Vísir - 21.11.1939, Blaðsíða 1

Ritst jóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
RL tstjórnarskrifstofur:
lFélagsprentsmiðjan (3. hæð).
Afgrreiðsla:
HVERFISGÖTU 12.
Sími: 3400.
AUGfcÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
29. ár.
Reykjavík, þriðjudaginn 21. nóvember 1939.
269. tbl.
Þjóðverjar hafa byrjað
hlífðarlausan sjóhernað.
Bretar segjast geta
bægt frá hinni nýju
hættu.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Aundanförnum þremur dögum hafa ellefu skip
sokkið á siglingaleiðum, í Norðursjó og Erm-
arsundi, og hafa flest þeirra farist eftir að
hafa rekist á tundurdufl. Er þessi nýi þáttur sjóhern-
aðarins, höfuðumræðuefni blaða, jafnt í ófriðarlönd-
unum sem löndum hinna hlutlausu þjóða.
Lundúnablöðin í morgun eru þeirrar skoðunar, að
nú séu jafn örlagarík tímamót í sjóhernaðinum og voru
í heimsstyrjöldinni, er hinn „takmarkalausi kafbáta-
hernaður“ byrjaði. Nú hafi Þjóðverjar gripið til þeirra
örþrifaráða, af því að kafbátahernaður þeirra gekk
ekki að óskuúi, að leggja tundurduflum með leynd á
siglingaleiðum, og brjóta þannig alþjóðalög og mann-
úðarreglur. Blöðin eru sannfærð um, að breski flotinn
muni geta bægt frá hinni nýju hættu, og Þjóðverjum
muni ekki auðnast að koma í veg fyrir, að liafnbann
Breta nái tilætluðum árangri.
LEYNIVOPN HITLERS. NOTA
ÞJÓÐVERJAR KAFBÁTA TIL
ÞESS AÐ LEGGJA TUNDUR-
DUFLUNUM?
Blaðið Daily Herald er þeirr-
ar skoðunar, að tundurdufl þau,
sem Þjóðverjar hafa lagt á
siglingaleiðum að undanförnu,
séu „leynivopn Hitlers“, en það
var fyrir nokkuru um það rætt,
að Þjóðverjar hefði hernaðar-
tæki, sem myndi reynast hið
hættulegasta vopn. Vék Hitler
sjálfur að þessu í ræðu, sem
hann flutti í Danzig fyrir tveim-
ur mánuðum.
Hermálasérfræðingum
blaðanna ber ekki saman
um hVort hér sé um að
ræða segulmögnuð tundur-
dufl eða tundurdufl, sem
lagt er á miklu dýpi af kaf-
bátum, sérstaklega útbún-
um í þessu skyni.
Blöðin í London segja, að
breski sjóherinn muni þegar
hefja öflugar og víðtækar gagn-
ráðstafanir vegna þessarar nýju
sjóhernaðaraðferðar Þjóðverja.
120 Tékkar
líflátnir á
48 kl.st. - -
segja Tékkar,
en Þjóðverjar 12.
•
Mikils metinn tékkneskur
embættismaður, hefir sagt,
að þvi er hermt er í Mor-
genbladet, að á undan-
gengnum tveimur sólar-
hringum hafi Þjóðverjar lát-
ið taka af lífi 120 stúdenta
og aðra, sem standa að upp-
reistartilraunum, en alls
liafi 8000 mgnns verið flutt-
ir í fangabúðir. Mentaskól-
um ekki siður en háskólum
Tékka hefir verið lokað.
Samkv. opinberri þýskri
^ilkynningu hafa alls 12
Tékkar verið teknir af lifi
og herlög eru gengin í gildi
i Prag. NRP-FB.
TUNDURDUFLAVEIÐAR ern nú þær veiðar, sem ófriðar-
þjóðirnar stunda af einna mestu kappi. Hér iá myndinni sést
skip draga tæki — paravane heitir það — sem kubbar i sund-
ur akkerisfestar tundurduflanna svo að þau fljóta upp og eru
þau þá eyðilögð með riffilskotum. Notast er við tvö svona tæki
að jafnaði og eru þau dregin sitt hvoru megin á „veiðiskip-
unum“. —
leita vin-
fentjis Japana.
Þeir vilja tryggja sér frið eystra til þess
að geta farið sínu fram í Evrópu.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Fregnimar um samkomulagsumleitanir þær, sem byrjaðar
eru milli Rússa og Japana, vekja hina mestu athygli, þar sem
menn hafa ltomist að þeirri niðurstöðu, að Rússar vilji nú
teygja sig eins langt til samkomulags við Japani og þeim er
með nokkuru móti unt, til þess að þurfa ekkert að óttast í
Austur-Asíu, en ef þeim tækist að ná samkomulagi við Japani,
sem trygði frið þeirra milli þar eystra, gæti Rússar haft sig
meira í frammi í Evrópu, og er þess getið til, að þeir muni
einkunt hafa í huga að treysta aðstöðu sína á Balkanskaga.
Rússar hafa nú boðið Japönum upp á bestu kjara samninga.
FYRSTA SKIPIÐ SEM SÖKT VAR f STYRJÖLDINNI.
Nýr þáttur í sjóhernaðinunr er nú hafinn, eins og gerð er
grein fyrir í skeytum f bláðinu í dag. — Ilér birtist mynd af
fyrsta skipinu, sent sökt var — Atheniu.
Það er leidd athygli að því, að
Balkanþjóðirnar sjálfar gera
sér ljósa þá hætlu, sem stafaði
af því, ef Þjóðverjar og Rússar
færi að gera stórfeldar tilraunir
til þess að efla aðstöðu sína á
Balkanskaga. Og þá ekki síður
hinu, að ftalir liafa lýst yfir þvi,
að þeir ætli ekki að þola það, að
Rússar breiði út kommúnisina
á Balkanskaga. Hafa ftalir ólví-
rætt gefið í skyn, að þeir muni
hindra slikt með vopnavaldi og
minfta á það, að þeir hafi sent
her manris til Spánar, til þess
að kveða niður „rauðu hættuna“
þar. SHkt hið sama murii þeir
gera á Balkanskaga, ef þörf
krefur.
Brak úr tveim þýskum
skipum finst austan
Nokkur eftir hádegið í gærdag elti óþekt herskip norskt
flutningaskip uppi undan Hornafirði og hóf á það skothríð,
þangað til kviknaði í því. Létti þá herskipið skothríðinni og
hélt á brott.
Vísir átti tal við Bjarna
Guðmundsson, fulltrúa hjá
Kaupfélagi Austur-Skaftfelhnga
í morgun og spurði hann um
þessa viðureign.
Sagðist honum svo frá, að kl.
rúmlega tvö í gær liefði sést til
kaupfars, sem var á leið vestur
með landi. Rétt á eftir því kom
herskipið og hóf það að skjóta
viðvörunarskotum á kaupfarið.
Þegar það bafði skotið 4 við-
vörunarskotum, staðnæmdist
kaupfarið og voru jiali þá fram-
undan Hornafirði.
Menn úr landi sáu að skipin
töluðust við með flöggum, en
eftir nokkurn tima lióf herskip-
ið skothríð af nýju og linti
lienni ekki fyrr en kaupfarið
stóð í björtu báli. ,
Svo var þrýstingurinn af
skothríðinni mikill, að hús í
Höfn léku á reiðiskjálfi.
Þegar kviknað var í skipinu
hélt herskipið á brott, en hið
torskio í
rsey.
HlutavelAiiinuii-
uin itolið.
Sósialistafélag Reýkjavíkur
liélt hlutaveltu í íshúsinu við
Tjörnina á sunnurag.
Hlulaveltan var aðeins aug-
lýst í Þjóðviljanum, svo að um
500 drættir voru eftir, þegar að-
sóknin liætti, og þótti sumum,
að hlutaveltan hefði gengið bara
vel.
Þessir 500 munir, sem eftir
urðft, voru látnir niður í kassa
og geymdir i íshúsinu um ftótt-
ina, en morguniilri eftif voru
þeir horfnir.
Menn 1 landi liéldu
fyrst að kviknað
væri í skipinu.
Slysavarnafélagi Islands
barst skeyti árdegis í dag frá S
Yík í Mýrdal um að skip væri
í nauðum statt suðvestur af
Pétursey í Mýrdal, sem er
nokkru fyrir veslau Vik. Var
keytið sent kl. 9x/2 og er svo-
liljóðandi: , ,
„Annaðhvort er skip að
brenna eða að gefa neyðar-
merki suðvestur af Péturs-
ey.“
Erindreki félagsins, Jón
Bergsveinsson, hringdi þegar
til Vikur til þess að afla sér
nánari upplýsinga og var
honum þá sagt, að skipið
hefði hætt að senda merki
og héldi austur með landi.
Menn sáu engan reykháf á
skipinu og er þess því getið
til, að hér sé um olíuflutn-
ingaskip að ræða, með mjög
lágum reykháf. Siglutré
skipsins sáust greinilega.
Orsök þess, að menn liéldu,
að kviknað væri í skipinu,
mun sú, að menn sáu blossa
hvað eftir annað og voru þeir
mjög langir, en skipsmenn
gætu hafa verið að gefa ljós-
mérkí.
brennandi kaupfar rak upp að
lándi fyrir sunnanvindi og
strandaði í gærlcveldi nokkuru
fyrir austan Hornafjarðarós.
Skipshöfnina mun lierskipið
liafa tekið upp, því að hennar
hefir hvergi orðið vart eystra,
en sjór var ekki verri en svo í
gær, að liægt hefði átt að vera
að komast til Hafnar í skips-
bátum.
Menn fóru á fjörur eystra í
gær, en vegna myrkurs var ekki
hægt að greina nafn skipsins
eða þjóðerni. Menn fóru aftur
á fjörur í morgun og tókst þá
að rannsaka skipið.
Á tólfta tímarium í dag komu
menn þeir aftur til Hafnar í
Hornafirði, sem farið höfðu á
strandstaðinn, til þess að athuga
flakið. Skipið, sem lieitir Ada
og er frá Bergen, um 2000 smá-
lestir að stærð, liggur um 50
metra frá landi, og liggur við
sker eitt, sem þar er, og er l>ro t-
ið í tvent um lcolaboxin.
Vegna brims gátu mennirnir
ekki komist út í skipið, en gátu
þó gert ýmsar athuganir úr
landi. Skipið er drekkhlaðið.
Menn gátu séð úr landi að það
er mjög lítið brunnið.
Á skipinu liafa upphaflega
verið fjórir björgunarbátar og
eru tveir þeirra hvergi sjáan-
legir. Einn hefir rekið á land á
strandstaðnum og sá fjórði
hangir í davíðunum á skipinu.
Þá hefir Vísir fengið nokkuð
nánari upplýsingar um her-
skipið. Var það miklum mun
stærra en kaupfarið og bar hátt
jTir sjó. Engin flögg hafði það
Uppi, svo að menn gæti greint
þjóðerni þess, en að sögn þeirra,
sem best sáu viðureignina og
lieyrðu skothríðina, þá var
hleypt af fimm fallbyssum í
einu.
Nokkuru fyrir austan strand-
staðinn liefir rekið á land tvær
fjalir, sennilega úr björgunar-
bátum, og var olíurák mikil
umhverfis þær. Á annari fjöl-
inni stóð „Emden“, en hinni
„Bertha Fischer“.
I Lloyds’ Register eru talin
upp tvö skip með nafninu Ada.
Er annað þeirra norskt og
er það 2456 brúttó smálestir að
stærð, en hitt er frá Danzig og
er 2595 brúttó smálestir.
í Lloyd’s Register er einnig
til slripið' Berta Fisslier og er
skrásett í Emden i Þýékalandi.
Það er 4110 smál. að stærð. Það
var bygt árið 1919.