Vísir - 19.01.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
Rfcitstjórnarskrifstof ur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Afgreiðsla:
HVERFISGÖTU 12.
Sími: 3400.
AUGLÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 19. janúar 1940.
15. tbl.
Finnar sigra á
vigstöðvunu
Rússap hörfa undan 50 km. til þes
ad komast bjá ad verda kFóaðir inni
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS — Khöfn í morgun.
Webb Miller, fréttaritari United Press á vígstöðv-
unum í Finnlandi, símar í morgun:
Rússar eru á undanhaldi á Salla-vígstöSv-
unum. Herfylki það, sem sent var þangað til þess að
halda áfram sókninni til Helsingjabotns, eftir hrakfar-
ir 9. rússneska hersins, hefir neyðst til þess að hörfa
undan til þess að komast hjá sömu örlögum og hin tvö
herfylkin, þ. e. að verða króað inni. Hefir þessi nýi
her, sem herstjórn rauða hersins gerði sér vonir um,
að myndi rétta hlut Rússa á þessum vígstöðvum, þeg-
ar hörfað undan 50 kílómetra. Er undanhaldið erfitt
hinum rússnesku hermönnum, því að frosthörkurnar
hafa aldrei verið meiri eða 55 gráður á Celsius.. —
Þetta undanhald hefir nú staðið yfir í nokkura daga.
Hættunni, sem vofði yfir, að Rússum tækist að sækja
fram til Helsingjabotns, hefir nú verið afstýrt, og eng-
ar líkur til, að Rússar geri frekari tilraunr í þessa átt,
fyrr en þá með vorinu,
100 norskir skíða-
menn gengnir í
finska herinn.
Nýr flokkur norskra sjálf-
boðahða leggur af stað í dag
(föstud.) áleiðis til Finnlands. í
þessum flokki e"ru einvörðungu
æfðir skíðamenn. Þeir eru allir
prýðilega útbúnir. Að afstöðn-
um eins mánaðar æfingum í
Finnlandi leggja þeir af stað til
vígvallanna. — NRP—FB.
Víðtæk hermdar-
verk áformuð.
Það átti að sprengja í loft
upp helstu skotfæraverk-
smiðjur Bretlands.
Ógurleg sprenging í Waltham Abhey í gær.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Ógurleg sprenging varð í gær árdegis í Kgl. púður-
verksmiðjunni í Waltham Abbey í Essex, skamt frá
London. Allar líkur benda til, að um skipulagða hermd-
arverkastarfsemi sé að ræða, og hafi þarna verið fram-
ið fyrsta hermdarverkið af mörgum, sem áformuð eru
og byggir Scotland Yard rannsókn sína á þeim grund-
velli. $\W>.
Scotland Yard hafði, áður en sprengingin varð, fengið upp-
Iýsingar um, að hermdarverk væri áformuð. Bresk yfirvöld
höfðu fengið nafnlaus hréf um, að slys kynnu að verða í „Walt-
ham Abbey og öðrum skotfæraverksmiðjum Bretlands".
Leynilögreglumenn frá Scotland Yard yfirheyrðu í gær f jölda
verkamanna, sem vinna í Waltham Abbey, og stóð yfirheyrsl-
an margar klukkustundir. Einnig sátu þeir á ráðstefnum með
yfirmönnum verksmðjunnar.
Það er búist við, að strangari varúðarráðstafanir verði látn-
ar ganga í gildi, og aukinn hervörður verði settur við allar
skotfæra- og vopnaverksmiðjur landsins.
Sprengingarnar voru tvær og
varð hin fyrri kl. 10,30 í gær-
morgun, en hin síðari fáum sek-
úndum síðar, Alt lék á reiði-
skjálfi á verksmiðjusvæðinu og
í grend, timbur, grjót og ann-
að þyrlaðist í Jof.t upp, qg á
næstu götum var útlítandi eins
og eftir loftárás, og sannast að
segja bclt margt lolk i nágrenn-
inu, að loftárás væri bafin og
byrjað að varpa niður sprengi-
kúlum, og þusti það í neðan-
jarðarbyrgin. Þegar sprenging-
Mesti kuldi, sem
mælst hefir í
Evrdpu,
EINKASKEYTI.
K.höfn í morgun.
Kuldarnir í Finnlandi eru
nú orðnir svo miklir, að
jafnmikil frost hafa aldrei
verið mæld hér í álfu.
Fyrir tveim dögum var
mesta frost í Finnlandi
-=- 48° C. í Viborg, en nú er
kuldinn víðast kominn upp
fyrir 50 stig og á Sallavíg-
stöðvunum er hann mældur
mest -=- 55° C. Finnum kem-
ur þessi kuldi ekki sérlega
illa, þótt hann sé miklu meiri
en þeir eiga að venjast, því að
þeir þurfa ekki að óttast
Rússana á meðan hann er
svo mikill. Rússarnir eru svo
illa klæddir og útbúnir, að
þeir eiga bágt með allar
hreyfingar og fjöldi þeirra
frýs í hel, þar sem þeir eru
komnir.
Kvikasilfursmælarnir í
Finnlandi eru fyrir löngu
orðnir „óstarfhæfir" því að
þeir frjósa við -=-39.50° C,
og eru því eingöngu notaðir
spíritusmælar.
FYRSTA KANADISKA HERSVEITIN IŒMUR TIL ENGLANDS.
Myndin var tekin í ónefndri hafnarborg, er fyrstu 'herflutninga'skipin frá Kanada komu til Eng-
lands, í yfirstandandi Heimsstyrjökl, og sést á myndinni, er fyrstu kanadisku bermennirnir stiga
á land í Englandi. Kanadamenn ráðgera að senda mikinn her til Evrópu.

Fjárlögltalíu
Aukin fjárframlög til
landvarna.
London í mofgun.
Einkaskeyti frá United Press.
ítalska stjórnin kemur saman
á fund næstkomandi laugardag,
og er það fyrsti fundur hennar
frá því 30. september. Fundar-
efnið er f járlagafrumvarpið fyr-
ir f járhagsárið 1940—1941.
Það er búist við, að lagt verði
til, að f járframlög til landhers,
lofthers og sjóliðs verði aukin
að miklum mun, vegna þess,
hversu nú horfir á alþjóðlegum
vettvangi.
--------------— ¦——i .-----------------
DANSKT SKIP STRANDAR.
E.s. Olga frá Kaupmanna-
höfn strandaði fyrir vestan Tor-
engen i Noregi. Áhöfninni var
bjargað. Olga er 1400 smál. —
NRP—FB.
arnar urðu gaus upp eldsúla og
því næst kolsvartur mökkur.
Rúður brotnuðu i húsum á alt
að 20 mílna svæði, en hávaðinn
af sprengingunni heyrðist i 90
enskra mílna fjarlægð.
Fimm menn biðu bana af
völdum sprengingarinnar, en
nokkrir særðust.
Minnismerki
Jónasar Hallgrímssoxiax.
í viðtali við mig, sem „Visir"
birti nýlega, varðandi minnis-
varðamál Jónasar Hallgrims-
sonar, er ekki allskostar rétt
haft eftir það sem eg sagði um
hina nýju styttu, sem Einar
Jónsson hefir gert af Jónasi.
Skal það því tekið fram, til að
fyrirbyggja misskilning, a*ð
„modelhð" er ekki gert sérstak-
lega fyrir Stúdentafél., heldur
listasafnið, sem er eigandi þess,
en höfundurinn hefir hinsvegar
gefið félaginu kost á að taka
afsteypu af myndinni, ef það
óskaði þess.
Sig. ólason.
I Kosningaaðf erð-
i
ir kommúnista.
Gamail verkamaður, sem frá
upphafi hefir verið félagi í
Dagsbrún, en var gerður heið-
ursfélagi 1936, vildi neyta at-
kvæðisréttar síns við stjórnar-
kosningar þær, er nú standa yf-
ir. Var honum neitað um það,
með því að hann hefði skuldað
kr. 8,00 er hann var gerður
heiðursfélagi. . Undanfarin ár
hefir hann ávalt kosið athuga-
semdalaust. Maðurinn vildi
greiða þessa skuld, en komm-
únistar neituðu, og fékk hann
ekki að kjósa.
Maður einn, sem talinn hefir
verið kommúnisti, kom á skrif-
stofu Óðins fyrir nokkru, og
kVaðst ékki hafa greitt ársgjöld
sín í Dagsbrún í nokkur ár, og
myndi hann því ekki hafa at-
kvæðisrétt. Er fyrirspurn var
gerð til skrifstofu Dagsbrúnar
upplýsti hún að skuld manns-
ins væri aðeins kr. 8,00, og fékk
hann að kjósa, er hann hafði
greitt þær.
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur árið 1940 var til umræðu og
afgreiðslu á bæjarstjórnarfundi í Kaupþingssalnum í gær-
kvöldi. Var hún samþykt með örfáum breytingum, en sú veiga-
mesta sem gerð var, var borin fram að hálfu bæjarráðs. Var
það heimild fyrir bæjarstjórn að ábyrgjast eða taka að láni
og leggja fram, alt að 150 þús. kr. til framleiðslubóta og at-
vinnuaukningar, svo sem framlag til hraðfrystistöðvar og til
kaupa á fiskiskipum, gegn tilsvarandi framlagi annarstaðar frá,
„Norsk folkehjelp" hefir
hvatt alla karla og konur, sem
hafa atvinnu og geta mist af
eins dags launum án þess að
þjarma mjög að sér, að gefa
eins dags vinnulaun til Finna
á viku hverri. — NRP—FB.
l^á var og samþykt önnur til-
laga frá bæjarráði, um heimild
fyrir borgarstjóra að taka
rekstrarlán alt að hálfri milj.
króna á yfirstandandi ári. En
sambljóða tillögur bafa verið
samþyktar árlega undanfarin
ár, af þeirri ástæðu, að bæinn
befir skort rekstrarfé i byrjun
hvers árs, eða uns útsvörin
heimlast inn.
Brejdingartillögur voru sam-
þyktar frá Guðrúnu Jónasson
og Guðrúnu Guðlaugsdóttur
um hækkun á styrk til sjúkra-
húss Hvítabandsins úr 10 þús.
kr. upp í 13 þús., brtt. frá Guð-
rúnu Jónasson um bækkun
styrks til Mæðrastyrksnefndar
úr 2 þús. kr. upp í 3 þús., brtt.
frá borgarstjóra um hækkun
fjárveitingar til mat-, mjólkur-
og lýsisgjafa til skólabarna úr
54 þús. kr. upp i 60 þús. og Joks
brtt. frá Helga Hermann og
Gunnari Tboroddsen um hækk-
un styrks til námsflokka úr kr.
1500,00 upp i kr. 2350,00.
Frá Gunnari Thoroddsen var
samþykt till. um heimild fyrir
bæjarstjórn, að verja alt að 15
þús. kr. af þeim 40 þús. kr., sem
veittar eru til undirbúnings í-
þróttasvæða við Skerjafjörð, til
umbóta á íþróttavellinum á
Melunum. Þetta var samþykt
með þeim forsendum, að í-
þróttasvæðið við Skerjafjörð
ætti enn langt í land til að
verða tekið í notkun, og á með-
an væri óhjákvæmilegt að laga
svo íþróttavöllinn, að þar
mætti iðka íþróttir á viðunandi
hátt.
Allmiklar umræður urðu um
einstaka liði, en yfirleitt fóru
þessar umræður mjög hógvær-
lega fram. Einna mestar urðu
þær um svohljóðandi tillögu
Jónasar Jónssonar:
„Heimilt er bafnarstjórn að
verja af fé hafnarsjóðs þvi sem
með þarf til að koma upp full-
nægjandi girðingu, er útiloki
umferð að þeim svæðum hafn-
arinnar, þar sem útlend skip
hafast við. Sé gerð og fyrir-
komulag girðingarinnar ákveð-
ið í samráði við lögreglustjóra,
en bæjarráð samþykkti kostn-
aðaráætlun."
Hallaðist flutningsmaður til-
lögunnar helst að því, að kom-
ið yrði upp þakjárnsgirðingu
meðfram höfninni til að bæta
úr þeirri hneykslanlegu svívirð-
ingu, er kornungar stúlkur
gerðu sig of heimakomnar i
skip erlendra þjóða, og oftsinn-
is hefir verið gert að umtalsefni
i blöðum bæjarins.
Lýstu Bjarni Benediktsson
og Guðmundur Eiríksson þvi
yfir, að þetta mál væri enn svo
lítt undirbúið, að enn væri ekki
hægt að taka endanlega afstöðu
til þess. Það vantaði kostnaðar-
áætlun og áætlun um fyrir-
komulag. — Og þótt svo
færi, að á þessu virtist brýn
nauðsyn, væri slík þakjárns-
girðing alt annað en ákjósanleg
m. a. frá fagurfræðilegu sjón-
armiði. Loks var tillögunni vís-
að-til hafnarstjórnar.
Allmiklar umræður urðu um
tillögu frá minni hluta flokkun-
um i bæjarstjórn um að leggja
niður Ráðningarskrifst. Reykja-
víkurbæjar, með skírskotun til
þess, að hér starfaði önnur
Frh. á bls. 3.