Vísir - 17.04.1936, Blaðsíða 2

VlSIR
Allsherjarverkfall
á Spáni
til þess að mótmæla framkomu yfirvaldanna
í gær, er götubardagar urðu í Madrid. Biðu þar
3 menn bana, en 17 særðust. Azana lætur
Salvador innanríkismálaráðherra fara frá, en
við er tekinn Quiroga atvinnumálaráðherra.
Hefir hann fyrirskipað handtöku fjölda
margra foringja í her og lögreglu og verða
þeir ásakaðir um að hafa starfað á laun með
fascistum.-
Madrid, 17. apríl.
1 gær varð atburður í Madrid, sem virðist ætla að draga al-
varlegan dilk á eftir sér. Þegar útför lögreglumanns nokkurs
fór fram í gær í Madrid var skotið á líkfylgdina og leiddi það
til alvarlegra óeirða og götubardaga. Var beitt skotvopnum og
biðu 3 menn bana, en 17 særðust. í mótmælaskyni gegn fram-
komu jíirvaldanna í sambandi við þessar óeirðir hefir lands-
samband \erkalýðsfélaganna lýst yfir allsherjarverkfalli í Mad-
rid og hefst það í dag, . Ilversu alnienn þátttaka verður í því
verður þó eigi um sagt, þegar þetta ér símað, og verkamanna-
og starfsmannafélög utan sambandsins hafa neitað að taka
þátt í því. Innanríkisástandið á Spáni hefir verið slæmt að ýmsu
leyti og mikil ólga í landinu, uppþot, kirkjubrennur o. s. frv.,
alt frá því vinstri flokkarnir unnu hinn mikla sigur í kosning-
unum síðustu og Azanastjórnin komst að völdum, en hún telur,
etns og Azana nú hefir lýst yfir, það vera sitt mesta hlutverk, að
koma á friði innanlands. En erfiðleikar þeir, sem hér hafa nú
komið fram, hafa leitt stjórnina í allmikinn vanda, og hefir
orðið breyting á skipun stjómarinnar, sem er talin standa í sam-
bandi við innanlandsástandið, enda þótt lausnarbeiðni sú, sem
um er að ræða, sé talin stafa af heilsubresti hlutaðeigandi ráð-
herra, en það er Salvador innanríkisráðherra. Hefir Quiroga at-
vinnumálaráðherra • tekið að sér að gegna innanríkismálaráð-
herraembættinu til bráðabirgða.
' KIRKJUBRENNUR Á SPÁNI
Báðar myndirnar voru teknar á Spáni eftir kosningarnar s
uslu. Á neðri myndinni sjást kirkjurústir og stendur þar li
eftir, nema altarið.
Fridarumleitanir
byrjaðar i Genf.
Bljúg* ip íoringi
13 manna nefndin
kom saman á fund í Genf í gær.
Ekkert samkomulag náðist á
fundinum. Forseti nefndarinn-
ar, Madariaga, gaf fundinum
skýrslu. — Fulltrúi Abessiniu
hafnaði vopnahlésskilmálum It-
ala, með því að þeir séu í ósam-
iæmi við lög Þjóðabandalags-
ins. Menn vonast til að geta
fengið Itali til að breyta skil-
málum sínum í þá átt, að hægt
sé að ræða þá innan vébanda
Þjóðabandalagsins. I dag mun
verða úr því skorið, hvort sátta-
tilraunir þessar muni takast eða
ekki. (FÚ).
Það var auðvitað, að svo
mundi fara, sem nú er fram
komið, að megn óánægja kæmi
upp í alþýðuflokknum út af
svikum og prettum hinna svo-
nefndu foringja þar. Burgeis-
arnir i herbúðunum þeim hafa
verið duglegir að krækja sér í
embætti.og allskonar bita handa
sjálfum sér og hreiðra um sig
sem best, en þeir hafa reynst
öllu linari í því, að minka a.t-
vinnuleysið, sem þeir þóttust
ætla að afnema í snatri, undir
eins og þeir fengi mann í stjórn
landsins.
Eh svona er það að lofá miklu
og svíkja öll loforðin. Þá kem-
ur upp ku»r í liðinu. Fólkið ætl-
ast nefnilega til þess, að reynt
sé að standa við gefin loforð.
Óbreyttir verkamenn reyna að
standa við orð sín og þeir ætlast
til þess sama af öðrum, Þeim er
illa við blekkingar og svik.
Socialista-broddamir hafa í
raun réttri stjórnað landinu nú
i meira en hálft annað ár. Þeir
liafa ekki sýnt lit á því, auk
heldur meira, að efna eitt mik-
ilvægasta kosningaloforðið —
það loforðið, að afnema alt at-
vinnuleysi. Þeir hafa ekki sýnt
hinn allra minsta vilja i þeim
efnum, auk heldur meira. Enga
tilraun gert. Og nú er fólkið
orðið óánægt, sem von er. t
Fátækir og atvinnulausir
heimilisfeður liér í bænum
verða þess ekki varir, að hagur
þeirra batni Iiið allra minsta við
það, að Jóni Baldvinssyni lekst
að koma launum sínum, að
meðtöldum bitlingum, upp í
24000 krónur á ári eða meira.
Héðinn hefir komið ár sinni
þannig fyrir borð, að árstekjur
hans eru a. m. k. 32000 kr.,
, . - , f i ■ a . ;
en sennilega miklu hærri, ef lil
vill helmingi ftærri. Nei. Fátætku,
barnaménnirnir verða ekki var-
ir við neinn bata á sínum kjör-
um, j)ó að „broddarnirtf viti
ekki aura sinna tal. —^ Og þeini;
finst einhvernveginn undarlegt
af „foringjununi“ að vera alt af
að lofa og lofa og reyna svo
ekki tií þess, að standa við neitt.1 -
Það er nú bersýnilegt, að óá-
nægja „Dagsbrúnar“-manna
muni vera orðin nokkuð mikil.
„Broddaniir“ eru húhir að
konia við þolinmæði liinna ó-
breyttu'liðsinanna. Sumir hafa
því tekið þann kostinn, að ráð-
ast undir árahurð kommúiiista.
Það er náttúrlega ekki efnilegt.
En ráðgerð „samfylking“ er
ljósast vitni um það, að Dags-
brúnarmenn einhverjir — og
líklega nokkuð margir - treysta
koinmúnistum þó öllu skár en
socialistaforingjunum. Þeir
treysta Einari Olgeirssyni betur
en Héðni, Brynjólfi Bjarnasyni
betur en Jóni Baldvinssyni,
Hauki Björnssyni betur en
Stefáni Jóhanni o. s. frv.
Ritari „Dagshrúnar“ er einn
í hópi þessara manna og ýmsir
Osló, 16. apríl.
Orusturnar á suðurvígstöðvun-
um í Abessiníu. Samkomulags-
horfur um friðarumleitanir
litlar í Genf.
Frá vígstöðvunum í Abessin-
íu berast þær fregnir, að miklar
orustur standi yfir á suðurvíg-
stöðvunum. Hersveitir Graziani
hafa byrjað sókn og er barist
heiftarlega á Ogadenvígstöðv-
unum. Itölsk blöð gera ráð fyr-
ir því, að Addis Abeha verði
komin í hendur ítala þ. 21. apríl.
Horfurnar fyrir því, að sam-
komulag náist um friðarumleit-
anir í Genf, eru taldar mjög
litlar. j
(NRP. — FB.).
aðrir, sem allmjög hafa látið á
sér bera í „Dagsbrún“ síðustu
árin.
Það leynir sér ekki, að krata-
broddarnir muni nú all-hrædd-
ir. Jón Baldvinsson, forseti Al-
þýðusambandsins, fer á stúfana
í Alþbl. í fyrradag og er heldur
en ekki mæðulegur í tóninum.
Hann er auðsjáanlega fjarska
hræddur og getur eiginlega í
hvorugan fóinn stigið. Hann er
ógnarlega bljúgur og góður og
biður fólkið, eins og guð sér til
hjálpar, að muna sig um tvent.
Annað er um einhverjar
„markalínur", sem Jón telur sig
þekkja, og hitt um eitthvað, sem
lionum finst auðsjáanlega, að
hann muni hafa afrekað. Þarna
er enginn hávaði á ferð eða
stærilæti. Nei, það er nú eitt-
hvað annað. Jón er eins og
mædd móðir yfir krakkahóp,
sem hún raeður ekkert vjð, —.
Frá Alþingl
í gær.
Sameinað þing.
Á dagskrá var aðeins eitt máL
Frv. til fjárlaga fyrir árið 1937i
Éins og áður hefir verið get-
ið, lagði f járveitingarnefnd
fram með nefndaráliti sínu,
hreytingartillögur um hækkun
að frádreginni lækkun, 193 þús.
en á frumvarpinu frá stjórnar-
innar hendi var raunverulegur
tekjulialli 200 þús. kr. Þar við
hætast breytingartillögur, sem
ýmsir þingmenn flytja, er nema
hækkun um hér um bil 180
þús. kx. Eins og fjárlögin með
hreytingartillögum liggja nu
fyrir ér tekju hailinn um 573
þú-s krónur^ ' ; •’ (i;
Framsögumaður fyrri hlut-
ans var Jóftas (Guðmundsson.
Rákli hann 43 fýrstu breyting-
artíllögur fjárveitinganefndar,
eðar aftur að 14. gr. en þá tók
Bjarni Bjarnason við og rakti
. siðari hlutann lið fyrir lið, og
gat þess nieðal annars, að sök-
um þess að síðasta þing hafi
gert svo miklar spamaðar-til-
lögur, þá væri ekki hægt að
gera inikið að þvi nú.
Þessir þingmenn fluttu hreyt-
ingartillögur: Guðrún Lárus-
dóttir, Thor Tliors,'Þorsteinn
Briem, Hannes Jónsson, Gísli
Sveinsson, Jón A. Jónsson, Jó-
hanrt Jósefsson, Guðbr. Isberg,
Jón Pálmason.
Helstu nýir liðir eru:
Til stofnunar drykkjumanna-
hælis 20000 kr„ til Suður-Dala-
vegar 8000 kr., til Laxárdals-
vegar 3500 kr., til Vesturhóps-
vegar 3000 kr., til Súðavíkur-
bryggju 5000 kr., til hókasafns
Vestmannaeyjakaupstaðar 1000
kr., til Ræktunarsjóðs 3. fram-
lag 50000 kr., til eflingar mat-
jurtarækt í Vestmannaeyjum
2500 kr., til Skógræktarfélags
Eyfirðinga 3000 kr., til Raf-
veitu Austur-Húnavatnssýslu
3000 kr., til barnaverndar 20000
kr., til Elliheimilisins Grundar
8000 kr.
Umræðunni var lokið, en at-
kvæðagreiðslu frestað.
Osló, 16. april.
Takmörkun hvalveiða.
Samkvæmt því, sem Madsen
verslunarráðherra skýrir frá í
blöðunum, verður haldinn fund-
ur í maímánuði næstkomandi,
til þcss að ræða um takmörkun
hvalveiða á næstu vertíð. Erlend
hvalveiðifélög senda fulltrúa á
fundinn.
Frð bælarstifirnarlunðl
í gær.
Á dagskrá voru fimm mál,
fundargerðir byggingamefndar,
skólanefndar, framfærslunefnd-
ar og tvær bæjarráðsfundar-
gerðir.
I byggingarnefnd höfðu verið
veitt byggingarleyfi fyrir fjór-
um nýjuin húsum, þrern íbúð-
arhúsum og einu verksmiðju-
húsi, og auk þelss leyfi fyrir
nokkrum breytingum og end-
urbótum á eldri húsum.
Vegamálastjóri hafði sent
hæjarráði tilmæli um að lagt
yrði fram fé úr bæjarsjóði eða
frá Sogsvirkjuninni til fram-
haldsvegagerðar upp með Þing-
vallavatni að austanverðu,'
þannig að fullkominn akvegur
verði lagður frá Sogsfossunum
til Þingvalla. Sá vegur er nú
fullgerður upp að Þingvalla-
vatni, en undirbygging vegarins
er komin nokkru lengra, eða
upp að Miðfelli. Kostnað við þá
vegalagningu frá Grímsnes-
braut hefir Sogsvirkjunin greitt
að hálfu móti ríkissjóði. Er á-
ætlað, að kostnaður við að full-
gera veg frá Miðfelli norðan
við Arnarfell á núverandi veg
hjá Vellankötlu austan Þing-
valla muni vera 150 þúsund kr.
Hafði bæjarráð gert tillögu til
bæjarstjórnar um að gefið væri
fyrirheit um framlag úr bæjar-
sjóði til þessarar vegalagning-
ar, fjórðung af áætluðum
kostngði, og verði framlagið
endurgreitt af Sogsvirkjun síð-
ar, þegar fé verður fyrir hendi.
Var þessi tillaga samþykt á-
greiningslaust í bæjarstjórn-
inni.
I júlímánuði 1934 fór fram
yfirmat á Nauthólsvíkurlandi
við Skerjafjörð vegna væntan-
legs eignarnáms á landinu bæj-
arsjóði til handa. Var landið
metið á kr. 79270.00, éri bæjar-.
sjóður hefir enn ekki fengið af-
sal fvrir landinu né greitt and-
virðið, og er matsverðið þvi
komið upp í kr. 88239.75, með
vöxtum og matskostnaði. Bæj-
arráð liafði málið til meðferð-
ar á fundi 14. þ. m. og sainþykti
tillögu til bæjarstjórnar um að
bæjarsjóður greiði gegn afsali
fyrir landinu kr. 77734.75, enda
felli eigendur þess niður kröfu
uin vexti af matsupphæðinni,
en fái þar á móti eftirgefin út-
svör og fasteignagjöld af land-
inu, sem nema nokkuð lægri
upphæð. Tillaga þessi var
sámþykt í bæjarsjórn.
Umræður urðu nokkrar út af
tillögum frá Einari Olgeirssyni,
hæjarfulltrúa kommúnista, um
ráðstafanir vegna kreppunnar.
Var þeim vísað til bæjarráðs.
.Tillaga frá jafnaðarmönnum
um að skora á alþingi að sam-
þykkja frumvarp það um ríkis-
og bæjarútgerð togara, sem fyr-
ir því liggur, var feld með 8:7
atkv.
Fundi var slitið um kl. 8.
íslenskir stúdentar fá leyfi til
þess að taka próf við sænska
háskóla.
Kaupmannahöfn, 16. mars. FÚ.
Einkaskeyti.
Sænska stjórnin hefir veitt ís-
lenskum stúdentum leyfi til að
taka próf við háskólana í Upp-
sölum og Lundi, ennfremur við
sænska tannlæknaskóla og
marga aðra æðri skóla. Það er
þó tekið fram, að þar sem tala
þeirra sem prófa skal er tak-
mörkuð, skuli sænskir stúdent-
ar gariga fyrir islenskum. Enn-
fremur, að próf sem ísl. stú-
dentar liafa tekið í Svíþjóð gefi
ekki rétt til embætta í þjónustu
ríkisins, nema með sérstöku
leyfi stjórnarinnar.
Ú t farapsidiP
og bálfarii*.
í blöðunum hefir því veríð
hreyft fyrirfarandi, hvort Bál-
farafélagið, þegar til kemur,
muni beita sér fyrir einfaldari
og ódýrari útfararsiðura en hér
tiðkast. Félagið mun að sjálf-
sögðu láta greftrunarsiði bæjar-
ins afskiftalausa, en vinna á
móti kostnaðarsömum liégóma
á bálstofunni.
Eftir að stjórn Rálfarafé-
lagsins tókst, um siðustu ára-
mót, að tryggja sér hjá bæjar-
ráðinu ókeypis lóð á Sunnu-
hvolstúni, hefir húsameistara
verið falið að teikna og gera á-
ætlanir um bálstofuna. Ráðgert
er að hafa þar húspláss fyrir
líkgeymslu, til þess að flytja
megi beint þangað lík þeirra,
sem andast í sjúkrahúsum, ög
til þess að ekki þurfi að láta
standa uppi í lieimahúsum, þá
sem þar deyja. — Húskveðjur
falla væntarilega niður í frafn-
tíðinni, enda eru þær ekki sam-
rýmanlegar nútímafyrirkomU-
lagi á heimilum í Reykjavik.
Vafalaust aðstoða pirestamir
jafnt við bálfarir sem jarðar-
farir, hér eins og erlendis. En
þeirri athöfn, í kapeHu Bálstof-
unnar, þyrfti að koma í heppi-
Iegra horf, en gerist í kirkjutti.
Líkræðuformið þyxfti að breyfc*
ast fré því sem ná er.
Áð lokinni einfaldri kveðju-f
athöfn á Bálstofunni hverftiir
kistan sjónum líkfylgdnrmná^
Alt gerist inni í hlýju húsi, en
ekkert úti, og mega menn ekki
meta of litils þessa miklu yfir-
burði bálfaranna í olckar ó-
blíða landi, enda eru oft aldrað-
ir-og hrumir vandamenn, sefti
vilja fylgja.
FÍestum kunnugurii virðíst'
ekki siður hátíðlegur blær yfir
athöfn á bálstofu, sem við jarð-
arför, og er voriandi að svö mcgi
Hka takast hér, þegar þar að
kemur.
Likkistan verður vitanlega
svo einföld og ódýr, sem fram-
ast er auðið: Því hvaða vit er i
að leggja kostnað í kislu, serii
tilællunin er að eyða í lieitu
lofti á rúmri klukkustund?
Ilér er þá í stuttu máli
lýst áformuni um útför í bál-
slofunni. Þau miða i þá átt að
gera vandamönnum hægra fyr-
ir um likgeymslu, og útförina
ódýra en þó liátiðlega. Ög svo
má ekki gleyma þvi, að öll at-
höfnin fer fram innan fjögra
veggja.
(Tilk. frá form. Bálfarafél.
ísl. — FR.).
Osló, 16. ápríl.
Áhrif refsiaðgerðanna.
Þjóðabandalagsskýrslurnar,
sem birtar voru í gær um árang-
ur refsiaðgerðanna gegn ítöl-
um, leiða í Ijós, að verslun ítala
við aðrar þjóðir hefir minkað
stórkostlega. Að því er viðskifti
Norðmanna og ítala snertir, er
þess getið, að Norðmenn hafi
flutt inn frá Ítalíu í janúar og
febrúar í ár fyrir 82.000 kr., en
fyrir 2.390.000 kr. á sama tíma
í fyrra. Útflutningur Norð-
manna til Ítalíu í janúar og
febrúar nam 863.000 kr„ én
1.724.000 kr. sömu mánuði í
fyrra.
(NRP. — FB.).
Osló, 16. apríl.
Smásíldarsölumiðstöð í Noregi.
Verslunarráðuneytið hefir
skipað nefnd, sem á að taka til
athugunar, livort stofna skuli
sölumiðstöð til þess að auka
sölu smásíldar.