Vísir - 08.10.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Friður fyrir
öllu!
ITndanfarnar vikur má heita,
^ að ekki hafi verið um ann-
að rætt í heiminum en deiluna
um Tékkóslóvakiu. Styrj-
aldarinnar á Spáni og í Kína
voru svo að segja gleymdar.
Nú eru forlög Tékkóslóvakíu
ákveðin og umræðumar um þá
deilu í þann veginn að falla
niður. Málið er „tekið út af dag-
skrá“ og lieimurinn búinn að
gleyma því láður en varir.
Þáð hefir að sjálfsögðu vakið
almennan fögnuð um öll lönd,
að því varð afstýrt, að styrjöld
risi út af þessari deilu. Og mest-
ur er að sjálfsögðu fögnuður-
inn í þeim löndum, sem mesta
ófriðarhættan vofði yfir. Er
jafnvel ekki vafamál, að það
muni einnig eiga við um Tékkó-
slóvakíu sjálfa, öðrum þræði að
minsta kosti, svo mjög sem hún
á þó um sárt að binda, sökum
þeirra hörðu kosta, er hún hef-
jr orðið að sætta sig við, tiP þess
að ófriðnum yrði afstýrt. En
það er augljóst, að þeim þjóðum
öðrum, sem helst bar skylda til
að gæta hagsmuna hennar, hef-
ir þótt friðurinn vera fyrir öllu.
Afskifti Breta og Frakka af
þessari deilu hafa hlotið nokkuð
misjafna dóma, og jafnvel með-
al þeirra þjóða sjálfra. Það er
þó ekki liægt að áfellast þá fyr-
ir það, að þeir vildu unna Sú-
detahéruðunum í Tékkóslóvak-
íu að sameinast Þýskalandi. En
það liafði verið búist við því,
að atkvæða íbúanna yrði leitað
um sameininguna. Og svo var
sagt, að þeir Chamherlain og
Hitler hefðu komið sér saman
um það í fyrstu. En eftir aðra
viðræðu þeirra, skýrirChamber-
lain frá því í breska þinginu, að
Hitler hefði alveg gengið á bak
þeirra orða sinna, og kvaðst
hann hafa spurt liann um það.
hvað nú væri orðið um „sjálfs-
ákvörðunarréttinn“ sem þeir
hefðu rætt um áður. En Hitler
hefði svarað því einu, að hann
liefði ekki búist við þvi, að sam-
komulag næðist á þeim grund-
velli. Og nú hefði hann gert
nýjar kröfur, sem ekki hefðu
verið orðaðar áður og strikað
alveg yfir sjálfsákvörðunarrétt-
inn! Og í þessu sambandi Iét
Chamberlain svo um mælt, aðef
sýnt þætti, „að einhver þjóð
hefði sett sér það markmið. að
verða einnáð í heiminum í krafti
óttans, mundum vér ekki telja
lífið þess vert að lifa þvi, án
þess að berjast fyrir því, sem
oss er dýrmætast“! — En nú
þykir mörgum sem Bretar og
Frakkar hafi að lokum tekið
þann kostinn, að reyna að „lifa
lífinu“ við þessi skilyrði, fremur
en að berjast.
Þeð verður ekki betur séð, en
að Þjóðverjar hafi fengið fram-
gengt þeim „úrslitakostum“,
sem Hitler bar fram á síðara
fundi þeirra Chamberlains, í
Godesberg, og þá voru taldir
með öllu óaðgengilegir. Þeir
voru í aðalatriðum þannig, að
án þjóðaratkvæðis skyldu þau
af Súdetahéruðunum sameinast
Þýskalandi, þar sem fleiri en
150 af hverjum 100 íbúum væri
þýskir, og skyldi farið um það
eftir manntali frá 1919. í Mun-
chen var samið um, að „al-
þjóðanefnd“ skyldi ákveða um
það, hvar atkvæðagreiðsla yrði
látín fara fram um sameining-
una, utan þeirra fjögra héraða,
sem þegar var ákveðið að af-
henda Þjóðverjum án atkvæða-
greiðslu. Og nú hefir þessi „al-
þjóðanefnd“ gert þá breytingu
eina á þessu, að lagt skuli til
grundvallar manntal, sem tekið
var meðan öll þessi héruð lutu
Austurríki, eða 1910, í stað
manntalsins frá 1919. Og af því
liefir leitt, að Tékkóslóvalda
verður að láta af hendi héruð
þar sem alt að 99 af hverjum
100 íbúum eru Tékkar! Og um
„sjálfsákvörðunarrétt“ íbúanna
spyr enginn.
Forsætisráðherrar Breta og
Frakka liafa verið „liyltir“ af
þjóðum sínum fyrir það að af-
stýra yfirvofandi styrjöld. Og
þeir eru nú fastari í sessi en þeir
liafa nokkuru sinni verið áður.
Það er að sjálfsögðu fyrst og
fremst fyrir þá sök, að þjóðir
þeirra hafa talið það mest um
vert, að komast lijá styrjöld.
Friðurinn liefir verið þeim fyrir
öllu. Og í þvi efni er vafalaust
flestum þjóðum líkt farið —
Þegar á reynir er það svo fátt,
sein gerir „lífið ekki þess vert
að lifa þvi“. Og það er, eins og
svo vel hefir verið komist að
orði í öðru sambandi: mannlegt
að vísu, þó að ekki sé það mik-
ilmannlegt.
Þfsknr sendikennari
Tlð háskólann í vetnr
Þýski sendikennarinn Wolf-
Bottkay byrjar fyrirlestra við
Háskólann í næstu viku og er
efni þeirra „mállýskur og rit-
mál í Þýskalandi“. Lýsir hann
einlcennum mállýskanna og
sambandi þeirra við ritmálið.
Hann kennir og stúdentum
þýsku.
Wolf-Rottkay stundaði nám
við háskólann í Greifswald og
hóf þar íslenskunám hjá dr. Eið
Kvaran. 1 doktorsritgerð sinni
lýsir Wolf-Rottkay hinu óslitna
sambandi fornmálsins íslenska
og nútímainálsins og meðvitund
íslenskra rithöfunda á síðari
öldum um það, eins og hún birt-
ist í nútímabókmentum. Meðan
Wolf-Rottkay hafði verk þetta í
undirbúningi, dvaldist hann 3
sumur hér á landi.
TOGARASKIPSTJÓRI
D Æ M D U R.
Þ .31. mrs s.l. tók varðskipið
Ægir (skst. Jóh. P. Jónss).) tog-
arann Seddon frá Grimsby að
veiðum í landhelgi, í Garðsjó.
Var skipstjórinn dæmdur í lög-
reglurétti Reykjavíkur í 20.200
kr. sekt og afli og veiðarfæri
gert upptækt. Skipstjórinn, Fr.
Rippin, áfrýjaði dóminum.
Hæstiréttur kvað upp dóm í
málinu í gær og var skipstjór-
inn dæmdur í 21 þúsund króna
sekt. auk kostnaðar. Sveinbjöm
Jónsson hrm. var sækjandi
málsins, en verjandi Theodór
i Línídal.
Blum hveturtil náinnar sam-
Leou
vinnu við Rússa.
Heimsfriöurinn verður aldrei
trygður með öðru móti
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
T alið er í París, að franska stjórnin muni þurfa
að glíma við mikla erfiðleika á næstu mánuðum, meðal
annars vegna þess að ávalt verða kröfurnar háværari
um það, að megináhersla verði lögð á vinfengi við
Rússa. Leon Blum ritar grein í gær í blað sitt „Popu-
laire“ og krefst þess þar, að samningarnir við Rússa
verði haldnir, og þeir auknir og endurbættir frá því,
sem nú er, þannig, að algerð samvinna verði tekin upp
milli þessara þjóða, í því augnamiði að tryggja heims-
friðinn. Heldur Blum því fram, að aldrei muni takast
að tryggja friðinn til fulls, nema því að eins að Rússar
standi við hlið annara Evrópuþjóða í þeim málum, og
átelur harðlega, að gengið hafi verið fram hjá þeim í
samningunum í Miinchen. Hvetur hann til þess að
Frakkar taki nú algera stefnubreytingu í þessum mál-
um, til þess að treysta vinfengi sitt við Rússa.
Ýms blöð átelja frönsku stjórnina einnig harðlega fyrir und-
anlátssemi sína við Þjóðverja, og telja einnig að alþjóðanefnd,
sem skipuð var til þess að hafa umsjón með afhendingu Súdet-
en héraðanna, hafi gengið lengra í þessu efni en verjandi sé,
þar sem ýms héraðanna hafi verið afhent Þjóðverjum án þess
að atkvæðagreiðsla hafi verið látin þar fram fara eins og upp-
haflega hafi verið ætlast til.
United Press.
Stórráfl fascistaflokksins
ræflir ntanrfkismálin.
EINKASKEYTI TIL YÍSIS.
London, í morgun.
Stórráð fasistaflokksins kom saman að nýju í
gærkveldi, en fyrir fundinum lá að ganga frá
lagasetningu um kjör fasistafélaganna víðs-
vegar um landið á fulltrúum, sem taka skulu sæti á
þjóðfulltrúaþingi, sem sett verður á laggirnar. Fær þing
þetta ráðgefandi vald í ýmsum málum, einkum þeim,
sem varða störf og skipulagningu fasistaflokksins á
Ítalíu.
Stórráð fasistaflokksins mun halda fundum sínum
áfram í dag, og verður aðallega rætt um utanríkismál,
og hjn breyttu viðhorf innan álfunnar vegna þess sam-
komulags, sem náðist um deilumálin í Miinchen. Er bú-
ist við að stórráðið taki ákvarðanir viðvíkjandi Spánar-
málunum, sérstaklega viðvíkjandi þeim ráðstöfunum
sem gera þarf vegna héimflutnings sjálfboðaliðanna
og framkvæmd bresk-ítalska samningsins. Hafa þeir
Perth lávarður, sendiherra Breta í Rómaborg og Ciano
greifi, utanríkismálaráðherra ítala, rætt þessi mál að
undanförnu.
United Press.
Hr lorinoji Slivika ekki i sam-
I*jódverjai» veita Typkjum
lán til eflingap idnadi og
vígbúnadi.
EINKASKEYTI TIL VfSIS.
London, í morgun.
Frá Angora kemur sú fregn, að opinber tilkynn-
ing hafi verið gefin út um það í Tyrklandi, að
náðst hafi samkomulag milli Tyrkja og Þjóð-
verja um mikilvæg viðskiftamál, og hafi Þjóðverjar
gengið inn á að lána Tyrkjum alt að 150 miljónum rík-
ismarka, í því augnamiði, að endurskipuleggja tyrk-
neskan iðnað og vígbúnað.
Talið er að samkomulag þetta hafi mikla þýðingu,
einkum með tilliti til þess, að Bretar höf ðu lánað Tyrkj-
um 10 miljónir sterlingspunda nú fyrir nokkuru í sama
augnamiði. Er talið að lán þetta sé af Þjóðverja hálfu
veitt til þess að auka áhrif sín í Litlu-Asíu, en þeirra
hefir ékki gætt verulega frá því á heimsstyrjaldarár-
unum, er Tyrkir börðust með Þjóðverjum.
Fregnir frá Varsjá herma, að
samkomulagið milli Tékka og
Slóvaka sé enganveginn endan-
legt og í Budapest er því haldið
fram, að ákvarðanir for-
ustumanna Slóvaka sé alls eklci
í samræmi við vilja almennings,
því Slóvakar vilja sameinast
Ungverjalandi 'en njóta þó ein-
livers sjálfforræðis.
Sirovy hershöfðingi, sem nú
er bæði forsætisráðherra og for-
seti Téldcóslóvakíu. hefir gefið
út opinbera tilkynningu til liers-
ins, þar sem hann skorar á her-
inn að sætta sig við ástandið og
gera skyldu sina. Gleymið ekki,
segir hann, að óeirðir og upp-
þot kunna að verða notuð sem
átylla fyrir ílilutun annara,.
ríkja, sem gætu orðið ennþáí
hættulegri, heldur en það, sem
nú er að gerast. Samiiingarnir
milli Ungverjalands og Tékko-
slóvakíu munu hefjast á morg-
un, og fara fram í einhverjtí
þorpi á landamærunum.
Bæði i Póllandi og Ungverja-
landi hefir samkomulag Tékka
og Slóvaka vakið megna óá-
nægju. Vilja Ungverjar að Rut-
henía verði lögð til Ungverja-
lands, svo að landmæri Ung-
verjalands og Póllands nái sam-
an. FjO.
Er þessi samningur Tyrkja og Þjóðverja talinn upp-
haf að náinni samvinnu þessara þjóða í framtíðinni.
United Press.
Siys i tal-
stöflinni á
Vatnsenda.
Kona verður fyrir há-
spennuvírum, brennist á
hálsi og baki, og er flutt í
sjúkrahús.
Klukkan um 1 varð slys í tal-
stöðinni á Vatnsendahæð. Varð
kona þar fyrir straum úr há-
spennuvírum og misti þegar
meðvitund.
Lögreglunni í Reykjavík var
þegar gert aðvart. Brá hún við
og náði í lækni, Daníel Fjeld-
sted, og fór með honum. á vett-
vang.
Jónas Sveinsson læknir var
einnig beðinn að fara upp eftir
cg kom hann þangað litlu síðar.
Slysið hafði viljað þannig til,
að er konan var að taka til og
lireinsa, skreið hún undir grind-
ur, en bak við þær var há-
spennulína og stóð á tveimur
skiltum á grindimii: „Há-
spenna! Lífsliætta!“ Rak1 konan
sig á háspennuleiðslu og misti
þegar meðvitund, en raknaði
allfljótt við. Við læknisskoðun
kom í Ijós, að hún hafði brenst
á hálsi og baki. Voru þegar
gerði ráðstafanir til þess að
konan væri flutt á sjúkrahús.
Hún er ekki í lífshættu, og
segja læknar, að hér hafi vissu-
lega farið betur en á horfðist.
Konan heitir Kristín Björns-
dóttir og býr hjá dóttur sinni í
Birkibæ við Suðurlandsbraut.
Yíkingur.
Afmælishátíð Víkings fer fram á
Hótel Borg í kvöld og hefst kl. 7.30
mc’ð borðhaldi. Aðgöngumiðar eru
seldir í suðuranddyrinu. Pantaðir
seðlar eiga að sækjast fyrir ld. 4,
verða annars kostar seldir öðrum.
Þorsteinn iBjðrnsson, böndi,
finst ðrendnr í Hafnarfirði-
Þorsteinn Björnsson, bóndi í
Straumfirði á Mýrum, sem áð-
ur átti heirna á Hverfisgötu 33
í Hafnarfirði, fanst látinn
klukkan átta í morgun á Hörðu-
völlum í Hafnarfirði. Hjá hon-
um fanst fjárbyssa, sem skot
hafði hlaupið úr.
Þorsteinn heitinn var áhuga-
og dugnaðarmaður. Hann hafði
um nokkur ár stundað búrekst-
ur og verslun í Hafnarfirði, en
s. 1. vetur keypti liann jörðina
Straumfjörð á Mýrum og byrj-
aði þar búskap í vor.
Að því er Vísir hefir heyrt,
liafði Þorsteinn heilinn áform-
iað að fara með vélbát héðan
heim til sín, í Straumfjörð, nú
um lielgina, og liafa með sér
kýr og fé, sem hann átti í Ilafn-
arfirði. Þorsteinn liafði einnig
til skamms tíma gert sér hinar
bestu vonir um búrekstur sinn í
Straumfirði, sem hann hóf af
stórhug og dugnaði. En fyrir
skömmu gerðist það, sem hann
hafði hinar mestu áhyggjur af.
Ilann átti talsverðar eignir i
Hafnarfirði og voru þær seldar
nýlega fyrir lágt verð, a. m. k.,
Jangt fyrir neðan það verð, sem
liann taldi þær verðar. Krafa
um sölu þessara eigna mun hafa
komið frá mjólkursamlaginU,
vegna ógreidds verðjöfnunar-
gjalds, en eigi er hlaðinu kunn-
ugt, að aðrar kröfur hafi verið
gerðar um sölu eignarma. Þor-
steinn sjálfur taldi, að hanri
hefði verið hart leikinn í þess-
um viðskiftum, bæði vegna
þess, að hann leit svo á, að sér
liefði eigi verið tilkynt um sölu
eignanna svo sem vera bar og
að slcylt hefði verið að auglýsa
þær enn einn sinn áður en sala
færi fram. Vísir fullyrðir að svo
stöddu ekki hvort þetta liefir
haft við rök að styðjast, en hitt
er víst, að Þorsteinn heitinn
liafði miklar áhyggjur seinustu
dagana af þessu öllu og var að
liugsa uin að leita aðstoðar lög-
fræðinga, til þess að fá leiðrétt-
ingu mála sinna, en afréð þó
ekkert um það. Er það sviplegt
hver orðið hafa örlög þessa
dugnaðarmanns.