Vísir - 16.08.1938, Blaðsíða 3

V í S IR
I!
Nútíma æfintýri á sviði atvinnumál-
ini'iiiimiiimimiinii ■*K ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■*■■■■
anna, þap sem vélai» og tækni vekja
allt til nýs Iffss.
Bíldudalur er sjávarþorp, sem stendur innarlega við sunnan-
verðau Arnarf jörð. Var þar uppgangur mikill fyr á árum, stór-
útgerð og blómleg verslun, sem nærsveitirfiar sóltu nauðsynjar
sínar til, en svo kom hrunið, — erfiðleikarnir og f járskorturinn,
atvinnuleysið og eymdin. Mannvirki þau, sem fyrir voru á staðn-
um fúnuðu og hrundu, önnur héngu uppi, illa við haldin, skip-
nnum fækkaði á staðnum, en þrótt dró úr öllum athafnamönn-
um, með því að skilyrðin til hagnýtingar afurðanna voru engin,
og einangrun sótti að bygðinni, með þvi að strandferðaskipin
lögðu nú að jafnaði leið sína þar fram hjá.
Á ári hverju bárúst Alþingi samþyktir og áskoranir frá íbúum
kauptúnsins, þess efnis, að létt yrði undir með mönnum þar
vestra, — ríldð tæki þá á sínar herðar og hlutaðist til um, að
þarna sköpuðust lífvænleg skilyrði og afkomuliorfur. Þingmenn
og uppbótarþingmenn gáfu ömurlegar lýsingar á ástandinu, en
alt kom fyrir ekki: Bíldudalur var dauður bær eins og Eski-
fjörður.
Einmitt þegar útlitið var svartast, liefst ævintýrið að nýju í
sögu þessa sjávarþorps. Atvikin haga því svo, að athafnamaður
leggur þar um leið sína, skilur þarfirnar og skilyrðin og hefst
handa um miklar og merkilegar framkvæmdir. Þessi maður er
Gísli Jónsson, vélstjóri, — frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins í
Barðastrandarsýslu.
Visir hefir lengi Jiaf( það í liuga, að gefa lesendum sínum
einbverju hugmynd um þær framkvæmdir, sem Gísli Jónsson
liefir með höndum á Bíldudal, með því að þær verðskulda fylli-
lega athygli almennings, og nú um daginn hitti blaðið
Gísla Jónsson að máli og fékk lijá honum eftirfarandi upplýs-
ingar um þau verkefni, sem hann hefir þegar afkastað og hefir
með höndum.
HAFSKIPABRYGGJA.
Gamla bryggjan, sem fyrir
var á Bíldudal var með öllu ó-
nothæf og var því liorfið að því
ráði að layggja milda og ram-
býggilega hafskipabryggju. Er
hún 62 metrar á lengd, en
bryggjuliausinn 18 metrar þvert
fyrir og breidd lians 9,2 metrar.
Landgangurinn er 7 metrar á
breidd og liggja járnbrautar-
teinar eftir bryggjunni, en liif-
reiðar geta niæst á henni Iivar
sem er. Dýptin við bryggjuna
er 17 fet um stórstraumsfjöru,
og getur því hvert skip lagst að
lienni, sem nú siglir hér við
lantl. Uppkomin kostar bryggj-
an um kr. 35.000.00. Smíði
Jn-yggjunnar gekk bæði fljótt og
vél. Gullfoss kom með efni til
hennar í byrjun júnímánaðar
og var það 160 tonn. Smíði
bryggjunnar liófst 13. júní og
var henní lökið þessa dagana, em
fyrsta skíp, sem lagðist að
bryggjunní var Gullfoss, en
hann kom til Bíldudals liinn 7.
ágúst, og má af því marka live
fljótt smíðin hefír gengið.
Ný vatnsleíðsla, sem að verð-
ur vildð síðar, liefír vei'ið lögð
fram á bryggjuna, og flytur
hún um 30 tonn af vatni á
Jdukkustund í skip, og rafljós
eru á bryggjunni allri.
Samkvæmt samþykt síðasía
Alþingis fær Gísli Jónsson styrk
til bryggjubyggingar frá rikinu,
að upphæð ltr. 10.000,00 og á
liann að vera að fullu greiddur
árið 1941. Gégn þeim styrk, —
sem þó var ekki skilyrði fyrir
styrkveitingunni, — lætur Gísli
Jónsson af liendi, sem fastan
tekjustofn til hreppsins, 10%
af öllum tekjum bryggjunnar, i
næstu 25 ár og verður styrkur
ríkissjóðs þannig margsinriis
endurgoldinn til hreppsfélags-
ins. Mun það með öllu nýmæli
að einstaklingar greiði slík gjöld
af einkaeign sinni til hreppsfé-
lagsins, en þess má vænta að
hreppurinn fái þarna drjúgan
tekjulið.
Efni það, sem keypt var er-
lendis i bryggjuna kostaði kr.
12.000,00, en af því efni voru
greiddar kr. 2.000,00 í toll til
ríkisins.
RÆK JU VERKSJVHÐ JAN:
Auk liryggju þeirrar, sem að
FISKIMJÖLSVERIÍSMIQJAN (ÞVERSKURÐUR).
GlSLI JiÓNSSON.
framan er lýst, hefir Gísli Jóns-
son lálið reisa rækjuverksmiðju
á staðnum nú í sumar, og kostar
hún uppkomin um kr. 60.000.00.
Er verksmiðjan 30 metrar að
Iengd, en 12 metrar að lireidd
og hæð undir loft 5 metrar.
Greinist verksmiðjubyggingin í
niðursuðuhús, vinnusal ogvöru-
geymslu, ennfremur fata-
geymslur og ræstingarklefa, en
útbúnaður allur er í fullu sam-
ræmi við ströngustu kröfur nú-
tímans, ljæði livað útbúnáð og
lireinlæti snertir.
Vélar allar til verksmiðjunn-
ar eru keyptar í Danmörku og
eru af nýjustu gerð, en þær má
nota til niðursuðu á rækjum,
síld, kjöti og fislci, liverju nafni
sem nefnist.Er nú verið að ljúka
niðursetningu vélanna, og tekur
verksmiðjan til starfa síðara
Jiluta þessa mánaðar. VerJ<-
smiðjan á að geta aflvasíað nið-
ursuðu í 7.500 dósir á degi
hverjum og veitir um 100
manns alvinnu, þegar alt er i
fullum gangi.
Til þessarar verksmiðju liefir
Fiskimálanefnd lánað kr.
15.000.00 samkvæmt lögum frá
Alþingi, gegn fyrsta veðrétti í
öllum vélunum.
Verksmiðjan er úr járnbentri
steinsteypu og hin vandaðasta
að öllum frágangi. Stendur hún
í nokkurri fjarlægð frá bryggj-
unni, þannig að niðursuðuvöx*-
urnar verði ekki fyrir neinurn
jáhrifum frá fiskimjölsverk-
smiðjunni eða öðrum relcstri
þar á staðnum.
FISKIMJÖLSVERKSMIÐJAN:
Rétt ofan við bryggjuna
stendur nýbygging fyrir fiski-
mjölsvinslu. Er liún úr járn-
bentri steypu, en steypunni var
lokið um mánaðamót. Stærð
vinsluhússins er 12 m. sinnum
14 m., en hæðin 5 metrar undir
loft. Hafa verið steyptar þrær
fyrir síld eða fisk, sem rúma
1200 síldarmál.
Áætlað er að verksmiðjan
vinni úr 50 tonnum af hausurn
og hryggjum á degi hvei'jum,
eða um 650 málum af síld. Er
fiskimjölsverksmiðjan þannig
úr garði ger, að liún getur unnið
úr livaða fiski sem er, — livort
sem hann er feitur eða rnagur,
svo og öllum úrgangi en sér-
staklega er lienni ætlað að
vinna mjöl úr rækjuskel og
rækjuúrgangi, svo að alt nýtist
Reykjaviloirmótið.
Valup vann Fram með 3:2
til hins ítrasta og engu verði
fleygt. Á ísafirði er úrganginum
safnað ,á séi'staka bryggju og
lionum íxiokað þaðan í sjóinn.
I Arnarfirði eru hin ágæt-
ustu rækjumið, einkanlega í
innf jörðum hans, en auk þess er
þar fislcisæld mikil, en fisluir-
inn t. d. steinbítur hefir nýst
misjafnlega, með því að menn
Jxafa ekki átt þess kost að konxa
lionum í verð. Eftir að verk-
smiðjan er tekin til starfa geta
ínenn lxinsvegar selt lienixi all-
an fisk sinn og fengið góða
gi-eiðslu fyi’ir.
Allar byggingar, sem hér uixi
ræðir, liefir Jón Jónsson tré-
sixxiðameistari á Flateyri bygt,
eix vélsmiðjan Héðiixxx hefir
aixnast uppsetningu vélanna og
snxiði á lýsistönkum og lýsis-
tækjixm. Fiskinxjölsverksmiðjaix
mun lcosta unx kr. 140.000.00
upp komin.
VATNSLEIÐSLAN.
Þá hefir GísJi Jónssoix látið
leggja vatnsleiðslxx til bæjax’ins,
ofan úr fjalli og nýtur allur
bærimx góðs af, og bryggjurnar
svo sem að franxan er getið.
Hefir verið steyptur mikill
vatnsgeymir uppi i hlíðinni,
senx rúmar um 60 toxxn af vatni,
eix 600 nxeti’a löng leiðsla liggur
þaðan til bæjarins. Kostnaður
við vatnsveitu þessa mun liafa
numið uixx lcr. 10.000.00.
ATVINNA. '
Að ölluxxx þessunx maxxnvirkj-
uixx lxafa eingöngu unnið innan-
héi’aðsmenn, að undanteknum
yfirsmiðunx, og lxafa allir haft
nóg að starfa á Bíldudal í sunx-
ar, og fagna íxxenn nxjög þeim
xxixxskiftxxnx, senx orðið bafa.
Gísli Jóxxssoix hefir einnig
greitt úr fyrir ínönnuixx á nxarg-
an hátt, íxxeð ]xví að setja upp
versluix á staðixum og lækka
verð á olíu og salti til stórra
muna. Hefir olían þannig lækk-
að úr 19—21 eyri kg. i 17 aura,
bensín úr 45 aurunx i 34 aura
og salt úr 65 aurum í 52 aura
kg. En auk þess Jxefir Gísli Jóns-
son keypt fisk af sýslubúunx
fyrir kr. 50.000 og heldur jxeixxx
fiskkaupum áfranx, en einmitt á
þvi hagnast héraðsbúar prýði-
lega miðað við það, senx áður
var, þegar þeir áttu þess jafn-
vel ekki kost, að geta losnað við
fiskinn, og sá hagnaður gerir
aftixr bagganxuninn á þvi, hvort
útgerð smábáta borgar sig eða
ekkl. Bátar þeir sem stunda
kolaveiðar, fá eiixixig, svo og svo
möi’g skippund af steinbit og
öðrum fiski, sem þeir lxafa ekki
getað komið í peninga, en nxeð
því að fá fisk þennaix keyptaix
góðu verði, fá þeir jafixvel
greiddaix kostnað allan víð ut-
gei-ðina og meira til.
I
EINKENNILEG TILVILJUN.
Þótt verksxxxíðjurnar séu enn
ekki teknar til starfa, hefír þó
koniið síld í fiskinxjölsverk-
smiðjuna, en á all einkennileg-
an hátt. Máfur náði í síld á poll-
inunx við Bíldudal, en hrafn réð-
ist að lionum unx leið og fóru
svo leilcar, að þeir mistu síldina,
en hún datt niður um reykháf-
inn á verksmiðjunni, senx þá var
að öllu komin uixdir þak. Þykir
þetta góður fyi’irboði þar vestra,
enda vænta ínenn alls góðs af
ölluni þessunx fyrirtækjum
Gísla Jónssoixar.
Það nxuxx ekki ofsagt þótt full-
yrt sé, að allir þeir, senx til
þekkja, fvlgist með þessum
fi’amkvæmdum Gísla Jónssonar
af heilum lnxg, eða vilji fylgjast
xxxeð þeim, eftir því senx kostur
er á, og allir óska þess, að lxon-
unx megi vel fax-xiast og að fram-
kvæmdir hans verði liéraðinu til
Veður var eitt hið besta, senx
verið hefir á knattspyrnuleik í
sunxar en sólskin var þó meira
en þægilegt var í fyiri liálfleik.
Álxöi’fendur voi'u á annað þús-
und og hefðu mátt vera fleiri,
því leikui'inn var skemtilegur
eða öllu Jieldur „spennandi“.
Fyrri hálfleikur, 2:2.
Leikurinn liófst nxeð bröðu
upphlaupi Fram og svöruðu
Valsmenn strax með upphlaupi.
Var liraði mikill í leiknum. Jón
Sigurðsson leikur sem viixstri
útfr.liei’ji og er lxans ekki gætt
seixi skyldi fyrst, og konxa mörg
Iiættuleg upplilaup þcim nxegin
og er 5 íxxiix. eru af leilc gefur
Jón Sig- fyrir og Jón Magnús-
sou skorar. Valsmeixn sækja íxú
noklvuð fast en „kantarnir“ eru
vel „dekkaðir“ af bakvörðum
Franx og upplilaupin verða eklvi
nxjög liættuleg. Hinsvegar verða
uppblaup Fi’anx fult svo hættu-
leg. 17 nxin. ei*u liðnar, þegar
Jón Sig'. nær upplxlaupi og
spyrnir í mark utan frá vinstra
væng. Hi'ólfur reynir að verja,
en kemst ekki fyrir knöttinn.
Franx 2:0!
Leikurinn verður nú noldcuð
jafnari og' fá Valsnxenn góð færi
en ekkert verður úr. 32 mín. eru
af Jeik er Valsmenn gera upp-
hlaup og Egill Kristbjörnsson
fellur af völdunx Fram-manns.
Vítaspyrna! Hrólfur slvorar með
föstu skoti, senx ei'fitt var að
taka þó það kæmi nærri Þráni.
Franx missir nxóðinn senx
snöggvast og nokkru seinna
skorar Magnús Bergsteinsson
eftir „sóló“-spil nxeð snöggri
spyrnu af markteig. Lýkur
liálfleiknum nxeð 2:2.
f
Síðari hálfleikur.
ÍÞessi bálfleiknr var nokkuð
jafn og fengu Fram-menn nú
eklvi eins góð færi og i fyrri
hálfleik. Var Jðns Sigurðssonar
nú lxetur gætt en í byrjun leiks-
ins og háði það mjög sókn
Fram. Varð leikurinn hai'ður er
fram í sótti og freltar af hálfu
Valsmanna. Hinsvegar voru
taugar Franx-nxanna á leikvelli
góðar og verður það ekki sagt
iiixx alla fylgismcnn þeii’ra nxeð-
al áhorfenda.
Tæpur stundarfjórðungur var
eftir er Valur gerði úrslitamark-
ið. Bjöx'gúlfur skoraði í upp-
lilaupi. Mistu Fram-menn nú að
óþörfu allan Jyjark og það var
ekki fyrr en allra siðustu nxín-
úturnar, að þeir reyndu af öll-
unx kröftum að Icvitat, en það
var orðið of seint.
Þegar 2 nxín. voru eftir var
Valsmanni vísað af velli fyrir
andmæli við dónxarann, en á
leildnn hafði það engin álxrif,
því honum lauk án liættulegra
upplilaupa. Valur sigraði Fi’anx,
3:2.
Leikur og leikmenn.
Leikurínn var „spennandi“
um það verður ekki deilt, þó
liitt megi deila unx, livort Valur
átti að vinna leikinn; i öllu falli
verður það að teljast óhepni hjá
Franx að tapa nú i annað sinn
fyrir Val á vitaspyrnu. Hitt má
gleðja þá, að þeir yfirburðir í
leik, sem Valur Iiafði fram yfir ]
þá á fyrri leiknunx, voru ekki
til staðar i gær.
Leikurinn var óþai'f lega liarð- .
þeirrar blessunar, seixi það
þarfnast, þannig að það komist
úr örbii’gð til bjargálna, og eigi
sinn drjúga þátt í að auka fram-
leiðslu landsins og gera lxana ;
sem f jölbreyttasta.
ur seinast, en öllum nxá vefa
Ijóst, að leikstaðan 2:2 hefir:
slærn álxrif á taugarnai', þegarr
Iiðið er á leik. Markverðir voru
Jxáðir sænxilegir, bakverðir
sömuleiðis, þó voru Gríixiar og
Frínxann nxiklu betri í seinni
hálfleik lxeldur en fyrri. Fram-
verðir voru bestu leikmenn
vallarins. Jóhannes Bei’gst. besti
nxaður á vellinum. Högixi Ág-
er ágætur framvörður og munu
Fram-nxenn liafa lians góð not
á þeim stað. Bestu framherjar
voru Jón Sig- og Jón Magn. hjá
Franx. Hjá Val var Bjöi'gúlfur
Baldursson Jxestur og er hann-
í framför.
Skemtiferð vestnr
ð Svið.
I ráði er að fara skemtifer'S
vestui’ á Svið unx lielgina. Gefst
þar óvenjulegt tækifæri til þess
að renna færi i sjó á frægum
fiskimiðum og mun þetta verða
liin besta skemtun.
Farið verður á dráttarbátnunx
Magna, sem fer prýðilega í sjó.
Skipstjóri vei’ður Guðbjai'tur
Ólafsson, lxafnsöguniaður.
Áskriftarlisti er i Veiðarfæra-
versl. Geysi. — Vafalaust nxunu
færri fá far en vilja.
Lækkar
braudveröid?
Oslo, 15. ágúst.
Kornverslun ríkisins hefir á-
kveðið, vegna þess að kornverð
hefir lækkað að talsverðum
nxun á heimsnxarkaðinum, að
lækka utsöluverð á mjöli frá
15. ágúst.
Af hálfu brauðgerðarmanna
hefir verið lýst yfir, að vegna
verðlækkunarinnar megi búast
I við að verð á brauðum lækki
um 2—3 aura. NRP. — FB.
Veðrið í morgun.
1 Reykjavíl< io st., lxeitast í gær
15, kaldast í nótt 8 st. Úrkoma í
gær 0.2 mm. Sólskin i gær 4.1 st.
Heitast á landinu í nxorgun 11 st.,
á Reykjanesi og Kvigindisdal; kald-
ast 6 st., Kjörvogi, Blönduósi,
Siglunesi, Grinxsey. — Yfirlit: All-
djúp lægð milli Færeyja og Sköt-
lands á hreyfingu i austur. Há-
þrýstisvæði yfir Grænlandshafi. —
Horfur: Faxaflói r Nor'öaustare
kaldi í dag, en hægviðri í 'nótt.
Bjartviðri. Norðurlandr Nbrð'aust-
an gola. Sumsstaðar þokusúld.
Norðausturland: Norðaustan kaldL
Rigning öðru hverju.
Skipafregnir.
Gullfoss kemur til Leitli í dag.
Dettifoss fór frá Þórshöfn í dag
áleiðis til Húsavíkur. Selfoss er á
Patreksfirði. Brúarfoss lcom til
Reykjavíkur frá útlöndunx í gær-
kvöldi. Lagarfoss er á leið til Leitlx
frá Kaupmannahöfn. Goðafoss er
í Hanxborg.
aðeins Loftup».