Vísir - 16.11.1936, Blaðsíða 2

VÍSIR

14 miljóiiirnar og inn-
flntningsleyfa braskiö.
Því liefir ekki verið mótmælt,
að gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd liafi veitt innflutnings-
leyfi fyrir 49 miljónir króna,
þá 10 mánuði, sem liðnir eru
af árinu. Innflutningurinn nam
i lok síðasta mánaðar um 35
milj. króna og hefir þá verið
innflutt fyrir 14 miljónir af
þvi sein leyft hafði verið. En
verði nú öll þesssi innflutnings-
lejdi, sem veitt hafa verið nú
þegar notuð að fullu, má telja
víst að ársinnflutningurinn
verði svo að segja hámarks
innflutningur, enda óhjá-
kvæmilegt að ný leyfi bætLst
við, tvo siðustu mánuðina, svo
að innflutningurinn fari tölu-
vert fram úr 49 milj. Og yrði
þá viðskiftajöfnuðurinn við út-
lönd miklu hraklegri en hann
hefir verið um mörg ár.
Hinsvegar má að vísu gera
ráð fyrir því, að innflutnings-
leyfin verði ekki notuð, og það
jafnvel hvergi nærri, að fullu.
Eigi að síður er það þó Ijóst af
þessu, að framkvæmd gjajd-
eyris- og innflutningshaftanna
er öll á ringulreið og í algerðu
stjórnleysi. Og það má fara
nærri um það, hvað því muni
aðallega valda.
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd hefir að því er virðist,
kappkostað það eitt, að „skera
niður“ innflutning til kaup-
manna, sem aðallega hafa haft
ínnflutningsverslunina með
höndum. Allir aðrir virðast
eiga miklu greiðari aðgang að
því að fá innflutningsleyfi, ekld
að eins kaupfélög og pöntunar-
félög, sem alkunnugt er að liafa
fullkomna sérstöðu, heldur
einnig einstakir menn, sem ekk-
ert hafa fengist við verslun áð-
ur. Er jiannig kunnugt um ým-
is dæmi þess, að innflutnings-
leyfi hafa verið veitt mönnum,
sem engin peningaráð liafa haft
til þess, að greiða andvirði inn-
flutningsins, en svo hafa boðið
kaupmönnum innflutningsleyfi
sín til sölu. Er slíkt innflutn-
ingsleyfaprang orðið allalgengt,
og liefir gjaldeyris- og innflutn-
ingsnefnd undirbúið jarðveginn
fyrir það, og með því beinlínis
stuðlað að óþarfri verðhækkun
á erlendum varningi. Til dæmis
um það, livern mannamun
nefndin gerir sér í þessum efn-
um, þegar annars vegar eiga í
hlut kaupmenn og liinsvegar
jafnvel „óvaldir menn af göt-
unni“, skal liér sögð ein saga:
Ungur maður kom nýlega
inn í sölubúð til kaupmanns,
i þeim erindum, að fá lánaðar
nokkurar krónur. Kaupmaður-
inn, sem þá nýlega hafði fengið
synjun gjaldeyris- og innflutn-
ingsnefndar við beiðni um inn-
ílutning á einni af aðal-verslun-
arvöru sinni kvaðst enga pen-
inga vilja lána piltinum, en ef
hann gæti fengið innflutnings-
leyfi fyrir umræddri verslunar-
vöru, að ákveðinni upphæð, þá
skyldi hann kaupa það fyrir þá
krónutölu, sem pilturinn hafði
beðið um. Nokkuru'm dögum
síðar kom pilturinn með inn-
flutningsleyfið, sem hann hafði
þá fengið í sinu nafni, og kaup-
maðurinn borgaði fyrir það
umsamið verð. Kom þeim nú
saman um það, kaupmannin-
um og piltinum, að gera aðra
tilraun, og fór hún á sömu leið.
Þannig tókst piltinum „af göt-
unni“ tiltölulega greiðlega að fá
innflutningsleyfi, þó að kaup-
ínanninum væri synjað!
Þetta framferði gjaldeyris-
og innflutningsnefndar er að
sjálfsögðu svo langt „fyrir neð-
an allar hellur“ að engum af-
sökunum verður við komið. En
það er ekki að eins hneykslan-
legt, vegna hlutdrægninnar og
fjandskaparins í garð kaup-
mannastéttarinnar, heldur er
}>að líka svo heimskulegt, að
furðu sætir, þó að ekki sé tekið
tillit til annars en framkvæmd-
ar innflutningshaftanna í því
augnamiði, að draga úr innflutn-
ingnum. Með því að dreifa inn-
flutningnum á sem flestar
hendur, gerir nefndin sér marg-
falt örðugra fyir um það, að
liafa hemil á lionum. Afleiðing-
in verður óhjákvæmilega sú, að
nefndin hlýtur að vera í stöð-
ugri óvissu um það, hvað kann
að verða flutt inn, af þvi, sem
leyft hefir verið og hvað kann
að fyrnast af leyfunum. Og þeg-
ar innflutningsleyfin sjálf eru
orðin að verslunarvöru, þá
verður beinlínis að gera ráð
fyrir því, að þau kunni að verða
geymd um lengri eða skemri
tíma, í von um verðhækkun á
sölumarkaðinum! Og þannig
má ef til vill gera sér grein
fyrir því, hvernig á því standi,
að innflutningsleyfi fyrir 14
miljónum króna hafa nú safn-
ast fyrir, án þess að vitað verði,
að hve miklu leyti þau kunna
að verða notuð. Og er það þá
líka að vonum, að formanni
gjaldeyris- og innflutnings-
nefndar verði ógreitt um svör,
þegar hann er spurður um
hvað innflutningnum líði, og
verði það á, að segja að það
komi engum við.
Vélbáturinn, sem saknað
var frá Siglufirði
er kominn fram.
Siglufirði í gær.
Vélbáturinn Olfur Uggason
fanst í nótt og er komínn til
Siglufjarðar heilu og höldnu.
Fa'nst báturinn með bilaða vél
4 lil 5 sjómílur norðvestur af
Strákum. Bátsins hafði verið
saknað frá því á fimtudag, en
hann annast mjólkurflutninga
milli Sauðárkróks og Siglu-
fjarðar. ,
Vélbáturinn Haraldur, sem
Ieitaði í gær, kom til Siglufjarð-
ar um ld. 21 í gærlcveldi og fór
aftur eftir litla viðdvöl, ásamt
þrem öðrum bátum í leitina,
og fundu þeir Olf eftir skamma
stund.
Úlfur fór á fimtudagskveld
frá Sauðárkrókj, en norðvestan
við Málmey bilaði vélin kl. 3.30
um nóttina. Rak bátinn þá til
hafs undan liægum kalda. Kl.
17 á föstudag rann á hægt norð-
vestan leiði og sigldi báturinn
þá upp undir land, en þá gekk
til landáttar og sigldi báturinn
þá aftur til hafs, til þess að
forðast landkreppu. Báturinn
reyndi að ná sambandi við bát
er fór til Sauðárkróks, en tókst
ekki. Kl. 6 í gærinorgun sigldi
Olfur að togara, er var að veið-
um uin 20 sjómílur norðvestur
af Fljótum, en togarinn sinti
eigi merkjum bátsins og sigldi
burtu, er bátinn bar þar að. Kl.
11% i gær sigldi báturinn hægu
leiði upp undir Stráka og var
kominn næstum þangað er
hjálp barst. Báturinn vat með
hálffermi af mjólk, heyi og öðr-
um farangri. Bátverjum öllum
leið vel. (FÚ.)

armanna hrundið.
Bfú á Manzanaresfljóti sprengd í loft npp.
Háskólaborgin tekin?
London í morgun.
Fregnum ber ekki sanian um hvort uppreistarmönnum hafi orðið nokkuð ágengt i
sókn sinni við Madrid í gær, en s jálfir halda þeir því fram, að þeir hafi náð háskóla-
borginni á sitt vald, að afstaðinni grimmilegri árás.
Fréttaritari United Press símar, að herdeildir stjórnarinnar hafi hrundið árásum
uppreistarmanna, er þeir gerðu tilraun til þess að komast yfir Manzanaresána.
Sprengdu stjórnarliðar „Frakka-brúna“ í loft upp. Uppreistarmenn gerðu árás við
Segoviabrúna og var henni einnig hrundið. Fréttaritarar segja, að handan Manzanar-
ez-árinnar liggi lík fallinna uppreistarmanna í kös, enda hefir verið feikna mannfall
í liði þeirra í liinum stöðugu bardögum, sem verið hafa undanfarna daga.
I opinberri tilkynningu fra stjórninni í Madrid segir, að stjórnarherinn hafi hvar-
vetna haldið varnarstöðvum sínum á vígstöðvunum við Madrid, tekið marga fanga og
náð allmörgum skriðdrekum frá uppreistarmönnum. — (United Press. — FB.).
„Hingað til farið mílur — nú metra.“
London, í morgun.
Á laugardaginn var minna um orustur í grend við Madrid
en dagana á undan. Uppreistarmenn viðurkenna, að þeir hafi
beðið nokkurn hnekki í framsókn sinni til Madrid. Einn af her-
foringjum Francos sagði í dag: „Hingað til hefir okkur miðað
áfram í mílnatali, en nú í metratali að eins.“ Á laugardaginn
gerðu uppreistarmenn áhlaup á Prinsessu-, Segovia- og Toledo-
brýrnar, en voru hraktir til baka, að því er fréttir frá Madrid
herma. Þeir gerðu tvö áhlaup á „Brú hinna frönsku“, og segir
stjórnin, að þeim hafi háðum verið hrundið. En svo virðist, sem
síðar á laugardaginn hafi einliverjum hluta hersveita uppreist-
armanna tekist að komast yfir fljótið, og álitið að þeir muni
hafa komist yfir á gr>rnningum milli Prinsessu- og Toledo-
brúnna.
Tuttugu og tvær flugvélar uppreistarmanna flugu yfir Madrid
i morgun og köstuðu niður sprengjum. Stjórnin tilkynnir, að
17 manns hafi verið drepnir, en rúmlega 100 hafi særst. 1 loft-
árásum þeim, sem gerðar voru á laugardaginn voru 50 drepn-
ir, en um 200 særðir.
Uppreistarmenn taka rússneskt skip.
Eitt af herskipum uppreistarmanna hefir tekið rússneskt
gufuskip og farið með það til Ceiita, og látið gera leit að lier-
gögnum í skipinu. Rússneski verslunarmálaráðherrann segir,
að skipið hafi verið á leiðinni til Belgiu með olíufarm, og hafi
olían verið ætluð Þjóðverjum. í Moskva ríkir mikil gremja
jTir þessum aðförum uppreistarmanna, og hefir stjórnin fyr-
irskipað rannsókn á atburðinum, en skipinn hefir verið boðið
að halda áfram ferð sinni til Belgíu.
í Berlín er þvi haldið fram, að lieil skriðdrekahersveit liafi
nýlega siglt frá rússneskri höfn, áleiðis til Spánar, en ekki er
þess getið, eftir hvaða heimildum sú frétt er höfð. — (FÚ.).
Flokksfundup Sj álfsíædis-
manna í Árnessýslu.
Mikill álmgi. Góð fufiflarsdkn.
Foringjaráð Yarðarfélagsins
boðaði til tvgggja flokksfunda í
gær á Eyrarbakka og Stokks-
eyri.
Voru fundirnir ágætlega sótt-
ir og á Stokkseyri mættu 70—
80 manns þrátt fyrir það þó
samtímis væri haldinn fundur í
Verkamannafélaginu, þar sem
fjöldi Sjálfstæðismanna voru
mættir.
Tóku margir til máls, bæði
komumenn og innanhéraðs-
menn og kom fram á fundin-
um eindregin andúð gegn nýju
jarðræktarlögunum og lifandi
áhugi fyrir málum Sjálfstæðis-
flokksins.
Leiðangnrinn npp á
Hrafnafjail.
Sprungan í fjallinu er orð-
in tveir metrar á breidd og
80 metra löng. Nýtt jarð-
hrun yfirvofandi.
Oslo í gær.
Tveir menn frá Loen fóru í
gær upp á Hrafnafjall og kom-
ust þeir að raun um, að sprung-
an í fjallinu er orðin helmingi
breiðari en Iiún var fyrír nokk-
urum vikum. Hún er nú tveir
metrar á breidd og um 80 metr-
ar á lengd. Einnig lcomust þeir
að raun um, að sprungan hefir
dýpkað. Óttast menn nú mjög
frekari jarðhrun. (NRP—FB.)
Ræða Karols konungs og landa-
mæri Rúmeníu.
Þing Rúmeníu var sett í gær.
í hásætisræðu sinni vék Karol
lconungur að ummælum Musso-
Iini viðvíkjandi nauðsyn þess,
að endurskoða þá samnínga,
sem ákveða landamæri Ung-
verjalands. Rúmenía mundi
aldrei, sagði konungur, sam-
þykkja það, að hróflað væri við
landamærum sínum. Þau hefðu
verið ákveðin í eitt skifti fyrir
öll. Hann sagði, að Rúmenía
myndi auka her sinn, í því tvö-
falda augnamiði, að tryggja
friðinn og verja landamæri sín.
Hitlep kallap
herfopingj a
sína saman
út af rússnesku hand-
tökunum.
London í morgun.,
Sú frétt hefir valdið talsverð-
um æsingum í Evrópu í dag,
að Hitler hefir kvatt á fund sinn
yfirmenn í öllum þremur deild-
um hersins (landhers, lofthers
og sjóflota). Það er álitið, að
þeir hafi rætt um handtökur
Þjóðverja í Rússlandi og þær
ráðstafanir, sem Þýskaland
kynni að gera í þvi sambandi;
einnig um þá liðveislu, sem þeir
álita að Rússar veiti spænsku
stjórninni. Sagt er, að Þjóð-
verjar hafi ákveðnar tillögur,
sem þeir ætli að leggja fyrir
ldutleysisnefndina, um ráðstaf-
anir til þess að stöðva vopna-
útflutning frá Rússlandi til
Spánar. (FÚ.)
Hitler neitar að hlýða
einu af- ákvæðum
Versala-samninganna.
London 14. nóv. FÚ.
I dag gaf Hitler út yfirlýs
ingu þess efnis, að Þjóðverjar
myndu héreftir ekki hlíta á-
kvæðum Versalasamningsins
um alþjóðlegt eftirlit með sigl-
ingaleiðum um skipgeng fljót
í Þýskalandi. Þar með sagði
hann, væri síðasti hlekkurinn
brotinn, og Þýskaland frjálst úr
fjötrum Versalasamninganna.
Yfirlýsing þessi kom engum
á óvart, og breytir engu, raun-
verulega, þar sem mjög sjaldan
hefir þurft að leita til hinnar
alþjóðlegu nefndar, sem skipuð
hafði verið til eftirlits með sigl-
ingaleiðum þessum.
Þýska stjórnin hefir jafn-
framt lýst því yfir, að það muni
ekki verða gert upp á milli
þjóða, um notkun skipgengra
þýskra fljóta, svo framarlega
sem þýsk skip verði látin njóta
jafnréttis við skip annara
landa, lijá hverri þjóð sem hlut
' á að máli.
Breytingin á skipun norsku
stjórnarinnar komin til
framkvæmda.
Oslo í gær.
Á ríkisráðsfundi i ggeír var
Indrebö fjármálaráðherra veitt
lausn í náð frá embætti sínu,
en i hans stað var Bergsvik ráð-
herra skipaður fjármálaráð-
herra, en nýr ráðherra tekur
við embætti Bergsvik, Oscar
Torp, og verður hann því ráð-
herra félagsmála. (NRP—FB.)
1836 — 16. nóv.
1936.
Lárus Þórarinn Blöndal,
sýslumaður og síðast amtmað-
ur, fæddist að Hvammi í Vatns-
dal 16. nóvemher 1836 eða fyrir
réttum hundrað árum. Foreldr-
ar hans voru Björn Auðunsson
Blöndal, sýslumaður Húnvetn-
inga (f. 1. nóv. 1787 i Blöndu-
dalshólum, d. 23. júní 1846 í
Hvammi í Vatnsdal) og kona
hans Guðrún (d. 20. ágúst
1864) Þórðardóttir, kaupmanns
á Akureyri Helgasonar. Björn
sýslumaður í Hvammi þótti
hið röggsamasta yfirvald og
skörungur í hvívetna. — Þegar
hann varð sýslumaður Hún-
veininga (1820) var róstusamt i
liéraði og agaleysi hið mesta,
enda höfðu sýslubúar orðið að
sætta sig við heldur aðgerðalítil
Lárus Þ. Blöndal.
yfirvöld þá um sinn. — Vand-
ræðamenn ýmsir óðu uppi,
höfðu hátt um sig og þóttust
ekki þurfa að hlíta landslögúm
né úrskurði yfirvalda. — En
Björn sýslumaður lægði rost-
ann í piltum þeim og hlaut að
launum ást Og virðingu sýslu-
búa. Ganga jafnvel enn í Húna-
vatnssýslu sögur um röggsemi
og skörungsskap Bjarnar, þó að
látinn sé hann fyrir 90 árum.
Björn sýslumaður þurfti Iítt við
elli áð fást, því að harin andað-
ist á besta aldri, vart 58 ára
gamall. —
Sýslumanns-hjónin í Hvammi
eignuðust mörg börn og inann-
vænleg. Mun Lárus Þórarinn
sýslumaður verið hafa meðaj
hinna yngstu. Hann var ungur
til menta settur, svo sem þeir
bræður fleiri, og lauk stúdents-
prófi 1857. Sigldi þá til liáskóla-
náms i Kaupmannaliöfn og
lauk embættisprófi í lögum 19.
júni 1865. — Hann kvongaðist
1857, sumarið sem hann varð
stúdent og gekk að eiga ungfrú
Kristínu (d. 1919) Ásgeirsdótt-
ur, bónda að Lambastöðum á
Seltjarnarnesi Finnbogasonar.
L. Þ. Bl. varð sýslumaður í
Dalasýslu 1867 og hélt þvi em-
bætti, uns Húnavatnssýsla varð
laus (1876) við fráfall Bjarna
E. Magnússonar, sýslumanns á
Geitaskarði. Sótti hann þá um
sýsluna og fékk vcitingu fyrir
lienni á öndverðu ári 1877.
Fluttist þá norður og mun hafa
setið á Stóruborg fyrstu misser-
in. En þá stóð upp fyrir honum
Friðrik Schram, bóndi á Korns-
á, er þar hafði búið lengi og var
þá gamall orðinn. — Sat nú
Lárus sýslumaður á Kornsá við
þjóðfræga rausn og höfðings-
skap það sem eftii* var ævi-
dagsins. — Hann andaðist 12.
mai 1894 og var þá á mjög
svipuðum aldri og faðir lians
hafði verið, er hann lést. —.
Lárus sýslumaður sótti um
amtmanns-embættið norðan og
austan, er Júlíus amtmaður
Havsteen slepti því og fluttist
suður hingað. — Hlaut hann
veitingu fyrir embættinu 26.
febrúar 1894 og ætlaði að flytj-
ast til Akureyrar þá um vorið.
En það fór á annan veg, því að
nú var skammur spölur ófarinn
til grafar. Hinn nýkjörni amt-