Vísir - 19.05.1936, Page 3

Karta
Áttrædur
er í dag Páll Erlingsson sund-
kennari. Hann mun liafa kent
fleiri Islendingum sund en
nokkur maður annar, því að
liann lcendi sund um 30 ár, í
sundlaugunum við Reykjavík.
Þessi þjóðkunni og mæti mað-
ur liefir ávalt átt miklum vin-
sældum að fagna, meðal hinna
rr.örgu nemenda sinna og ann-
gra, sem honum hafa kynst,
sakir mannkosta og ljúfmensku.
þar undi hann alla sína búskap-
ardaga eflir jjetta, nærri 40 ár.
Meðan Jónas dvaldi á Lax-
fossi misti hann konu sína, en
1896 kvæntist hann í annað
sinn Kristínu Ólafíu Ólafsdóttur
frá Sumarliðahæ í Holtum,
systur Jóns alþm., Boga menta-
skólakennara Gunnars konsúls í
Vestmannaeyjum og þeirra
systkina.
Af fyrra hjónabandi eru 3
börn á lífi, Ragnhildur kona
Jóns Björnssonar frá Svarfhóli,
kaupm. í Borgarnesi, Tómas
bóndi i Sólheimatungu, og Guð-
ríður skrifstofustúlka í Reykja-
vík.
Með síðari konu sinni álti
Jónas 2 syni, Gústav, lögreglu-
stjóra í Reykjavík, og Karl
láekni.
Sólheimatunga tók brátt
miklum stakkaskiftum eftir að
Jónas kom þangað. Hann reisti
öll hús að nýju, svo af þótti bera
á þeim tímum, og bætti og
prýddi jörðina á marga lund,
m. a. með þvi að stækka túhið
og slétta það alt. Fátækur var
liann, er hann kom þangað, en
fyrir ráðdeild, hagsýni og dugn-
að, varð han'n brátt með efnuð-
ustu bændum í Borgarfirði, og
var tilkostnaður hans þó stund-
um mikill, a. m. k. meðan hann
kostaði 2 syni sína í skóla um
mörg ár.
Jónas var höfðinglegur i sjón,
og það svo, að hann vakti eftir-
tekt hvar sem liann fór. Hann
var í hærra meðallagi og svar-
aði sér vel, gleðimaður, gest-
risinn og gestagóður með af-
brigðum, prýðilega vel greind-
ur, fróður og sagði vel frá. Hann
naut trausts og virðingar allra
sem honum kyntust, fjær og
nær. Hann var sannkallaður
gæfumaður í lífinu. Heilsu-
hraustur, vel efnum búinn, átti
ágætar konur, og góð og efni-
leg börn, virtur og elskaður af
öllum til hinstu stundar.
Farðu vel gamli, tryggi vin-
ur. Eg þakka þér fyrir þau
kynni, sem eg hafði af þér. Guð
og góðar verur leiðbeini þér nú
til fullkomnunar á lifsins lönd-
um.
A. J. J.
Gömul vísa.
„Páll son Jóns Þorlákssonar,
er kallaður var síðan Vídalín,
var eigi frumvaxta; liann var
snemmindis efnilegur til nárns
og vitsmuna, en þroskaðist litt“.
— Hann kvað þetta er prestur
einn var viðstaddur:
„Átján er eg vetra,
ýtist vöxtur lítið;
lof sé guði ljúfum,
sem lífinu mínu lilifir;
ei fékk oddaknýir
afl né deigulskafla.
Prestur jók við:
Vitið er verði betfa
valla hafa það allir.“
Útvarpið árdegis á morgun.
7,45 Morgunleikfimi. 8,00 Is-
lenskukensla. 8,25 Þýskukensla.
10,00 Veðurfregnir. 12,00 Há-
degisútvarp. 15,00 Veðurfr.
V í SIR
i •wmwgncaa;
HMX
IM

Dðmfitðskor fyrir Hrítasuflnum
Komið á meðan mestu er úr að velja.
Leöurvöpudeildin
H3jó5fæi*a]iiisi5«

kjólar fyrir hvítasunnuna:
Bamille Flammarion.
Emannel Swedenborp
og elnn til
I.
Bók Flanunarions, La Plura-
lité des Mondes liabités, er mik-
ið afreksverk og einkum þegar
þess er gætt hversu ungur höf-
undurinn var — aðeins tvítugur
—- þegar bókin kom út fyrst.
Flammarion hefir þar af mikilli
snild fært rök að þvi, að lífið i
alheimi geti ekki verið ein-
skorðað við þessa jarðstjörnu
sem vort mannkyn byggir. Er
höfundurinn furðulega fróður
um það sem að þessu máli lýtur
í ritum fyrri manna, og vitan-
lega vel kunnugur riti Sweden-
borgs um jarðirnar í alheimi
(enska þýðirig þess rits lieitir:
On the Earths of the Uni-
versc). En Flammarion verður
það á, að meta of litils þetta
stórmerka rit liins ágæta Svía.
Swedenhorg lýsir í riti sinu
mannkynjum á ýmsum jarð-
stjörnum í alheimi, eftir því
sem fyrir liann liafði borið, en
Flammarion gerir lítið úr þess-
um sýnum og telur að þær liafi
einungis átt upptök sin í hinu
mikla ímyndunai-afli speldngs-
ins, en ekki stuðst við neinn
veruleika. Þar skjátlast þó hin-
um franska snillingi mjög illa,
þvi að til eru óteljandi athugari-
ir sem sýna, að ménn geta séð
það sem er og gerist í fjarlægð,
bæði vakandi og í draumi. Önn-
ur slæm meinloka hjá Flamm-
arion er sú, að hann telur það
rangt að lialda — einsog Swe-
denborg gerði — að til sé í al-
lieimi jarðir og mannkyn, er
líkist mjög þessu sem vér
þekkjum. Eg hygg að það iriegi
einmitt sýna fram á lögmál,
sem gerir það að verkum, að
vér getum fullyrt að í alheimi
inuni vera til mesti fjöldi af
jarðstjörnum sem gagnlíkar
eru vorri jörð um flest eða alt.
II.
Flammarion gerði sér með
þessum misskilningi sínum, sem
vikið var á, ómögulegt að upp-
götva lífið á stjörnunum, en
varð að láta sér nægja tilgátur.
Og margt er i þessari bók lians,
sem bendir í rétta átt, einsog t.
d. þegar liann telur, að framtið
mannkyns vors — eftir dauð-
ann hér á jörð — muni vera á
stjörnunum. Er einkum í kafl-
anuiri L’Humanité Collective
(almannkynið, mannkynið i al-
heirrii sem lieild), ýmislegt svo
fagurt og ágætt, að óliætt mun
vera að telja það ineð ]iví sem
allrafegurst hefir ritað verið á
þessu fagra máli svo margra
ágætra ritsnillinga. Ilann snýr
máli sínu til „hinna ókunnu
íbúa stjarnanna“, biður þá
að svara sér og segir: „Vitið ]xír,
livort ekki eru til önnur bönd
sem tengja oss saman, en ljós-
geislarnir milli heimkynna
vorra?“ (Puralité d. M. li., útg.
1921, s. 317).
III.
Með því að rannsaka draum-
lífið, má ganga alveg úr skugga
um það, að vér höfum samband
við íbúa stjarnanna; og einnig
með því að skilja rétt miðilsain-
bandið við hinn svonefnda
andaheim, hefir lífið á stjörn-
unurn verið uppgötvað á full-
komlega vísindalegan liátt, svo
að ekki er framar um getgátur
einar að ræða í þessu efni. Og
það er óumflýjanlegt að skilja,
að það léiðir til aldaskifta, til
gerbreytingar á liögum livers
mannkyns sem líka sögu hefir
átt og það sem þessa jarð-
stjömu byggir, þegar ]æssi upp-
götvun cr gerð og ljós náttúru-
fræðinnar nær að skína yfir það
svið sem áður hefir verið við-
fangsefni ýmiskonar trúar og
dulfræða. Með þeirri uppgötvun
er fyrst til fulls komist á fram-
farabraut og Lifstefuan sigrar.
J£n þar sem sú uppgötvun er
ekki gerð, sigrar Helstefnan, og
þau mannkyn liða undir lok eft-
ir miklar hörmungar. Hér á
jörð er nú verið á vegamótum,
og á næstu áratugum eða jafn-
\el á næstu árum mun koma
ótvíræðlega í ljós, hvort það
verður lífið, sein á þessari jarð-
stjörnu sigrar, eða dauðinn.
14. maí.
Helgi Pjeturss.
Gamli leikurinn
i Tændom.
Sjómönnum og útgerðarmönn-
um ætlað að „leggja inn“ síldina
og fá eitthvert smáræði út á
hana, eftir geðþótta Finns á
ísafirði.
Finnur Jónsson alþm. er
einna kunnastur fyrir stjórn
sína á útgerðarfélagi einu á ísa-
firði.Honum voru fengin í hend-
ur ágæt skip og afbragðs sjó-
menn. Og félagi hans var mjög
ívilnað í sköttum. Skipin öfluðu
prýðilega, svo að alt liefði átt
að geta verið i lagi. Eftir fáein
ár var svo komið fyrir útgerð-
arfélagi þessu, að skuldir þess
voru taldar 500 þúsund krónum
rneiri en eignir. Þetta hafði
Finni þessum tekist með stjórn
sinni.
Þegar vissan um þessa út-
gerðarstjórahæfileika Finns og
ráðdeild var fengin, þótti for-
sprökkum rauðu flokkanna
augljóst, að þarna væri maður,
sem trúa mætti fyrir síldarverk-
smiðjum ríkisins. Hann mundi
geta orðið liðtækur og afkasta-
mikill á Siglufirði, ekki síður en
á Isafirði. Stjórn síldarverk-
smiðjanna mundi tilvalinn
starfi þvílíkum manni. Þær
væri lagmesta atvinnufyrirtæki
ríkisins og mundu fjármála-
hæfileikar Finns, stjómsemi og
ráðdeild njóla sín þar á liinn
æskilegasta liátt. Þarna hefði
liann nægilegt svigrúm. Þarna
mundi lionum auðnast að
þroska hæfileika sína, þá er i
ljós hefði kornið við útgerðar-
stjórn félagsins á ísafirði.
Horfur munu nú hinar béstu
um það, að sildaratvinna geti
orðið lifvænleg í sumar fyrir
sjómenn. Og að útgerðarmenn
ætti fremur að geta átt von á
liagnaði en tapi af útgerð á síld-
veiðar. — Afurðaverðið liefir
hækkað til muna frá þvi sem
var. í fyrra. Það hefir hækkað
svo, að rikisverksmiðjurnar
ætti nú að geta greitt alt að 3
krónum meira fyrir hvert mál
síldar en síðastliðið ár. Svona
voru liorfurnar áður en stjórn-
in framdi þingræðisbrotið og
stjórnarskrárbrotið með útgáfu
hráðabirgðalaganna um stjórn
síldarverksmiðjanna. — Menn
vonuðu að síldveiðin kynni að
geta bjargað útveginum að ein-
hverju töluverðu leyti.
En nú eru þessar vonir að
engu orðnar. Méð ofbeldisverki
stjórnarinnar, er hún rak tvo
ágætá metín úr stjórn verk-
smiðjánna með lagaboði, er svo
um skift, að nú treystir enginn
maður þvi, að síldafverkssmiðj-
unum verði stjórnað af viti.
Mönnum finst það ekki liggja
beinlínis í augum uppi, að
einhver allrá mesti andlegur
amlóði stjórnarflokkanna sé
ákjósanlega til þess fallinn, að
stjórna mesta, fjárfrekasta og
áhættusamasta fyrirtæki ríkis-
ins. Menn renna augum til ísa-
fjarðar og líta yfir rústirnar
þar. — Og sjónin, sem þar blas-
ir við, verður ekki til þess, að
gera þá bjartsýnni en áður. Þar
vantar hálfa miljóri króna til
þess að félag, sem hefði, sam-
kvæmt aðstöðu sinni, átt að
getað hagnast vel, eigi fyrir
skuldum.
Með þeirii breytingum, sem
nú hafa verið gerðar á stjórn
síldarverksmiðjanna, virðist í
raun réttri óðs manns æði, að
„gera út á síld“. Það getur orðið
til þess að útgerðarmenn fái
ekki kostnaðinn greiddan nema
að litlu leyti og að sjómenn
verði að vinna nálega kaup-
laust. Það er engin ástæða,
nema síður sé, til að ætla, að
hetur fari nú en i tið einkasöl-
unnar gömlu. En þar varð nið-
urstaðan sú, sem kunnugt er,
að ríkissjóður tapaði stórfé,
sjálfsagt einni miljón króna eða
ineira, en útgerðarmenn og sjó-
menn fengu lítið og stundum
ekki neitt í sinn lilut. — Og þó
var þá mun betur séð fyrir
verslunarviti og verksviti í
stjórn fyrirtækisins, heldur en
að þessu sinni. Hættan er því,
ef rétt er skoðað, öllu meiri nú
en þá.
16. maí.
Sg.
ÍOO.F =0b.
Veðrið í morgun.
í Reykjavilc 8 stig, Bolungar-
vík 6, Akureyri 9, Skálanesi 7,
Vestmannaeyjum 7, Sandi 7,
Kvígindisdal 8, Hesteyri 9,
Gjögri 8, Blönduósi 8, Siglunesi
4, Grimsey 4, Piaufarhöfn 5,
Skálum 3, Fagradal 4, Papey
10, Hólum í Hornafirði 9, Fag-
urhólsmýri 9, Reykjanesi 9.
Mestur liiti hér í gær 11 stig,
minstur 6. Sólskin 1,3 st. Yfir-
lit: Hæð yfir Atlantshafi og
norður með vesturströnd ís-
lands. Lægð við Suður-Græn-
land á lireyfingu norðaustur
eftir. Horfur: Suðvesturland,
Faxaflói, Breiðafjörður, Vest-
firðir: Vestan golá og bjart-
viðri í dag, en þyknar upp með
sunnan átt í nótt. Norðurland:
Vestan gola. Bjartviðri. Norð-
austurland: Norðan og norð-
vestan kaldi og sumstaðar lít-
ilsháttar úrkoma í dag, en
vestan gola og léttir til í nótt.
Austfirðir, suðausturland:
Norðvestan kaldi í dag, en vest-
an gola i nótt. Bjartviðri.
Skipafregnir.
Gullfoss fer vestur og norð-
ur i lcveld. Goðafoss fer frá
Hull síðdegis í dag. Dettifoss er
í Reykjavík. Selfoss er á leið til
útlanda frá Austfjörðum. Lag-
NINON
árfoss og Brúarfoss eru í Kaup-
mannahöfn. Esja var á Siglu-
firði síðdegis í gær, en Súðin við
Króksfjarðarnes. Af veiðum
liafa komið Otur með 60 tn.,
Kári með 80 tn. og Bragi með
135 tn. Hafsteinn fór á veiðar í
gær. Nova fór í gærlcveldi, en
Lyra kom. Laxfoss fór til Borg-
arness i morgun. — Samkvæmt
FÚ-fregn kom Garðar til Hafn-
arfjarðar í fvrradag með 210
ín. lifrar eftir 16 daga útivist.
Skipið var fyrstu 11 dagana í
Jökuldjúpinu, en seinustu dag-
ana á Halamiðum og fékk þar
145 tn., mestmegnis þorsk. Mun
þetta vera mesti afli, segir í
fregninni, sem íslenskur botn-
vörpungur hefir fengið i einni
veiðiför.
Síldarverksmiðjurnar.
Stjórninni liefir nú loks tek-
ist að finna mann, er allfús
reyndist til þess, að takast á
hendur framkvæmdarstjórn í
síldarverksmiðjum ríkisins í fé-
lagi við þá Finn á ísafirði og
Þorstein Metúsalem. Heitir sá
Þórarinn Egilsson og á lieima i
Hafnarfirði.
Bílslys.
A sunnudagskveld varð
stúlka fyrir hifreið á Njálsgötu
og meiddist lítilsliáttar á höfði.
Sýningarför.
Síðastliðinn sunnudag fóru
íþróttaflokkar frá Glímufél. Ár-
m’anri í sýningarför austur í Ár-
nessýslu. Tveir fimleikaflokkar,
1. flokkur kvenna, 14 stúlkur,
og 1. flokkur karla, 13 piltar,
sýndu fimleika undir stjórn
Jóns Þorsteinssonar, og einnig
sýndu fjónir menn hnefaleika.
Sýningar fóru fram á Stokks-
evri og Tryggvaskála við hús-
fylli á báðum stöðum, og nutu
allir flokkarnir óskiftrar aðdá-
unar áhorfenda.
Ferðafélag Islands
fer gönguför á Hengil á Upp-
stigningardag. Ekið i bilum að
Ivolviðarhóli, þaðan gengið upp
Hellisskarð austur eftir Skarðs-
mýrarfjalli niður i Innstadal,
komið við lijá stóra hvernum
og farið þaðan upp á „hæstan
Hengil“. Af Hengli er dásamlega
Nýjasta efni og snið. —
Takmarkaðar birgðir.
Austurstræti 12, annari hæð,
og 2—7.
fagurt útsýni. Þá verður gengið
niður í Marardal, sem mörgum
er forvitni að sjá, og til baka
yfir Húsmúla að Kolviðarhóli,
en ekið þaðan í bílum til
Reykjavíkur. Farmiðar seldir í
Bókaverslun Sigfúsar Ey-
mundssonar til ld. 7 á miðviku-
dagskvöld.
Flutningaskrá Vísis.
Þeir, sem ætla að fá flutning
sinn tilkyntan í flutningaskrá
Vísis, en liafa ennþá ekki til-
kynt það á skrifstofu blaðs-
ins, ætiu að gera það sem fyrst.
Skoskir knattspyrnumenn
korria hingað 10. júlí, að boði
knattspyrnufélagsins „Valur“.
Eru þeir úr „Glasgow Univer-
sity Football Club“, en sama fé-
lag sendi hingað flokk 1928.
Ráðgerðir eru 5 kappleikir hér,
einn við livert félag og einn við
úrvalslið allra Reykjavikurfé-
laganna.
3. flokks mótið
heldur áfram í kvöld. Kl. 8
keppa K. R. og Valur, og kl. 9
Fram og Víkingur. — Þátttak-
endur! Komið stundvíslega, svo
að leikirnir dragist ekki langt
fram á kvöldið.
Leiðrétting.
Misprentast hafði hér í blað-
inu í gær — í auglýsingu frá
garðyrkjuráðunaut Reykjavík-
ur — Kringlumýrarblettir, en
átti að vera Kirkjumýrarblett-
ir. Fer ráðunauturinn um þá
bletti i dag.
Kátir félagar.
Æfing í kvöld kl. 8% á venju-
legum stað.
Naéturlæknir
er i nótt Kristinn Bjömssón,
Stýrimannastíg 7. Sími 4604.
Næturvörður í Reykjavíkur
apóteki og Lyf jabúðinni Iðunni.
Útvarpið í kveld. ^
19,10 Veðurfr. 19,20 Illjóm-
plötur: Dægurlög. 19,45 Frétt-
ir. 20,15 Erindi: Sænska skáld-
ið August Strindberg. (Síra Eir.
Albertss., Hesti. Symfóníu-tón-
leikar: a) (Óratóríið „Elía“, eftir-
Mendelssolm; b) Symfónía nr..
2, D-dúr, eftir Brahms. (Dag-
skrá lokið um kl. 22,30).
SIGURVEGARINN BROSIR.
T. h. Badoglio. T. v. Italskir hermenn ganga inn í Addis Abeba.