lengi gengið
í málinu um veðurfarið eða
það, hvers vænta megi, ef horf-
ur að kveldi eða morgni sé með
einhverjum ákveðnum og sér-
stökum einkennum. Þá var og
mikið mark tekið á liátlum
dýra, t. d. fugla. Sumir liestar
þóttu og vita á sig veður, bæði
ill og góð, og höguðu sér þar
eftir í haganum. Og til eru
margar sagnir um forustusauði,
er fundið Iiafi á sér öll veðra-
brigði, jafnvel í húsum inni.
Lógu þeir jafnan við dyr
framrni, ef gott var í vændum,
en inst í kró, ef illa lagðist í þá
uih veðurfar á næsta degi. Sum-
ir gengu úr liaga í blíðuveðri og
héldu heimleiðis. — Þótti þá
auðsætt, að stórhrið væri í
vændum — og brást varla.
íslendingar hafa löngum orð-
ið að búa að sínu í flestum efn-
um. Og þeir urðu líka að treysta
hyggjuviti sínu, atliyglisgáfu og
reynslu kynslóðanna, er segja
skyldi fyrir um veðrafar. Þetta
blessaðist furðanlega og urðu
margir svo veðurglöggir, að
MBM—iBBiwiw mwmmmmmmmmammmmmmmmmmmmMum
synlegt að þetta orðalag rask-
ist ekki.
Síðan þetta var ritað, liefir
málið verið tekið tvisvar á dag-
skrá Nd. til 3. umr. I gærdag
bar Pétur Ottesen, þm. Borg-
íirðinga, fram breytingartillög-
ur um lagfæring þeirra á-
kvæða, sem að framan er get-
ið. Var þá bent á, að ákvæð-
jn um lögmæta skipun E.d.
væri tekin upp samkvæmtgam-
alli prentvillu í sumum iitgáf-
um „þingskapanna“. En vitan-
lega hefir prentvillan aldrei
verið lögtekin. Þó mættu lag-
færingartillögur þingmannsins
heldur köldum viðtökum. Lauk
svo, að málið var tekið út af
dagskrá.
Veltur nú á því, livort rétt-
ara þykir að lögleiða prent-
villuna eða láta hana lúta fyr-
ir ákvæði stjórnarskrárinnar.
undrun sætti. Sumir treystu
draumum sínum og þótti af
þeim mega ráða sitt hvað um
veðuráttu. Mætti gera um það
langar frásagnir, en þó verður
nú þar frá horfið að sinni.
11.
Síðan er Veðurstofa tók til
starfa hér í Reykjavík, hefir
nokkur breyting á þessu orðið.
Fækkar nú og óðum þeám
mönnum, er gefa gaum hinum
fornu veðurmerkjum. '*
Rosknir menn og ráðsettír
munu að vísu halda arfteknum
hætti og hyggja að veðrateikri-
um, svo sem gert höfðu feður
þeirra og afar mann fram af
manni. En hið yngra liðið varp-
ar áhyggju sinni upp á Veður-
stofuna. —
Og á því er enginn vafi, að
spár Veðurstofunnar hafa orð-
ið að miklu gagni og yfirleitt
gefis t vonum framar. Sennilega
er öllu örðugra að segja fyrir
um veður hér á landi, en víða
annarsstaðar. Islenskt veöur-
far er svo óstöðugt, að mörgu
getur viðrað sama dægrið. Hér
getur verið slydda að morgni,
hláka um miðjan daginn, út-
synnings-garri að kveldi og
grenjandi norðanhríð á mið-
nætti. — Það er örðugt að segja
fyrir um veður — með fullri
vissu —< þar sem ókyrleikinn er
svona mikill.
Það þykir nú vilja brenna við
um veröld alla, að ungt fólk
rækti eða ræki athyglisgáfuna í
minsta lagi. Því þykir lítið varið
í grúsk og gaumgæfni hinnar
eldri lcynslóðar og kjmslóða.
Hið forna er talið úrelt og að
engu hafandi. — Alt er á fleygi-
ferð. Hraðinn situr í fyrirrúmi.
Fólkið liefir engan tíma til þess,
að sökkva sér niður í flóknar
hugsanir. — Það þeytist áfrain
í gæfuleit og peningaleit, en
hvorttveggja er alt af á næsta
leiti, eins og regnboginn. — Og
fátækt lmgarfarsins vex og
gremjan við guð og menn og
alla tilveruna magnast æ því
meir, þess lengur sem hlaupið
er þreytt. .—
íslendingar vilja vera „menn
með mönnum“ og er það rétt
að vonum. Þeir vilja taka þátt í
hinu mikla kapphlaupi, þó að
þeir sé „fátækir, fáir og smáir“.
Allmikill hluti hinnar ungu
kynslóðar horfir nú mjög til
framandi landa og þjóða og
Iiyggur þaðán sáluhjálpar að
vænta. — Þetta fólk vill ekki
reisa framtíðarhöll þjóðarinnar
á grunni fornrar, islenskrar
menningar. Það heldur því
fram, að íslensk menning sé
engin til og hafi raunar aldrei
verið. Þessu drasli, sem kallað
liafi verið íslensk menning eigi
að varpa útbyrðis þegar í stað.
Annars kostar verðum við aft-
ur úr í allri menningu og mikil-
mensku. — Islendingar verði að •
fá alt frá öðrum löndum, ef þeir
eigi að geta lifað „menningar-
lífi“. — Og mönnum skilst
einna helst, að fyrirmyndina a’ð
þessu „menningarlífi“ eigi «ð
sækja til stórborganna víðsveg"
ar um heim, þar sem tötruiri
klæddur og lang-soltinn manri'
grúi situr með blóðugt hatur 1
sál og hefir afhent fáeinum
böðlum vilja sinn og samvisk11-
III.
Sumir eru þeirrar skoðu,iar’
að íslensk tunga sé nú í mik^uin
háska stödd, þrátt fyrir a a