Vísir - 12.07.1939, Side 2

2
V í S I R
Miðvikudaginn 12. júlí 1939-
VtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAIJ TGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifstofa: Hverfisgötu 12
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
S í m a r:
Afgrciðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
— (kl. 9—12) 5377
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10, 15 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Tungur tvær
jþEGAR stjórnarsamvinnan
var upp tekin, var það vit-
að, að Framsóknarflokkurinn
var í rauninni klofinn um mál-
• ið. Hinir varlcárari menn, með
forsætisráðherrann i broddi
fylkingar, töldu það nauðsvn,
að Ieitað væri til Sjálfstæðis-
flokksins um samvinnu, þannig
að sterk stjórn ríkti í landinu,
r.em nyti í'ulls frausts frá hendi
þjóðarinnar. Mcð því að vilað
var unr þennan klofning i
flokknum mátti búast við því,
að hinir óánægðu flokksmenn
myndu í fyrsta lagi stuðla að
því, að það ófremdarástand
héldist í landinu, sem þeim
hafði tekist að skapa, og enn-
frenrur að þeir myndu leilast
við að ónýta þá samvinnu, sem
ispp var tekin með flokkunum.
Þetta hefir einnig sannast á
þeim flokksfundum, sem Fram-
sókn hefir beitt sér fyrir úti um
landið, og svo virðist, sem þar
eigi ekki hinir éánægðu flokks-
menn einir lilut að máli, heldur
og þeir ráðamenn flokksins,
sem stuðluðu að stjórnarsam-
vinnunni..
Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra hefir að undanförnu
farið um Strandir og haldið þar
leiðarþing. t syðsta og nyrsta
hreppi sýslunnar, Bæjarhreppi
og Árnesshreppi, var alt með
kyrrum kjörum, og einnig að
Stórafjarðarhorni í Kollafirði,
með því að þar mættu að eins
tvær sálir, og varð því ekki af
fundi. Á Hólmavík var allgóð
fundarsókn, en fundurinn var
talinn daufur og ómerkilegur.
Flutti ráðherrann þar yfirlits-
ræðu um landsmálin, en því
næst voru rædd innanhéraðs-
mál, og stóð fundurinn yfir í 2
klukkustundir. t Hólmavíkur-
héraði eiga sjálfstæðismenn rík
ítök, og niun því ráðlierrann
hafa varast að styggja þá sér-
staklega, en er hann kom í fyr-
irheitna landið, Kaldrananes-
hrepp, kvað við annan tón.
Að Kaldrananesi var sæmileg
íundarsókn, en þar eð forsætis-
ráðherrann taldi, að hann ræddi
þar aðallega við flokksmenn
sína, notaði hann tækifærið til
þess að svívirða Sjálfstæðis-
flokkinn á hinn herfilegasta
hátt. Ræddi hann þar m. a. um
samband Sjálfstæðisflokksins
við kommúnista, og lýsti því
nána samstarfi, sem átt hefði
sér stað milli þessara tveggja
flokka. Skirskotaði hann þar til
kosningu bæjarstjórans í Nes-
kaupstað og átakanna innan
verkalýðsfélagsins í Hafnar-
firði. Af þessu dró ráðherrann
þvi næst þá ályktun, að sjálf-
stæðismenn og kommúnistar
hefðu haft samtök sín á milli
um að eyðileggja vinnufriðinn
í Iandinu, og sjálfstæðismenn
væru síst minni byltingahetjur
en kommúnistar.
Þegar hér var komið var ráð-
herranum bent á, að Jx;ssi um-
mæli hans stönguðust mjög við
lians fyrri orð og gerðir, og liér
væri hann að rógliera sam-
starfsmenn sina án lilefnis, og
gerði þeim sakir á hendur, sem
ekki lægju fyrir. Slumaði held-
ur í ráðherranum er hann fann
mótspyrnuna, með því að henn-
ar átti hann ekki von.
Eysteinn Jónsson fyrv. fjár-
málaráðherra lýsti yfir hinu
sama, á flestum eða öllum
flokksfundum Framsóknár,
sem hann hefir sólt. KomSt
hann m. a. svo að orði á fundi,
sem haldinn var í Eyjafirði, að
kommúnistar hefðu ætlað að
taka höndum saman við „sor-
ann úr Sjálfstæðisflokknum, til
þess að eyðile'ggja vinnufriðinn
í landinu“, og virðist þá sorinri
í flokknum vera æði áhrifamik-
ill, ef slík eyðilcgging ætti að
takast.
Slíkur er boðskapur Fram-
sóknar úti um sveitirnar. Þeir
óttast að áhrifa sjálfstæðis-
manna muni gæta um of, bg
að hinir varkárari menn innan
Framsóknar muni snúa baki við
flokknum og hallast á sveif með
sjálfstæðismönnum. Haldið er
uppi látlausum rógi um sjálf-
stæðismenn í blöðum Fram-
sóknar, og eru smáblöð þeirra
úti um landið notuð til óþverra-
legustu skítverkanna.
Sjálfstæðismenn eiga því að
vera á verði og gera sér fulla
grein fyrir afstöðu sinni til
Framsóknarflokksins. Meðan
samvinnu við þann flokk er
haldið uppi, verður að krefjast
þess, að látið sé af rógi og ályg-
um frá hendi Framsóknar, en
einkum er það óviðunandi, að
ráðamerin þess flokks skuli
ganga á undan í því efni. Sam-
starf flokkanna á ekki að vera
vopnaður friður, með því að lít-
ið ávinst með því móti, og litil
eru líkindi til að unt verði að
rétta við hag landsins, ef átök
eru á milli flokkana um alla
hluti. Sé samvinnan notuð til
þess að húa til fallgryfjur og
víggirðingar á hinum pólitiska
vettvangi, sem síðar eiga að
koma að gagni í þjóðmálabar-
áttunni, er ekki um samvinnu
að ræða, heldur vopnaðan frið,
sem leiðir til styrjaldar fyr en
varir.
Sjálfstæðismenn mega vita
það við hvaða tón kveðið er út
um sveitir landsins þegar sóst
er eftir kjörfylginu, með því að
þar kemur hinn sanni hugur
Fiamsóknarflokksins í Ijós.
Gluggatjöldin, sem
ofin voru fyrir Ingi-
ríði krónprinessu.
A prjónlessýningunni sein
stendur yfir þessa dagana í
Iðnskólanum, eru nú sýnd
gluggatjöld og rúmáklæði, sem
Kristjana Pélursdóttir for-
slöðukona á Laugum óf fyrir
Ingiríði krónprmsessu.
Tildrögin em þessi: Þegar
krónprinshjónin heimsóttu ís-
land siðastliðið sumar komu
þau meðal annars á Húsmæðra-
skólann á Laugum, í Þmgeyjar-
sýslu. Voru þau mjög hrifin af
öllu, sem fyrir augun bar og
bað krónprinsessan forstöðu-
konuna, ungfrú Kristjönu Pét-
ursdóttur, að vefa fyrir sig
gluggatjöld og rúmáklæði, og
kaus sér sem fyrirmynd
gluggatjöldin á Laugum. Nú
eru þessir kjörgripir, sagði frú
Laufey Vilhjálmsdóttir við
tíðindamann blaðsins í gær,
komnir hingað til bæjarins, en
áður en þeir verða sendir ulan
eru þeir almennngi til sýnis á
Prjónlessýningunni, en hún er
llopflu^ bre§ka flng:her§m§
til Frakkland§ veknr al-
heim§athyg:li.
SamskoHar flug áformuð
til Póllands, Rúmeníu og
Ey stpasalts! andanna.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
ópflug tólf breskra flugvélsveita til Frakklands
í gær vekur fádæma athygli. 1 fluginu tóku
Roosevelt krefst að
liliitleyslislög'iii nái
frnm að ganga,
þi'tiú fyrir ncitiBii niaii-
rfkÍMiiialancfiKlar
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun-
samtals þátt á"*ánnað hundrað flugvélar og
voru þeirra meðal margar stærstu og; nýjustu árásar-
fiugvélar Breta. Varð það að samkomulági nýlega, að
breskir flugmenn flygi til Frakklands í æfingar skyni,
þar sem ekki væri hægt að stunda langflugsæfingar svo
að gagni væri á Bretlandseyjum. Auk þess þótti heppi-
legt að venja flugmennina við að fljúga yfir lönd sem
þeir þekkja ekki. Alt er þetta miðað við hið nána sam-
starf sem fyrirhugað er milli bresku og frönsku flug-
mannanna í næstu styrjöld. Stóru árásarflugvélarnar
flugu beint til Bordeaux og sömu leið til baka án við-
komu og er vegalengdin um 1200 enskar mílur. Voru
þær 6 klst. á fluginu. Hinar flugu 900 enskar mílur (til
Orleans og sömu leið til baka án viðkomu) og voru 4
ldst. á leiðinni. Ekkert óhapp kom fyrir. Frakkar ætla
að senda sína flugmenn í langflug til æfinga yfir Bret-
land. Samskonar hópflug Breta og Frakka eru nú
ráðgerð til Póllands eg annara þeirra ríkja á meg-
inlandinu, sem áformað er að veita stuðning, ef til
styrjaldar kemur. Meðal þessara ríkja eru Eystra-
saltsríkin og er talað um að fara í flugheimsóknir
þangað í vináttu skyni (goddwill flights).
Þýsk og ítölsk hlöð ræða tals-
vert um æfingaflug þessi og
telja þau einn lið baráttunnar
til þess að vinna að því að „um-
kringja“ Þýskaland. Sum blöð-
in segja, að ftalir og Þjóðverjar
geti vissulega leikið þetta eftir
Bretum, því að flugfloti Þjóð-
verja og ítala sameinaður sé
hinn fullkomnasti og best æfði.
— Mörg hundruð breskar flug-
vélar eru nú í París og taka þátt
i hátíðahöldunum 14. júlí i til-
efni af 150 óra afmæli stjórnar-
byl tingarinnar.
§on|a Ilculc tck-
ur vciðÍKÍcii^iii'ii'
ar mcð sér.
Oslo í dag.
Skautarnærin og kvikmynda-
leikkonan Sonja Henie er nú í
Noregi í sumarleyfi.
í gær flaug hún ásamt all-
mörgum vinuin sínum til Norð-
ur-Noregs, til þes sað sjá mið-,
nætursólina og stunda laxveið-
ar. Hún verður vikutima þar
nyrðra. NRP. — FB.
I
IramiJ í Koregi
Morðinginn
handtekinn
Oslo í dag.
Hroðalegt morð var framið í
gær á bænum Stensmyren í
jNedre-Eiker, þar sem tvö syst-
kynni áttu heima, Lars og Inga
Stensmyren. Lars 80 ára, en
Inga 77 ára. — Árásarmaður
þeirra er 19 ára piltur og var
nýkominn til þeirra í vinnu.
Um nóttina fór hann inn í
svefnherbergi þeirra og sló í
höfuð gömlu konunni með
flösku og hrotnaði flaskan, en
konan rotaðist. Gamli maður-
inn vaknaði en árásarmaðurinn
sló hann einnig í rot. Þe'gar
pilturinn hafði leitað að pen-
ingum lagði hann á flótta til
skógar. Þegar nágrannar lcom-
ust að því, sem gerst hafði var
gamla konan flutt í sjúkrahús,
en þar lést hún skömmu síðar.
Liðan bróðurins er slæm, en
hann er ekki talinn í lifsliættu.
Árásarmaðurinn var handte'k-
inn síðdegis í gær. Hann er
Norðlendingur af Tataraættum.
Vafasamt er hvort hann er með
öllum mjalla. Hann kveðst hafa
framið morðið í nokkurskonar
opin ld. 10—10 daglega. Eins og
getið var í bæjarfrétt í Visi í
gær fer nú að verða liver síð-
astur að sjá sýninguua, því að
liún verður að eins opin til
helgar.
draumleiðslu. — NRP. — FB.
Súðin
kom hingað fyrir hádegi. Hán á
að fara aftur í strandfer'ð vestur
um land kl. 9 annað kvöld.
Baráttan um hluleysislöggjöf Roosevelts stendur ná
sem hæst, meS þyí að utanríkismálanefnd Bandaríkj^-
þings tókst að fá því framgengt, að afgreiðslu laganna
yrði frestað til hausts. Samkvæmt áreiðanlegum fregn,-
um sem borist hafa frá Washington, er það talið senni-
legt, að Roosevelt forseti láti sér ekki nægja þessa af-
greiðslu hlutleysislaganna, enda var ákvörðunin tekin
í utanríksmálanefndinni með 12 gegn 11 atkvæðum, og
þannig marin fram með litlum meiri hluta.
Samkvæmt þeim fregnum, sem borist hafa frá Was-
hington mun Roosevelt senda sérstaka orðsendingu til
þingsins, og er ætlað að hann muni gera það innan viku
þar sem hann krefst þess að málið verði tekið fyrir að
nýju, og hlutleySislöggjöfin afgreidd á viðunandi hátt
á yfirstandandi þingtímabili.
Talið er víst að forsetinu muni lýsa afstöðu sinni og viðhorfi
þjóðarinnar til þessarar hlutleysislöggjafar, með mjög sterkum
orðum, og gera grein fyrir því, af hvaða ástæðúm hann krefst
þess að ákvæði þáU> söiri éfU í núgildandi lögum um vopnasölu-
bann til ríkja, sem í ófriði eiga, skuli verða afnumin. Það, sem
um er deilt er ekki að eins þessi ákvæði löggjafarinnar, heldur
einnig utanríkismálastefna Bandaríkjanna, en einangrunar-
stefnumennirnir halda því fram, að Bandaríkin eigi að. forðast
það, að blanda sér í deilur annara þjóða utan Ameríku.
Fylgismenn Roosevelts, þar á méðal sonur hans, hafa lagt á-
herslu á það, að þótt hlutleyislöggjöfin verði látin ná fram f
þeirri mynd, sem Roosevelt hefir lagt hana í fyrir þingið, se
ekki þar með sagt að lögin muni ekki breytast, eftir því sem
tilefni gefst til hverju sinni, og telja, að slíkum breytingum á
löggjöfinni megi koma fram á einni nóttu, hvenær sem tilefni
gefst til. Andstaðan gegn Roosevelt er hinsvegar miklu harðari
af þeim orsökum, að nú er mjög um það rætt í Bandaríkjunum,
hvort hann skuli valinn í þriðja sinn sem forseti, og þannig"
brotið gegn viðteknum venjum um forsetakjör.
I boðskap sínum til þingsins
mun Roosevelt ennfremur gera
grein fyrir utanríkismálastefnu
Bandaríkjanna, og þar sérstak-
lega taka afstöðu Bandaríkj-
anna til smáríkjanna víða um
heim og sjálfstæðis þeirra til at-
liugunar. TALIÐ ER AÐ HANN
MUNI LEGGJA MEGINÁ-
HERSLU Á ÞAÐ, AÐ BANDA-
RÍKIN SÉU SIÐFERÐILEGA
SKYLDUG TIL ÞESS AÐ NOTA
HVAÐA H J ÁLP ARMEÐÖL,
SEM VÖL SÉ Á, AÐ STYRJ-
ÖLD UND AN SKILINNI, TIL
ÞESS AÐ VERNDA ÖRYGGI
OG SJÁLFSTÆÐI SMÁRÍKJ-
ANNA GEGN YFIRGANGI
ANNARA RÍKJA GEGN ÞEIM.
Bandarikjaþing mun taka sér
hvíld frá störfum frá júlilokum,
og hefjast fundir ekki að nýju
fyr en með haustinu. Eins og
viðliorfin eru nú í alþjóðamál-
um telja fylgismenn Roosevelts,
að fráleitt sé, að ekki verði end-
anleg afstaða tekin til þeirra
deilumála, sem nú eru uppi víða
um heim, og snerta meðal ann-
ars stórlega hagsmuni Banda-
rikjanna.
Roosevelt berst fyrir þvi, að
tekið verði upp náið samstarf
við England og Frakldand, í al-
þjóðamálum, og hefir sjálfur
sýnt það, að hann lætur sig mál-
eín i Evi-ópurikjanna miklu
skifta.
Átökin í Bandaríkjunum
standa því ekki aðeins um utan-
rikismálastef11,11 þeirra, heldm'
og um hin innri viðhorf, og þá
einkum forsetakjörið, sem fer
fram á næsta ári. Takist Roose-
velt að hrjóta á bak aftur and-
stöðu gegn sér innan þingsins,
ledkur á því lítill vafi, að liann
mun verða kosinn forseti i
þriðja sinn, ef hann á annatS
horð æskir þess sjálfur.
Norskn krónpriisbjdnin
koma helm á laugardag.
Osloi í dag.
Norsku krónprinshjónin eru
væntanleg heim á Iaugardag
eða sunnudag næstkomandi og
er mikill viðbúnaður til þess að
taka á móti þeim, Enn er vafl
hvort þau fara á Bergensbrauf-
inni heim eða fara áfram á
Stavangerfjord með ströndum
fram til Oslo. í Bergen eru und-
irbúin mikil hátíðahöld. Verður
hátíð haldin í Ilaakonshallen og
flytur forseti bæjarráðs þar á-
varp, en Ólafur konungsefnl
svarar. Við komuna lil Oslö
flytur Nygaardsvold forsætis-
ráðherra ræðu til þe’ss að bjöða
krónprinshjónin velkomin
lieim. — NRP. — FB.
Stöðugt minni vonir
um árangur í Moskva.
Osto í dag.
Menn eru stöðugt að verða
vondaufari um, að árangur
verði af samkomulagsumleilun-
urium í Moskva, þrátt fyrir það,
að samkomulag hafi náðst um
ýms mikilvæg atriði. NRP. —