Vísir - 30.10.1939, Blaðsíða 2

VISIR
TtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/P.
Ritstjóri: Iíristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstrœti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hagkvæm
innkaup.
■y ÍSIR vakti athygli á þvi fyr-
ir helgina, að laukur væri
að mestu til þurðar genginn hér
í hænum og vegna mistaka
hefði Grænmetisverslun ríkisins
ekki getað fest kaup á lauk í
Portugal, þótt verslunin hefði
látið það í veðri vaka, og yrði
því að bæta fyrir brot sín með
því að kaupa laukinn frá Norð-
urlöndum, miklu hærra verði
en hann hefði verið fáanlegur í
Portugal, og yrði hann því al-
menningi óþarflega dýr hingað
kominn.
Alþýðublaðið endar tuttug-
asta ár tilveru sinnar s.l. lang-
ardag með því að taka upp
lianskann fyrir Grænmetisversl-
unina, og skýrir frá því, að dá-
lítið af lauk liafi komið með
Gullfossi og frekari sending sé
væntanleg með næstu skipuni,
og sé því umhyggja Vísis fyrir
liag almennings óþörf og jafn-
vel skaðleg.
Af þessum lítilfjörlegu orða-
hnippingum má nokkuð læra,
og má segja, að þar komi fram
að verulegu leyti sá skoðana- og
stefnumunur, sem ríkt hefir
milli Alþýðublaðsins og Vísis
nú um langt skeið.
■ í ævintýrínu um laukinn kom
fram þriðji aðilinn, — heildsali
hér í bæ, sem liafði mjög hag-
kvæmt tilboð í höndum, liafði
trygt sér rúm í skipi, sem var að
le'ggja úr liöfn í Portugal, en
hann mátti ekki ganga frá
kaupunum vegna þess að Græn-
metisverslunin hefir einkarétt á
slikum kaupum, og hefði þó
sparast þarna nokkur útgjöld í
erlendri mynt, og varan hefði
crðið ódýrari á hinum innlenda
markaði.
Á hverjum degi kemur það
berlega fram, live mikil nauð-
syn oss íslendingum er á þvi,
að hagkvæmra innkaupa sé
gætt á liinum erlenda markaði.
Frá því er stríðið skall á hefir
ríkisstjórnin sjálf þráfaldlega
orðið að skerast í leikinn til
þess að gæta hagsmuna þjóðar-
innar, og nú nýlega hefir henni
tekist að spara þjóðinni hundr-
uð þúsunda króna í erlendri
mynt vegna innkaupa á olíu. Ef
ríkisstjórnin hefði ekki gripið
þarna inn, liefðu landsmenn
orðið að greiða, umfram þörf,
háa fjáruppliæð í erlendri mynt
og almenningur liefði þá að
sjálfsögðu orðið að greiða
miklu hærra vérð fyrir vöruna
á hinum innlenda markaði. Hér
varð ríkisstjórnin að grípa inn,
með því að aðrir höfðu ekki að-
stöðu til þess.
Þetta sannar með öðrum orð-
um að nauðsyn ber til þess að
þjóðin verði í smáu sem stóru
aðnjótandi liinna hagkvæmusíu
innkaupá á þeim vörum, sem
flytja þarf lil landsins.
Á því leikur hinsvegar eng-
inn vafi, að þau höft og þær
hömlur, sem lagðar hafa verið
á verslunina, rýra að verulegu
leyti möguleika þess, að hag-
kvæmustu innkaup fáist á þeim
tímum, sem nú standa yfir.
Frá Hæstarétti:
Dæmt um Iiver §knli
hljóta Iífti*ygrg“Ing,arfé
í dag var í hæstarétti kveðinn upp dómur í Málinu Bjarney
Einarsdóttir o. fl. gegn dánarbúi Elíasar Sigurgeirssonar, en í
niáli þessu var deilt um það til hverra líftryggingarupphæð
látins manns skyldi renna.
Verðhreytingar á hinum er-
lenda markaði eru tíðar, og
flestar vörur hækka frá degi til
dags. Ef verslunannenn hefðu
nokkurnveginn frjálsar hendur
um innkaup sin, hefðu þeir get-
að spfarað þjóðinni háa fjár-
upphæð á þeim tíma, sem styrj-
öldin liefir staðið yfir, og allur
sá sparnaður hefði komið al-
menningi til góða.
Reynsla okkar íslendinga af
höftunum sannar okkur nauð-
syn þess, að þéim sé aflétt að
svo miklu leyti sem frekast er
unt, og þótt ef til vill sé ekki
hægl að létta þeim af fyrirvara-
laust, Iier að stefna að því, að
verslunin við útlönd verði sem
frjálsust, en ríkið getur að sjálf-
sögðu gætl hagsmuna sinna í
samhandi við verslunina, þótt
hún verði gefin frjáls.
Með degi hverjum eykst dýr-
tíðin í landinu, dýrtíðin, sem
Alþýðublaðið liefir stult beint
cg óbeint nú um langt skeið, og
gerist enn málsvari ráðstafana,
sem miða að aukningu hennar.
Þegar Alþýðublaðið hefur 21.
starfsár sitt, væri ekki úr vegi
að það mintist þess, að vaxandi
dýrtíð skaðar alþýðu manna.
Þetta eru einföld sannindi, en
því miður sannindi, sem Al-
þýðublaðið liefir ekki getað skil-
ið til þessa.
Síðasta dæmið er afstaða
blaðsins til lauksins. Hefði lauk-
urinn verið keyptur í Portugal,
liefði hann orðið mun 'ódýrari
en raun verður á, er hann er
fluttur inn frá Norðurlönduín,
og ahnénningur hefði liagnast
á slíkum kaupúm.
I von um það, að Alþýðublað-
ið aukist að skilningi á þjóðmál-
um og þörfum alþýðunnar í
landinu, óskar Vísir blaðinu til
liamingju mcð 20 ára slarfsaf-
inælið, sem það átti í gær.
Reykjanes-
íundurínn.
Framsóknarflokkurinn boð-
aði fyrra sunnudag almennan
landsmálafund í Reykjanesi við
ísafjarðardjúp. Var tilkynt, að
Skúli Guðmundsson fyrv. ráð-
herra mundi mæta á fundinum
f. h. flokks sins. Sigurður Iírist-
jánsson alþm. mætti á fundin-
um f. h. Sjálfstæðisflokksins.
Kom hann að vestan með Dr.
Alexandrine, og átti Vísir
tal við hann þá þe'gar. Sagði
hann blaðinu eftirfarandi:
Fundurinn var haklinn í
skólahúsinu í Reykjanesi. Hófst
liann laust eftir hádegi á sunnu-
daginn og slóð fram á kvöld.
Var hann sóttur úr fjórum
hreppum: Ögurhreppi, Reykjar-
fjarðarhreppi, Nauteyrarhreppi
og Snæfjaliahreppi, en auk þess
voru þar fulltrúar frá þeim
flokkum þrem, er styðja núv.
rikisstjórn. Var Finnur Jónsson
fulltrúi fyrir Alþ.fl.
Aðalsteinn Eiríksson setti
fundinn f. li. Framsóknar og
tilnefndi fundarstjóra Jón
Fjalldal bónda á Melgraseyri.
Fór fundurinn hið besta fram,
og stóð fram á kvöld. — Auk
fulltrúa flokksins töluðu þar:
Af hendi Sjálfstæðisflokksins:
Bjarni Sigurðsson bóndi í Vig-
ur og Baldur Johnsen læknir
í Ögri. Af hendi Framsóknar:
Kristján Jónsson erindreki, Að-
alsteinn Eiríksson skólastjóri
og Jón Fjalldal.
Umræður snerust aðallega
um tildrög stjórnarsamvinn-
unnar, er tókst á síðasta þingi,
og um það vandræðaástand,
sem skapast hefir hér á landi
fyrir þá stefnu, sem fylgt hefir
verið undanfarin ár í löggjöf og
stjórn. Virtist það vera skoðun
fundarmanna vel flestra, að
hlutverk samsteypustjórnarinn-
ar væri það, að lækna þær
Arið 1933 druknaði Elias Sig-
urgeirsson stýrimaður á ísa-
firði. Hann hafði áður (1930)
Iíftrygt sig hjá liftryggingarfé-
laginu Svea fyrir kr. 10.000. :—
Samkvæmt umsókninni um líf-
trygginguna skyldi líftrygging-
arupphæðin greiðast handhafa
líftryggingarskírteinisins og í
skýrslu umboðsmanns trygg-
ingarfélagsins segir, að tilgang-
ur tryggingarbeiðanda sé „om-
sorg for familie“. Svea gaf svo
nt líftryggingarskírteini þess
efnis, að ef trygður lifi til 90 ára
aldurs skuli féð greitt honum,
en deyi liann fyr, þá „til hans
Rétsindehaver“. Er Elías dó,
krafðist móðir hans og barn
hans að féð rynni til þeirra, en
skuldheimtumenn bús hans
kröfðust þess að féð rynni í bú-
ið og kæmi til skifta. Kom á-
greiningur þessi til úrskurðar
skiftaráðanda. Leit skiftaréttur-
inn svo á, að með þvi að hvorki
hefði verið fullnægt ákvæðum
25. gr. erfðatilskip. frá 1850 um
gjafabréf, sem eigi er ætlast lil
að gildi fyrr en eftir lál gefanda
né heldur lægi fyrir gild ráð-
stöfun hins látna í formi þriðja-
mannsgernings, um að líftrygg-
ingarféð skyldi ganga til fram-
angreindra skyldmenna hans,
þá yrði krafa þeirra um afhend-
ingu fjárins ekki tekin til
grcina.
Hæstiréttur viðurkendi hins-
vegar eignarrétt móður og barna
Elíasar sál. á líftryggingarskír-
teininu. — Segir svo í forsend-
um hæstaréttardómsins:
„Mcðal þeirra spurninga, er
svara skyldi, er Elías Kristján
Sigurgeirsson baðst líftrygg-
ingar þeirrar, er að framan get-
ur, var sú spurning, hvort hann
ætlaði að kaupa trygginguna til
framfærslu fjölskyldu sinni, til
tryggingar lánardrottnum sín-
um eða í öðru skyni. Var
spurningunni svarað þannig, að
tryggingin væri keypt lil „om-
sorg for Familie“. Umboðsmað-
ur félagsins hefir látið svo um
mælt, að Elías hafi skýrt tekið
það fram, að tryggingin ætti að
vera „til framfærslu fjölskyldu
lians, ef hann félli frá“. Sam-
kvæmt þessu þykir mega telja,
að Elías hafi nægilega skýrt
kveðið á um það, að tryggingin
skyldi keypt til framfærslu
sinna nánustu, ef hann félli frá,
en ekki keypt til hagsmuna lán-
ardrollnum hans. En af þessu
leiðir, að telja verður, að lion-
meinsemdir, sem rót sina eiga
að rekja til samvinnu Fram-
sóknar við socialista. En tillög-
ur voru engar bornar fram, og
fóru því ekki fram atkvæða-
greiðslur.
Fundarsókn var langmest af
hálfu sjálfstæðismanna, og
voru þeir því í miklum meiri
hlula á fundinum.
Ekki varð vart neinna Al-
þýðuflokksmanna á fundinum
annara en fulltrúans Finns
Jónssonar. Kom fram nokkur
óánægja með tómlæti þing-
mannsins, og það misrétti, sem
kjördæmið hefir verið heitt af
stjórn og þingi á undanförnum
árum. Virtust sjálfstæðismenn
og framsóknarmenn alveg sam-
Tmála um það, að þola ekki það
misrétti lengur.
Eftir almenna fundinn hélt
Skúli Guðmundsson fund með
þeim framsóknarmönnum, sem
mættir voru.
um liafi lilotið að vera það
Ijóst, að þessum tilgangi lians
yrði því aðeins náð, eins og á
stóð, að tryggingarféð yrði, éf
lil kæmi, undan aðför og öðr-
um aðgerðum til hagsmuna lán-
ardrottnum lians dregið. Slíka
ráðstöfun, sem nú var greind,
verð'ur ahnent að telja lögmæta,
sbr. 32. gr. laga nr. 19 4. nóv.
1887 og 26. gr. gjaldþrotaskifta-
laga nr. 25/1929. Með bú Elí-
asar virðist að vísu vera farið
eftir III. kap. skiftalaganna, en
meðferðar á því eftir 31. gr. áð-
urnefndra laga nr. 25/1929 hef-
ir ekki verið krafist, svo að um
riftingu á téðri ráðstöfun hans
er ekki að tefla. Og ekki verður
ráðstöfuninni hnekt í þessu
máli vegna ákvæða 25. gr.
erfðatilskipunar 25. sept. 1850,
því að þau varða ekki skifti erf-
ingja og lánardrotna. Loks geta
ákvæði 2. málsl. 85. gr. skifta-
laganna ekki komið stefnda að
haldi í máh þessu, með því að
þau ákvæði taka einungis til ó-
nefndra gjafaloforða, en í máli
þessu er svo háttað, að það var
int af liendi, er nauðsynlegt var
til þess, að tryggingarféð yrði
greitt að Elíasi látnum“.
Var dánarbúið samkvæmt
þessu dæmt til þess að greiða á-
frýjendum málskostnað fyrir
hæstarétti. Þá var það vítt að
málflutningur í málinu fýrir
skiftarétti hafði staðið yfir í
tv'ö ár og málið le'gið nærfelt í
öiinur tvö ár hjá málflutnings-
manni áfrýjenda eftir að því
háfði verið áfrýjað.
M.A..
kvartotíin.
Þeir fjórmenningarnir, eða
eins vel mætti segja finnn-
menningarnir, svo samgróinn
er undirleikur Bjarna Þórðar-
sonar orðinn söng þeirra, sungu
og léku í Gamla Bió í gær, fyrir
fullskipuðu húsi, eins og venju-
lega.
Það er orðinn árlegur við-
burður, að þessir gömlu skóla-
félagar mæli sér mót hér í höf-
uðstaðnum og taki lagið fyrir
bæjarbúa. Þegar þeir hittast
aftur á söngpallinum, þá veit eg
að þeir yngjast upp að mun, þótt
enn sé ekki árunum fyrir að
fara. Þeir verða á ný Ungir og
áhyggjulausir skólasvemar og
syngja með gleði hins söng-
vina æskumanns. Raddirnar
eru að visu ekki miklar, en
mjúkar og vel skólaðar. Við-
fangsefnin mest dægurlög við
glettnar vísur, og liefir Magnús
Ásgeirsson þar verið þeim betri
en enginn. En sjálfur flutningur
kvæðanna er liöfuðstyrkur
þeirra. Þeir lifa og leika svo
efni kvæðanna, að allir skilja og
enginn „brandari“ fer forgörð-
um.
Væri maður í vafa úm líðan
álíeyrendanna, þá þurfti ekki
annað en að horfa framan í and-
lit þeirra og sjá endurskin
sönggleði fjórmenninganna.
Ó. Þ.
Hjúskapur.
Á laugardaginn voru gefin sam-
an í hjónaband af lögmanni ung-
frú GuÖrún Dagbjört Björnsdóttir,
Hverfisgötu 58, og Árni Valdemar
Leonharðsson, bifvélavirki, Baróns-
stíg 31.
Heita vatnið á
Reykjum full-
nægir nú þöríum
bæjarins.
Heita vatnið á Reykjum —
sem kemur úr borholunum að-
eins — er nú orðið 220 lítrar á
sekúndu, eða heldur meira, en
gert er ráð fyrir að þurfi til
þess að hita bæinn. Hafa bor-
anirnar gengið vel í sumar og
miðar vel áfram.
Síðasta holan, sem boruð lief-
ir verið er nú orðin 560 m. á
dýpt og er hún boruð með nýja
bornum. Hún gefur 42 1. á sek-
unu. Þessa holu hefir gengið
óvenjulega vel að bora, því að
engin bilun hefir orðið — svo
sem rör brotnað o. þ. h., sem
annars kemur oft fyrir.
Sjö menn vinna við boranirn-
ar. Eru þrír menn við hvom
bor og bormeistari.
Símaskákir milli
Reykjavíkur og
Akureyrar.
Reykvíkingar unnu
meö 7:5.
Aðfaranótt sunnudagsins fór
fram skáksamkepni milli Tafl-
félags Reykjavíkur og Taflfé-
lags Akureyrar. Teflt var á 12
borðum og fóru svo leikar, að
Reykvíkingar sigruðu með 7
vinningmn gegn 5. Skákin stóð
yfir um 12 klst.
Nánari úrslit urðu sem hér
segir:
1. borð: E. Gilfer lapaði fyrir
Unnsteini Eiríkssyni.
2. borð: Árni Snævarr gerði
jafntefli við Jóll. Snorrason.
3. borð: Stgr. Guðmundsson
gerði jafntefli við Júl. Bogason.
4. borð: Konráð Árnason
vann Guðm. Guðlaugsson.
5. borð: Krist. Júlíusson gerði
jafntefli við Jón Sigurðsson.
6. borð: Sturla Pétursson
vann Stefán Sveinsson.
7. borð: Sæm. Ólafsson gerði
jafnte'fli við Jón Ingimundarson
8. borð: Hafst. Gíslason gerði
jafntefli við Björn Axfjörð.
9. borð: Sig. Gissurarson
vann Margeir Steingrimsson.
10. borð: Ingimundur Guð-
mundsson tapaði fyrir Guðm.
Jónssyni.
11. borð: Hannes Arnórsson
vann Jón Þorsteinsson.
12. borð: ÓIi Valdimarsson
gerði jafntefli við Hörð Guð-
brandsson.
Mannslík finst í sjó
á Akureyri.
EINIvASKEYTI TIL VÍSIS.
Akureyri i morgun.
Um áttaleytið í morgun fanst
mannslík á floti norðan ytri-
bryggjunnar hér á pollinum.
Líkið er álitið vera af Ólafi
Björnssyni háseta af v.b. Helgu.
Ólafur hvarf 3. okt. og liefir
Vísir áður sagt frá nánari atvik-
um í sambandi við hvarfið. Llk-
skoðun fer fram um liádegið í
dag. —
Öndvegistíð er hér nyrðra um
þessar mundir, sunnanvindur og
sólfar. Job.
Barnakórinn
„Sólskinsdeildin" getur bætt vi'Ö
börnum í millirödd á aldrinum 11
—16 ára. Sími 3749.
Knattspyrnufélagið Víkingur.
Framhalds-aðalfundur verÖur
haldinn annað kvöld kl. 8 í Odd-
fellowhúsinu.
H. V. Björnsson
bankastjóri, Vestmannaeyjumy
fimtugur.
Hann heitir Haraldur Viggo,
en er af vinum og frændum ætíð
nefndur Viggó. Viggó Björns-
son er af þektustu ættum, son-
ur Björns Jenssonar yfirkenn-
ara og Lovísu dóttur Henriks
Henkel Svendsen. Móðir frú
Lovísu var Ágústa Svendsen,
hin þekta kaupsýslukona liér í
Reykayík, um langan aldur.
Sá er þetta ritar, var vel-
kunnugur æskuheimili Viggós
og þeirra systkina, og þekkir
því af eigin reynd myndarskap-
inn og kærleikann, sem þar
ríkti, enda báru börnin það
fljólt með sér.
Viggó bankastjóri var í æsku
settur til menta sem kallað var,
cn þegar faðir hans lést, vorið
1904, og íslandsbanki var um
það leyti að taka til starfa, var
V. boðin þar staða og var þáð.
Engan hefir þurft að iðra þess,
því Viggó Björnsson er fyrir
löngu orðinn þelctur sem einn
hinn færasti og samviskusam-
asti bankamaður þessa lands.
Hann starfaði í aðalbankanum
hér í Reykjavík þar til lianri var
sendur til ísafjarðar sem banka-
stjóri og þar reyndist hann svo,
að líonum var falið að setja á
stofn útbú í Vestmannaeyjum
og því hefir hann síðan veitt
forstöðu í 20 ár.
Skyldurækni og lægni V. B.
er viðbrugðið. Drenglyndi hans
og skapfesta er einstök, og telur
sá, er þessar línur ritar, það
mikinn skaða, að hans óvenju-
góðu starfskraftar ekki . enn
liafa verið notaðir á víðari vett-
vangi.
Viggó Björnsson er mjög
vinsæll maður og það jafnt
meðal þeirra sem minna mega
sín, sem liinna. Auk ýmsra
trúnaðarstarfa í Eyjum, er:
hann þar breskur ræðismaður.
Hann er giftur frú Rannveigu
Vilhjálmsdóttur, ágætri konu.
Hjartanlega til hamingju.
J. S.
$01*1» iibnrðar.
Vegna þess að telja má víst,
að erfiðleikar verði á að fá
hingað erlendan áburð á næsta
sumri, hefir landbúnaðarráð-
herra komið til hugar livort
eklci muni hægt að nota sorp og
annan úrgang frá húsunúm í
bænum í þessum tilgangi.
Á siðasta fundi bæjarráðs, þ.
27. þ. m„ var Iagt fram bréf frá
landbúnaðarráðuneytinu, um að
safnað verði sorpi og úrgangi,
er nota megi til áburðar að vori.
Bæjarráð vísaði málinu til um-
sagnar lieilbrigðisfulltrúa.
Nýja Bíó.
Þar er sýnd kvikmynd, sem vak-
iÖ hefir alheimsathygli, vegna þess
efnis, er hún fjallar um, en þaÖ
eru uppeldismálin, en þeim er nú
hvarvetna sint af meiri áhuga en
áður, og þótt lýst sé ólíku viðhorfi
og skilyrði en, hér tíðkast, er margt
í myndinni mjög lærdómsríkt. Að-
alhlutverkið leikur 15 ára gömul
stúllca. Myndarinnar verður nánar
getið siðar.