Vísir - 10.03.1939, Blaðsíða 2

2
VISÍ R
Föstudaginn 10. mars 1939,
VfSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
VerS 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Kviksögur
Kommúnista.
að hefir verið sagt frá því hér
í blöðum, að birst hafi í
ensku blaði nokkuru kynjasög-
ur miklar um „starfsemi Þjóð-
verja á íslandi“. Er það haft
eftir blaði þessu, að Þjóðverjar
„muni hafa mikinn liug á því,
að eignast kafbáta og flugvéla-
stöðvar“ hér á landi, og sé, með
þetta fyrir augum, „unnið al-
varlega að því að koma á nas-
istastjórn“ í landinu, „annað-
hvort á friðsamlegan liátt eða
með vopnaðri uppreisn“, og vit-
að sé, „að þýskum vopnum hafi
verið smyglað inn í landið“ í
þvi skyni!
í forystugrein, í blaði komm-
únista í gær, er lieitið á allar
„helgar vættir“, þ. e. a. s.
„vinstri öflin“ í landinu og „alla
frjálslynda menn“ að taka nú
höndum saman, „án tillits til
stjórnmálaskoðana“, til þess að
verja lýðræðið og reka af hönd-
um sér „myrkravöld nasism-
ans“. „Við vilum, með fullri
vissu“, segir blaðið „að skipu-
lagsbundin starfsemi fer liér
fram, sem að því. miðar, að
brjóta niður lýðræðið og þing-
ræðið(!), við vitum að til þess
er liugsað að beita vopnavaldi,
við viturn að á bak við þessa
starfsemi stendur erlent stór-
veldi, sem liefir hér í sinni
þjónustu fjölda manna, bæði
íslenska og erlenda“!
Það dylst nú engum, að
hvorttveggja muni af sama tog-
anum spunnið, vaðall komm-
únistablaðsins íslenska um
hina „skipulagsbundnu starf-
semi“, „sem að því miðar,/að
brjóta niður lýðræðið“, og
„reifari“ enska blaðsins, um
„fyrirætlanir“ Þjóðverja um að
„koma á nasistastjórn“ hér á
landi og um vopnasmygl þeii’ra.
Það þarf í engar grafgötur að
fara um það, hvaðan enska
blaðið hafi þann „fróðleik“
sinn- Blað kommúnistamia is-
lensku hefir sagt það alt áður,
sém enska blaðið er nú að fræða
lesendur sína um. En úr þvi að
kommúnistablaðið þykist
„vita“ þetta alt, þá er rétt, að
aðstandendum blaðsins verði
gefið tækifæri til þess að gera
það opinbert, hverjir þeir menn
eru, íslenskir og erlendir, sem
hafa með höndum Iandráða-
starfsemi þá, sem blaðið segir
að hér sé rekin.
Hér skal nú hinsvegar engin
dul á það dregin, að mestar hk-
ur virðast til þess, að þessi
söguburður kommúnista, bæði
„heima og erlendis“, um yfir-
vofandi nasista-uppreisn hér á
landi, og um „skipulagsbundna
starfsemi“ íslenskra og erlendra
manna, er miði að því að koma
hér á nasistastjórn, „með
vopnavaldi“, ef á þurfi að lialda,
muni hafinn einmitt nú í
ákveðnum tilgangi og engan
veginn af þeim sökum, að
sögumennirnir óttist að til
nokkurs slíks muni draga.
Eins og kunnugt er, keppa
kommúnistar að því marki, að
koma hér á „alþýðufylkingar-
stjórn“ eins og Spánverjar
1936. Þeir hafa nú um skeið
verið „með lífið í lúkunum“ út
af því, að svo kynni að fara, að
mynduð yrði „þjóðstjóm“, með
þátttöku Sjálfstæðisflokksins.
Nú þykjast þeir liafa hlerað
það, að þær ráðagerðir muni
vera að fara út um þúfur, og
ætla sér því að reyna að
„hamra meðan jiárnið er heitt“,
og koma „alþýðufylkingunni“ á
í snatri. Þess vegna dregur nú
blað þeirra alla „einlæga unn-
endur lýðræðisins“, þ. e. a. s.
framsóknarmenn og „Skjald-
byrginga“ fyrir „dómstól heil-
brigðrar skynsemi, og reynir að
sýna þeim fram á, að „samein-
ingarstefna“ Socialistaflokksins
sé hvergi nærri eins ægileg og
af sé látið. Og í foryslugrein
blaðsins í gær, er svo „samein-
ingarstefnan“ krufin til mergj-
ar í stultu máli og reynt að
sníða af henni mestu vankant-
ana.
Eins og menn muna, fóru
sameiningar-samningar Al-
þýðuflokksins og kommúnista
á Alþýðusambandsþinginu 1937
út um þúfur fyrir þá sök, að
kommúnistar vildu ekki fallast
á það, að stefnuskrá hins sam-
einaða flokks yrði bygð á
grundvelli „laga og þingræðis“.
Kommúnistar töluðu þá með
stökustu fyrirlitningu um hið
„borgaralega þingræði“ og
sögðu að ekki kæmi til mála, að
. noklcurt tillit yrði tekið til þess,
þegar að því kæmi, að „social-
isminn“ tæki völdin. En nú
kemst blað þeirra svo að orði
um þetta, að allir íslenskir so-
cialistar eigi að vera í einum
flokki, sem „lýsi skýrt yfir því,
að hann vilji að valdataka so-
cialismans fari friðsamlega
fram, þ. e. á grundvelli þeirra
laga, sem núverandi þjóðskipu-
lag hefir sett sér.“ —
En þegar kommúnistar þann-
ig hafa gengist undir það að
hlíta „lögum og þingræði“ í
hvívetna og annarsvegar eru
„myrkravöld nasismans“ og
enskt blað segir að yfirvofandi
sé „vopnuð uppreisn“ í landinu
— hvað geta þá „einlægir unn-
endur lýðræðisins“ gert annað
en að taka höndum saman við
kommúnista ?
FERÐABÆKUR
VILHJÁLMS STEFÁNSSONAR
18. hefti af Ferðabókum Vil-
hjálms Stefánssonar í útgáfu
Ársæls Árnasonar er nýkomið
út og er það framhald af
Heimskautslöndin unaðslegu,
III. bindi. Er hér framhald af
kapitulanum um Norðurströnd
Bankseyjar, þar næst „Wilkins
yfirgefur leiðangurinn“, „Inn á
óþekt svæði“, „Við finnum
Meigheneyju“ o. s. frv.
Heftið er bráðskemtilegt eins
og hin fyrri og hefir mikinn
fróðleik að geyma.
SELVEIÐAR í HVÍTAHAFI
GANGA VEL.
Fyrstu fregnir, sem borist
hafa af selveiðiskipunum í
Hvítahafi benda til þess, að
veiði muni verða göð. — NRP.
Chamberlain boðar stórveldaráðstefnu
nm afimnrmii<irmólin rJrst verðnr reJnt að nasainkomn-
UIU alVU|JUUual UlClllU. laginmtakmOrkon vlgbfiiaðar í lofti
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Lundúnablöðin í morgun ræða um það, að Cham-
berlain hafi í hyggju að kalla saman stór-
veldaráðstefnu um afvopnunarmálin. Allir
stjórnmálafréttaritarar helstu blaðanna gera þetta að
umtalsefni, en einna nánast er frá þessu skýrt í Daily
Mail, sem hyggur, að fyrst verði gerð gangskör að því,
að ná samkomulagi um takmörkun vígbúnaðar í lofti.
Mörg blaðanna ræða ítarlega stefnu Chamberlains í
þessum málum, hversu hann hafi altaf stefnt að því
marki, að vinna að friðinum, og benda á, að vegna þess,
að Bretland sé nú orðið hernaðarlega sterkt fyrir, hafi
stjórnin betri aðstöðu til þess að láta til sín taka og hafa
forgöngu í þessum málum — allsherjar samkomulagi
um afvopnun.
Ennfremur gera blöðin að umtalsefni hin mikilvægu og al-
vöruþrungnu ummæli Chamberlains á dögunum, er hann lýsti
þeirri skoðun sinni, að ef Evrópuþjóðimar haldi áfram að verja
jafnmiklu fé til vígbúnaðar og þær nú gera, hljóti afleiðingin
óhjákvæmilega að verða sú,'að vígbúnaðurinn leiði til allsherj-
ar gjaldþrots.
Ákafir bardagar í Madrid
við kommúnista,
sem Fáðast á matvælaflutninga—
lestir til borgariimar. — Fjöldi
strokumanna úr lýövel dislierii-
um leitar á náðir Franeo.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgun.
Það er m jög erfitt eins og stendur, að gera sér fylli-
lega grein fyrir því, sem er að gerast í Madrid, en víst er,
að Mia ja hershöfðing ja veitist miklu erfiðara að br jóta
mótspyrnu kommúnista, en sagt hefir verið í tilkynn-
ingum varnarráðsins undangengin dægur. Nú er álitið,
að þess sé að eins skaint að bíða, að Franco haldi með
her sinn inn í borgina, enda eru lýðveldissinnar farnir
að svíkjast undan merkjum og flýja yfir í víglínu
Francos og biðja um grið.
Ef það hepnast, að fá stórveldin til þess að taka þátt í
ráðstefnu um afvopnun verður afleiðingin að allra dómi
sú, að ófriðarhættan líður hjá, að minsta kosti þar til séð
verður hver árangur verður af slíkri ráðstefnu.
Það eru að sjálfsögðu uppi
getgátur um, hvort einræðis-
herrarnir muni tilleiðanlegir til
þess að taka þátt í slíkri ráð-
stefnu, en ýmsir ætla, að þeir
muni ekki fráhverfir því, ef
hægt yrði að leiða helstu vanda-
mál álfunnar til lykta um leið
og samkomulag yrði gert um
afvopnun, en Daily Mail segir,
að margir ráherranna í bresku
stjórninni telji óhjákvæmilegt
að taka vandamál þjóðanna,
er leitt geta til styrjalda, til úr-
lausnar um leið. Daily Mail seg-
ir, að bresku ráðherrarnir sum-
ir séu komnir á þá skoðun, að
sá tími nálgist, að
taka verði nýlendukröf-
urnar til meðferðar og
yrði samkomulag um ný-
lendurnar að vera hluti af
allsherjarsamkomulagi þ ví,
sem gert yrðii til þess að
tryggja friðinn í heimin-
um.
United Press.
ili að hlutleysissamningum til
tryggingar friðinum í heimin-
um í hálfa eða heila öld, ef
gengið yrði frá allsherjar sam-
komulagi um vandamál álf-
unnar, en einn mikilvægasti
liður þessa samkomulags yrði
sá, að Þýskaland fengi nýlendur
sínar aftur.
Hafin verður allsherjar bar-
átta um alt þýska ríkið til stuðn-
ings áætluninni. Gert er ráð
fyi-ir, að
1) Bretar og Frakkar af-
neiti þeirri lýgi, sem stað-
fest er í Versalasamningun-
um, að Þjóðverjar séu ekki
liæfir til þess að hafa stjórn
nýlendna með liöndum, en
þetta var grundvöllur sá,
sem afhending nýlendn-
anna bygðist á.
Hitler lítur svo á, að vegna
þjóðarlieiðurs Þjóðverja verði
að kveða niður þessa skoðun,
að Þjóðverjar séu ekki færir
um, að stjórna nýlendum, og
hann mun gera það að höfuð-
skilyrði að þessari skoðun verði
opinherlega hafnað af hinum
stórveldunum.
Fregnir frá útvarpsstöðinni í Lissabon herma, að þjóðernis-
sinnar skýri frá því i tilkynningum sínum, að þúsundir manna
liafi fallið í götubardögum í Madrid í gær (fimtudag). Harðastir
voru götubardagarnir í gærkveldi, og voru liðhlaupar úr lýð-
veldishernum farnir að flýja lil vígstöðva þjóðernissinna í nánd
við háskólaborgina, en þar segjast þjóðernissinnar heyra stöð-
uga skolliríð í borginni, vélbyssuskothríð, sprengingar og enn-
fremur, áð barist sé með liandsprengjum.
Stórskotaliðssveilir Njliaja og flugsveitir liafa lialdið uppi skot-
liríð á þau hverfi, sem kommúnistar liafa komið sér fyrir í og
hefir orðið gífurlegt tjón á húsum og götum í þessum borgar-
hlutum og manntjón vafalaust hroðalegt.
Kommúnistar hafa ráðist á
flutningalestir á leið til Madrid
með matvæli og aðrar nauð-
synjar.
Fjölda margir kommúnistar
hafa verið handteknir og leiddir
fyrir herrétt.
United Press.
2) Bretland og Frakkland
viðurkenni rétt Þýskalands
til nýlendna vegna þarf-
anna að fá nauðsynleg hrá-
efni.
Telur Hitler Þýskaland eiga
óvéfengjanlegan rétt í þessu
efni og telur ónauðsynlegt að
karpa um þennan rétt- Ef
Frakkland og Bretland viður-
kenna þessar kröfur hafa þau
raunverulega þar með viður-
kent rétt Þýskalands lil sinna
fyrri nýlendna.
3) Nýlenduskifting verði
tekin til meðferðar og
Þýskalandi fengnar nýlend-
ur aftur.
Þessi þriðji liður er þannig
orðaður, að Hitler gefur i skyn,
að hann sé fús til þess að fall-
ast á, þegar réttindi Þýskalands
til nýlendna sinna hafa verið
viðurkend, að semja um skift-
ingu nýlendnana, og þannig ef
til vill taka einliverjar aðrar ný-
lendur i stað þeirra, sem Þjóð-
verjar áttu fyrir striðið-
Ef samkomulag næðist um,
að Þýskaland fengi til dæmis
einhverjar aðrar nýlendur i
stað Tanganyika og þýsku suð-
vestur-Afríku mundi draga úr
mótspyrnunni gegn því í bresk-
um löndum, að Þýskaland fengi
nýlendur aftur.
Hifl vill trygilfl hallrar
aldar Irið, e( pjciverjar
íá nviendur siiiar.
Daily Express skýrir frá því,
að Hitler hafi átt langar við-
ræður við sérfræðinga sína í
stjómmálum og nýlendumálum
og hafi Hitler gengið frá áætl-
un í þremur liðum, sem hann
gerir sér vonir um, að af leiði,
að honum auðnist að endur-
reisa nýlenduveldi Þýskalands,
án þess að efna til styrjaldar-
Blaðið kveðst hafa fengið
upplýsingar um áætlun þessa
frá háttsettum embættsimanni
í Wilhelmsstrasse, og sam-
kvæmt þeim upplýsingum hefir
Hitler tekið stefnubreytingu,
sem mun reynast mjög örlaga-
rík.
Hitler er reiðubúinn til þess
að fallast á takmörkun vígbún-
aðar og að Þýskaland gerist að-
TEKST CHAMBERLAIN AÐ AFSTÝRA ÓFRIÐI.
Samkvæmt skeytum, sem birt eru í blaðinu í dag áformar Chamberlain að kalla saman afvopn-
unarráðstefnu lil ]>ess að afstýra heimsstyrjöld þeirri, sem menn óttast að hrjótist út í vor eða sum-
ar. — „Styrjöld brýst út í vor“ — að áliti Kennedy, sendiherra Bandaríkjanna í London og William
C. Bullitt, sendiherra Bandaríkjanna í Frakklandi. Ræddu þeir við hermálanefndir þjóðþingsins
um þessi mál. Frá vinstri: Andrew J. May, þingm. frá Kenfucky, Morris Sheppard, þingm. frá Tex-
as, Bullitt og Kennedy.