Vísir - 26.10.1937, Blaðsíða 4

VlSIR
-'zcscrasaasnaatm
GJALDEYRISMÁLIN. Frh.
31/} miljón livert ár til þess að
greiðslujöfnuður hafi náðst við
útlönd á þessu timabilL eða
vantað samtals um 18 miíjónir
króna. Þessi lialli á viðskiftun-
um við útlönd er nú falinn í lán-
tökum ríkisins erlendis, írosn-
um inneignum útlendinga hér
og lausum verslunarskuldum.
Gjaldeyrisástandið er svo nú,
þrátt fyrir liinn mikla síldar-
afla, að það mun sjaldan liafa
verið eins erfitt. Nú er synjað
daglega um yfirfærslu fyrir
vörur, sem fluttar liafa verið
inn samkvæmt heimild nefnd-
arinnar, búið er að selja og tekn-
ar hafa verið að láni erlendis.
Þetta ástand, sem nú er og verið
liefir rikjandi hér undanfarið
ár, getur ekki lialdið svo
áfram, ef landsmenn vilja ekki
láta aðrar þjóðir líta á sig sem
skrælingja í fjármálum.
Báðir bankarnir, sem hafa
einkaheimild samkvæmt lögum
til þess að versla með gjald-
eyri, hafa fulltrúa í gjaldeyris-
nefndinni, sem innflutninginn
veitir. Fulltrúar hankanna ráða
veitingu gjaldeyrisins og þeir
hafa ncitunarvald í nefndinni í
því sambandi á móti þrcmur
fulltrúum ríkisstjórnarinnar.
Það virðist ekki fjarstæða að
búast við því, að þátttaka bank-
anna í framkvæmd hal'lanna,
gæfi tryggingu fyrir því að
gjaldeyrir fáist út á leyfin. En
svo er ekki. Það kemur nú dag-
lega fyrir að bankarnir synja
um gjaldcyri út á þau leyfi,
sem fulltrúar þeirra i nefndinni
samþyktu að veita daginn áður.
Erlends skilja menn ekki að op-
inber stofnun ríkisstjórnar og
banka gefi út gjaldeyrisleyfi,
sem engin trygging fylgir, jafn-
vel þótt slíkur fyrirvari sé prent-
aður á leyfin. Engum getur dul-
ist hversu óvirðulegt þetta á-
stand er. Það er hvorki sam-
boðið bönkunum né ríkisstjórn
mg síst þjóðinni.
Ejöldi innflytjenda slendur
nú í óbættum sökum við er-
lenda viðskiftamenn, sökum
þess að vörurnar liafa verið
fluttar inn og fengnar að láni
í fullu trausti þess að hin opin-
bera skipulagning mundi lilut-
verki sínu vaxin. Víxlar á versl-
anir ríkisins hafa verið unn-
vörpum afsagðir og endursend-
ir með skilaboðum um það, að
ekki væri hægt að greiða þá.
Menn geta gerí sér hugmynd
um hvert álit erlend firmu fái á
íslenska ríkinu, þegar einkasöl-
ur þess geta ekki staðið í skilum
með smáar fjárliæðir í erlendri
mynt. Gagnvart útlöndum er
þetta ríkisgjaldþrot í lítilli mynd
en af verstu tegund, sem fréttist
fljótt. Þeir sem lala digurbarka-
lega um glæsilegan árangur haft-
anna, ætti ekki að gleyma þcirri
miklu sæmd sem þau liafa fært
okkur út á við. Eg hefi oft furð-
að mig á því, að fjármálaráð-
herra, sem liefir öll ráð um
framkvæmd liaftanna, skuli
hafa látið viðgangast þá háð-
ung, sem eg hefi nú minst á í
sambandi við gjaldeyrisleyfin.
Honum ber skylda að kippa því
í lag. Eins og þetta er nú, getur
það ekki gengið til lengdar. Það
er belra fyrir landsmenn að
flytja ekki inn þá vöru, sem
þeir geta ckki borgað, heldur en
að svíkja hana út. Það er livort
sem er skammgóður vermir.
Þeir geta ekki lialdið áfram að
flytja inn vörur sem þeir geta
ekki greitt. Seljendurnir munu
sjá fyrir því.
Ef fjármálaráðherra vill
kalda áfram að láta liöftin í
sinni núverandi mynd lækna
bölið, þá er engin leið önnur en
sú, að breyta núverandi fram-
kvæmd haftanna og laga það
sem er ábótvant. Slcynsamleg-
Æsta skrefið, sem hann gæti telc-
ið i því efni, væri að tryggja sér
samvinnu verslunarstéttarinnar.
Eg álít að nauðsynlegt sé, að
hinir tveir aðilar innflutnings-
ins og verslunarinnar i landinu,
kaupmenn og lcaupfélög, geti
unnið saman úlfúðarlausl. Það
eru mörg verkefni í erfiðleikum
gjaldeyris og innflutningsmál-
anna, sem fulltrúar þcssara
tveggja aðila gætu leyst i sam-
einingu, ef velvild og sanngirni
væri á báðar hliðar. Það eru
verkefni, sem geta reynst óleys-
anleg á annan hátt.
*
Að siðustu langar mig lil að
minnast lítillega á fjármál liins
opinbera i sambandi við gjald-
eyrisþörfina. Ríkið gerir við-
lækar ráðstafanir til að hefta
innflutninginn svo að gjaldeyrir
landsmanna hrökkvi fyrir nauð-
synjum. En Alþingi og rikis-
stjórn gerir fjölmargar ráð-
stafanir, veitir styrki til utan-
ferða, bygginga og fram-
kvæmda, sem lieimta beint og
óbeint afar mikinn gjaldeyri.
Þetta út af fyrir sig, auk þeirr-
ar þenslu sem er í opinberum
gjöklum, gerir það óhemju erf-
ilt að ná greiðslujöfnuði. Um
það þarf elcki að efast að 5
milj. króna lausaskulda-söfnun
ríkisins á 2—3 árum á ekki lít-
inn þátt í liinni miklu eftir-
spurn á gjaldeyri. Útflutningur
á þessu ári verður líldega 55—
60 miljónir. Við getum varla
búist við liærri útflutningi eins
og nú standa sakir og þessi fjár-
hæð mundi að líkindum nægja
fyrir nauðsynlegum þörfum ef
eðlilegt jafnvægi væri í f jármál-
um og viðskiftum landsins. En
vegna þess að öllu á að marka
bás, alt á að mæla og vega
lianda þjóðinni, svo alt komi
heim, verða misfellurnar marg-
ar og miklar, eins og við er að
búast, ofmikið af sumu en of-
lítið af öðru. Hinn rétti mæli-
kvarði er þörf þjóðarinnar, sem
markast af raunverulegu fjár-
hagslegu ástandi liennar á
hverjum tíma.
*
Yfirlitið um ástandið i versl-
unarmálunum frá sjónarmiði
verslunarstéttarinnar, verður í
fáum orðum þetía:
Höftin hafa ekki náð þeim til-
gangi sem þeim var ætlað og á-
standið er cngu betra nú en
þegar þau voru sett á.
Framkvæmd þeirra gagnvart
verslunarstéttinrii hefir verið
stórgölluð og ríkisvaldið hefir
þrengt kosti hennar með þeim
hætti er hvergi tíðkast þar sem
innflutningsliömlur eru.
Útlilutun gjaldeyris er á-
byrgðarlaus og liefir það lamað
lánstraust innflytjenda erlendis.
Ábyrgir og’ ráðandi stjórn-
málamenn þjóðarinnar segja í
ræðu og riti að nauðsyn sé að
halda við ströngum innflutn-
ingshöftum, en þessir menn
virðast ekki liafa hugmynd um
hvað aflaga fer og hverju þurfi
að kippa i lag til þess að þjóðin
komist út úr þvi hættulega ó-
fremdarástandi sem fram-
kvæmd liaflanna liefir leitt
hana í.
Að loknu erindi Björns Ólafs-
sonar störkaupmanns var fund-
arhlé. Þegar fundur liófst á ný
talaði Sigurliði Kristjánsson
kaupm. f. h. matvörukaup-
manna. Ræddi liann árásir
vinstriblaðanna á matvöru-
kaupmenn og sýndi fram á, að
matvörukaupmenn ætti ekkert
áías skilið fyrir að eiga sök á
dýrtíðinni. Álagning þeirra væri
minst allra verslana. Þá benti
ræðumaður á þá staðreynd, að
kaupfélög liefði ekki getað þrif-
ist hér þótt reynt hafi verið að
starfrækja þau hér, fyrr en þau
fengu stuðning ríkisvaldsins.
Álagning kaupmanna var svo
þEiM LídurVel
sem reykja
iTEDFANI
» iÞAKA í kvöld kl. 8 !/2- Kosn-
Erindi:
Mætið
(1015
íþng embættismanna.
íjÞórður Bjarnason. -
íjstundvislega.
o—..... ............
Félagar
lítil, að kaupfélögin gátu ekki
kept við þá í frjálsri samkepni
og tóku þau ekki að rétta við,
fyrr en farið var að ívilna þeim
á allan liátt. Ræðumaður ræddi
einnig ítarlega liversu hart
gjaldeyris- og innflutningsliöft-
in koma niður á matvörukaup-
mönrium og væri núverandi á-
stand svo, að til stór vandræða
horfði.
Af hálfu vefnaðarvörukaup-
manna talaði Ragnar Blöndal
kaupm. en þeir hafa orðið harð-
asl úti. Til grundvallar við út-
ldutun vefnaðarvöruinnflutn-
ingsleyfa eru lögð árin 1929—
1930—1931. Vefnaðarvöruinn-
flutn. nam 1929 11 milj. kr. af
77 milj. kr. heildarinnftn. eða
14.3%, en 1930 og 1931 15% af
heidarinnflutningnum. Þegar
farið var að beita höftunum
urðu kaupmenn að kaupa vefn-
aðarvörur frá Suðurlöndum.
Hafa þeir bygt sér þar upp ný
sambönd. Gat ræðumaður þess
sem dæmis, að 1928 hefði verið
fluttar inn vefnaðarvörur fyrir
10 milj. kr., þar af 1.209 þús.
frá Spáni og 13 þús. frá Ítalíu,
en 1934 voru fluttar inn vefn-
aðarvörur frá Spáni fyrir 558
þús. kr. (1934 112 þús.) og frá
Ítalíu 426 þús. kr. (1935 560
þús. kr. frá Spáni og frá Italiu
um 837 þús.). Árið 1935, er
enn liafði verið hert á höft-
unum, og leyfður var inn-
flutningur vefnaðarvöru fyrir
2.7 milj., fóru 74% til kaup-
sýslumanna, en 26% til annara.
Árið 1936 er útlilutað vefnað-
arvöruinnflutningsleyfum fyrir
4i/2 milj. kr., þar af fengu
vefnaðarvörukaupmenn ekki
nema lielming og 1937 hafa
þeir aðeins fengið eina úthlut-
un, af 2y2 milj. kr. innflutningi,
fengu allir vefnaðarvörukaup-
menn landsins rúm 900.000
kr. í ár nemur því innfl. þeirra
rúml. 9% miðað við innfl þeirra
1929—1931. Mætti af þessu sjá
hversu þrengt hefði verið kosti
þessarar stéttar.
Umræður um þessi mál urðu
alllangar og tóku margir þátt i
þeim, bæði innan- og utanbæj-
armenn. Af utanbæjarfulltrúum
tóku til máls Ólafur Jónsson
kaupm., Hafnarfirði, Gísli
Gunnarsson, Hafnarfirði, Axel
Iíristjánsson, Akureyri, Jón A.
Jónsson o. fl., en af innanbæjar-
mönnum, auk frummældanda,
Björns Ólafssonar og þeirra,
sem getið hefir verið, Hallgrím-
ur Benediktsson, Garðar Gisla-
ÖST. FRÓN nr. 227.
stúkunnar Frón nr. 227 eru
beðnir að mæta í Góðtempl-
arahúsinu annað kvöld kl.
8,15, og verður þá farið það-
an til Ilafnarfjarðar, i heim-
sókn til stúkunnar Morgun-
stjarnan nr. 11. — Munið
annað kveld kl. 8,15 stund-
víslega. (1023
KENSLAl
HÚSMÆÐUR! 1. nóv. byrja
Bsaumatímar á kvöldin kl. 8—
«10. Kent að sauma og sníða eftir
nýjustu fyrirmyndum. Sími
4940. Ingibjörg Sigurðardóttir,
Lækjargötu 8. (1005
g TEK að mér heimiliskenslu
ggegn fæði og liúsnæði. Uppl.
jjsími 1390 frá kl. 7 e. h. (1016
h-----------------------
« KENSLA í íslensku, dönsku
«og ensku. Lestur með nem-
Oendum, fæst ódýrt á Brávalla-
ggötu 10 (neðsla liæð). Uppl. á
gstaðnum, eða í síma 3459. (1029
flTILK/NNINGAKl
p STÚLKAN, sem kom á laug-
oardaginn að Sveinsstöðum og
olofaði að liringja á sunnudag-
öinn, geri það sem fyrst. (1019
« STÁLPAÐUR ketlingur
«(læða) í óskilum. Grábrönd-
^óttur, hvítur á brjóst og kvið.
íEskihlið B. (1003
MERKT karimannsúr tapað-
fist sunnudag. Skilist B. S. R.
^gegn fundarlaunum. (1006
w GULL-balItaska tapaðist á
glaugardaginn. A. v. á. (1024
nosNÆéil
HERBERGI óskast, helst með
geldunarplássi. Uppl. í sírna
§4024, eftir kl. 20. (1004
g 2 STÚLKUR óska eftir 1—2
gherbergjum og eldhúsi 1. nÓT.
pTilboð merkt: „S. S.“ sendist
Hvísi. (1008
B 2 HERBERGI og eklhús ósk-
gast 1. nóv. eða einhverntíman í
gdesember. Uppl. síma 3741. —
g * (1012
»Í3SI
Ljósapenr
oi Tartappar.
FORSTOFUSTOFA til leigu.
Flenlug fyrir 2. Fæði á sama
slað. Veslurgötu 22. (1020
STOFA til leigu í húsi með
laugarvatnshita. Uppl. eftir kl.
6 á Laugavegi 84. (1026
FÆf)l
ÓSKA eftir þremur mönnum
í fæði. Sanngjarnt verð. Mar-
grét Sigurðardóttir, Vatnsstíg 9.
(1007
MUNIÐ matinn í Skrúð, Skólavörðustíg 3. Sími 2139. (847

tKVSNNAH
HRAUST og ábyggileg stúlka óskast rétt fyrir utan bæinn. Uppl. í síma 3883. (982
STÚLKA óskast strax suður með sjó. Uppl. Njálsgötu 55. (1002
2 PRJÓNAKONUR óskast og kona, sem kann vefnað. Prjóna- stofan Iðunn, Laugavegi 7. Fyr- irspurnum ekki svarað í síma. (1013
ATVINNULAUSAR stúlkur, sem liafa í hyggju að taka að sér aðstoðarstörf á lieimilum liér í bænum á komandi vetri, ættu í tíma að leita til Ráðning- arstofu Reykjavíkurbæjar, þar eru úrvals stöður við hússtörf 0. fl. fyrirliggjandi á liverjum tíma. Ráðningarstofa Reykja- víkurhæjar. Lækjartorgi 1. — Sími 4966. (673
UNGLINGSPILTUR úr sveit óskast til mjólkurflulninga og snúninga, að Eskihlíð C. (1018
SIÐPRÚÐ og þrifin ung stúlka óskast í formiðdagsvist. 2 fullorðið í heimili. Meðmæli óskast. Uppl. Lækjargötu 12 C (bakliúsið). (1921
LIPUR og vandaður pillur óskast strax. A. v. á. (1022
STÚLKA óskast í vist. Þrent í heimili. Uppl. iá Bárugötu 20, kl. 7—8 í kvekl, níðri. (1025
GÓÐ stúlka óskast í víst strax á Ránargötu 1A, uppi. Sími 1674. (1028
STÚLKA óskast í vist. Uppl. Norðurstíg 7, eða síma 2885. (1932
KKAtlPSKiPURÍ SPEGILLINN frá hyrjun (1. —12. árg.) til sölu. A.vjá. (1010
ÁRBÓK Ferðafélagsins 1931
og 1932 óskast keypt háu verði.
Andrés Þormar, sími 4688. —
(1001
FERMINGARKJÓLL, mjög
fallegur, til sölu Njálsgötu 79,
II. liæð. (1009
TÆKIFÆRIS- OG FERM-
INGARGJAFIR. Mildð úrval af
fallegum nýtísku kvenveskjum
úr egta skinni, frá 9,50, og
nýtísku gervileður. Samkvæm-
istöslcur frá 7,50. Buddur og
seðlaveski í miklu úrvali frá
4.50. Myndarammar úr leðri, 2
myndir, 1,75. Sjálfblekungar og
sett (14 karat gullpenni) frá
11.50. Ferðarakvélar frá 5.90.
Skrifmöppur og skjalamöppur
frá kr. 7,50 o. fl. o. fl. ódýrar
tækifærisgjafir. Hljóðfærahúsið
Bankastræti 7. (1000
VIL SELJA miðstöðvareída-
vél (Geysir) og Junkers-gasbað-
ofn. Ámi Gunnlaugsson, Lauga-
vegi 71. Sími 1849. (1011
GÓÐUR, notaður rneðal stór
kolaofn óskast. Uppl. í verslun
G. Zoega. (1014
ZT0I) -8111 imiS NOA (91
go gj 'lB0) lo^sejgnjpfs go ioi[s
-nudnfj jægn MfQdQH GIA
STÓR peningaskápur, með
undirskáp til sölu ódýrt. Sími
1909. (978
VÖRUBÍLL til sölu strax,
mjög ódýrt. Sími 1909. (979
HATTAR. Komið og sjáið
nýju modelin og látið breyta
lierrahöttum og lita eftir allra
liæfi. Fljót afgreiðsla. Fyrsta
flokks vinna. — Hattasauma-
stofan, Laugavegi 19. (952
LÍTILL OFN óskast keyptur.
Uppl. í sima 1913. (1033
GLÆNÝTT nautakjöt i buff
og gulascli, með mjög lágu
verði, fáið þér í Matargerðinni,
Laugavegi 58. Sími 3827. (1034
GÓÐUR olíuofn óskast keypt-
ur. Sími 2218. (1035
VIÐTÆKI, sem nýtt, selst
fyrir hálfvirði (105 kr.). Mán-
aðarlegar afhorganir ef vill. —
Sími 4155. (1027
VIL KAUPA notaða, stóra
prjónavél. — Uppl. síma 3459.
(1030
LEIKNIR selur notaðar rit-
vélar mjög ódýrt. Þar er gert
við ritvélar, reikningsvélar og
saumavélar fljótt og vel. Sími
3459. (1031
.2535.
Grettisgötu 57 og Njólsgötu 14.
son, Jóhann Þ. Jósefsson, dr.
Oddur Guðjónsson, Egill Gutt-
ormsson o. fl.
Samþykt var að loknum um-
ræðum að kjósa nefnd til þess
að ræða gjaldeyris- og innflutn-
ingsmálin og hlutu kosningu:
Sigurl. Kristjánsson (f. li. mat-
vörukaupmanna), Ragnar Blön-
dal (f. h. vefnaðarvörukaup-
manna), Sig. Kristjiánsson (f. h.
utanbæjarkaupmanna) og dr.
Oddur Guðjónsson (f. h. Versl-
unarráðs). Nefnd þessi kom
saman á fund í gærkveldi og
var samþykt að setja undir-
nefnd til þess að ræða ályktun,
sem Sigurliði Kristjánsson hafðí
lagt fyrir Verslunarþingið fyrir
hönd matvörukaupmanna.
Kellogg’is All B/an
og Korn Flakes

Húseigni
nr. 4 við Shellveg (Skrúður) með 3000 fermetra eign-
arlóð er til sölu af sérstökum ástæðum, með tækifæris-
verði og litilli útborgun. — Upplýsingar gefur
Lárus Jóliannesson,
Suðurgötu 4. hæstaréttarmálaflm- Simi 4314.