Vísir - 20.06.1936, Page 2

Vísir - 20.06.1936, Page 2
VlSIR Dr. theol. Jón Helgason, biskup, sjötugur. --o- Á rnorgun er biskupinn sjö- tugur. Það er erfitt að trúa slíku, því að þar sem biskupinn er, má líta ungan, fjörmikinn, sístarfandi mann. Eftir útliti og af viðtali mætti ætla, að þar væri maður vart sextugur, en ef hugsað er um liin margvislegu störf hans, gætu menn hugsað sér, að hann væri rúmlega 100 ára. Bækur hans eru svo marg- ar, að eg veit ekki tölu þeirra, en eg býst við bók frá honum tvisvar á ári liverju. Það er ómögulegt í fáum lín- um að lýsa starfi biskupsins. En það er slcemtilegt að eiga svo lærðan og dugmikinn mann á biskupsstóli, og mönnum er kunnugt, að þar sem Jón Helga- son er, þar er stáliðni, hinn fjölbreyttasti fróðleikur,skyldu- rækni og alúð í öllu embæltis- starfi. Þessvegna er það öllum holt að virða fyrir sér hið mikla sarf hans í þágu kirkju og þjóðar. Jón Vídalín fæddist í Görðum á Álftanesi árið 1666, og 200 ár- um síðar fæddist á sama staðn- um Jón Ilelgason. Nöfn beggja munu lengi geymast. Bækur Jóns Helgasonar munu lengi halda nafni hans á lofti, og dómurinn verður sá, að hér sé góður sonur æltjarðarinnar. Það var snemma í liuga hans að starfa ættjörðinni til heilla. Jón Helgason átli kost á því, að loknu námi við Kaupmanna- liafnarháskóla, að starfa i Dan- mörku. Var honum þar greiður aðgangur að embættum, og átti hann þar marga vini, sem dáð- ust að áhuga hans og vissu, live mikið af þekkingu hann liafði til brunns að bera. Námsár hans i Kaupmannaliöfn voru sólarár æsku hans, og þeir sem kyntust honum sáu lífsgleði hans og eðlilegt starfsfjör, og kunnu að meta vináttu hans. En hugur hans leitaði hingað heim. ís- landi, íslenskri kirkju, íslensk- um bókmentum hefir hann helgað krafta sína, og aldrei legið á liði sínu. Menn sáu manninn og menn sáu starfið. Þetta starf var unnið i Prestaskólanum, þar sem hann var kennari og síðar forstöðu- maður. Þessu starfi var lialdið áfram í prófessorsemhætti, er Háskólinn var stofnaður fyrir 25 árum. En alt til þessa dags hefir dr. Jón Helgason haldið áfram að fræða menn bæði hér á landi og erlendis. Árið 1916 varð hann biskup landsins, og frá biskupnum hefir fróðleikur- inn í ríkum mæli verið fluttur landsins börnum, og liefir einn- ig borist út fyrir landsteinana, og margir eru þeir útlendingar, sem eiga biskupnum að þakka það, sem þeir vita um Island. Biskupinn rækir starf sitt svo, að þó að komið væri að honum fyrirvaralaust og allar embættisbækur hans skoðaðar og öll embættisfærsla hans rannsökuð, þá væri alt í hinu besta og prýðilegasta lagi. Bisk- upinn er okkur prestunum til fyrirmyndar og hvatningar, okkur langar ekki til að eta let- innar brauð, svo að hann sjái. Sjálfur er hann allur í sínu starfi, og vegna starfs síns er hann kunnugur, ekki að eius prestunum og heimilum þeirra, lieldur og allri þjóðinni. Skyldurækinn maður hefir kunnað þá fögru Iist að nota hverja stundina. En það má einnig með sanni segja, að hann hefir ekki látið sér nægja að vinna lögboðin skylduslörf. Þess vegna vann hann um 13 ára skeið fagurt sjálfboðastarf, er hann fyrir og eftir aldamótin liélt uppi guðsþjónustum í dómkirkjunni og var vígður til þess starl's. Muna margir hinar hátíðlegu guðsþjónustur og minnast með þakklæti hins ágæta predikara, sem ávalt hef- ir með vandvirkni gengið að heilögu starfi, enda ávalt þótt bæði í prédikunarstóli og ann- arsslaðar hinn snjallasti ræðu- maður. Ef ritað væri ítarlega um biskupinn, jTði það löng rilgerð. En í þessari stuttu grein nægir að benda á, að hér er meir en ineðalmaður, hér er vikingur í ritstörfum, vísinda- maður, sem altaf er vakandi, listamaður, sem hefir glatt marga með sínu listfenga starfi. Bækur biskupsins munu lengi benda á nafn liins ágæta og á- bugasama fræðimanns, sem hefir frætt og er altaf að fræða Islendinga. Því má heldur ekki gleyma, að dr. J. H. telur sér það ljúft að fá tækifæri til þess að fræða Beykvíkinga. Enginn er kunnugri sögu Reykjavikur en hann. Þar njóta menn fræðsl- unanr lijá sagnaritaranum, list- málaranum og ættfræðingnum. Ef menn vilja fræðast um Reykjavik, geta þeir fengið greið svör lijá biskupnum. Það er sama, um hvað hann er spurður. Altaf getur liann svar- að. Ættfróður er hann svo, að liann þekkir ættir manna, ekki að eins hér á landi heldur og í nágrannalöndum. Menn koma ekki að tómUm kofunum hjá lionum. Biskupinn veit um allar ættir, og hann getur leyst úr hinum vandasömustu spurn- ingum. Það her öllum saman um, sem á það minnast, að biskup- inn sé einn hinn fjölfróðasti maður^ þjóðarinnar. Góður íslendingur, einlægur vinur og trúr tilsjónarmaður liinnar íslensku kirkju, liinn lærðasti guðfræðingur, scm alt- af hefir opnað gluggann fyrir lífgandi straumum andlegrar þekkingar, og talið sér það sæmd að vekja hjá öðrum þjóð- um áliuga á málefnum þjóðar vorrar og kirkju. í nánu sambandi við þenna áhuga lians er starf hans í þágu hins Dansk-íslenska félags og hins Dansk-íslenska kirkjusam- hands. Það er áreiðanlegt, að í nágrannalöndum verður víða minst á biskup íslands með lotningu, enda hefir það oft verið gert, og honum hefir ver- ið sýndur verðskuldaður lieiður. Er hann nú heiðursdoktor í guðfræði við háskólann, þar sem hann stundaði nám, og við háskólann, sem fékk að njóta starfs hans. Biskupinn kemur svo víða við sögu, og saga lians mun lengi geymast. Lánsmaður hefir hann verið, og því láni liefir hann átt að fagna, að hann liefir átt og á liið ágætasta heimili í sambúð við elskulega konu, sem fylgdi honum hingað til lands fyrir 42 árum og hefir stjórnað heimilinu með frábærri um- hyggju. Vinir lieimilisins minn- ast svo margra ánægjustunda frá þeim stað, þar sem foreldr- ar og hörnin hafa með einum huga kostað kapps um að efla heiður hins ágæta lieimilis. Eg tel mér það mikla heill og mikinn heiður að hafa um mörg ár átt vináttu biskupsins. Þeim vinarorðum og árnaðaróskum Landsfundurinn. Koaaegs-heimsöknin. Förin austur. — Geysir brást vonum manna og gaus ekki. Óhagstætt veður — fúlt og kalt. Lagt af stað. Landsfundur sjálfstæðis- manna, sem haldinn hefir verið undanfarna daga, og slitið var í gær á Þingvöllum, er vafalausí glæsilegasti og áhrifaríkasti flokksfundur, sem háður liefir verið hér á landi, og ber margt til þess. Sjálfstæðisflokkurinn er lang- stærsti stjórnmálaflokkurinn á landinu og í stöðugum vexti. Hann á því og að sjálfsögðu langflestum al'burðamönnúm á að skipa, til hvers og hvenær sem til þarf að taka. Sjálfstæð- isflokkurinn er flokkur alþjóð- ar, liann lætur sig varða jafnt öll vandamúl þjóðarinnar og bagsmunamál allra stétta þjóð- félagsins. Fulltrúar flokksins á slíkum fundum hafa til að bera hina djúptækustu þekkingu á þjóðmálunum á öllum sviðum. Þessi landsfundur sjálfstæð- isnianna á Þingvöllum bar þá lieldur ekki að eins af öðrurn slíkum fundum að mannfjölda, heldur og að mannvali og mann- viti. Um 200 fulltrúar, víðsvegar að af landinu, sátu þennan fund. Mjög margir þeirra tóku þátt i uinræðunum, en það var sameiginlegt með öllum ræðu- mönnum, hve mikil alvara og ábyrgðartilfinning lá að baki orða þeirra. En áheyrendur lilustuðu með óskiftri og al- vöruþrunginni athygli á hverja ræðu. Landsfundi þessum var slitið, með þeim ummælum formanns flokksins, að allir sjálfstæðis- menn í landinu mundu með honum vilja strengja þess heit, að beita öllum kröftum sinum til þess, að landið mætti verða eign þeirra og barna þeirra, og þeirra einna, um aldur og æfi. — Og undir jiessi orð formanns- ins tók allur þingheimur af eld- móði. * Mönnum er nú að verða það Ijóst, að um þetla hefir þjóðin Játið „í'ljóta sofandi að feigðar- ósi“ nú um sinn. Qg þjóðin verður öll að vakna til meðvit- undar um þiá hættu, sem nú vofir yfir frelsi hennar og fram- tíð, sakir forsjárlausrar ráðs- mensku þeirra manna, sem hún hefir falið forystu fyrir sig síðuslu árin. Og þjóðin verður öll að taka undir heitstreng- ingu sjálfstæðismanna, af fullri London í morgun. FB. Fregnir frá Dublin í morgun lierma, að rikisstjórnin hafi lýst „Irska lýðveldisherinn“ beini eg til hans á þessu afmæli hans, að kirkja lands vors ínegi sem lengst njóta dugnaðar hans, mannkosta og árvekni. Eg veit, að eg mæli í nafni margra, er eg segi: Guð blessi biskupinn. Bj. J. alvöru og feslu, ef liún vill ekki eiga það á hættu, að týna aftur frelsi sínu og forráðum landsins fyrir alda og óborna. Sjálfstæðisflokkurinn hefir að þessu sinni, og eklci að á- stæðulausu, tengt landsfund sinn við lielgustu minningar þjóðarinnar. Fundurinn var settur á afmælisdegi Jóns Sig- urðssonar, forseta, frumlierjans í frelsisbaráttu íslendinga, og háður á hinum fornhelga sögu- stað, Þingvöllum, en fundar- liúsið og umhverfi þess skrýtt íslenskum fánum, breiddum á. veggi og blaktandi á stöngum. Aldrei liefir íslensku þjóðinni verið þess slík þörf sem nú, að Jieita á allar liollvættir, sér til fulltingis, í hfsbaráttunni. Sjálf- stæðisflokkurinn befir með þessum hætti leitað fulltingis þeirra vætta, sem búa í lielgustu endurminningum þjóðarinnar, til að vekja liana af þeim dvala ábyrgðarleysisins, sem virðist liafa heltekið liana nú um hríð. Sjálfstæðisflokkurinn er sér þess meðvitandi, að starf hans og stefna sé í fullu samræmi við þessar endurminningar, og þess vegna helgar liann þeim starf sitt. Með því meinar hann ekki á nokkurn hátt öðrum flokkum að lialda þær minningar í heiðri, ef þeir þykjast geta helgað sér þær. Á sama hátt hafa sjálfstæð- ismenn helgað starf sitt þjóð- fánanum, og látið bera hann fyrir sér í stjóríunálabaráttu sinni. Slíkt liið sama gætu einn- ig aðrir flokkar gert, ef þjóðfán- inn væri í meðvitund þeirra rétt tákn þeirrar baráttu og stefnu sem þeir framfylgja. Þeir hafa hinsvegar, sumir hverjir, valið sér önnur tákn, og látið sjáJtf- stæðisflokknum þannig eftir þjóðfánann. Og það er þá lield- ur ekki neinum „yfirgangi“ sjálfstæðisflolcksins að kenna, eins og skilja mætti á ummæl- um eins stjórnarJilaðsins ný- lega, að það cr nú óðum að fest- ast i meðvilund almennings, að þjóðfáninn sé að vissu leyti sér- stakt tákn sjálfstæðisstefnunnar í landinu. Það er öllum frjálst að berjast undir því merki, en að bera það fram til sigurs, get- ur þeim einum auðnast, sem heyja baráttuna fyrir alþjóðar- heill. svo kallaða ólöglegan félags- skap og bannað starfsemi lians. í ráði var, að „Irski lýðveldis- herinn‘ ‘héldi ársþing sitt og kröfugöngu á morgun (sunnu- dag), en ríkisstjórnin liefir einnig lýst yfir, að með því að fara í kröfugönguna fremdi flokkurinn ólöglegt atliæfi, og verði gerðar ráðstafanir til þess að lcoma í veg fyrir, að reynt vcrði að lialda hana i trássi við stjórnina. (United Press—FB.). Konungsskipið „Dannebrog“ liggur við festar vestanvert við liafnarbryggju þá hina miklu, er lilotið hefir nafnið Faxagarð- ur. — Og þaðan hófst austur- förin kl. 10 í gærmorgun, svo sem ráðgert hafði verið. Mönn- um var ekki látinn heimill að- gangur að bryggjunni , nema þáttlaköndum fararinnar. Stjórnin — eða móttöku- nefnd —- mun hafa haft um 20 bifreiðir til umráða, en fátt var í sumum. Konungur og drotning liöfðu bifreið út af fyrir sig, en konungssonur og kona hans aðra. Lagt var af stað stundvíslega. Hafði allmargt fóllc safnast saman á hafnarbakkanum og meðfram götum þeim, sem um var ekið, alla leið inn fyrir Vatnsþró. Ekið var 1 striklotu á Kamba- brún, en þar staðar numið litla liríð. Var þá regnlaust að kalla, en loft þungbúið, fjöll þoku vafin og svalt í veðri. Vonuðu menn, að birta kynni til og glaðna, er á daginn liði. 1 Þrastalundi. Þangað var lcomið kl. 12. — Voru þar þá fyrir, samkvæmt boði ríkisstjórnarinnar.: Sýslu- maður Árnesinga (Magnús Torfason), héraðsprófasturinn (séra Ólafur Magnússon í Arn- arbæli), sóknarpresturinn (sr. Guðmundur Einarsson á Mos- felli) og ef til vill einliverjir fleiri. Var nú brátt sest að snæð- ingi og bar e'kki til tíðinda. Engar ræður voru fluttar und- ir borðum og þólti fara vel á því. — En konungur ávarpaði fám orðum síra Ólaf prófast Magnússon og drakk honum til. Kvaðst minnugur þess, að fað- ir sinn, Friðrilc konungur átt- undi, liefði gist að Arnarliæli árið 1907, er hann reið um hér- uð þar eystra. Þakkaði próf- astur slcálina og óslcaði jöfri allra heilla. Að lokum óskaði hann þess, að Geysir yrði nú hinn örlátasti og sýndi kon- ungi mátt sinn og glæsileik. Viðstaða i Þrastalundi varð ekki löng, líklega hálf önnur ldukkustund, en því næst ekið að Geysi. — Síðasti hluti leið- arinnar þangað er seinfarinn og var ærið blaut gatan síðasta. spölinn. Hafði bersýnilega rignt allmikið þar uppi við fjöllin síðasta dægrið. Við Geysi. Þar var fyrir mikill mann- fjöldi, er konungur „ók í hlað“. — Var giskað á að bifreiðir mundu eittlivað á öðru hundr- aði, en menn greindi á um það, hversu margt fóllcið mundi vera. Sumir- þóttust mega full- yrða, að það færi ekki fram úr 500—600, en aðrir hugðu það vera um þúsund eða jafn- vel fleira. Enginn mun þó hafa kastað tölu á „söfnuðinn“. Veður var nú öllu lakara en áður: Vestan eða útsunnan gola nístingslcöld og regn- hraglandi annað veifið. Gerð- ist flestum hrollkalt á skammri stundu, er þeir stóðu þarna á hersvæði og biðu eftir hinu mikla gosi. En öllum þótti sjálfsagt, að gos mundi ekki bregðast að þessu sinni. Ileíir og margt verið um það skraf- að og skráð, að nú væri Geysir valcnaður af svefni og tekinn að gjósa. Og ekki nóg með það, heldur væri nú eosin öllu vold- ugri og tígulegri en nokkuru sinni 'áður. En þetta reyndist annan veg í gær. Iilynt mun hafa verið að hinum aldna „liverakóngi“ með sápu-góðgerðum svo mikl- um, að hann hefði ált að geta fengið „uppsölu“ þess vegna, en reyndin varð sú, að liann fékk bara ofurlitla kligju og þótti ekki taka því, að þeyta frá sér sápuvatninu. Stunur allmiklar voru þó niðri í djúp- unum og titringur fór um berg- ið en af gosinu varð ekki. Nokk- ur „lyftingur“ var samt á vatn- inu annað veifið og gufumekkir þeyttust í loft upp, en alt var það harla lítilmótlegt lijá því, sem orðið getur, þegar hverinn „nær sér upp“ og tekur á því, sem til er. Fólkið beið og beið, sárkalt og lirakið, og stóð svo á aðra lclukkustund. En gosið kom ekki. Varð konungur því enn frá að hverfa, án þess að liafa séð Geysi gjósa. Vegir skiljast. Mikill tími hafði farið í gagnslausa bið og leiðinlega. Hurfu menn nú frá hvernum og settust boðsmenn allir að kaffidrykkju í veitingaskála Sigurðar Greipssonar. — Þótti þeim gott að komast undir þak og fá hressingu. En nú var ekki til setu boð- ið. — Konungur liafði ekki ætl- að sér að sjá Gullfoss að þessu sinni. Hann hefir séð fossinn á fyrri ferðum sínum austur þar og vildi nú hvata för sinni að Laugarvatni, en þar liafði lion- um og föruneyti hans verið fyrirbúinn náttstaður. — En sumir í fylgdarliði konungs höfðu ekki séð fossinn áður. — Skildust leiðir við Tungu- fljótsbrú. Hélt konungur með drotningu sinni og fleira fólki sem leið liggur að Laugarvatni, en aðrir austur að Gullfossi. í þeim liópi var Knud prins, kona lians og ýmsir fleiri úr föruneyti konungs. Við Gullfoss. Kalt var í veðri og ærið ó- yndislegt, er að fossinum kom, en tigulegur mun Dönum liafa þótt liann og harla fagur. — Og þó vantaði hinn prúða fossajöfur höfuð-djásnið að þessu sinn — hinn dásamlega regnJioga, sem lyftir honum i æðra veldi fegurðar og glæsi- leiks. Viðdvöl varð ekki löng við fossinn. Og enn skildust leiðir. Héldu sumir til Reykjavíkur, ’en aðrir að Laugarvatni. Aukakosnin g á Snglandi. íhaldsframbjóðandinn bar sigur úr býtum. London í gær. FB. Úrslit aukakosningarinnar i Lewis-kjördæmi urðu þau, að T. P. H. Beamiscli aðmíráll, íhaldsmaður, bar sigur úr být- ur. Hlaut hann 14.646 alkvæði, en Alban Gordon, frambjóð- andi Alþýðnflokksins 7.557. — Aukakosningin fór fram sök- um þess, að þingmaður kjör- dæmisins, De Vere Loder kap- teinn, tók sæti í lávarðadeild- inni, vegna andláts föður síns. (United Press—FB.). De Valera bannar „ípska lýöveldis- hernum^ aö lialda kröfu- göngu* Flokkurinn ætlaði að halda ársþing sitt og kröfu- göngu í Dublin á morgun, en stjórnin hefir lýst flokkinn ólöglegan. í „Lýðveldishernum“ hafa löng- um verið þeir, sem lengst vildu fara í kröfunum gegn Bretum, en nú semur flokki þessum og De Valera ekki lengur.

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.