Vísir - 12.07.1939, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 12. júlí 1939.
VlSIR
V ei'ðla^iiicfndiu fraiiikvæinlr.
Alþýðublaðið ug Tíminn hafa óspart látið í ljós, að verðlags-
nefndin liafi .orðið að sekta marga kaupmenn fyrir of háa á-
lagningu. Er þella svo nolað af nefndum blöðum til að stimpla
kaupmenn sem okrara. En þegar farið er að atliuga dæmin,
lítur lielst út fyrir að liér sé um skipulagða ofsókn að ræða á
hendur kaupmönnum af Guðjóni Teitssyni. Eitt dæinið er
svona:
Við rannsókn kom i ljós að verslun ein hér i bænum hafði
lagt kr. 5.85 samtals of mikið á vörusendingu sem var að fjár-
hæð um kr. 3000.00 og hafði það atvikast þannig, að verð var
hækkað uin nokkura aura á sumum tegundum, svo að verðið
stæði á „sléttri“ tölu, t. d. 1.18 var hækkað upp í 1.20 o. s. frv.
Fyrir þetta varð verslunin að greiða:
Kr. 75.00 sekt.
Kr. 10.00 málskostnað.
Kr. 5.85 ólöglegur hagnaður gerður upptækur.
Hvernig líst mönnum á slika notkun refsivaldsins lil þess eins
að geta stimplað kaupmannastéttina sem „okrara“? Mundi
slikri aðferð Iiafa verið beitl ef verslunin hefði verið kaupfélag?
Störf Ogr áljktanii' 5.
Iðiiliiiisrsins.
.Frh.
b: Ef svo er ekki, ber þá að
láta þá ganga undir próf hér
þegar í slað og gefa út þeim til
handa íslenskt sveinsbréf?
Svar: Menn með danskt
sveinsbréf í liöndum þarf ekki
að láta ganga undir sveinspróf
í sömu iðn hér.
c: Ber að gefa út ísl. meist-
arabréf lianda dönskum sveini,
sem hefir danslct sveinsbréf og
feerir sönnur á að hafa starfað
að iðninni erlendis i 3 ár?
Svar! Ef dailskur maður með
sveinsbréf í höndum vill fá að
starfa hér sem meistari, þ. e.
veita iðnaðarfyrirtæki forstöðu
eða taka nemendur, þá verður
hann, skv. ísl. lögum, að hafa
meistarabréf, nema hann hafi
verið búinn að fá meistararétt-
indi fyrir 1928. Meistarabréfið
þarf hann að fá hér, ef hann
vantar það, og vér getum ekki
séð neitt því til fyrirstöðu, að
það sé gefið út hér. Á hinn bóg-
inn þorum vér ekki að segja
neitt um það, livort íslenskum
stjórnarvöldum beri skylda til
þess, að gefa út slík skírteini til
útlendinga.
* d: Ber að lita svo á, að dansk-
ir meistarar megi reka hér iðn-
að samkvæmt dönsku meistara-
bréfi (Borgerbrev, Nærings-
In-ev) ?
Svar: Menn með danskt
meistarabréf í höndum hafa
rétt til þess að starfa liér sem
meistarar í iðnaði. Menn með
danskt Borgerbrev eða Nær-
ingsbrev í iðnaðl, gefið út fyrir
1928, liafa sömu réttindi. Hins-
vegar er ekki víst, að danskt
Næringsbrev í iðnaði, gefið út
eftir 1927, fullnægi íslenskum
lögum um iðnréttindi.
e: Ef svo er ekki, ber þá að
afhenda þeám íslenslc meistara-
bréf út á liið danska heimildar-
skjal, eða ber að láta þá ganga
undir próf og þá liverskonar?
Svar: Ef danskur maður hef-
ir Borgerbrev eða Næringsbrev,
gefið út eftir 1927, en hvorki
svéinsbréf eða meistarabréf,
fer það eftir starfstíma hans í
iðninni fyrir og eflir 1. janúar
1928, livort hann þarf að ganga
undir prófun hér eða ekki. Enn
sem komið er e'r hér aðeins um
sveinspróf að ræða, er í sérstök-
um tilvikum hefir verið heimt-
að til þess að sýna lcunnáttu
manna með langan starfstíma
en lítið nám.
f: Ber að leyfa dönskum iðn-
aðarmönnum, sem hvorki hafa
sveinsbréf eða meistarabréf, en
sanna að þeir liafi samt sem
áður rétt til að starfa að iðn-
greininni í Danmörku (t.d. með
félagsréttindum i stéttarfélagi),
að starfa hér á landi?
Svar: DÖnskum iðnaðar-
mönnum, sem hvorki hafa
svéinsbréf né meistarabréf, ber
því að eins, að leyfa að starfa
að iðn sinni hér á landi, að þeir
hafi félagsskírteini í viðurkendu
iðnfélagi iðnar sinnar fyrir 1.
jan. 1936. Slíkt félagsskírteini
veitir þó eklti i'étt til sjálfstæðs
atvinnurekstrar.
g. : Ber að leyfa dönsku fólki,
sem starfað hefir í atvinnugrein,
Sem hér telst til iðnaðar, en ekki
fellur undir iðnað í DanmÖrku
(þanriig að útilokað er að það
fái sannað starfshæfni sína írieð
sveinsbréfi) að starfa að iðn-
greininni hér á landi, á sama
hátt og það hefir rétt til í Dan-
mörku ?
Svar: Danskt fólk í starfs-
greinum, sem hér eru við-
urkendar iðngreinar, en ekki í
Danmörku, á ekki rétt á starfi
hér í iðn sinni, nema að undan-
gengnu prófi. í því sambandi
viljum vér leyfa oss að benda
á, að í þeim iðngreinum, sem
hér er aðallega um að ræða,
hattasaum og hárgreiðslu, er
námstíminn 3—4 ár í Dan-
mörku e'ins og hér (þött þar sé
lika hægt að læra þessi störf á
stuttum námsskeiðum, líkt og
bókband o. f 1. hér), og að hægt
er að fá að taka sveirispróf í
þeim, með því að snúa sér til
Fællesrepræsentation for Dansk
Haandværk og Industri eða
Borgerrepræsentationen i Köb-
enhavn.
h. : Þar sem rétt þykir að
danskir iðnaðarmenn leysi af
hendi iðnpróf, til þess að sýna
hæfni sina áður en þeir fá að
starfa hér, ber þá að láta þá
jafnframt ganga undir lokapróf
Iðnskólans hér, ber að yfirheyra
þá í munnlegu prófi á íslensku
og ber að gera til þeirra þær
söinU kröfur um íslenskukunn-
áttu ög gjörðar eru við lokapróf
Iðnskólans til íslenskra nem-
enda?
Svar: Þegar útleridingar,
hvort heldur eru Danir eða ann-
ara þjóða menn, ganga undir
próf hér heima, verður að sjálf-
sögðu að gera sömu lcunnáttu-
kröfur lil þeirra, bæði verk-
lega og bóklega, og til innlendra
manna. í því sambandi viljum
vér leyfa oss að benda á, að það
mun varla þekkjast, að í nokkru
landi gangi menn undir próf
án þess að kunriá svo mikið í
máli landsins, sem prófað er í,
að prófið geti farið fram á því
máli. Yér lítum svo á, að út-
lendingar, sem hér dvelja og
starfa, verði að lúta sömu lög-
um og á sama hátt og lands-
menn sjálfir, og eigi ekki að
hafa hér ncfin sérréttindi eða
sérhlunnindi fram yfir Islend-
x
X.
inga sömu stéttar (þvi að sjálf-
sögðu verður að undanskilja
sendiherra og konsúla). Af þvi
leiðir, að vér getum ekki fallist
á, að lögum um iðn og iðnað og
lögum um iðnað'arnám sé heitt
öðruvísi og þá einkum vægar
við útlendinga en Islendinga.
13. 1 sambandinu eru nú 15
iðnaðarmannafélög og 28 iðn-
félög sveina og meistara, eða
samtals 43 félög með tæpl. 2000
félagsmenn samtals.
II. Ályktanir iðnþingsins.
1. Reglugerð um kosningu og
starfssvið iðnráða.
Sainþykl var að fara fram á
þær breytilígar á reglugerðinni,
að 4. gr. hennar, sem fjallar um
undirskrift iðnráðsfulltrúa und-
ir námssamninga verði feld
íiiðui’ (samkv. brevtingtinn -er
gerðar voru í fyrra á iðnaðar-
námslögunum), og að í 6. gr.
hennar verði bætt: „Einnig skal
í f jölmennum iðngreinum, þar
sem starfandi sveinar og meist-
arar eru í sameiginlegu iðnfé-
lagi og félagar eru 50 eða fleiri,
kjósa tvo fulltrúa, svein og
me'istara.“
Ennfremur var sambands-
stjórn falið að atliuga, hvort
þörf væri á fleiri breytingum,
og vinna að því, að fá reglu-
gerðinni breytt fyrir næstu iðn-
ráðskosningar í haust.
2. Reglugerð um iðnaðarnám.
Frumvarp það, er samþykt
var á iðnþinginu 1937, ásamt
fram komnum breytingarlillög-
rim, lá fyrir þinginu. Voru ýms-
r af þéiiri breytingartiílögunt
amþyktar og þar á meðal að
ajólkuriðnaður yrði tekinn
ipp sem sériðn. Felt var aftur
, móti að mæla með þvi, að
eiðhjólasmíði og bilasmíði
rðu teknar upp sem sériðnir,
ijötvinslri frestað, og felt að
Iraga útvarpsvirkjun út úr
egluge’rðinni.
3. Samþykt var að fela stjórn
ambandsins að leita samninga
rið Brunabótafélag íslands um
ækkun iðgjalda fyrir trésmíða-
ærkstæði og fl. vinnustofur.
4. Samþ. var að kjósa þriggja
nanna nefnd til þess að atliuga
rumvarp til laga um iðnlána-
,jóð, og skili hún áliti til sam-
landsins fyrir næsta Alþingi. I
íefndina voru kosnir Einar
líslason, málarameistari, Guð-
nundur Ásbjörnsson, forseti
læjarstjórnar og Emil Jónsson,
dtamálastjóri.
5. Undirboð:
Svohljóðandi tillaga var sam-
iykt:
„Tðnþingið felur sambands-
ítjórninni að sjá um, að undir-
júin verði og borin fram á
íæsta Alþingi löggjöf, sem
lindri niðurboðsverð á erlend-
im varningi í samkepni vlð
nnlendan iðnað og Iðju, og að
riuðst verði við löggjöf, sem til
■v í Noregi um þetta efni.“
6. Framkvæmd skipaviðgerða
:>g skipabyggingá hérlendis. —
Um það var eftirfarandi tillaga
samþykt:
„5. iðnþing Islendinga ályktar
ið skora á Alþingi að sam-
þyklcja „Frumvarp til laga um
tramkvæmd viðgerða á íslensk-
Lim skipum“,' sem legið liefir
’yrir nokkrum undanförnum
lingum, en eldri verið afgreitt,
tneð þeim breytingum, sem
samþyktar voru á iðnþinginu
1937; enda lítur iðnþingið svo
á, að við það verði eldd lengur
tmað, að viðge'rðir á íslenskum
skipum séu framkvæmdar er-
iendis, sem með góðum árangri
tná vinna innanlands.
Niðurl.
Höfnin.
Tímburskipið Karen kom í morg-
un með farm til Völundar.
6000 mál síldar bárust til
Siglufjarðar í nótt.
Síldarverksmiðjui: ríkisins hafa fengið um
95,000 mál. - - Heldur dregið úr veiðinni í
bili. - - Gott veiðiveður.
Vísir talaði við skrifstofu Síldarverksmiðja ríkisins í morgun
og fékk þær uþplýsingar, að Síldarverksmiðjur ríkisins liefði
nú fengið uni 95.000 mjál síldar og eru þá meðtalin þau 6.000
mál, sem að bárust i nótt.
Frá því á miðnætti í fyrrinótt
og þar til á miðnætti síðasta
liárust að um 30.000 mál, en frá
því klukkan 12 í nótt og þar til
í morguri snemma vorn lönduð
um 6000 mál. Hefir heldur dreg-
ið úr veiðinni í bili og aflaðist
litið úti fvrir Skagafirði í nótt,
en góður afli mun vera áfram
austar, einkum á Þistilfirði og
Bakkafirði. á
Nokkur skip eru á leiðinni að
austan, að þvi er Vísi var tjáð
á skrifstofu Síldarverksmiðja
ríkisins, og komu þau að aust-
án.
Fitumagn síldarinnar er svip-
að og undanfarna daga, eða um
16—18%.
Veiðiveður er gott. Dálítið kul
var úlifyrir í nótt.
Fréttaritari Vísis símaði í
morgun:
I gær og nótt komu þeSsi skip
til Siglufjarðar: Björn austræni
ni eð 700 mál, Málmey 600, Lag-
arfoss og Frigg 600, Geir 750,
Sleipnir 70Ó, Keilir 800, Aage
300, Valbjörn 600, Skúli fógeti
og Freyja 600, Industri 600, Þór
og Kristjana 600, Þorsteinn 600,
Sæfari 700, Hrefna 500, Nanna
450, Garðar 600, Alden 600,
Sverrir 1000, Ásbjörn 500, Gull-
toppur 200, Auðbjörn 400,
Vestri 300, Dóra 700, Njáll 400,
Stella 800, Höfrungur 550, Æg-
ir og Muninn 600, Skagfirðing-
ur 450, íslendingur 200, Glaður
300, Fylkir 400, Bangsi 150,
Rúna 600, Heimir 400, Þorgeir
goði 150, Eggert og Ingólfur
400, Hermóður á Vik 500, Erna
500.
Alls leggja upp hjá rikisverk-
smiðjuriúm 140 skip méð 116
nætur.
Síðan i gærmorgun hafa alt-
af beðið 20—30 skip eftir lönd-
un, alt upp í 15 tíma hvert skip.
Flestar þrær eru nú fullar.
Mikil síldveiði á
Vopnaíirði og
Bakkafirði
Þrær Seyðisf járðarverksmiðj-
unnar fullar og skip bíða
löndunar.
Fréttaritari Vísis á Seyðis-
firði símar í gærkveldi, að síld-
arverksmiðjan á Seyðisfirði sé
)úin að skipa upp 8000 málum
síldar, en löndunar bíði skip
með upp undir 2000 mál. Þrær
verksmiðjunnar eru fullar. —
Flest veiðiskipin munu hafa
fengið afla sinn á Vopnafirði.
FRAMHALDSFRÉTTIR
FRÁ I GÆR.
Síldveiðiskipin héldu áfram
að koma til helstu síldveiði-
stöðvanna í gær með ágætan
afla. Veiðiveður var gott. Til
Siglufjarðar komu alls um 70
skip í gær og biðu nokkur slcip
löndunar siðdegis i gær. Nokk-
urir togarar lönduðu í Djúpa-
vik, eins og getið var um í blað-
inu i gær, og liafði verksmiðjan
fengið þar um 9300 mál i gær-
kveldi. Verksmiðjan á Hjalteyri
lvafði fengið liðlega 1000 mál
frá þvi á sunnudag. Nokkur
skip voru á leið til Norðfjarðar
í gæikveldi.
Alþjóðaráðstefna nm
hvalveiðimál í Londcm
Oslo í dag.
Holtat, kunnur fjárhagsfræð-
ingur og ráðunautur Görings^
tekur þátt i hvalveíðíráSistefn-
unni, sém-haldin verðuir í Lörid-
on í næstu víku. — Mesta at—
líygli vekrir þátttaká riapan £
ráðstefnunni, en japanskai
stjórnin, sem. áður hefír veriði
á öndverðum meið við áðrar
þjóðir í þessum málum, hefir
ríú fjTÍrfram lofað að fallást á
þær samþvktir, sem gerðar
verði. — NRP. — FB. i
m í..
Sumarsyning á íslenskum málverk-
um var opnuð í dag í Túngötu 6
ad tilhlutun Bandalagsislenskva listamanna.
Eins og kunnugt er ’hafa állmörg isleíisk málverk verið send
til útlanda að unclanföi-nu, bæði til skrauks og prýði á Islands-
sýnirigunrii i New York og a norræmi málverkasýninguna í
Garitaborg, og nú séitiast á itrálverkasýningu þá, sem fyrirhug-
uð er í New Vork og viðar uin Bandaríkin. Þar sem svo riiörg
málverk liafa verið send úr landi verður ekki efnt til stórrar
suniarsýniugaT á m'álverkimi að þessu sinni hér i bænum, en
til þess að ni’álverkasýningar Talli ekki niður nveð öllu i sumar,
efnir BandaTag íslenskra Tislamanna til lítillar sumarsýnmgar
á málverktTEH, og var hun opnuð nú i dag.
Að því er Iistamenriirriir
tjáðu blaðinu í dag, munu
verða þarna til sýriis og sölu
um 30—40 málverk, eftir nm
10 málara.
Málverk verða á sýningunni
eftir þessa málara: Jóhann
Briem, Jón Þorleifsson, Ivrist-
ínu Jónsdóttur, Júlíönu Svöins-
dóttur, Gunnlaug Scheving,
Gúðmund Einarsson frá Mið-
dal, Finn Jónsson, Gunnlaug
Blöndal, Ólaf Túbals, Nínu
Tryggvadóttur og ef til vill
fleiri.
Bandalagið liefir verið hepp-
ið með húsnæði fyrir þessa sýn-
ingu, en liún verður í Túngötu
6. — Er hún opin daglega kl.
10—9.
Þess er vert að geta, að þeg-
ar ei’ sýníngin hafði verið opn-
uð, seldist ein mynd, „Úr vest-
urbænum“, eftir Finn Jónsson
Spáir þetta góðu um sýning-
una og mun ekki þurfa að
hve'tja listelska borgarbúa til
þess að koma þangað og horfa
á nýjustu listaverk málara
iGTra. Málverk þeirra vekja nú
æ meiri eftirtekt erlendis og
verður hróður listamanna vorra
æ meiri.
Innanfélagsmót Ármanns
hefst á Iþróttavellinum í kvöld
kl. 6.30 á 100 metra og 800 metra
hlaupi. Sú nýbreytni verður tekin
upp, að í 100 metrum verður keppt
í 2 flokkum, þ. e. byrjendur út af
fyrir sig og þeir, sem lengra eru
kornnir út af fyrir sig.
SERAJEVO. ,r
Frli. af 5. síðu;i
J^ÐEINS einn okkaiý. segfr
Kraiijtschevitsch, kopisfi
undan. Það var Mélimedbaséh-
itsch. Hann komst undan til
Svartfjállalands og liafðist vjíS
þar í fjöllunum meðan stríðiSi
stóð yfir. Næstu daga éftjr
morðið voru um 30 handtekní|r„
þar á meðal nokkrar konur. Yf-
ii’heyrslur liófust og Dáníeío IU-
itsch, sem var einn hinna fyrstil,
er var liandtekinn, sagð’i lög-
reglunni alt af lélta.
Flestir okkar voru of ungír
til þe'ss að hægt væri að dæma
okkur til dauða, eftir austur-
í’ískum lögum, en þeir elstœ,
Illitscli, Velo Tscliuhrilovltsch
og þrir bændur voru hengdir.
Við hinir vorum fluttir i her-
fangelsið í TíieresíemfaxíE.
Eg spyr nú livort austurríska
ögreglan liafi beitt pimiíngum,.
en Iv. segir svo eléki hafa ver-
ið. Princip le.ið vel í fangelsinu,
þrátt fyrir höfuðsár sitt og var
eins og aðrir settur til ýmsra
starfa, aðallega bókbands^
Ákærandinn í réttfnuns,
Svara hershöfðingi, reynéE
mjög að „pumpa^ okkurT sér-
staklega til þess að reyna að
komast að því, hvort við vær-
11111 í sambandi við álirifámenn
i Serbíu. En eg get fullyrt, aS
stjórnin þar í landi vissi ekkert
um ráðagerðir okkar.
Pfeiffer dömari var mjög
strangur við okkur, en ekki get
eg sagt að liann liafi verið harð-
ur eðá þjösnalegur.
Engirin fékk að heimsækja:
okkur í fángelsið, en viS feng-
um leyfi til að senda póstfcorft
Iieirn tíl’ okkar. Eftir því sen®
lengra léið á striðíð, varð mat—
uriiin mirini. ert þaS Enm eum-
i'g' niður á fángavörðunumi-
Vérst var þefta þó fyrír Prin-
j ciþ og Nedelko Tschabrinífc-
vitscli, sein voru háðir Bea'kla:r-
veikir og urðu sj úkdönriirum: aS:
bráð. Einnig létust þeir i fáng-
elsiriu í Trifko Grabesj og;Majo>
og Mitai' Iveorvi tsch.Systír Tsrha_
brinovitsch, Vinkoseva,' serri var
vinkona Princiþs, var eínnig
handtekín, en hún eT nú Iækniir
í Osiek.
Eg' var nm fíimr f sainæ
fangaklefa og Priiiciþc Hann;
hafði skrifað á: klefávegginn:
Skuggar vorir munu falla á
Vínarborg og hinir. háu. herrar
munu fyllast ótta.
Princip var- aliáf liugliraust-
ur, þangað til sjúkdómurinn
náði tökum á lionum. Þegair
Tlieresienstadt varð tékkneskur
bær í Iofc stl’iðsins. voruni vHR
allir Iátnír kiúsii’ og lík félagaa
okkar varu afhent Ju goslavín.
Nú skiftír enginn oklcar sér af
stjóminálum. Ákærandi okkar
í réttínum er látínn og dórnar-
inn gengfmi í klaustur. ViðT
gerðum aðeins eins og þjóðem-
isskylda vor bauö oss, og þar
me’S var starfi okkar lókið.
(Örlítið stytt.))