Vísir - 19.09.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Á miðri leið.
Hvort sem það verður nú úr,
að för Chamberlains forsætis-
ráðherra til Þýskalands, á fund
Hitlers, beri þann árangur að
lokum, að friðsamlegur endi
verði bundinn á deilu Téklea og
Þjóðverja, eða raunin verður
önnur, þá virðist þessi för ráð-
herrans hafa borið nokkurn ár-
angur nú þegar.
Það hefir verið sagt frá þvi,
hvaða boð Hitler liafi boðið,
Og þó að mikill vafi leiki á því,
að sæst verði á þau boð, þá mun
hinsvegar yfirleitt vera litið svo
á, að þau hafi verið betri en
búast mátti við. Og eins og Hit-
ler hét Chamberlain því, að fara
hálfa leið til móts við hann þeg-
ar hann kæmi aftur til Þýska-
lands, til þess að halda áfram
viðræðunum um lausn deilunn-
ar, þá má í rauninni segja, að
hann hafi mætt honum á miðri
leið í samkomulagsumleitunum
lians. '
tfm það leyti sem Chamber-
lain fór til Þýskalands, virtist
sú krafa efst á baugi af hálfu
Þjóðverja, að Sudetahéruðin í
Tékkoslóvakíu yrðu skilyrðis-
Iaust sameinuð Þýskalandi, án
þess að nokkur atkvæðagreiðsla
færi fram um það meðal íbú-
anna. En samkvæmt fregnum,
sem borist hafa af viðræðum
þeirra Hitlers og Chamberlains,
hefir Hitler fallist á,að atkvæða-
greiðsla fari fram um þetta, og
að að eins þau héruð verði sam-
einuð Þýskalandi, „þar sem 80
gf hverjum íbúum eru Þjóð-
verjar og krefjast sameiningar
við Þýskaland“. En þar sem
þýskir ibúar eru færri (eða
færri krefjast sameiningar) en
80 af 100, verði komið á kant-
ónufyrirkomulagi, að sviss-
neskri fyrirmynd.eins og stjóm-
in í Tékkoslóvakíu liefir þegar
fallist á að gert yrði í öllum
Súdetahéruðunum. Hér við bæt-
ist svo fyrirheit af hálfu Þjóð-
verja um að „ábyrgjast hlut-
leysi (og sjálfstæði) Tékkosló-
vakiu um alla framtið.4
Það hafði nú hinsvegar ver-
ið gert ráð fyrir því, að það
yrði aðalkrafa af hálfu Þjóð-
verja, og ekki látið heita svo,
sem það væri nokkurt sáttaboð,
að þjóðaratkvæði yrði látið
ganga um það i Sudetahéruðun-
um, hvort þau skyldi sameinuð
Þýskalandi, og felst því heldur
engin tilslökun i þvi, af þeirra
hálfu, þó að Hitler hafi nú „fall-
ist á“, að slik atkvæðagreiðsla
verði látin fara fram. En það
hafði ekki verið búist við þvi,
að þeir létu sér það nægja, að
að eins þau héruð yrðu samein-
uð Þýskalandi, þar sem 80 af
hverjum 100 íbúum væru þýsk-
ir eða krefðust sameiningar. Og
þegar þess er gætt, hvernig
„sjálfsákvörðunarrétti þjóð-
anna“ var framfylgt gagnvart
þeim af bandamönnum, eftir
heimsstyrjöldina, þá var þess
varla að vænta, að þeir sættu
sig við það, og með því að á-
kveða hundraðstöluna 80, má
því, telja, að þeir mæti nú Bret-
um og Frökkum vel á „miðri
leið“.
Hinsvegar sjást þess lítt
merki, að Tékkar séu reiðubún-
ir að fallast á nokkura mála-
miðlun í þessu efni. Þeir vilja
að svo komnu ekkert land láta
af liendi, og fara að öllu svo að
íáði sínu, sem þeir þykist hafa
ráð Þjóðverja í hendi sér. Þeir
virðast þegar liafa bælt niður
óeirðirnar í Sudetahéruðunum
„með harðri liendi“, og sent
þangað mikið herlið. Þeir hafa
„leyst upp“ og bannað stjórn-
málasamtök Súdeta og jafnvel
gefið fyrirskipanir um liand-
töku leiðtoga þeirra. Og senni-
legt er, að það sé einnig að
þakka för Cliamberíains til
Þýskalands, að Þjóðverjar hafa
þó ekkert hafst að, sem ólijá-
kvæmilega hlyti að leiða til
styrjaldar.
En Iiafa Þjdðverjar það ekki
hinsvegar í hendi sér, að ná tak-
marki sínu með öðrum hætti,
en að ráðast á Tékka með her-
valdi? Fregnir hafa borist um
það, að þeir hafi gert ráðstafan-
ir til þess að hefta alla vöru-
flutninga til og frá Tékkosló-
vakíu, um vatnaleiðir Þýska-
lands. Og er þeim ekki hægðar-
leikur, að þrengja svo að Tékk-
um með þeim hætti, að þeir
verði að liugsa betur ráð sitt,
áður en öll sund lokist og til
ófriðar þurfi að koma?
Nytt málverk eftir Jön
Stefánsson.
Kliöfn. FÚ.
Jón Stefánsson málari hefir
dvalið í Danmörku að undan-
förnu og hefir lagt seinustu
hönd á nýtt og mikið málverk
frá Islandi. Myndin er 4 metrar
á lengd og þrír metrar á hæð og
er gerð fyrir hinn mikla gilda-
skála „Frascati“ við Ráðhús-
torgið, en forstjóri gildaskálans
leitaði til listmálara á Norður-
löndum, nema Finnlanndi, eins
frá hverju landi, til þess að mála
myndir af fólki, sem situr við
morgunverð undir beru lofti, í
fögru umhverfi. Hinir málar-
arnir, seni leitað var til, voru
Per Krog, Noregi, Isak Grun-
wald prófessor, Sviþjóð og Mog-
ens Lorentzen, Danmörku.
Myndirnar eru allar jafn stór-
ar. Þær verða hengdar upp á
veggi gildaskálans, en í miðj-
unni verður höggmynd eftir
finskan myndhöggvara.
Málverk Jóns Stefánssonar
var afhjúpað þ. 13. september.
Það er af ferðamannahóp í án-
ingarstað og eru fjöll í baksýn.
Slys á Akureyri.
SíSastliSinn föstudag vildi þaÖ
slys til á Akureyri, þegar flutninga-
skipiÖ Hop var aÖ afferma kol, aÖ
Ludvig Brun, verkamaður, varÖ fyr
ir kolakassa, er dreginn var eftir
bryggjunni. Féll maÖurinn út af
bryggjunni, og niður í bát, er þar
lá. Lenti hann á þóftu, og brotnaði
hún. Maðurinn siðubrotnaði, en
meiðslin eru ekki talin hættuleg.
(F.Ú.).
Kvennadeild Slysavarnafélagsins
heldur hlutaveltu seint í þessum
mánuði, og biður vinsamlegast fé-
lagskonur að koma munum þeim,
sem þær ætla að gefa, á skrifstofu
Slysavarnafél. eða til nefndarinnar,
helst fyrir næstk. fimtudag. >-
YiDáttasamDiogar Rússa
og Frakka flr sðgaDni. -
-- Ræðor Hodza og Massolini
EINKASKEYTI TIL VfSIS.
London í morgun.
Frönsku ráðheiTarnir Daladier og Bonnet héldu heim-
Ieiðis með flugvél frá London í morgun, en í gær
höfðu þeir setið á fundum með bresku ráðherrunum
mestallan daginn, og er talið að náðst hafi samkomulag um
tillögur til lausnar deilunni í Tékkóslóvakíu. Breska ráðuneytið
kom saman á fund kl. 11 f. h. í dag til þess að ræða tillögur
þessar, en þótt engin opinber tilkynning hafi verið gefin út um
innihald þeirra er talið víst að þær muni ganga í þá átt að
þjóðaratkvæðagreiðsla skuli látin fram fara í Tékkóslóvakíu
og þau héruð þar sem Sudeten-Þjóðverjar séu í algerum meiri-
hluta skulu sameinuð Þýskalandi.
Önnur héruð þar sem Súdetar fá helming atkvæða skulu fá
sjálfstjórnarfyrirkomulag innan j hins tékkneska lýðveldis.
Þegar úr því hefir þannig verið skorið með þjóðaratkvæði hver
er vilji hinna einstöku héraða í þessu efni, skuli Bretland,
Frakkland, Þýskaland og ef til vill Italía vernda og ábyrgjast
Iandamæri Tékkóslóvakíu eins og þau verða ákveðin, þannig
að engin breyting verði á þeim gjör.
Tillögur þessar munu vera því skilyrði háðar að stjórnin í
Prag fallist á þær, en almennt er talið mjög ósennilegt að
stjórnin muni gera það og virðist ræða sú, sem Hodza for-
sætisráðherra Tékkóslóvakíu hélt í gær styrkja það álit manna.
Hodza lýsti yfir því í ræðu
sinni í gær, að tékluieska
stjórnin myndi ekki geta fallist
á þá lausn deilunnar, að Sudeta-
héruðin yrðu afhent Þjóðverj-
um og hvatti menn til þess að
vera við öllu búnir, ef til átaka
þyrfti að koma. Fullyrti hann í
ræðu sinni, að þjóðaratkvæði
myndi ekki verða látið fram
fara, enda væri það vitað, að
Henlein hefði að baki sér al-
gerðan minnihluta Sudeten-
Þjóðverja, en sá minnluti hefði
hafið uppreist gegn ríkisvald-
inu, sem myndi verða bæld nið-
ur, enda hefði tékkneska stjórn-
in þegar gert ráðstafanir til þess
eins og henni bæri skylda til.
Ef svo skyldi fara, að tillög-
ur Breta og Frakka næði fram
að ganga, er talið sennilegt, að
slik samvinna milli Þjóðverja
og þessara tveggja þjóða, sem
ráð er fyrir gert í tillögunum,
muni leiða til þess, að vináttu-
samningum Tékka og Rússa
yrði slitið, en það myndi hafa
viðtækar afleiðingar fyrir inn-
byrðis afstöðu Mið-Evrópuríkj-
anna og leiða til einangrunar
Rússlands og draga úr áhrifum
þess í stjórnmálum álfunnar.
Mussolini hélt ræðu sína í
gær í Triest, þá sem getið hefir
verið um i skeytum undanfarið.
Lýsti hann yfir því, að hann liti
svo á, að þjóðaratkvæðagreiðsla
yrði fram að fara í Tékkosló-
vakíu, þar sem öllum þjóðernis-
minnihlutum yrði gefinn kostur
á að ákveða hvort þeir vildu
framvegis lúta tékkneskum lög-
um eða hverfa undir yfirráð
annara rikja, en Pólland og
Ungverjaland hefðu þegar kraf-
ist þess, að Pólverjum og Ung-
verjum í Tékkoslóvakiu verði
gefinn kostur á að greiða at-
kvæði x þessu efni á sama hátt
aðeiiss Loftur,
og Sudeten-Þjóðverjum. Sagði
Mussolini, að ef ekki yrði tekin
skjót ákvörðun í þessu efni,
myndi það geta haft hinar al-
varlegustu afleiðingai', enda
hefði Cliamberlain sýnt það, að
liann teldi alls við þurfa til þess
að bjarga friðinum í álfunni.
Mussolini lýsti að lokum yfir
þvi, að Ítalía hefði þegar á-
kveðið hvaða afstöðu hún
myndi taka, ef til styrjaldar
kæmi, og það væri öllum heim-
inum ljóst að hún myndi standa
við hlið Þjóðverja i ófriði.
United Press.
Flugskilyrdi
landflugvéla.
Margir flugvellir
á leiðinni til
Akureyrar.
Agnar Kofoed-Hensen flug-
stjóri og Bei’gur Gíslason, full-
trúi frá Reykjavík, hafa verið
að leita flugvalla á leiðinni til
Alcureyrar og skýra þeir svo frá
för sinni norður:
Við flugum frá Reykjavik um
liádegi 15. sept. í landflugvél
þeirri, er ríkisstjórn Islands og
Flugmálafélagið keyptu í sum-
ar af þýska svifflugleiðangrin-
um. Skyldum við leita að flug-
völlum á landleiðinni frá
Reykjavík til Akureyrar, sam-
kvæmt ósk samgöngumálaráð-
herra. Við flugum yfir þjóðveg-
unum, lenlum fyrst á Hvann-
eyri, þá á Miðfjarðarbökkum,
Stóru-Giljá, Flötum skamt fyrir
vestan Blönduós, Gumisteins-
stöðum i Langadal, Löngumýri,
Víðivöllum við Stokkhólma og
á tveim öðrum stöðum í sömu
sveit. Eftir þriggja stunda flug
Ientum við á túni Jakobs Karls-
sonar við Akureyri. — Næsta
dag var flugvallarannsóknunum
haldið áfram í Skagafirði. Var
lent á Víðivöllum, tveim öðrum
stöðum nálægt Vallanesi, þá á
Reynistað, Sauðárkróki og Hól-
„PASSO ROMANO“.
Þegar Mussolini kom í heimsókn til Berlínar og sá göngulag
þýska hersins, varð hann svo hrifinn, að hann ákvað að láta
italska herinn taka upp nýtt göngulag, sem hann síðar kall-
aði „Passo Romano“. Hér á myndinni sést hann sjálfur beitá
slíku göngulagi hermönnunum til fyrinnyndar.
Golfmeistaramótið:
Melgi Eipíksson sigradi
Hallgrím Fr. Mallgpíms-
son og liélt íslandsmeist
aranaf’nbótinni.
Golfmeistarakeppninni lauk í
gær og fóru svo leikar í meist-
araflokki, að Helgi Eiríksson
vann Hallgrím Fr. Hallgríms-
son eftir langa og stranga við-
ureign.
Leikur þeirra liófst ld. 9%
árdegis og stóð til hádegis, en
um í Hjaltadah Þaðan var flog-
ið yfir Heljardalsheiði að Grund
í Svarfaðardal, loks lent á ein-
um stað i Skíðadal og síðan
haldið til Akureyrar. — Að
fenginni vissu fyrir þessum
lendingastöðum , gerðum við
þeim aðvart, Birni Eiríkssyni,
flugmanni, og Albert Jóhanns-
syni, sem er einn af eigendum
flugvélarinnar Blue-Bird og
hvöttum þá til þess að fljúga
sömu leið. Komu þeir til Akur-
eyrar á laugardag eftir tveggja
stunda flug, en höfðu hvergi
lent. Áður en þeir komu, höfð-
um við einnig rannsakað flug-
vallaskilyrði í Eyjafirði, lentum
á Grund, Melgerðismelum og
Möðruvöllum. Að þvi loknu var
flogið yfir Akureyri í 3.800 mtr.
hæð. — Flugvallaleit þessi er
áframhald af rannsóknum, sem
gerðar hafa verið sunnanlands,
en þar hefir verið lent á átta
stöðum á Rangái’völlum og
Landeyjum. Einnig hefir verið
flogið yfir Vestmannaeyjum, en
þar hefir ekki verið hægt að
lenda. (FÚ).
liófst aftur að nýju kl. 1V2, e. h.
og lauk honurn um kl. 4 síðd.
Kepnin var 36 liolu kepni, en
er 33 var náð var Helgi 4 hol-
um á undan og hætti þá leikur-
inn, með þvi að útséð var um
úrslit hans.
Þær Herdís Guðmundsdóttir
og Jólianna Pétursdóttir keptu
einnig til úrslita og sigraði Her-
dís þannig, að liún var 9 holum
á undan og 8 voru eftir, en þetta
var einnig 36 holu képni.
Veður var mjög slæmt, rign-
ing og hvassviði'i, og mun það
bæði hafa háð lceppendunum
nokkuð, þótt leikur þeirra væri
ágætur, en einnig dró veðrið úr
allri aðsókn áhorfenda, en ef
veður hefði verið sæmilegt
hefði orðið margt um manninn
á golfvellinum, með þvi að á-
hugi fyrir þessari skemtilegu
íþrótt er mjög mikill í bænum
og fer vaxandi.
1. verðlaun í meistai’aflokki
er silfurbikar gefinn af Levers
Brothers í Port Sunlight, en 2,
verðlaun áletraður silfurpen-
ingur.
1. verðlaun í flokki kvenna
er silfurbikar gefinn af Magnúsi
Kjaran, en 2. verðlaun áleti’aður
silfurpeningur.
í 1. flokki karla fór fram
meistarakepni á laugardag, en
þar keptu til úrslita Sigurður
Jónsson og Ólafur Gíslason og
sigi’aði Sigurður. Verðlaun í 1.
fl. eru áletraðir silfurpeningar.