Vísir - 01.12.1939, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
Ri: ’tstjórnarskrifstofur:
Féiagsprentsmiðjan (3. hæð).
Afgreiðsla:
HVERFISGÖTU 12.
Sími: 3400.
AUGLÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
29. ár.
Reykjavík, föstudaginn 1. desember 1939.
Ný stjópn verð'itp
mynduð í
Finnlandi.
Gengur linn að ki*öf-
11 in Rússa ?
TEINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Rússar héldu uppi loftánásum sínum á Helsingfors, Viborg,
Enso og fleiri horgir með stuttu millibili allan daginn í gær.
Alls höfðu verið gerðar sex loftárásir á Helsingfors í morgun.
Manntjón varð mikið, einkanlega þar í Viborg og Enso, og er
talið að upp undir 200 manns hafi beðið bana, margt þeirra
meðal konur og börn. Finnar leiða atbygli að þvi í opinberri
greinargerð, að Rússar liafi vaðið inn í Finnland þeim að óvör-
um, án þess að lýsa styrjöld á hendur þeim, og liafi því Finn-
ar ekki alstaðar verið viðbúnir til þess að verjast, og þess vegna
hafi verið hörfað undan á nokkurum stöðum. Finnar viður-
kenna, að Rússar hafi sótt fram á nokkurum stöðum, en segja
að þeir liafi alstaðar verið hraktir til baka eða stöðvaðir, nema
i Norður-Finnlandi.
Finska þingið kom saman á fund í gærkveldi á leynistað og
vottaði þingið stjórninni fylsta traust sitt og greiddu allir þing-
menn atkvæði með traustsyfirlýsingunni. Það var ekki búist
við, að stjórnin mundi segja af sér, en hótanir Rússa munli hafa
haft hér einhver áhrif, því að þeir hótuðu að skjóta Helsing-
fors og fleiri horgir i rústir, ef ekki væri gengið að kröfum
þeirra. Af ýmsum er talið, að þegar ný stjórn hefir verið mynd-
uð fái Rússar kröfum sínum framgengt og muni þeir ekki herja
frekar á Finna.
Það vekur mikla atliygli, að Rússar tilkyntu rússnesku þjóð-
inni ekkert um þessa atburði í útvarpi og blöðum í gær, en nú
liafa þeir þó tilkynt að innrásarfyrirskipunin hafi verið gefin.
Innrásin liefir hvarvetua mælst illa fyrir og sárasta gremju
og andúð hefir hún vakið á Norðurlöndum og í Bandaríkjunum.
Auknar varúðarráðstafanir liafa verið gerðar í Svíþjóð og
aukið lið kvatt til vopna.
Ifl.viifliin nýju itjdriiariunai1 okki
lokid. » Rit§§ar Éala uin vopnalilo.
Fin§ki tseiKliherraiiu í Wa§liing(ou
kveð§t engar frcgnir liafa fcngið
uiu að Rii§§ar vilfi §enija.
Seinustu fregnir frá Helsingfors herma, að sam-
komulagsumleitanir um myndun hinnar nýju stjórnar
hafi farið fram alla síðastliðna nótt og var henni ekki
lokið, er skeytið var sent. Hinsvegar er búist við, að
stjórnarmyndun verði lokið í dag og að hin nýja stjórn
hefji þá viðræður við sovét-stjórnina, fyrir milligöngu
sendiherra Bandaríkjanna í Moskva.
Fregn hefir borist um, að snemma í morgun hafi
ráðstjórnin fyrirskipað, að hætta skuli loftárásum á
finskar borgir, þar til séð verði hver árangur verði af
samkomulagsumleitunum milli hinnar væntanlegu rík-
isstjórnar í Finnlandi og ráðstjórnarinnar. Þessi fregn
hefir ekki verið staðfest enn, en líkur benda til, að hún
hafi við rök að styðjast, þar sem ekki hafa borist nein-
ar fregnir um stórkostlegar loftárásir í dag.
Frést hefir, að Tanner fjármálaráðherra verði for-
sætisráðherra hinnar nýju stjórnar, en hann var sem
kunnugt er annar aðalsamningamaður Finna í Moskva.
Einnig þessi fregn er óstaðfest.
Giskað er á, að 50.000 manna hafi flúið frá Helsing-
fors frá því í gær og þar til jkl. 3 í nótt sem leið. Var
óslitinn straumur fólks þaðan frá því fyrsta loftárásin
var gerð snemma í gærmorgun. Fólk heldur áfram að
flytja úr borginni. Mestur var straumurinn til kl. 3,
en orðrómur var á kreiki um, að úrslitakostir Rússa
væri út runnir þá.
Bjuggust margir við nýjum loftárásum á Helsing-
fors eftir kl. 3, en af því varð ekki, þótt til flugvéla sæ-
ist í morgun, og loftárás væri þá talin yfirvofandi, en
til þess kom ekki.
í fregnum frá Moskva segir, að stjórnmálamenn þar
líti svo á, að vegna fráfarar finsku stjórnarinnar kunni
ráðstjórnin rússneska að fallast á vopnahlé. Rússneska
stjórnin hefir ekki enn fengið formiega tilkynningu
um, að finska stjórnin hafi beðist lausnar, og vill ekki
skýra frá afstöðu sinni til hennar opinberlega, fyrr en
staðfestar fregnir hafa komið um lausnarbeiðni henn-
ar og myndun nýrrar stjórnar.
Finski sendiherrann í Washington kveðst engar
fregnir hafa fengið um, að Finnar hafi skift um stefnu
og ætli að ganga að kröfum Rússa.
KALLIO
Finnlandsforseti og hústaöur
hans í Helsingfors.
Daladier íær Lárus Páisson
einræðis-
vald.
leikur í kvikmyndinni „Ballett-
en danser“, sem sýnd er á frum-
sýningu í Gamla Bíó í kvöld.
Traustsyfirlýsing
samþykt í þinginu.
EINKASKEYTI frá U. P.
London 1. des.
Franska þingið er komið
saman til funda á ný og þing-
setningardaginn, í gær, flutti
Daladier ræðu og gerði grein
fyrir stefnu stjórnarinnar og
markmiði í stríðinu og að stríð-
inu loknu. Tók hann sömu
stefnu og Chamberlain, en lagði
ef til vill enn meiri áherslu á,
að fyrsta skilyrðið til þess að
geta komið á betri skipan, væri
að vinna sigur í stríðinu.
Franska þingið hefir nú með
309 atkvæðum gegn 188 sam-
þykt að veita Daladier algert
vald. Kom til nokkurra átaka
milli Daladiers og fjárhags-
nefndar, sem vildi takmarka
þetta vald, en Daladier hótaði
að fara frá, nema hann fengi
það, og hafði hann sitt fram. —
Sýnir þetta best að franska
þjóðin treystir hoitum manna
best til þess að fara með völdin
á hinum alvarlegu tímum, sem
nú eru.
Gamla Bíó liefir frumsýningu
í kvöld á kvikmyndinni „Dans-
andi stjörnur“ („Balletten dans-
er“). I þessari kvikmynd leikur
islenskur leikari, Lárus Pálsson.
Mun kvikmyndin því vekja sér-
staka athygli hér. En raunar
Iiefir Lárus fengið mikið lof
fyrir leik sinn í myndinni og
á mikinn þátt i vinsældum
liennar.
Lárus lék i nokkrum skóla-
leikjum liér, þegar hann var í
Mentaskólanum, og þótti vel
takast. Hann varð stúdent 1934
og stundar nú leiknám við Kon-
unglega leikhúsið. Þvkir Lárus
mjög efnilegur leikari.
I kvikmynd þessari leikur
hann íslenskan söngvara, sem
stundar nám í Kaupmannaliöfn.
Er þetta eitt mesta lilutverk
myndarinnar. Móti Lórusi leik-
ur Ehbe Rode.
Sjötugsafmæli
konungs.
í tilefni þess, að Kristján kon-
ungur X. verður sjötugur þ. 26.
sept. á næsta ári hefir verið haf-
inn undirbúningur að söfnun
meðal þjóðarinnar fyrir gjöf
handa honum.
Fjögra manna nefnd hefir
verið sett á laggirnar og eru í
henni Stauning forsætisráð-
herra, Niels Bohr prófessor,
Brockenhaus-Schack greifi og
Ernst Carlsen aðalræðismaður.
Rikisstjórnin hefir fallist á
þessa fjársöfnunarliugmynd og
kóngurinn hefir einnig gefið’
leyfi sitt til hennar.
Kallio Finnlandsforseti skrif-
aði í gær undir tilskipun um
styrjaldarástand og skipaði
Mann erhei m yf irherf oringj a
finska hcrsins. NRP.—FB.
Yegna hinna alvarlegu at-
burða í Finnlandi, hafa stúdent-
ar ákveðið að láta öll hátíða-
höld niður falla í dag, til þess að
votta finsku þjóðinni samúð
sína og virðingu.
. .1 stað hinnar venjulegu hóp-
göngu söfnuðust stúdentar sam-
an við Garð kl. 1.30 og héldu
þaðan til Hafnarhússins, en þar
hefir finski ræðismaðurinn
skrifstofur.
Auk stúdenta liafa flest félög,
sem ætluðu að hafa fullveldis-
hátíð, ákveðið að láta þær niður
falla, þ. á. m. má nefna Heim-
dall, félag ungra sjálfstæðis-
manna, íslendingafélagið i
Kaupmannahöfn o. fl.
ÁVARP
frá íslendingum til finsku þjóðar-
innar, sent að tilhlutun Norræna
félagsins á íslandi.
Aþessum alvarlegu tímum, þegar hin finska þjóð
með aðdáanlegri ró og hugprýði stendur á
verði fyrir sóma sínum og sjálfstæði, hlýtur
hugur hvers norræns manns að vera gagntekinn af
samúð og virðingu fyrir henni. íslendingar, sem eru
ysti útvörður norrænnar menningar í vestri, eins og
Finnar eru það í austri, hafa um langan aldur fylgt ör-
lögum Finnlands, frelsisbaráttu þess og viðreisn, með
vakandi áhuga og vináttuhug. Þótt vér séum svo fá-
mennir og lítilsmegandi, að vér getum ekki sýnt hug
vorn í verki, viljum vér ekki láta hjá líða að segja hvað
oss býr í brjósti. Því sendir nú hin islenska þjóð bróð-
urkveðju um hendur Norrænu félaganna í báðum lönd-
unum. Vér biðjum þess, að hið eilífa réttlæti og sú gifta,
sem til þessa dags hefir vakað yfir þjóðum Norðurlanda
og leitt þær til sjálfstæðrar menningar og þroska, haldi
nú og æfinlega hendi sinni yfir hinni finsku þjóð, og að
hún kom út úr hverri þeirri eldraun, sem fyrir henni
kann að jiggja með hreinan skjöld, aukinn samhug og
vaxandi þrótt.
Reykjavík, í nóvember 1939.
Stefán Jóh. Stefánsson
formaður Norræna félagsins og formaður Alþýðuflokksins.
Hermann Jónasson Guðl. Rosinkranz
forsætisráðherra. ritari Norræna félagsins.
Jón Eyþórsson Ólafur Thors
stjórnarmeðl. Norræna fél. og atvinnumálaráðherra
form. útvarpsráðs. og form. Sjálfstæðisflokksins.
Jakob Möller Páll ísólfsson
f j ármálaráðher ra. stjórnarmeðl. Norræna fél.
Eysteinn Jónsson Jörundur Brynjólfsson
viðskif tamálaráðherra. forseti neðri deildar.
Vilhj. Þ. Gíslason Einar Árnason
stjórnarmeðl. Norræna fél. forséti efri deildar.
Pétur Ottesen Jónas Jónsson
forseti sameinaðs þings. form. Framsóknarflokksinsv
Vilm. Jónsson Pétur Halldórsson
landlæknir. borgarstjóri í Reykjavik.
Emil Jónsson Finnur Jónsson
vitamálastjóri. form. síldarútvegsnefndar.
Erlendur Þorsteinsson Bergur Jónsson
forseti bæjarstj. Siglufjarðar. hæjarfógeti í Hafnarfirði.
Guðmundur Vilhjálmsson Ásgeir Ásgeirsson
framlcv.stj. Eimskipafélagsins. bankastjóri.
Jón Sigurðsson Jón Kjartansson
skrifstofustj. Alþingis. ritstjóri Morgunblaðsins,
Pálmi Hannesson Jónas Þorbergsson
i-ektor Mentaskólans. útvarpsstjóri.
Helgi Hjörvar Jón Helgason
skrifstofustj. útvarpsins. fyrv. biskup.
Alexander Jóhannesson L. Andersen
rektor Iiáskólans. aðalkonsúll.
Gunnl. Einarsson Matthías Þórðarson
læknir, form. Rauða Kross ísl. f ornmin j avörður.
Guðmundur Finnbogason Barði Guðmundsson
landsbókavörður. þj óðskj alavörður.
Kristján Guðlaugsson Stefán Pétursson
ritstjóri Visis. ritstjóri Alþýðublaðsins.
Magnús Kjaran A. Kristinsson
form. ísl.-sænska fél. Sviþjóð. framkv.stjóri S. I. S.
Sigurður Nordal Ásmundur Guðmundsson
prófessor. prófessor, form. Prestafél. Isl.
Bjarni Jónsson Valtýr Stefánsson
dómkirkjuprestur, formaður ritstjóri.
K. F. U. M.
Þórarinn Þórarinsson Sigurður Einarsson
ritstjóri Tímans. doc. theol., fréttastj.
Sigurgeir Sigurðsson Níels Dungal
hiskup. prófessor.
KAFFI- OG SYKURBIRGÐIR
NORÐMANNA.
Kaffi- og sykurhirgðir eru nú
svo miklar fyrir hendi í Noregi,
að einn þeirra kaupsýslumanna,
er mest flytur inn af jjessum
vörutegundum liefir komist svo
að orði, að þess megi vænta, að
skömtun á þessum vörutegund-
um verði afnumin áður langt
liður. NRP — FB.
278. tbl.
BRESKU BEITISKJPI SÖKT
VIÐ SHETLANDSEYJAR?
í Berlin er tilkynt, að sami
kafþátur sem sökti Royal Oak í
Scapa Flow, liafi skotið i kaf
10.000 smálesta beitiskip enskt
við Shetlandseyjar. — Breska
flotamálaráðuneytið neitar að
þetta sé rétt. NRP. — FB.