Vísir - 11.06.1936, Blaðsíða 2

VÍSIR
Snúast Bretar á móti
refsiaflgerðnmim ?
Ræða Neville Chamberlain s.
Hann líkir því við „miðsumarsbrjálæði“
að halda refsiaðgerðunum áfram. Hann
vill reyna að tryggja friðinn á hættu-
svæðunum með samningagerðum. —
Ræða Chamberlain’s þykir benda til þess,
að breska stjórnin sé að verða ítölum
hliðhollari.
London í morgun.
Vegna ræðu , sem Neville
Chamberlain hefir flutt, er nú
hvarvetna um það spurt, hvort
Bretar muni beita sér fyrir því,
að refsiaðgerðunum gegn ítöl-
um verði hætt. En í ræðu sinni
kallaði Chamberlain það „mið-
sumars-brjálæði“ að halda refsi-
aðgerðunum áfram eða auka
þær.
Ræðan, sem Neville Chamber-
lain flutti, var haldin í veislu í
„1900 Club“ og í ræðunni gerði
hann Þjóðabandalagið að um-
lalsefni og framtíð þess. Hann
lýsti yfir þeirri skoðun sinni, að
það væri „miðsumars-brjálæði“
ef refsiaðgerðunum væri haldið
áfram eða nýjar refsiaðgerðir
samþyktar.
Chamberlain sagði, að menn
yrði áð liorfast í augu við þá
staðreynd, að það sé ekki hægí
að treysta á, að Þjóðabandalag-
Sfómanna-
deilan nyiðra
Framsetning skipa stöðvuð
og framskipun kola.
Akureyri 10. júní. FÚ.
Frá Akureyri var símað í dag
kl. 15,30: Sjómannadeilan held-
ur enn áfram. í fyrradag var
stöðvuð framsetning á vélskip-
inu „Ester“, og í gærmorgun
ohuflutningur um horð í vél-
skipið „Kristján“ í Jötunlieim-
um. 1 gærkveldi boðaði sjó-
mannafélagið til fundar í verk-
lýðshúsinu. Samþykti fundur-
inn einum rómi, að knýja fram
kaup-taxta Sjómannafélags
Norðurlands. — Á fundinum
voru 130 manns. í dag kl. 13
átti að kola gufuskipið „Jarl-
inn“, og safnaðist þá mörg
hundruð inanns saman á liafn-
arhakkanum, svo ekkert varð
af framskipun lcolanna.
Fundrn* i
V estmanns-
eyjnm
Fundurinn var mjög fjöl-
mennur. Áskorun samþykt
um 6 kr. fyrir síldarmál.
Vestmannaeyjum 10. júní. FÚ.
Almennur fundur var haldinn
i Vestmannaeyjum i gær, að til-
hlutun Alþýðuflokksins. Máls-
liefjandi var Páll Þorbjarnar-
son alþingismaður, og talaði
hann um tryggingarlöggjöfina.
Næstur talaði Guðlaugur Hans-
son, heilbrigðisfulltrúi, um at-
vinnumál.
Samþykt var:
Tillaga frá Sigurði Guttorms-
syni: Mótmæli gegn sjúkra-
tryggingariðgjaldinu, sem of
háu, og áskorun til ríkisstjórn-
arinar um að lækka það að
minsta kosti um helming.
Tillaga frá Jóni Rafnssyni:
Áskorun til bjargráðanefndar
ið geti af eigin ramleik trygt
friðinn í lieiminum.
Chamberlain fór mörgum
orðum um það hve horfumar
væri ískyggilegar. Ófriðarblik-
an væri stöðugt á lofti og það
yrði að leitast við, að koma í
veg fyrir að ófriður skylli á,
því að hann mundi ná til
margra landa og liafa hinar
hörmulegustu afleiðingar. En
því lengur sem refsiaðgerðirnar
eru í gildi, því meiri hætta er
á ferðum. Þegar þær fara að
hafa þau áhrif, að verulega
kreppir að þeirri þjóð, sem
þeim er beint gegn, því meiri
hætta er við ófriði.
1 þessu er bending, sagði
Chamberlain, um það, að vitur-
legt sé, að taka til sérstakrar
athugunar hvar ófriðarhættan
er mest í lieiminum og reyna,
með samkomulagsumleitunum,
að tryggja friðinn á liættusvæð-
unum. (United Press—FB).
og hæjarstjórnar um að kalla
samaii fund, til þess að ráða
fram úr atvinnuiriálunum. :
Tillaga frá Eriðriki Ingi-
mundarsyni, verkamanni: Á-
skorun til konnnúnistaflokksins
og alþýðuflo'kkslns um saití-
fylkingu innan og utan hæjar-
stjórnar.
Tillaga frá Jóni Hafliðasyni
sjómanni: Áskorun til rikisstj.
ar og Síldarverksmðja ríkisins
um 6 lcrónur fyrir síldarmál og
yfirlýsingu um fylgi við sjó-
menn norðanlands og við Faxa-
flóa, um 200 króna mánaðar-
tryggingu við síldveiðar í sum-
ar.
Húsfylli var og fór fundur-
inn vel fram.
Fi»á Solbðrg
fiugmanni.
Hann telur framtíðarflug-
leiðina verða um ísland og
Grænland.
Kaupmannahöfn, 10. júni. - FÚ.
Atlantsliafs-flugmaðurinn
Sólberg er nýkominn heim frá
Ameríku, en þar var hann að
semja við Vilhjálm Stefánsson
og aðra í Pan American Air-
ways, um Atlantshafs-flug. Sól-
berg segir, að flugleið framtíð-
arinnar verði sennilega frá
CJiicago um Grænland og ís-
Iand til Danmerkur, Noregs og
Englands. Þar sem félagið hefir
nýlega mist eina af stærstu
flugvélum sínum, verður varla
farið reynsluflug í ár, en nú er
félagið að Iáta smíða nýja flug-
vél fyrir 50 farþega.
Járnbrautarslys við Neapel.
15 menn farast, en margir
meiðast.
Osló, 10. júní.
Samkvæmt símskeyti frá
Neapel í morgun, hljóp járn-
brautarlest af teinunum slcamt
frá Neapel. Fimtán menn biðu
bana, en margir meiddust.
(NRP. - FB.).

-
■ ..............................
lll haiii teii!
Umhyggja stjórnarflokkanna fyrir sjómönn-
um og smá-útvegsmönnum.
í Alþýðublaðinu var nýlega
verið að gera grein fyrir þvi,
hve vel væri séð fyrir hag sjó-
manna ög smáútvegsmanna
með því að greiða þeim kr. 5,30
íyrir síldarmálið til hræðslu. Til
þess að sýna þetta, gerði blað-
ið samanhurð á afkomu vélbáts
á síldarvertíðinni 1934 og vænt-
anlegri afkomu sama báts á
næstu sildarvertíð, með sama
afla og sömu hagnýtingu aflans.
Og með því að hækka verðið á
síld til söltunar um 50%, kemst
blaðið að þeirri niðurstöðu, að
aflahlutur sjómanna á þessum
háti muni verða á áttunda
hundrað krónur í sumar í stað-
inn fyrir á fimta hundrað krón-
ur sumarið 1934, en allur afli
bátsins um 30 þús. kr. nú í stað-
inn fyrir um 19 þús. kr. þá.
Þetta telur Alþýðublaðið nú
svo miklar umbætur á atvinnu
sjómanna og smáútvegsmanna,
að engin þörf sé á því betra!
Það er kunnugt, að „leiðtog-
ar“ sjómannanna í landi, sumir
hverjir að minsta lcosti, hafa
notað vel tímann síðan þeir
komust til valda, til að bæta
lcjör sín. Og liklega eru þeir
ekki margir, sem hafa látið sér
nægja 2—300 króna hækkun á
árstekjunum. Þó mundu sjó-
mennirnir nú sennilega una hag
sínum sæmilega, ef um slíka
hækkun á árstekjum þeirra
væri að ræða. En jafnvel þó að
tekjur þeirra á síldarvertíðinni
hækkuðu sent þessa svarar, þá
er það vítanlégt, að það hrykki
ekki eiiiu sinni. til þess að bæta
þéiin upp þánn'halla s'em þeir
háfa alinent beðið á vetrarver-
tíðinni. — En það er nú samt
nóg harida þeini, að dómi leið-
logarina.
Umhyggj a s tj órnarflokkann a
fyrir hag útvegsmanna er til-
tölulega ný af nálinni. Og enn
sem komið er nær hún ekki til
annara en „smá“-útvegsmanna.
„Stór“-útgerðin á þar ekki upp
á pallborðið. Ilinsvegar er um-
liygga þeirra fyrir smáútgerð-
inni ekki síður skorin við nögl,
en umhyggan fyrir sómönnun-
um, og mest í orði kveðnu.
Það eru einmitt fyrst og
fremst sjómenn og smáútvegs-
menn, sem nú eiga alla afkomu
sína undir því, hversu hag-
kvæmra viðskifta síldar-
verksmiðjur ríkisins láta þá
verða að njótandi. „Stór“-út-
gerðin er þar svo að segja laus
allra mála. En liag smáútvegs-
ins og sjómannanna er hins-
vegar þannig komið, að smá-
vegis kjarabætur koma að litlu
liði. Svo að segja allur línuveið-
ara- og vélbátaíloti landsmanna
er þannig á vegi staddur, að
allsherjar fjárhagshrun er yfir-
vofandi. Síðasta þing gerði
hráðabirgða neyðarráðstafanir
til þess að unt yrði að gera
þennan flota út á síldveiðar. En
svo má heila, að mikill hluti
flotans sé í rauninni eftir sem
áður „undir hamrinum“. Og til
þess að rétta við, þarf liann
meira en að afla rúmlega fyrir
útgerðarkostnaðinum á síldar-
vertiðinni. Það var því hrýn
nauðsyn, ekki aðeins að veita
bráðabirgðalijálp til að gera
skipin út á síldveiðar, lieldur
að húa svo í haginn, að síldar-
vertíðin gæti gefið sem mestan
arð, og helst svo mikinn, að
nokkru nær væri um útgerðina
framvegis. Þess vegna var tví-
mælalaust skylt að treysta al-
veg á fremsta hlunn, þegar á-
kvörðunin var tekin um
bræðslusíldarverðið, svo að ekki
• þyrfti að grípa til nýrra neyð-
arráðstafana, til að tryggja
framlialdsreksturinn, að síldar-
ýertíðinni lokinni.
Það virðist nú liinsvegar hafa
vakað fyrir stjórnarvöldunum,
að það varðaði mestu að gera
hag útvegsins, og alla þeirra,
sem af honum Iiafa lífsfram-
færi, sem rýrastan, en tryggja
sem hest afkomu síldarverk-
smiðjanna. Þess vegna var af
þeirra hálfu spyrnt af alefli á
móti liækkun bræðslusíldar-
verðsins. Það virðist jafnvel
liafa verið tilæltunin í fyrstu,
að það yrði lækkað, frá því sem
það var á síðasta ári. Og það er
fyrst og fremst baráttu sjálf-
stæðismanna að þakka, að kom-
ið var í veg fyrir það, og verð-
ið í þess stað hækkað upp í það,
sem nú hefir verið ákveðið.
Ritfregn.
Theódór Friðriksson: Mist-
ur. Lokadagur II. Reykja-
vík. — Steindórsprent h.f.
1936.
Þetta er lifandi bók. Hún lýs-
ir lífinu í útgerðarplássunum,
Vestmannaeyjum og Siglufirði,
um það leyti ársins, þegar
liamagangurinn er sem mestur
við að „sækja gull í greipar æg-
ist“, á vetrarvertíðinni í Vesl-
mannaeyjum og um síldartím-
ann á Siglufirði. Og mörgum
mun finnast lýsingin ljót. Þá er
iiamast við allt. Útgerðarmenn-
irnir og hraskararnir hamast
v ið að reyna að græða peninga,
sem mest og fljótast að unt er,
en eyða líka miklu í svall og
vitleysu og reyna að nota sér
verkalýðinn, karla og konur, til
auðsöfnunar og yndis á allan
liátt. Sjómennirnir hamast við
áð draga fiskitín úr djúpinu og
landmennirnir við að gera að
aflanum, síldarstúlkurnar liam-
ast við að salta síldina, en þess
á milli liella strákarnir i sig
allskonar óþverra, sem liaft get-
ur fylliríis-gildi, og ganga ber-
serksgang í slagsmálum og
kvennafari. Kvenfólkið er ekki
hótinu betra, það lætur ginnast
af eigin ástríðum og aulahætti,
fagurgala karlmannanna og fé
þeirra, og situr svo eftir með
sárt ennið. Allt er falt fyrir pen-
inga, eins og í Rómaborg hinni
fornu, — æra, sál og samviska.
Æðri áliugamál eru engin, en
ruddaskapurinn fer langt út
fyrir öll venjuleg takmörk, eins
og t. d. í atvikinu i „Mistri“,
sem minnir á svívirðilegasta at-
hæfið, sem sagt er frá í „Hægt
rennur Don“ eftir Sjolokoff.
Aðeins þrír guðir eru tignaðir,
þeir Mammon, Eros og Bakkus,
og reynt að skifta sem jafnast
á milli þeirra dýrkuninni. —
Verkamenn og vinnuveitendur
cru eins að því leyti, að livorir-
tveggja eru jafn-hugsjóna-
snauðir, jafn-siðspillir og jafn-
ruddalegir og sækjast eftir ná-
kvæmlega því sama.
Þetta á að vera lýsing á lif-
inu í verstöðvunum á upp-
gangsárunum fyrir kreppuna,
þegar nóg var um peninga og
]ieir látnir fljúga án smámuna-
legrar sýtingssemi. Höf. er það
ljóst, að alt þelta sukk og svall
er eðlileg afleiðing nýrra lífs-
kjara, aukinnar tækni og meiri
peningaveltu: Þar sem allar
æðri hugsjónir og staðgóða
menningu vantar, er von, að
fjörið og dugnaðurinn, sem
kemur greinilega fram við öfl-
un lífsgæðanna, snúist á milli
að allskonar drabbi, þar sem
menn liafa hvorki ímyndunar-
afl né menningu til að nota fé
sitt .og tómstundir á gagnlegan
hátt. — En honum er einnig
ljóst, að liér er voði á ferðuin
fyrir þjóðina. Honum virðist
Jjjóðin vera í sjávarliáska á
hrennandi skipi, en fram undan
sér í geigvænlegt mistur, sem
allra veðra getur verið von úr.
En eintómar fordæmingar á
spillingunni duga ekki hót —
\andlætingarnar og stóru orðin
verða sem gjall í munni um-
hótamannsins, af því að atvik-
in snúast á móti honum og
liann er sjálfur ekki laus við
mannlegan breyskleika.
Þetta virðast vera kuldalegar
lýsingar, en þó er hókin ekki
köld, hún er hituð upp af and-
stygð höf. á spillingunni og
menningarleysinu meðal æðri
sem lægri, aurahyggjunni, létt-
úðinni, vöntuninni á öllum æðri
verðmætum. Sem aldarfarslýs-
ing er hókin að mörgu leyti
merkileg. Lýsingin á verstöðv-
unum er sjálfsagt sönn, þó að
hún geymi eltki allan sannleik-
ann um þær, þvi að hún er eftir
mann, sem er lífinu þar þaul-
kunnugur og hefir göslast þar
í aðgerð um margra ára skeið.
En höf. sér líka, að verstöðv-
arnar eru eklti einar um þetta,
um spillinguna og menningar-
leysið, heldur er öll þjóðin
meira og minna sýltt. Breytt og
hætt ltjör hafa stigið inönnum
til höfuðs. Þjóðin er að bíða
tjón á sálu sinni. En hvað gagn-
aði það manninum, þótt hann
eignaðist allan heiminn, ef hann
biði tjón á sálu sinni?
Það má finna galla á bókinni
sem skáldriti. Bæði ræða Dag-
bjarts (í fyrri partinum af
,,Lokadegi“) og hréf hans um
Siglufjörð (i siðari partinum,
,,Mistri“) hafa að geyma lýsing-
ar, sem betur hefðu verið ofnar
inn í voð sögunnar á annan
liátt. Sumir kunna að finna það
að lienni, að orðatiltækin séu
sumstaðar nolckuð óhefluð, en
liklega er nokkuð örðugt að
komast hjá þvi um þetta efni.
Og stíll höf. er yfirleitt fjörug-
ur og liressandi. Maður les bók-
ina í einni lotu, hún er svo lif-
andi. En til þess að hafa henn-
ar full not verður að lesa fyrra
bindið („Lokadagur“, I.) á und-
an þessu. Efni sögunnar eða
söguþráðurinn skal ekki rakinn
hér, — það yrði of langt mál.
Það var heppilegt, að síðasta
Alþingi sá sér fært að veita höf.
1500 kr. styrk til ritsarfa fyrir
næsta fjárhagstímabil; liann á
það fyllilega skilið. Ilann er
með hressilegustu rithöfunduxn
vorum.
Jakob Jóh. Smári.
Skandinavisku Rauða Kross
leiðangrarnir í Abessiníu.
Osló, 10. júní.
Samkvæmt símskeyti frá
sænska ræðismanninum í Addis
Abeba eru skandinavisku
Rauða Kross lijálparleiðangr-
. arnir á öruggum stöðum, en bú-
ist er við, að nokkur tími líði,
uns þeir komist til Addis Abeba.
(NRP. - FB.).
Sídasta
uppátækið.
Jafnskjótt og síöasta þingi sleit,
voru gefin út bráðabirgSalög um
stjórn á síldarverksmröjum ríkis-
ins og nýir menn valdir í hana.
Menn urSu dálítiö undrandi yf-
ir þessari nýbreytni og fóru a5
veita þessum málum meiri athygli,
en venja er til um nýjar lagasetn-r
ingar.
Þorskveiöarnar höfSu brugöist
á vetrarvertíöinni í flestum helstu
veiSistöövum landsins jog hlutir
sjómanna og útgerSarmanna
minni en nokkru sinni áöur um
langt árabil.
Þörfin fyrir auknar sildveiðar
og góöa stjórn þeirra mála, var
vonin sem allra augu mændu til.
En skipun hinnar nýju verk-
smiSjustjórnar lofaSi ekki góSu
um framtíöina. Tveir hinna ný-
skipuöu stjórnarmanna höföu ald-
rei viS síld fengist á einn eöa ann-
an hátt og afskifti þess þriSja af
síldinni hafa ekki hingaS til veriS
þannig vaxin, aS ástæSa sé til aS
gera sér háar hugmyndir um góSa
útkomu fyrir sjómenn og útgerS-
armenn á viSskiftum þeirra viS
verksmiS j ust j órnina.
ÞaS var heldur ekki mjög upp-
lyftandi fyrir útgerSarmenn og
sjómenn, þegar þaS fór aS kvis-
ast, aS hin nýja stjórn mundi ekki
vilja greiSa sjómönnum og útgerS-
armönnum sanngjarnt verS fyrir
nýju síldina, sem verksmiSjunum
var ætlaS aS taka á móti. ÞaS
vitnaðist einnig flótlega, að fyrv.
verksmiSustjórn hafSi selt fyrir-
fram töluvert af væntanlegum af-
uröum, fyrir verS sem í meSal-
aflaári nam kr. 6,75 fyrir fersk-
síldarmáliS.
Til þess að koma vitinu fyrir
hina nýju verksmiSjustjórn, héldu
útgerSarmenn viS Faxáflóa 'ftíiid
og samþyktu þar einum rómi á-
skorun til ríkisstjórnarinnar, um
aö hún hlutaöist til um, aö aS
niinsta kosti kr. 6,00 yrSu greidd-
ar fyrir máliS. Allir vita aS þetta
er þó óþarflega lágt meS tilliti
til fyrirframsölunnar. En til góör-
ar samvinnu viS hina nýskipuSu
stjórn, sem útgerðarmenn vita aS
er fyrsta skilyrSiö fyrir góöri út-
komu síldveiöanna ef aflinn er
nægur, og eins vegna þess, aö
allir stjórnarmennirnir eru viö-
vaningar í þessum sökum, kom
mönnum saman um, aö stilla kröf-
um sínum svo mjög í hóf sem
gert var.
Menn skyldu nú halda aö tekið
hefSi veriS í hina útréttu hönd út-
geröarmanna og sjómanna af
verksmiSjustjórn og ríkisstjórn.
Engum kom til hugar aS hin nýja
verksmiöjustjórn mundi heldúr
kjósa aS byrja samvinnuna viö
viSskiftamennina meS órétti og
hlutdrægni og þar meS frá upp-
hafi skapa sér réttmæta andúS
þeirra, sent henni ríSur mest á að
halda góSri samvinnu viS.
En þaS lítur út fyrir, aS verk-
smiÖjustjórnin liti öþruvísi á
þessa hluti. ÞaS lítur út fyrir, að
hún skoði hlutverk sitt frá póli-
tisku sjónarmiði fyrst og fremst.
Hún viröist telja þaS pólitískan
ávinnihg fyrir þá flokka,
sem hún er fulltrúi fyrir,
að lama sem mest fjárhags-
Knattspyrnumót íslands.
keppa í kvöld kl. 8%