Vísir - 01.09.1939, Blaðsíða 5

VÍSIR
Föstudaginn 1. september 1939.
m
Merk ileg ii Ira una-
starfsemi.
Jón Nomaim Jónasson kennari hefip undangengin
sumup stundad h.ampjur'tarælit, sykurrófna, matbauna-
og horrækt með góðum árangri.
Aldrei hefir þörfin verið brýnni en tiu, að íslendingar búi að
sínu — noti hvert tækifæri til þess að framleiða sjálfir alt til
eigin nota, sem þjóðin þarfnast, og hægt er að rækta eða fram-
leiða hér. Vér íslendingar höfum langt í frá sint þessum málum
sem vert væri. Það er svo langt frá því, að segja má, að vér sé-
um nú fyrst að eygja ýmsa þá möguleika, sem hér eru fyrir
hendi. En hinar mikilvægustu tilraunir hafa verið gerðar á
sviði kornræktar til dæmis, sem sanna hvað áhugi og dugnaður
eins manns fær áorkað. Klemenz Kristjánsson er brautryðjandi
nútíma kornræktar hér á landi og hans verður minst fyrir starf
hans. Hefir hann getað unnið að tilraunum sínum við hin bestu
skilyrði á Sámsstöðum, sem er opinber eign. — Tilraunir þær,
sem Jón Normann Jónasson hefir gert, eru svo merklegt braut-
ryðjendastarf, að hið opinbera ætti að taka til ítarlegrar athug-
unar þá möguleika, sem Jón, að því er virðist, hefir sannað, að
eru fyrir hendi, og greiða fyrir frekari rannsóknum.
En það er ekki nóg, að einstaklingar og ríki geri tilraunir, sem
sanna hvaða möguleika er um að ræða. Það, sem svo þarf að
gera, er að vinna að því, að hinir nýju möguleikar séu nýttir í
stórum stíl landi og þjóð til hagsbóta. Það bíður mikið verk-
efni, stórt verkefni, og það þarf að hef ja undirbúning að fram-
kvæmdum í þessum efnum tafarlaust.
Eins og mörgum er kunnugt,
hefir Jón Normann Jónasson
kennari gert tilraunir með að
rækta hamp og liefir Vísir spurt
hann hvernig þessar tilraunir
gangi.
Eg hyrjaði að rækta hamp
1936, sagði Jón Normann Jón-
asson og er þetta þvi fjórða
sumarið, sem eg fæst við þetta.
Væri það mjög mikilvægt, ef
hægt væri að rækta hamp hér,
því að mikið flytjum við inn ái’-
lega af hampi og hampvörum,
eða fyrir 3—4 milj. kr. árlega.
Það er að vísu ekki að búast við
því, að við getum ræktað hamp
hér til kaðlagerðar, en reynsla
mín bendir á, að hér sé nægileg-
ur sumarhiti til þe'ss að rækta
•hér allan þann hamp, sem þarf
i netagarn, færi og línur.
Verkefni fyrir
atvinnulausan æskulýð.
Frá öðrum sjónarhólum
skoðað er þetta mikilvægt mál,
því að hér gæti skapast mögu-
leikar til atvinnu handa ung- j
lingum, sem ganga atvinnulaus-
ir, og til vetrarvinnu, þvi að
vinslan getur farið fram að
vetrinum.
Hvaf tiiraunimar
voru gerðar.
Tiðindamaður Visis spyr hvar
tilraunimar hafi verið gerðar.
— Þær hefi eg gert árlega þessi
sumur n,orður i Skagaf. (Hró-
arsdal í Hegranesi) og hér við
Reykjavik (i Kringlumýri). —
Hampjurtin héfir þrifist vel hjá
mér öll þessi ár, hgeði nyrðra og
liér syðra.
Nú eru leggirnir orðnir um
1 y2 meter á lengd þeir hæstu,
flestir frá 130 cm. til 150 crri.
Tilraunirnar hafa farið fram
í köldum jarðvegi og það hendir
til þess, að menn geti alment
stundað hampjurtarækt. Fyrir
norðan hefi eg ræktað hamp-
jurtina í myldnum túnjarðvegi,
en hér syðra í framræstri mýri.
Hefir jurtin þrifist öllu betur í
myldna jarðveginum.
Hefi eg bæði notað húsdýra-
áburð og tilbúinn og get ekki
gert mun á árangri.
Ræktunin er ekld vandasöm.
Höfuðatriðið er að verja jurt-
irnar illgresi framan af. Hamp-
jurtin er einær og mundi verða
að rækta hana í lieitum jarð-
vegi til þess að fá fræ.
Hampjurtarækt er mikil í
ýmsum löndum álfunnar, svo
sem Þýskalandi, Ungverjalandi
og Rússlandi. Danir hafa áður
stundað liampjurtarækt, en
lögðu hana niður um tínia. Nú
munu þeir þó vera að byrja
hampjurtarækt aftur.
Tilraunir með
sykurrófnarækt.
Tíðindamaður Vísis spurði J.
N. J. nú um hversu gengi með
sykurróf naræktar-tilraunir
hans, en hann hefir strindað
hana í 4 ár í tilrauna slcyrii. —
Sykurrófurnar hafa þrifist all-
vel, einkum i túnjarðvegi. Jarð-
v^gurinn i Kringlumýri er of
súr fyrir þær, og efldd náðst
góður árangur, en fyrir norðan
hefir árangurinn orðið mjög
sæmilegur. Tíausti Einarssön
rannsakaði efnainnihald sykur-
rófna, sem eg ræktaði þar 1936,
og var sykurmagn þeirra
12Vá%. —r Venjulegt sykur-
magn erlendra sykurrófna er
15—16%, en fyrst þegar farið
var að rækta þær var þáð aðeins
4—5%, en smám saman hefir
það verið aukið með jurtakyn-
bótum. — S.l. háust lét eg nokk-
urar rófur standa óhreyfðar fyr-
ir norðan og býst eg við að fá
fræ af þeim i liaust. Geri eg mér
vonir uin að það verði harð-
gerðara en erlenda fræið.
Sykurrófnaræktin gæti haft
hina mestu þýðingu, ef frekari
rannsóknir leiddu í ljós, að hægt
væri að stunda hana með hagn-
aði, en eg tel mjög líklegt, að sú
verði reyndin.
Tilraunir með
matbaunarækt.
Þá hefir Jón Normann Jón-
asson gert tilraunir með rækt-
un lágvaxinnar baunategundar,
sem Danir nefna „Skaalærter“.
Hefir hún ekki verið ræktuð hér
svo eg viti til, segir Jón. Sáði
eg til þeirra og voru þær full-
þroskaðar i byrjun ágúst. Þeg-
ar baunir þessar eru fullþroska,
eru þær gulari á lit og álíka stór-
ar og venjulegar njatbaunir og
svipaðar á bragð.
Væri það mjög mikilvægt, ef
oss gæti tekist að rækta liér
matbaunir. — Norðmenn hafa
aukið mjög mikið hjá sér
baunarækt og gengur hún ágæt-
lega hjá þeirn.
Nota þeir aðallega þessa teg-
und, sem eg gerði tilraunina
með- Er það sérstaklegamildl-
vægt hér, að baunategund þessi
er lágvaxin, ve'gna þess, liversu
liér er vindasamt.
Hörræktin.
Þá hefir Jón Normann Jónas-
son gert tilraunir með hörrækt,
og hefir hún gefist best i sum-
ar. Hörinn er nú kominn að þvi
að bera fræ og tel eg vafalítið,
segir J. N. J., að rækta megi
liann hér i flestum árum með
góðum hagnaði.
Þá víldi eg geta þess, segir
Jón Normann Jónasson, að
vegna þess hversu hampjurtin
er hávaxin, þolir hún illa mik-
inn storm og þarf þvi helst að
vera þar sem skjólgott er. Hins-
vegar þolir hún frost mikið bet-
ur en t. d. kartöfluplantan.
Erlendis eru trékendu stöngl-
arnir og annar úrgangur . úr
hampjurtinni notað til pappírs-
gerðar.
*
Úthlutun námsstyrkja
úr Snorrasjóði og
Kanadasjóði.
Tilkynriing frá ráðuneyti
forsætisráðherra.
FB. 31. ágúst.
Úthlutun námsstyrkja úr
Snorrasjóði 1930 hefir nú fanð
fram J 9. sinn. Alls bárust ráðu-
neytinu 20 styrkumsóknir. —
Námsstyrk þlutu þessir:
1. Gunnar H. Ólafsson, stú-
dent frá Isafirði, til náms i húsa-
gerðarlist við háskólann i
Þrándheimi, f raihhaldss tyrkur
kr. 800,00.
2. Jóhann Jónasson, stúdent,
frá Öxney, til landbúnaðarnáms
í Noregi, framhaldsstyrkur kr.
600,00.
3. Bjarni Fannberg, búfræð-
ingur, frá Stokkahlöðum i Eyja-
firði, til búnaðarnáms í Noregi,
framhaldsstyrkur kr. 450,00.
4. Edwald B. Malmquist, frá
Stuðlum í Reyðarfirði, til land-
búnaðarnáms í Noregi, fram-
haldsstyrkur, kr. 450,00.
5. Baldur Bjarnason, stúdent,
Reykjavík, til sögu- og land-
fræðináms við háskólann i Oslo,
framhaldsstyrkur kr. 500,00.
6. Rögnvaldur Þorláksson, stú-
dent, til náms í byggingarfræði
við háskólann i Þrándheimi,
framhaldsstyrkur kr. 800,00.
7. Svanborg Sæmundsdóttir,
frá Aratungu í Steingrímsfirði,
til vefnaðarnáms i Noregi kr.
300,00.
8. Margrét Bjamadóttir,
Kvennaskólanum Blönduósi, til
framhaldsnáms og kennara-
prófs í vefnaði í Noregi, kr.
350,00.
9. Jónína Guðmundsdóttir, til
náms í húsmæðraskóla í Noregi,
kr. 350,00.
10. Páll Hafstað, frá Vík, til
landbúnaðarnáms í Noregi, lcr.
350,00.
11. Dr. Einar Ól. Sveinsson,
Reykjavík, til vísindaiðkana í
Noregi, til að afla gagna i rit
um ísl. þjóðsögur, kr. 750,00.
Þá hefir farið fram úthlutun
styrkja úr Kanadasjóði. Bárust
ráðuneytinu 6 styrkumsóknir.
Námsstyrk lilutu:
1. Jakob Sigurðsson, stúdent,
frá Veðramóti i Skagafirði, kr.
6.300,00, framhaldsstyrlcur til
náms í fiskiðnaði í Kanada.
Mesti landburður
L j ósmy ndatðkur
Þjóðverja í Bergeit,
af síld sem verið
hefir í sumar.
Oslo 1. sepL FSS.
Tveir Þjóðverjar, hásefas* aff
þýsku skipi, voru handtskmr i
Berge’n í morgun, fyrir aS takæ
ljósmyndir af viggirðíngum við
Bergen. Þeir sögðust ekM liafa
17 tsktíp bída aígFeiðslu við bryggjur
sildapvepksmiðjanna.
tekið eftir eða skilið augíýsing-
ar um, að ljósmyndataka værá
bönnuð. Lagt var IöghaM áf
filmuna. NRP.
Vísir.átti tal við skrifstofur síldarverksmiðja ríkisins í morg-
un og var bláðinu tjáð, að svo mikill landburður væri nú af síld
að það jafnaðist fyllilega á við mestu hrotuna, sem komið hef-
ir á suittrinu. Frá því í fyrri nótt hafa borist til síldarverksmiðj-
anna á Siglufirði 32.000 mál, en Raufarhafnarverksmiðjan
hafði fengið 11.000 mál og voru allar þrær orðnar þar fullar,
þannig að flest skipin leggja nú leið sína til Siglufjarðar. Til
Húsavíkur hafa borist um 3.000 mál.
Ágætt veiðiveður var á mið-
unum í gær, en í gærkveldi gerði
allmikla þoku, og liggur hún nú
í bakka út til hafsins að líta, alt
frá Langanesi og vestur fyrir
Siglufjörð, en ekki er tahð að
þokan muni hamla veiðum. Inni
á f jörðum er bjart veður og sól-
skin og blæjalogn.
I þessari síðustu hrotu hefir
allur síldveiðiflotinn fylt sig, og
þau skip, sem fyrst komu með
afla, eru farin að koma aftur
með fullfermi. Mestan afla hafa
haft Ólafur Bjarnason með 1500
mál og Dagný með 1300—1400
mál og önnur skip þaðan af
minna, en þó yfirleitt með full-
fermi.
Fjörutíu skip hafa komið til
Siglufjarðar frá því í gær, og í
morgun biðu 17 skip við bryggj-
ur síldarverksmiðjanna eftir af-
greiðslu. Þróarrúm er nægjan-
legt, með því að áætlað er að í
þeim sé nú um 25.000 mál.
Af síld þeirri, sem borist hef-
ir til Siglufjarðar, hefir sáralítið
verið saltað og kryddsaltað, en
talið er að nærri muni láta að
um 100 tunriur hafi verið salt-
aðar af hverju skipi, en veiðin
hafi farið að öðru leyti í
bræðslu.
Allmikill kolkrabbi er í síld-
inni og telja sjómenn að hún sé
óró og muni vera á flótta und-
an kolkrabbanum. Hélt síldin
sig þó í gær á sömu miðum og
áður, en fréttir hafa ekki borist
í morgun um afla skipa þeirra,
sem á miðunum eru.
2. Jóhannes Bjarnason, stú-
stúdent, frá Reykjum í Mosfells-
sveit, eftirstöðvar ársvaxta f. á.,
kr. 2.360,00, til náms í vélaverk-
fræði við kanadiskan háskóla,
með sérstöku tilliti til véla og
verkfæra, sem nota má i þjón-
ustu landbúnaðar.
Afmæliisgrjöf til
>• N-
Island§.
4000 lcr. til styrkt-
ar námsmönnum.
I tilefni af 20 ára sjálfstæðis-
afmæli Islands 1. des. síðastlið-
inn gáfu tveir Norðmenn fjár-
upphæðir til styrktar íslenskum
námsmönnum í Noregi. Herra
Olaf Röel' gaf 1000,00 krónur
norskar, en kapteinn Thor Ome-
jer gaf 3000,00 kr. norskar, seln
verja skal til þess að kosta dvöl
íslensks námsmanns i 2 ár á
stúdentaheimilinu Blinderen í
Oslo.
Ráðuneytið mælti með því,
að Hallgrímur Björnsson, stú-
dent, frá Tjarnargarðsliorni í
i Svarfaðardal hlyti fyrri styrk-
inn, til efnafræðináms i Noregi,
en Jón Jónsson, stúdent í
Re’ykjavík, lilyti síðarnefnda
styrkinn, til náms í veðurfræði
við háskólann í Oslo.
Fréttir frá
Akranesi.
Akranesi 31. ág.
Síldveiði J
liefir lítið verið hægt að
stunda undanfarna daga vegna
Veðurfars. I fyrrinótt var einn
bátur úti (,,Reynir“) og kom
inn i gær með 70 tunnur. Fóru
svo allir bátarnir út í gær. Egill
bilaði eittlivað og kom inn aft-
ur, en hinir bátarnir komu all-
ir inn í dag með dágóðan afla:
Víkingur 91 tn., Ægir 72, Höfr-
ungur 61, Ver 47, Reýnir 39, Ár-
mann 25 tn.
)
Kolaskip
hefir verið að losa hér undan-
fama daga ca. 800 smálestir af
kolum til firmans Bjarni Ólafs-
son & Co. Munu þau kol vera
seld á 58 kr. smálestin. Annað
kolaskip er væntanlegt til Har-
aldar Böðvarssonar & Co. á
næstunni.
Frjr.
Frá Færeyjaför-
um K. R.
Vísi barst skeyti i morgun frá
Færeyjaförum K.R. Voru þeir
staddir í Tveroey:
Gerðum jafntefli, 1:1, í Tver-
oey í kvöld. Á morgun förum
við til Thorshavn. Vellíðan,
kveðjur. Hersteinn.
Frá Þýskalands-
förunum.
Töpuðu kappleiknum
í Bremen með 2:1
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Töpuðum fyrir Bremen-
úrvalinu með 2 mörkum
gegn 1. Framúrskarandi
ieikur. Blaðadómar voru
okkur afar hagstæðir. .—
Keppum í Liibeck á sunnu-
dag. — Sonben.
Norska i
aðalræðismannsskrifstofan
tilkynnir: Gengið var frá út-
flutningsbanni 28. ágúst 1939,
sem nær til allra vara, að und-
anteknum fiski, síld, timbri,
cellulose, trjákvoðu, pappir,
hellum, sementi, jámmálmi,
brennisteinskís (og „kisav-
brand“) og loðfeldum. Einnig
er bannað að selja sldp til út-
landa. Verslunarráðuneytið í
Oslo getur veitt undanþágur. —
(FB).
Fóslnre^ðiiigja^
máliö i llaldcn.
Oslo 1. sept. FBL
Fóstureyðinga-hneykslisniáli®
í Halden verður stöðugt víðtaric-
ara. Komið hefir í ljós, að lækn-
irinn hefir evtt fóstri 110
kvenna. NRP.
Strangt eftirlit meö
matvælabirgðum
einstaklinga í NoregL
Oslo 31. ágúsL FR
Nygaardsvold forsætisrábð-
Iierra gerði grehx fýrnr
hversu ástatt væri urn bírg?Er &
ýmsum nauðsynjum o. fl„ S
ræðu, sem hann fluttí S gær.
Kvað hann enga ástæðia <3
kviða. Ef gripið yrði tíl ba®-
legrar skömtunar hefði Norðt
menn nóg korn frams á árið
1941, sykur og kaffí til Mlfs
árs, súkkulaði og tóbak íií IiciSs,
árs. Forsætisráðherrann varaM
alvarlega við, að einsíakUngær
birgði sig upp að óþörfÍL. og ef
gripið yrði til matvælaskömftiDht
ar, yrði haft strangt eftirlií uaeð>
birgðum einstakhnga. Hansa
hvatti menn eándi-egið til jþes3
að spara bensín. 1 raiðuSoK
kvaðst hann vona að Nbregar
myndi bjargast gegnum aHa erf—
ið leika og þrautir styrjaldar-
innar, ef til hennar kæmi, éaa
byrðarnar, sagði hann, veísffei
allir einstaklingar þjóðfélagsins
að bera í sameiningu. NRPL
r
Meiri
verðlækkun:
Rabapbap
30 3lU. 1 kílogr,
Kartöflup
30 au. kilogr,
Gulrófup
25 aU. kilogr.
Salatíliöftfa |
12 au.
Radísup
12 au. I
Tomatap
1 krónu hálf t kg.
80 au. hálft kg. $
°er
nokkrfp kassa?
45 au. hálft kg. j