Vísir - 18.08.1938, Blaðsíða 3

VtSIR
Bógur nm Island og Is
lending-a hrakinn
erlendis.
Þýðandi Islendingasagna á
þýskn, er hér staddnr.
Vidtal viö dr. phil. Vogt.
Ekki alls fyrir löngu komu
hingað til lands tveir Englend-
ingar að nafni Auden og Mac
Neice. Var þeim vel lekið hér,
eins og flestum útlendingum,
og komust þeir í kynni við ýmsa
borgara þessa bæjar, sem
greiddu fyrir þeim á margan
hátt.
Er menn þessir komu aftur til
heimalands síns rituðu þeir bók
um ferð sína, er þeir nefndu
„Letters from Iceland“ og lýslu
þar öllu og öllum hér á landi á
gersamlega óviðunandi liátt, en
bókar þessarar var að nokkru
getið í íslenskum blöðum er
hún kom út, þannig að óþarfi er
að rekja efni liennar hér, sem
aðallega var í því falið að af-
flytja menn og málefni.
Mr. Howard Little, sem hér
hefir dvalið um margra ára
skeið undi þessu illa, og leitað-
ist við að leiðrétta eftir því sem
föng voru á liinar villandi frá-
sagnir þeirra félaganna, og hefir
hann ritað Vísi bréf um þessa
viðleitni sína, og fer það hér á
eftir í þýðingu:
Herra ritstjóri.
Er eg hafði lesið og lineykls-
ast á bók Auden’s og Mac
Neice’s: Letters from Iceland,
skrifaði eg um ónákvæmni
hennar og blekkingar til rit-
stjóra fimm breskra blaða og
bað þá um að birta mótmæli
mín. Þau blöð, sem liér áttu
hlut að máli, voru: Tlie Times,
The Mancliester Guardian, Tlie
Yorkshire Post, The Birming-
ham Post og The Scotsman.
The Yorkshire Post birti eitt
þessara blaða bréf mitt, en
þannig liggur í því, að útgef-
endur bókarinnar borga miklar
fjárupphæðir til blaðanna vegna
auglýsinga.
Mér þætti vænt um að sem
flest íslensk blöð birtu þessa
frásögn mína, en eg ætla að
senda eintak af þeim blöðum,
sem liennar geta, til allra þeirra
fimm bresku blaða, sem að ofan
greinir.
Virðingarfylst,
Howard Little.
Grein Mr. Howard Liltle’s,
sem birtist í The Yorkshire
Post er svohljóðandi:
ÍSLAND Ó V I R T.
NIÐRANDI UMMÆLI
ENSKRA SKÁLDA.
Herra ritstjóri,
þar sem eg liefi hálfrar ald-
ar kynni af íslandi og liefi átt
heima hér í 14 ár, sný eg mér
til yðar, fullviss um, að hvorki
yður né lesendum yðar sé að
skapi, að mótmælalaust sé þag-
að við ástæðulausri móðgun,
þótt í garð einnar hinnar minstu
þjóðar sé.
Bókin „Letters from Iceland“,
eftir Auden og McNeice, ber frá-
munalegri óskammfeilni vitni.
Á bls. 30 stendur: „Safn Einars
Jónssonar er ekki fyrir liina
vandfýsnu“, og á bls- 159: „....
liöggmjmdasafn manns, sem
nefnist Einar Jónsson, versta
höggmyndalist, seirw eg hefi séð
á æfinni, og er þá mikið sagt“.
Amerískir og evrópisldr gagn-
rýnendur hafa dáð verk þessa
mistara. Á öðrum stað í bók-
Leigupennar valdhafanna
sulla nú saman níðgreinum,
einni eftir aðra með persónuleg-
um rógi og þvættingi um mig.
Rubhi þeir bara upp heilum
sorpreyfurum, og hafi þeir mig
fyrir aðalpersónuna í þeim öll-
um Það snertir mig ekki hæt-
ishót. Því eg er ekkert að hugsa
um sjálfan mig. Hefði eg alltaf
verið að iiugsa um sjálfan mig,
hvernig eg gæti best séð mínum
ytri högum borgið, væri eg fyrir
löngu genginn í Framsóknar-
eða Alþýðuflokkinn. Þar eiga
slíkir menn heima.
En eg er að liugsa um landið
mitt, þjóðina mína, sem er í
þrenging stödd, þjóðina, sem
byggir ísland, þessar 118 þús-
undir af merkilega vel gefnu
fólki, fólki með stórbrotna
skapgerð og meðfædda hneigð
til að liugsa hált, lil að vera
frjálst og óháð og sterka þrá til
að lifa lifi víðmentaðrar þjóðar.
Eg harma það, að fáeinum
síngjörnum og valdasjúkum
mönnum skuli liafa tekist að
leggja bönd á þetta fólk, að
þeim skuli hafa tekist að kúga
samvisku sumra og varpa ryki
í augu annara. Eg harma mil-
jónirnar, sem hefðu, ef rétt
hefði verið að farið, getað veitt
118 þúsundum manna brauð og
gæfu, að svo miklu leyti, sem
gæfa verður keypt fyrir fé.
Eg harma alla ónotuðu lífs-
möguleikana, sem landið á í
fórum sínum, en fólkinu er
meinað að notfæra sér. Eg
harma alla þá góðu hæfileika,
inni, bls. 39, eru fjórir borgarar
seltir á sama bekk, á furðulega
ósvifinn hátt. Tveir þeirra eru
oft liafðir að liáði og spotti, en
eru samúðar verðir, sá þriðji er
landslagsmálari, sem fylgir
öfgakendri stefnu í nútímamál-
aralist, en sá fjórði er kunnur
háskólakennari.
Auk þessa virðast liöfundarn-
ir lxafa liaft ánægju af að ljós-
mynda það afbrigðilega (ab-
normal) og minst aðlaðandi.
Þeim liefir tekist að draga úr
áliti íslensku þjóðarinnar á
bresku velsæmi. Yiðurstyggileg
orðatiltæki götudrengja eru tek-
in upp i bókina sem íslenskir
málshættir og höfundarnir hafa
lálið drasla með (bls. 18, 141,
171, 176 o- s. frv) margar til-
bendingar um vatnssalerni og
notkun þeirra.
Yðar, o. s. frv,
Howard Little.
Reykjavík, Islandi 28. maí.
sem ekld fá að njóta sín i þessu
landi, af því hlutdrægir og
þröngsýnir menn hafa ráðfólks-
ins í hendi sér. Eg harma það,
að hugsunarháttur marxismans
liefir sýkt hér fjölda manns.
Eg liarma það, að hér berst stétt
gegn stétt, þar sem samheld
þjóð gæti lifað i friði og sátt. Eg
harma það, að hagur fólksins
fer versnandi, og brauðið frá
borði fátæks almennings er
hrifsað burt til að greiða okur-
rentur botnlausra erlendra
skulda. Eg liarma það, að versl-
un landsmanna er hnept í ein-
okunarfjötra. Eg harma það, að
atvinnumöguleikum fer fæklc-
andi um leið og vinnufærum
höndum fjölgar, svo æskulýður
landsins sér vonleysið eitt fram-
undan.
En eg vil ekki, að setið sé við
harmatölur tómar.
Eg vil, að þjóðin brjóti af sér
hlekkina, og segi þeim valdhöf-
um upp vistinni, sem hafa
reynst henni illa. Eg vil, að
þjóðin brjóti af sér hlekkina, og
menn fái óáreittir að segja
skoðun sína. Eg vil að þjóðin
brjóti af sér lilekkina og hætti
að láta rýja sig og plokka. Eg
vil, að allar stéttir í þessu landi
taki höndum saman og hefji
einbeitta og djarfa endurreisn-
arbaráttu, — og hefji þá bar-
áttu sem fyrst, áður en það
verður um seinan, áður en ríkj-
andi ófremdarástand hefir gert
sitt versta.
Eg er að hugsa um þjóðina,
og féndur hennar og mínir
Dr. phil. W. H. Vogt prófess-
or i norrænum fræðuni við há-
skólann í Kiel og forstöðumað-
ur norrænu deildar sama liá-
skóla er staddur hér á landi um
þessar mundir.
Prófessor Vogt hefir mikinn
áliuga á islenskum fræðum og
hefir skrifað mikið um þau á
móðurmáli sínu- Tiðindamaður
Visis hitti hann að máli og
spurði um dvöl hans hér o. fl.
Hann liefir komið hingað til
landsins tvisvar áður. Fyrst árið
1905 og dvaldi hér þá 5 mánuði,
aðallega á Austur- og Norður-
landi. I annað skifti kom liann
1914 og stóð þá aðeins 4 daga
við á Seyðisfirði, en varð þá að
snúa aftur heim, þar eð heims-
styrjöldin braust út um sama
leyti.
Honuin fanst mikið til um
þær gífurlegu breytingar, sem
hér hafa orðið, á öllum svíðum
á þessum tíma. Um bóndabæ-
ina sagði hann, að eins og þeir
liefðu verið 1905, hefði hann
getað ímyndað sér þá frá ó-
munatíð, en nú væri þetta alt
mjög breytt og ugglaust til
batnaðar.
1 sumar hefir hann dvalið um
tima á Austurlandi, aðallega við
Lagarfljót, og athugað forna
sögustaði. Nú mun liann fara á
þá staði sem Njálssaga gerðist
mega níða mig eins og þá lyst-
ir. — Eg óttast þá ekki.
En eg óttast eftirtímann, eg
óttast dóm þeirra kynslóða, sem
horfa munu til baka til núver-
andi stjórnarfars og núverandi
valdliafa með hryllingi og and-
stygð. Eg vil ekki, að þær kyn-
slóðir geti þá um leið bent á
nafn mitt og sagt: „Hann
þagði!“
Eg er að hugsa um þjóðina,
og því hvet eg sjálfstæðismenn
til að herða barátluna og minn-
ast þess, að endurreisnarstarfið
verður ekki unnið nema við
vinnum það. Og eg hvet þá
einnig alla þá, sem hafa látið
kúga sig eða tæla til fylgis við
valdaflokkana, að slíta sig
lausa, og fylkja sér undir okkar
merki. — Því það verður ætið
bjart um nöfn þeirra manna,
sem taka þátt í frelsisbaráttu
þjóðar sinnar. En nöfnum
hinna, sem eru handbendi
kúgaranna, er visað út ískamrn-
arkrók sögunnar, — þar sem
þögnin ríkir.
Kn. Arngrímsson.
á, til að kynna sér alla stað-
háttu.
Prófessor Vogt hefir gert sér
mikið far um að kynna þjóð
sinni hinar fornu bókmentir
vorar, bæði með því að þýða
þær og skrifa um þær. Helstu
þýðingar hans eru Svarfdæla-
saga, Vatnsdælasaga, Reykdæla-
saga og Sturlungasaga, sem allir
hafa komið út í hinni svonefndu
Thule-útgáfu. Við þessar bæk-
ur hefir hann ennfremur skrif-
að langa og mjög fróðlega for-
mála. Um forníslenskar bók-
mentir hefir liann ritað margt
og fróðlegt, svo sem „Stilge-
schichte der EddischenWissens-
dichtung“, þar sem liann tekur
aðallega til meðferðar orðið þul
og merkingu þess.Sagði hann að
sér liefði orðið það til mikiílar
ánægju að lieyra þetta fallega
g'amla orð notað við útvarpið í
skyldri merkingu og hann held-
ur fram í þessari bók sinni, að
það hafi verið notað í til forna.
Um hin fornu skáld hefir hann
skrifað í útgáfuna „Dentsclie Is-
landforschung“, sem Þjóðverj-
ar gáfu út árið 1930, en hann
er útgefandi hennar.
Aðrar merkilegar, sjáKstæðar
rannsóknir, sem eftir hann
liggja, eru „Charakteristiken
aus der Sturlungasaga“ og „Zur
Komposition der Egilssaga" auk
fjölda timaritagreina um þessi
mál.
Prófessor Vogt liefir gert sér
mikið far um að læra íslensku
til þess þannig að komast í nán-
ara samband við þjóðina og hið
andlega líf hennar. Fyrsti kenn-
ari hans í málinu var dr. Jón
Ófeigsson. Dáðist hann mjög að
liinum miklu kennarahæfileik-
um hans.
Af lærisveinum Prófessor
Vogt eru sumir vel þektir liér
á landi, svo sem Dr. Reinliardt
Prinz, sem hefir dvalið liér
langdvölum, Prófessor Kuhn,
sem nú kennir við háskólann í
Köln og Prófessor Molir. Eng-
inn þessara manna liefir látið
sitt eftir liggja við að kynna Is-
land og íslenskar bókmentir að
fornu og nýju fyrir þjóð sinni.
Fyrir 2 árum var prófessor
Vogt sæmdur stórriddarakrossí
Fálkaorðunnar, sem viður-
kenningu fyrir hið þýðingar-
mikla starf, sem hann hefir
unnið í þágu lands og þjóðar.
Áður en hann fer af landi
burt í september mun liann
lialda fyrirlestur í háskólanum,
er hann nefnir „Religiösitát der
Nordgermanen“ og annan fyrir-
REYKJAVÍKURMÓTIÐ.
Þriðji kappleikurinn:
Iraii ei llikiigur.
Þetta haustmót ætlar ekki aS
verða síður spennandi en Is-t
landsmótið, og vekur það mesta
athygli hve Víkingar standa sig
vel. Einnig liefir Fram farií?
mikið fram í suniar undic
stjórn hins danska þjálfara, Pefc*
ersen, og munaði minstu að þeir
ynnu íslandsmeistarana Val nó
síðast.
Eins og menn muna gerðu
Fram og Víkingur jafntefli á
Islandsmótinu, 3:3, og hafa þvi
hæði félögin mikinn hug á að
vinna sigur i kvöld. Þess vegna
má húast við skemtilegum og
fjörugum leik.
Leikurinn hefst kl. 7 stund-
víslega, vegna l>ess live dimmiit
snemma.
Kapplið félaganna verða skip-
uð þessum mönnum (talið frá
markmanni til li. útfr.lierja) t
Víkingur:
Hákon Guðmundsson, Hjört-
ur Hafliðason, Gunnar Hannes-
son, Hreiðar Ágústsson, Brand-
ur Brynjólfsson, Ólafur Jóns-
son, Ingólfur Isebarn, Þorsteinu
Ólafsson, Einar Pálsson, Hauk-
ur Óskarsson og Ævar Kvaranu-
Fram:
Þráinn Sigurðsson, Ragnar
Jónsson, piafur Þorvarðarson,
IJögni Ágústsson, Sígurður
Ilalldórsson, Sæmundur Gisla-
son, Jón Sigurðsson, Jörgenseny,
Jón Magnússon, Ifaukur An-
tonssen, Þórhallur Einarsson.
Terða vetrar-OljœpIu-
leikarnir halðnir
í Noregi 1944?
Oslo 18. ágúst.
A fundi norsku olympiu-
nefndarinnar í gær var ákveð-
ið að sækja ekki um olympisku
retrarleikana 1940, en Innswj-
ar var einróma ákveðið að sæi?ja
um að fá að hafa með hönd-
um vetrarleikana 1944. Undir-
nefnd sú, sem hafði málið til
meðferðar féldc þvi það ldut-
verk, að vinna að málinu áfram^
einkanlega með tilliti til undir-
húnings og stuðnings frá stofn-
unum og yfirvöldum. NRP—-
FB..
Iestur í Germania, er liann nefn-
Ir „Freundliche Erinnerungen
aus ler Krigszeit“.
dóL.
Eg er að hagsa nm þjóðina.
Nj ó snirnar
í Bandaríkjunum.
í HVAÐA TILGANGI
HAFA ERLENDAR
ÞJÓÐIR NJÓSNARA
í BANDARÍIf JUNUM ?
Víðkunnugt amerískt Idað
sem getur um njósnamál þau,
sem nýlega voru á döfinni í
Bandaríkjunum, en Þjóðverjar
voru við þau riðnir, segir að al-"
menningur í Bandaríkjum
Norður-Ameríku furði sig á
þessari njósnastarfsemi — skilji
ekki í hvaða tilgangi erlendar
þjóðir sé að njósna þar vestra,
og drepur blaðið af þessu til-
efni á það, livað í Ijós kom á
heimsstyrjaldarárunum. Þjóð
verjar eru alls eklci eina þjóðin,
segir blaðið, sem leitast við að
komast að hernaðarlegum
leyndarmálum Bandarílcjanna,
hvernig landvörnum þar er
liáttað og þar fram eftir götun-
um. En það er ekki nema eðli-
legt, að borgararnir alment
geri sér ekki eins ljósa grein
fyrir þessu og ríkisstjórnin og.
yfirstjórn hers og flola, sem veit
miklu betur hvað á bak við ligg-
ur.
Blaðið bendir á, að nú sé í
fangelsi í Bandarílcjunum ame-
rískur maður, sem Iiafði verið
jTirforingi bæði í flotanum og
Iandhernum. Hann liafði selt
tveimur japönskum flotafor-
ingjum hernaðarleg leyndarmál.
Ameríski yfirforinginn var sek-
ur fundinn og dæmdur í fang-
elsi, — en hinir erlendu njósn-
arar sluppu, af því að þeir nutu
stjórnmálalegrar verndar.
Um njósnir Þjóðverja í
Bandaríkjunum, þær, sem upp
komst um, er það að segja, að
tilgangurinn var ekki að kom-
ast að neinu, sem að gagni
mætti koma í liernaðarlegri árás
Þjóðverja á Bandaríkin, því
að til slíkrar árásar gera
menn ekki ráð fyrir að
komi. Tilgangurinn er að afla
upplýsinga, sem að gagni mætti
lcoma í styrjöld, sem Banda-
ríkjamenn kynni taka þátt i,
cins og í styrjöldinni 1914—
1918. I fyi-sta lagi vilja Þjóð-
verjar — og fleiri þjóðir gjarn-
an, fá vitneskju um allar nýjar
hernaðarlegar uppf undningar,
sem gerðar eru í Bandaríkjun-
um. Þannig er sagt, að þýsku
njósnararnir, sem mest hefir
verið rætt um að undanförnu,
liafi reynt að komast yfir teikn-
ingar af nýjustu hernaðarflug-
vélum Bandaríkjamanna.
Á heimsstyrjaldarárunum —
áður en Bandaríkin gerðust
þátttakendur í heimsslyrjöld-
inni — seldu Bandaríkin banda-
mönnum feiknin öll af lier-
gögnum. Bandamenn hefði get-
að hindrað slíka flutninga til
Þýskalands, svo að um her-
gagnasölu þangað var ekki að
ræða. Og þegar frá því í ársbyrj-
un 1915 fór margt að gerast,
sem ótvírætt gaf til kynna, að
njósnarar höfðu verið að verki.
Eldur kom upp í skipum, er þau
höfðu látið úr liöfn. Tilraunir
voru gerðar með að sprengja i
loft upp skotfæraverksmiðjur.
Járnbrautarbrýr voru skemdar
og jafnvel eyðilagðar. Það
komst upp um stórfelda áætl-
un um að senda þýska njósnara
til allra landa bandamanna —
með fölsuð amerísk vegabréf.
Tilraunir voru gerðar til þess
að koma af stað styrjöld milli
Mexico og Bandaríkjanna. Her-
málasérfræðingar við þýsku
sendisveitina í Washington voru
grunaðir um að hafa róið þar
undir. Einn þeirra manna, sem
grunaður var — var enginn ann-
ar en Franz von Papen, víð-
kunnur stjórnmálamaður. Ut-
anríkismálaráðuneytið var svo
vist 1 sinni sök, að Robert Dan-
sing utanríkismálaráðherra fór
fram á það við þýsku stjórn-
ina, að von Papen og Ricliard
Boy-Ed kapteinn voru kallaöir
lieim.
Þrátt fyrir það, að njósna-
starfsemin er hættulegri en
flestar aðrar, vilja tíu fyrír einra
gefa sig að sliku, af föðurlands-
lást eða fyrir liið mikla fé, seire
oft er 1 boði. En þeir, sem sekir
reynast, fá að kenna á því. Löng
fangelsisvist er begningin,
þrælkunarvinna eða líflátsdóm-
ur. 1 Frakklandi voru nýlega?
þrír Frakkar dæmdir til Iangrar
fangelsisvistar, fyrir að seljæ
Þjóðverjum hernaðarleg Ieynd-
armál. Og í Þj'skalandi vora
fjórir menn hálshöggnir fyrir
njósnir.
aðeiiss LoftuPn