Vísir - 22.12.1938, Blaðsíða 2

V I S 1 R
Uppreistartilraunir gegn Franco
og vídtælc njósnastapfsemi*
Yfipfopiogjas* í hepnum tekn-
ip af lífi í tiundpadatali.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Frá Hendaye í Frakklandi er símað, að fregnir
berist stöðugt yfir landamærin frá Spáni um
ókyrð og jafnvel byltingartilraunir í þeim
hluta Spánar, sem Franco ræður yfir.
Stjórnin í Burgos hefir
kannast við, að komist hafi
upp um mjög víðtæka
njósnarastarfsemi, og var
þeirri starfsemi allri beint
gegn Franco og stjórn hans.
Uppreistartilraun gegn
Franco var bæld niður í
Burgos þ. 2. desember og
ívoru þá 765 menn hand-
teknir, þeirra meðal margir
yfirforingjar í her hans.
í San Sebastian voru tvö
hundruð menn handteknir,
allir yfirforingjar úr hern-
um. Allir foringjar úr hern-
um, sem þátt tóku í njósn-
unum hafa verið skotnir,
og margir f Ieiri.
Ógerlegt er að svo stöddu
að spá neinu um hversu
víðtækar afleiðingar þessi
1 óánægja muni hafa, en það
er talið, að Franco hafi orð-
ið að fresta sókn, sem ráð-
gert var fyrir nokkuru,
vegna þessarar óánægju og
uppreistartilrauna. Fregnum um það sem er að gerast,
er revnt að halda leyndu og því verður ekki vitað með
neinni vissu hvort Franco hefir tekist að bæla niður
uppreistartilraunirnar að fullu eða ekki.
Ýmsar getgátur liafa komið fram í sambandi við það, að
pakki með liernaðarlegum skjölum fanst í tösku bresks vara-
ræðismanns, er bann var á leið frá Spáni, yfir landamærin til
Frakklands. Ekki er talið, að hann hafi verið í vitorði með sam-
særismönnum, lieldur hafi pakkanum verið laumað í lösku
hans. Innihélt liann liernaðarleg leyndarmál varðandi herstjórn
Franco — af sumum talið varðandi sókn, sem til stóð að gera,
en með vissu verður ekki um þetta vitað eins og stendur.
FRANCO.
Chamberbin etdunkipe eggnr að llk-
iudnm stjðrn slra í jannar ð hreiö-
ara grundvelii en áíur.
Eden mun taka sæti i stjórninni.
EINKASKEYTl TIL VlSIS.
London, í morgun.
Það er nú alment búist við því, — þrátt fyrir það, að
Chamberlain gæfi mönnum í skyn í ræðu á þingi, að
ekki væri mikið leggjandi upp úr ummælum blað-
anna um tvístring innan stjórnarinnar — að hann neyðist til
þess að taka til greina gagnrýni aðstoðarráðherranna, að
minsta kosti að einhverju leyti, og endurskipuleggja stjóm
sína, ef til vill á breiðari grundvelli en áður. Hverjar ákvarð-
anir Chamberlain tekur er þó mikið undir því komið hver ár-
angur verður af Rómaborgarviðræðum hans og Mussolini.
Fyrir nokkuru gerði United Press að umtalsefni í skeyti líkum-
ar fyrir því, að Anthony Eden fyrrverandi utanríkismálaráð-
herra, fengi sæti í stjóminni á ný, en þær líkur þykja nú hafa
við enn meiri rök að styðjast en þá.
Lundúnadagblöðin Daily Express og Daily Mail skýra nú frá
því í dag, að sterkar líkur sé fyrir því, að Eden fái sæti í stjóm-
inni þegar hún verður endúrskipulögð í janúar.
Stjórnmálamenn telja, að Eden muni fúsari til
þess að taka sæti í stjórninni. ef hún verður endur-
skipulögð á víðari grundvelli en hún nú hvílir á, en
einna líklegast þykir, að Chamberlain muni snúa
sér að slíkri endurskipulagningu eftir Rómaborgar-
förina.
VlSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Sf m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
ímyndun?
AÐ er kunnara en frá þurfi
að segja, að það var ræða
forsætisráðherrans 1. desem-
ber, sem umræðurnar um
„þjóðstjórnina“ spunnust út af.
í ræðu þessari hélt náðherrann
því fram, að brýn nauðsyn væri
orðin á því, að hetri samvinna
tækist með stjórnmálaflokkun-
um í landinu, en verið hefði að
undanförnu. „Hin liálfblindu
stéttasjónarmið, liið miskvmar-
lausa stríð milli flokkanna“
hefði „glapið okkur yfirsýn um
þörf lieildarinnar“, en slíkt
leiddi „hverja þjóð til glötun-
ar“, þegar til lengdar léti.
Það má að sjálfsögðu deila
um það, hvort í rauninni hafi
verið nokkur ástæða til þess að
ætla, að ráðherranum væri
nokkur alvara um þetta, eða
hvort ummæli hans bæri ekki
fyrst og fremst að skilja sem
umvöndun við andstæðinga
Framsóknarflokksins. En hvað
sem því kann að líða, þá var sá
skilningur alment lagður í orð
ráðhen-ans, að hann teldi það
æskilegt, að flokkarnir semdu
frið með sér og tækju höndum
saman um það, að ráða fram
úr þeim örðugleikúm, sem nú
steðjuðu að landi og þjóð.
Það verður nú ekki annað
sagt, en að þessum friðarboð-
skap ráðherrans hafi verið
sæmilega tekið af aðalandstæð-
ingaflokki hans, Sjálfstæðis-
flokknum. Nokkuð öðru máli
virtist, að minsta Icosti í fyrstu,
að gegna um samherja hans í
Alþýðuflokknum. Alþýðublað-
ið tók ræðunni þegar í stað
mjög fálega, svo að ekki sé
sterkara að orði kveðið. Það
hnej-kslaðist mjög á ummælum
ráðherrans um „hin hálfhlindu
stéttasjónarmið“, og var al-
gerlega mótfallið þjóðstjórnar-
hugmyndinni. Nú virðist að
vísu nokkur hreyting vera orð-
in ó þessu „á yfirborðinu“, en
þó dylst það engum að heldur,
að Alþýðuflokknum mundi það
kærast, að alt skraf um „þjóð-
stjórn“ væri hið bráðasta látið
niður falla.
Alþýðublaðið hefir nú uin
hrið lagt mikla stund á það, að
leiða Framsóknarflokknum það
fyrir sjónir, hvílika óvirðingu
hlöð Sjálfstæðismanna hafi gert
honum, með þvi að krefjast
þess,semófrávíkjanlegs skilyrð-
is fyrir samvinnu við hann um
þjóðstjóm, að liann breyti al-
gerlega um stefnu og „taki upp
stefnu Sjálfstæðisflokksins“.
Segir blaðið í gær, að í þessu
efni hagi Sjálfstæðisflokkurinn
sér gagnvart Framsóknar-
flokknum alveg eins og komm-
únistar hafi gert gagnvart Al-
þýðuflolíknum. Árum saman
liafi kommúnistar liaft þá har-
dagaaðferð gagnvart Alþýðu-
flokknum, „að hjóða lionum
sýknt og heilagt upp á sam-
fylkingu“, en með þeim skilyrð-
um, að hún væri gerð á komm-
únistiskum grundvelli, svo að
algerlega væri fyrir það girt, að
hún gæli tekist. Með sama hætti
hjóði sjálfstæðismenn „nú
Framsóknarflokknum svo að
segja daglega upp á einskonar
samfylkingu um þjóðstjórnar-
myndun“, en með því skilyrði,
að liann taki upp stefnu Sjálf-
stæðisflokksins. En vitanlega
detti Sjálfstæðisflokknum ekki
í hug að Framsóknarflokkurinn
taki slíku tilboði! -— Við ]>etta
er nú að eins eitt að athuga,
sem að vísu er þó ekki allsendis
óverulegt atriði, en það er, að
Sjálfstæðisflokkurinn liefir ekk-
ert tilboð gert Framsóknaí*-
flokknum um þjóðstjórnar-
myndun. Ef um nokkurt tilhoð
um þjóðstjórnarmyndun er að
ræða, þá er það úr einhverri
annari átt komið. Og sennilega
á sú hugmjmd nokkuð langt í
land.
Þpíp menn
handteknir.
Lögreglan hefir liandsamað
mennina, sem brutust inn í veit-
ingastofuna á Skólavörðustíg
3, þ. 11 þ. m. Forsprakkinn er
tvítugur, en annar lieldur eldri
maður var í vitorði með hon-
um.
Þá hefir lögreglan einnig
handsamað 18 ára pilt fyrir inn-
brotið í rakarastofuna í Aðal-
stræti aðfaranótt s.l. sunnu-
dgs. Iiefir hann ekki gerst hrot-
legur áður, svo að lögreglunni
sé kunnugt.
[lotasaiiDr milli
Iretlands 09 Itoriur-
landa.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Flotamálasamningur milli
Bretlands annarsvegar og Dan-
merkur, Svíþjóðar, Noregs og
Finnlands hinsvegar, var undir-
skrifaður í breska utanríkis-
málaráðuneytinu í gær. Skrif-
uðu utanríkismálaráðherra og
flotamálaráðherra undir hann
fyrir Bretlands hönd, en sendi-
herrar Norðurlandaríkjanna
fyrir þeirra hönd.
Með samningsgerð þessari
fallast Norðurlönd á skilmála
Lundúna flotamálasamþyktar-
frá 1936, meðal annars um
gagnkvæmar upplýsingar um á-
formaða herskipasmíði.
United Press.
Stoyadinovitch
biðst lausnar.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Stoyadinovitch forsætisráð-
herra í Júgóslavíu hefir beðist
lausnar fj’rir sig og ráðuneyti
sitt. Er það gert í samræmi við
gildandi venjur þegar kosningar
hafa farið fram.
Stjórnarflokkarnir fengu
glæsilegan meirihluta í þing-
kosningunum og vafalaust
verður Stoyadinovitch falið að
mynda stjórn á ný.
United Press.
Daily Express telur uppreist-
artilraunirnar í her Francos
stafa af ágreiningi milli carlista
og falangista. Mikil óánægja er
ríkjandi í liði Francos yfir íhlut-
un ftala og Þjóðverja.
Þrátt fjTÍr að stjórnin ber til
baka, að um uppreistartilraunir
Umræðnrnar um fjár-
lögin f franska
þinginn.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fulltrúadeild franska þjóð-
þingsins hefir samþykt út-
gjaldaliði fjárlagafrumvarpsins,
en þeir nema samtals 66 mil-
jörðum og 321 miljón franka.
Umræður hafa staðið yfir frá
því síðdegis í gær um tekjulið-
ina, og er í umræðunum komið
mikið inn á viðreisnar löggjöf
stjórnariimar. Þegar hefir verið
samþykt hækkun á launum
starfsmanna hins opinbera. —-
Nemur hækkunin 1 miljarða
og 800.000 franka.
Daladier forsætisráðherra
hefir ákveðið að fara til Tunis
í jólaleyfinu, eins og liann boð-
aði fyrir nokkuru, er deilurnar
stóðu sem hæst milli ítala og
Frakka.
United Press.
sé að ræða, ætla menn víst, að
um mjög alvarlega misklíð hafi
verið að ræða og að fregnirnar
hafi við rök að styrðjast. Öá-
nægjan er sögð hafa komið
mjög áberandi í Ijós í Zaragossa
og Pamplona, auk þeirra staða,
sem fyr var getið.
Höfnin.
Belgaum og Skallagrímur komu
frá Englandi í gær, Arinbjörn hers-
ir og Kári i nótt. Skallagrímur fór
á vei'Öar í gær aítur.
Munið
aÖ kaupa blindra-kértin. Allur á-
góði af þeim fer til jólaglaðnings
fyrir blinda.
United Press.
Sum hresku blaðanna gera
ráð fjrir því, svo sem Daily
Telegraph og Times, að Anthony
Eden verði samveldismálaráð-
herra, en því embætti gegnir nú
Malcolm MacDonald, ásamt ný-
lendumálaráðherraembættinu.
Sum bresku blöðin krefjast
þess, að Eden verði falin á hend-
ur stjórn þjóðvarnarmálanná,
sem Sir John Anderson var falið
að gegna fyrir nokkuru.
I frönskum blöðum er litið
svo á, að misklíðin milli Edens
og Chamberlains sé úr sögunni.
London 22. des. FÚ.
Anthony Eden flutti stutta út-
varpsræðu í gærkveldi og talaði
þar um þær afar vinsælu við-
tökur, sem liann og kona lians
hefðu fengið meðan stóð á hinni
stuttu lieimsókn þeirra til
Bandaríkjanna. Hann sagði, að
það væri rnjög erfitt fyrir sig,
að skýra frá því til lilýtar, hve
innilegar þær viðtökur hefðu
verið og öll sú gestrisni, sem
þeim var sýnd. Þá sagði Eden,
að hann hefði aldrei farið neina
ferð, sem liefði verið sér eins
lærdómsrik og lil eins mikillar
' uppörfunar.
Næturlæknir:
Daníel Fjeldsted, Hverfisgötu 46,
sími 3272. Næturvörður í Lauga-
vegs apóteki og Ingólfs apóteki.
Þjdðverjar gramir
Bretiim.
Mikil óánægja kemur fram
j’fir því í þýskum hlöðum, að
Bretar liafa ákveðið að veita
Kínverjum lán, að upphæð 500
þúsund ■ sterlingspund. Segja
hlöðin, að Bretar sé með þessu
að styðja Kína í styrjöldinni. —
Geta þau um vegalagninguna í
Burma í þessu sambandi og
segja, að þær sé gerðar til þess
að koma hergögnum til Kína.
j '
NEYÐIN Á SPÁNI.
Það var tilkynt í gær-
kveldi af utanríkismálaráð-
herra Bandaríkjanna, að
Bandaríkjastjórn mundi
senda hálfa miljón mæla af
hveiti á hverjum mánuði í
næstu sex mánuði til Spánar.
Segir ráðherrann að hroða-
legar fregnir hafi komið um
skort og sjúkdóma frá Spáni.
Hann skorar ennfremur á
önnur ríki að gera það sem
þau geti til þess að draga úr
neyð fólksins á Spáni, og svo
framarlega sem þær hafi ekki
matvæli að senda, þá að
enda peninga. Ameríski
Rauði krossinn mun sjá um
útbýtingu þessa hveitis.
SPÆNSKIR HERMENN
brjótast dfram í fjall-lendi
að vetrartagi. Klæðleysi og
matvælaslcortur er nú til-
finnanlegur á Spáni, eink-
um í þeim landshlutum, sem
enn híta Barcelona-stiórn-
inni.
IIÉ/M
United Press.