Vísir - 01.04.1936, Blaðsíða 2

VlSIR
Attöku Haupt-
manns irestað,
en að eins um tvo sólarhringa.
Hvað liðnr fisksðlnnni
til Ameríku?
Yerður „Steady“-leiðangurinn ný Póllandsför?
London, 1. apríl.
Aftaka Hauptmanns fór ekki
fram í gærkveldi, eins og búið
var að ákveða. Yfirfangavörð-
London, 1. apríl.
Frá Vínarborg berast þær
fregnir, að Schusnigg hafi kall-
að saman sambandsþingið á
miðvikudag árdegis. Eigi hefir
verið látið neitt uppskátt um
það hvert verkefni þingsins
urinn tók þá ákvörðun, að fresta
aftökunni um tvo sólarhringa,
samkvæmt beiðni yfirkvið-
dómsins. (United Press — FB.).
verður, en óstaðfestar fregnir
herma, að Schusnigg ætli að til-
kynna þinginu mikilvæga breyt-
ingu, sem austurríska stjórnin
hefir samþykt, að því er land-
varnir ríkisins snertir. — (Uni-
ted Press. — FB.).
Menn eru farnir að undrast
um „Steady“, flutningaskip
fiskimálanefndar, sem fór með
freðfiskfarminn til Ameríku og
áður hafði farið til Póllands.
Það er þó eldd svo að skilja,
að menn óttist, að skipinu hafi
hlekst á i hafi, því að fregnir
hafa horist um að það hafi
komist heilu og höldnu til New
York fyrir 10—11 dögum. En
aðrar fregnir Iiafa heldur ekki
borist, eða að minsta kosti ekki
verið birtar, af þeim lciðangri,
og hyggja menn þó, að ekki
mundi vera þagað svo vandlega
um hann, ef alt væri með feldu.
Það voru 200 smálestir af
freðfiski, sem „Steady“ liafði
meðferðis. 50 smálestir höfðu
verið seldar fyrirfram, af sölu-
sambandinu, áður en fiskimála-
það fari með saltfiskssöluna á
þessu ári, eins og síðastliðið ár.
Virðist það þó geta verið baga-
legt, að því sé óráðstafað lengi
úr þessu, hver eigi að liafa þá
sölu á hendi, því að gera má ráð
fyrir, að bráðlega verði farið
að falast eftir kaupum á fiski
af þessa árs framleiðslu. En ef
til vill stafar þetta af þvi, að
fyrirhugað sé, að fá fiskimála-
nefnd einnig saltfiskssöluna í
hendur, að meira eða minna
leyti. Styðst sú getgáta meðal
annars við það, að heyrst liefir,
að Sigurður Jónasson liafi eitt-
hvað verið að fást við það, að
útvega kaupendur að sallfiski í
Ameríku!
Það munu nú margir mæla,
að þá sé ekki ólaglega séð fyrir
Iiagsmunum landsmanna, ef
Mnssolini eflir flngUðifl.
Austurpíska sambandsþing-
ið kemup saman í dag.
Schusnigg er sagður ætla að tilkynna mikil-
væga breytingu, að því er landvarnir ríkisins
snertir.
D-fjörvi
í saltfiski.
Dr. Helgi Tómasson hefir undanfarin 5 ár
unnið að efnarannsóknum á saltfiski, með
aðstoð erlendra vísindamanna og vísinda-
stofnana. Rannsóknirnar hafa leitt í ljós, að
með sérstakri aðferð er hægt að verka salt-
fiskinnþannig,að hann verði mjög auðugur að
D-fjörvi. Af þessum stórmerku rannsóknum
íeiðir væntanlega aukinn markað fyrir ís-
lenskan saltfisk, en frá heilsufræðilegu sjón-
armiði er málið einnig alt hið merkasta.
London, 1. apríl.
Mussolini hefir enn gert ráð-
stafanir til þess að auka flug-
liðið. Hefir hann kvatt allmörg
þúsund manna í herinn í því
skyni. f opinberri tilkynningu
um þetta segir, að þessar ráð-
stafanir hafi verið gerðar til
STRÍÐIS.
London 31. mars. FÚ.
í opinberri tilkynningu frá
Badoglio marslcálki segir, að ít-
alskar hersveitir séu húnar að
fara 200 mílur í suðvestur frá
Assab, og liefi lekið borgina
Sardo, sem er um 150 mílur
norður af járnbrautinni, þann
14. þ. m. Hefir Sardo nú verið
breytt í stöð fyrir hernaðarflug-
vélar. Upprunalega hafði það
verið ætlun ítölsku herstjórn-
arinnar, að ráðast inn í Abessi-
riiu á þessari leið, en sakir mik-
illa örðugleika var hætt við það
um stundarsakir. Eftir að A-
hessiniumenn höfðu beðið hina
miklu ósigra sina á norðurvíg-
stöðvunum, har þessi fyrirætl-
an herstjórnarinnar tekin upp
að nýju, og hefir sóst svona vel.
Þessi framsókn ítala hefir
mjög alvarlegar afleiðingar fyr-
ir herstjórnarfyrirætlanir A-
bessiniumanna á norðurvíg-
stöðvunum, með þvi að nú
verða þeir að vega til beggja
handa. Þessar herdeildir frá As-
sab halda sókninni áfram, og
aðrar ítalskar hersveitir eru nú
að nálgast Gondar.
Breski sendiherrann í Addis
Abeba hefir nú sent skjöl til
London, þar sem hann staðfest-
ir orðróminn um að ítalir noti
eiturgas, en það er brot á sam-
þykt margra ríkja, sem gerð
var 1925. Senor Madariaga for-
maður 13 manna nefndarinnar,
hefir krafist skýrslu ítölsku
stjórnarinnar um þetta mál.
Mkniffi.
Akureyri 31. mars. (FÚ)
Jóhann Frímannsson frá
Ytrivík við Eyjafjörð druknaði
síðastliðinn sunnudag. —
Fréttaritari útvarpsins á Akur-
eyri skýrir svo frá::
Síðastliðinn sunnudag ld. 10
ýttu þrír menn frá Ytrivík á
þess, að flugherinn hafi nógum
æfðum mönnum á að skipa.
Kallaðir hafa verið í flugliðið
yfirforingjar árganganna 1902
og 1906 og undirforingjar og ó-
breyttir hermenn árganganna
1911 og 1912. (United Press—
FB).
Arskógsströnd til þess að vitja
um línu —• alt ungir menn og
vanir sjó: Haukur og Frímann
Jóhann synir Frímanns Þor-
valdssonar útvegsmanns og
Svavar mágur þeirra.
Brim var nokkurt og þegar
lcomið var fáar bátlengdir frá
landi gekk ólag j'fir bátinn og
fylti liann og hvolfdi siðan. Bát-
urinn komst þó fljótlega aftur
á réttan kjöl, en þá höfðu þeir
Ilaukur og Svavar losnað við
bátinn, en Jóhann var í hon-
um. Gekk þá önnur kvilca yfir
Iiátinn og hvarf þá Jóliann og
fórst, en liinum skolaði á land
og þótti það furðu gegna, því
hvorugur var syndur. Jóhann
var 16 ára, en fullvaxinn og
syndur. Telja menn hklegt að
liann hafi rotast.
Atburðurinn sást bæði af sjó
og landi en engri hjálp varð
viðkomið. Lík Jóhanns rak
samdægurs. —
Ötan af landi.
Dánarfregn.
Akureyri í gær (FÚ)
Júlíus Sigurðsson, fyrrum
bankastjóri, andaðist í morgun
að heimili sínu, Hafnarstræti
107 á Akureyri, 76 ára að aldri.
Dánarorsök hans var hjartabil-
un. .Túlíus lætur eftir sig ekkju,
frú Ragnheiði Benediktsdóttur
sýslumanns Sveinssonar.
Úr Hafnarfirði.
Botnvörpuugurinn „Garðar“
kom af veiðum til Hafnarfjarð-
ar í morgun með lítilsháttar bil-
un í fiskimjöls-vélum, en þær
voru settar í skipið í síðustu för
þess til Englands. — Skipið hef -
ir fengið 14 föt af lifur eftir
tveggja daga útivist.
Fisktökuskipið „Varild“ kom
til Hafnarfjarðar í morgun og
hleður þar fisk lil Portugal.
(FÚ).
nefndin skarst í leikinn og tók
ráðin af því. Fullyrt var, að unt
hefði verið að selja meira fyrir-
fram, jafnvel allan farminn, en
það var ekki gert. í þess stað
sendi fiskimálanefnd Sigurð
Jónasson vestur um haf, til að
vinna einhver „afrek“ í sam-
bandi við söluna. En fátt segir
enn af afrekum hans, og eru
menn orðnir langeygir eftir
þeim.
. Ýmsar sögur ganga þó um
þessa fisksölu, og afrek Sigurð-
ar og fiskimálanefndar í sam-
handi við hana. Sakir seinlætis
á afgreiðslu skipsins héðan, er
haldið að skipið liafi komið
nokkurum klukkust. síðar til
New York, en ráðgert hafi verið
og að fyrir þá sök hafi fyrir-
framsölunni verið riftað og
verðið lækkað ó fiskinum,
sem samið hafði verið um. Og
fullyrt er, að megnið af farm-
inum sé óselt enn. Virðast þann-
ig í svipinn nokkurar horfur á
því, að eins muni fara um þenn-
an „Steady“-farm, eins og um
Póllands-farminn, sem tugir
þúsunda töpuðust á. En full-
víst er, að vonir þær, sem menn
gerðu sér um ágóða á þessari
fisksölu, eru algerlega að engu
orðnar.
Það sem hér hefir verið sagt,
er að vísu bygt á lausafregnum,
en því miður eru allar líkur til
þess, að þær fregnir séu réttar.
Og því miður virðast horfur á
þyi, að sá „glæsilegi“ markað-
ur, sem menn þóttust vissir um,
að fást mundi fyrir íslenskan
freðfisk í Ameríku, ætli alveg
að bregðast. —■ Og allar likur
benda til þess, að þar sé klaufa-
legum mistökum um að kenna.
En hvað líður þá saltfisks-
sölnni til Norður-Ameríku? Er
hún líka strönduð?
Á ef til vill einnig að fá fiski-
málanefnd saltfiskssöluna í
hendur?
Þegar Kristján Einarsson
framkvæmdastjóri, kom lieim
úr Ameríkuför sinni, skýrði
hann frá því, að hann liefði
komist í viðskiftasamband við
saltfisksinnflytjendur í Norður-
Ameriku, og skildist mönnum,
að úlflutningur á saltfiski þang-
að mundi liefjast mjög bráð-
lega. En það er ekki kunnugt,
að úr því hafi orðið. Það er
jafnvel staðhæft, að slitnað hafi
alveg upp úr þeim ráðgerðu við-
skiftum, eftir að Sigurður Jón-
asson kom þangað vestur í er-
indum fiskimálanefndar. Iíunn-
ugt er, að Sölusamband ís-
lenskra fiskframleiðenda hefir
ekki enn tekist að fá samþykki
atvinnumálaráðherra á þvi, að
fiskimálanefnd verði einnig fal-
ið það lilutverk. Og minna furða I
menn sig þá á því, þó að eitt- 1
hvað kynni að seinka fram-
kvæmdum á saltfiskssölunni til
Ameríku, ef fiskimálanefnd er
komin þar „í spilið“ líka!
Frá Aiþmgf
í gær.
Sameinað þing.
1. Till. til þál. urn landhelgis-
gæslu á Faxaflóa. Flm. P. Otte-
esn og Ólafur Thors.
Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina:
a. Að láta nú þegar smiða
nægilega stórari, traustan og
gangliraðan, vopnaðan vélhát til
þess að annast landhelgis- og
veiðarfæragæslu á Faxaflóa. v
b. Að leigja lil gæshmnar,
meðan á smíðinni stendur, þar
til hæfan vélbát, er húinn sé
nauðsynlegum tækjum.“
P. Ottesen hafði framsögu og
skýrði nauðsyn strandgæslunn-
ar.
Forsætisráðherra sagðist ekki
vera á móti því að lillagan væri
samþ., en jafnframt gat h.ann
þess, að þegar væri hafinn und-
irbúningur þessa máls, mcð því
að búið væri að bjcða út og gera
teikningu að strandga slubát. —
Viðvíkjandi 2. lið ])á liefði bálur
verið við gæslu á Faxaflóa í vet-
ur, og að liann myndi verða það
út vertíðina.
P. Otteseu þakkaði ráðherra
góðar undirtektir, en gat þess
að ekkert hefði um það heyrst
að undirbúningur væri hafinn
þegar till. var borin fram. —
Viðvíkjandi strandgæslubátnum
taldi hann að vart myndi bát-
urinn hafa komið að tilætluðum
notum.
Jón Auðun taldi engu minni
þörf á að fá sem allra fyrst góða
gæslu fyrir Vestfjörðum. — Á
síðastliðnu hausti hafi gæslan
þar verið ákaflega ófullnægj-
andi. Togararnir á veiðum inn
um ísafjarðardjúp alt inn und-
ir ísafjarðarkaupstað.
Brtt. frá Thor Thors um að
aftan við a-lið till. komi: „og
við Snæfellsnes“ var sam-
þykt og sömuleiðis aðaltillag-
an og vísað lil síðari umr. og
fjárveitinganefndar.
2. Till. til þál. um fram-
kvæmd landhelgisgæslu og
S. 1. mánudagskvöld var
fundur haldinn í Vísindafélag-
inu. Þar flutti dr. Helgi Tómas-
son erindi um efnarannsóknir
á sallfiski, en að þeim hefir
liann unnið undanfarin 5 ár,
með aðstoð ágætustu erlendra
vísindamanna og slofnana, m.
a. Statens Vitamin Laborator-
ium i Kaupmannahöfn.
Saltfiskur og taugasjúk-
dómar.
Rannsóknir dr. Helga Tómas-
sonar á því, hvaða fæðutegundir
væri hentugastar, þegar um
taugasjúklinga væri að ræða,
leiddu til þess, að hann komst
að þeirri niðurstöðu, að þau
efni, sem taugasjúlclinga vant-
aði, væri sennilega að finna í
saltfiski.
björgunarstarfsemi. Frá sjávar-
útvegsn. Nd.
Till. þessi er fram borin sam-
kvæmt ósk atvinnumálaráðh.
Finnur Jónsson hafði fram-
sögu, aðrir tóku ekki til máls.
Samþ. var að vísa till. til síð-
ari umr. og fjárveitinganefnd-
ar.
i
Efri deild.
1. Frv. til 1. um breyt. á I. um
sölu á prestmötu. Frv. var sam-
þykt og afgreitt sem lög frá Al-
þingi.
2. Frv. til 1. um breyt. á 1. um
þingsköp Alþingis. 2. umr.
Umræða var hafin um málið
en ekki Iokið. —- Málið var tekið
út af dagskrá og sömuleiðis 3.
mál, um landsmiðju.
Neðri deild.
A dagskrá voru 9 mál, en að
eins 4 komu lil umr.
1. Frv. til 1. um viðauka við 1.
um forgangsrétt kandidata frá
Háskóla Islands til embætta. 3.
umr.
Frv. var samþ. með 21 alkv.
og afgr. til Ed.
2. Frv. til I. um breyt. á 1. um
gjaldeyrisverslun. 2. umr.
Umr. voru að eins byrjaðar
um málið, en þeim var frestað
eftir óslc flm.
3. Frv. til 1. um fræðslu barna.
2. umr. Frá meiri hl. fjárhagsn.
Frv. marðist í gegn lil 3. umr.
4. Frv. til 1. um innflutning,
sölu eg meðferð á skotvopnum,
skotfærum, allskonar sprengj-
um og hlutum og efni í þau. —
Frh. 3. umr.
Umr. voru að eins byrjaðar
um málið, þegar umr. var frest-
að og það tekið út af dagsltrá
ásamt þeim sem eflir voru.
Til máls höfðu tekið P. Otte-
sen, Jóli. Jós. og .Takob Möller,
sem benti á ýmsa galla á frv.
og livernig umr. væri hagað
bæði um þetta mál og önnur, að
aðal umr. færu fram við 3.
umr.
Efnagreining saltfisks. —
D-f jörvi.
Við efnagreiningu á saltfiski
komst dr. Ilelgi að þeirri niður-
stöðu, að í 10—15% af venju-
'legum saltfiski virtist vera
nokkuð D-fjörvi, en liinsvegar
lítið i mestum liluta fisksius..
Ný verkunaraðferð. Aukið
D-fjörefnismagn.
Með frekari rannsökuum
komst dr. H. T. að þvi, að með
sérstakri verkunaraðferð má
gera það trygt, að alt að 90% af
þeirn fiski, sem þannig er verk-
aður innihaldi D-fjörvi eða %,—
% af því í hverju grammi móts
við það, sein er í meðalalýsi.
Sjö smál. af fiski liafa fengið
þá verkunaraðferð, sem hér er
um að ræða. Fiskurinn, þannig
verkaður, hefir verið geymdur
i 9 mánuði, og geymst fyllilega
eins og annar saltfiskur. Rann-
sóknir Statens Vitamin labora-
torium á saltfiski þannig verk-
uðum höfðu leitt í ljós, að hann
innihélt 13.4 (international) D-
f jörviseiningar í hverju grammi
(þorskalýsi á að innilialda 50 D-
f jörviseinmgar í grammi) -
Kostnaðurinn við liina nýju
\erkunaraðferð á fiskinum er
lítill, sennilcga aðeins 2—3 aur-
ar á kg. þegar mikið er fram-
lcitt,
Þörfin á D-fjörví.
Rannsóknir þessar eru hinar
merkustu, eins og augljóst er,
þegar það er atliugað, að skort-
ur er á D-fjörvi ífæðutegundum
manna. Rannsóknir hafa leitt i
Ijós, að beinkröm er útbreiddari
en læknar áður liugðu. Bein-
krörn er algeng í ýmsum lönd-
um. Á síðari árum liafa lækn-
ar fundið ýms sjúkdómsein-
kenni á fullorðnu fólld, sem
þeir telja beinkröm á lágu stigi,
orsakaða af skorti á D-fjörvi.
Beinkröm virðist algeng bæði
þar sem liiti er lítill og þar sem
sólarhiti er mikill. Verst er
ástand í þessum efnum í Persíu,
Indlandi og Kina. Þar er bein-
kröm algengt dauðamein full-
orðins fólks. Mikill fjökli barna
i Ástralíu eru talin hafa bein-
kröm.
Ekki að eins merkilegt mál
frá heilsufræðilegu sjónar-
miði — heldur og við-
skiftalegu.
Af þessu, sem hér hefir verið
drepið á úr hinu slórfróðlega
erindi læknisins, má ljóst vera,
að um hið merkasta mál er að
ræða, hæði frá lieilsufræðilegu
og viðskiftalegu sjónariniði.
Saltfiskur er ein besta og lyst-
ugasta fæðá, sem kunnugt er,
og í Suðurlöndum er hann til-
reiddur á langtum fleiri vegu
en hér tíðkast. Nú virðist með
rannsóknum þessum vera lagð-
ur grundvöllur að þvi, að sall-
fiskneytslan verði almenn i öll-
um þeim löndum, þar sem mik-
ill skortur er D-fjörvis í fæðu-