Vísir - 02.02.1940, Blaðsíða 2

VtSIR
TtSI
DAGBLA9
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstrœti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasála 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan ii/f.
Lifi dýrtíðin!
g JÁLFSTÆÐISBLÖÐIN
hafa gerst svo ósvífin að
finna að því að kjötverðið hef-
ir hækkað svo gífurlega sem
raun er á. Þau hafa hent á að
með þessu væri stigið spor, sem
hættiriegt gæti orðið í þeirri
baráttu við dýrtiðina, sem væri
eitt mikilvægasta verkefni
þeirrar stjórnar sem nú situr.
Alþýðublaðið hefir ekki látið
sitt eftir liggja í þessari gagn-
rýni. í gær skýrir blaðið frá þvi
að haldinn hafi verið fundur í
Alþýðuflokksfélagi RejTjavik-
ur og hafi Stefán Jóhann Stef-
ánsson verið aðalræðumaður-
inn. En á þessum fundi, að við-
stöddum einum ráðherra þjóð-
stjórnarinnar eru samþykt
liarðorð mótmæli gegn hækk-
un kjötverðsins, sem talin er
„fullkomlega ósanngjörn og ó-
réttmæt“. Ennfremur segir svo
í þessari ályktun Alþýðuflokks-
félagsins: „Verðhækkun á er-
lendum markaði getur á engan
hátt réttlætt þessa hækkun,
allra síst þegar þess er gætt, að
undanfarin ár hefir kjöt verið
selt á innlendum markaði fyrir
stórum hærra verð en fáanlegt
liefir verið á erlendum mörk-
uðum og verulegur liluti af
innlenda verðinti verið tekinn
til að bæta upp og hækka verð
á því sem til útlanda var selt.“
Það hefði nú mátt búast við
þvi, að þegar blöð beggja sam-
starfsflokkanna eru alveg á eitt
sátt í jafn stóru máli og hér er
á ferð, hefði aðstandendur Tím-
ans vit á að taka þeirri gagn-
rýni, sem fram hefir komið,
eins og siðuðum mönnum
sómdi. En því er ekki að heilsa.
í stað þess er ráðist á Sjálfstæð-
isflokkinn af þeirri frekju og ó-
skammfeilni, að mönnum verð-
ur hugsað til hinna „gömlu
góðu daga“ áður en hægra-
brosið og „milda höndin“ kom
til sögunnaj\
Þegar gengislögin voru sett í
fyrravetur, voru í þeim ákvæði
um það, að verð á kjöti og
mjólk skyldi fara eftir kaup-
gjaldinu, i ákveðnu hlutfalli. Á
síðasta þingi var gengislögun-
um breytt. Kaupgjaldið er á-
fram lögbundið. En verðlags-
ákvæði kjöts og mjólkur voru
tekin út úr lögunum og lögð að
öllu undir þær opinberu nefnd-
ir, sem með þau mál fara.
Hvorttveggja sinnið fóru geng-
islögin umræðulítið gegn um
þingið. Alþýðublaðið segir í gær
svo frá fyrirvara þeim, sem
Stefán Jóhann gerði viðvíkjandi
kjötinu og mjólkinni í umræð-
um á þinginu nú um áramótin:
„Félagsmálaráðherra sagði, að
hann teldi enga ástæðu til þess
að verð á þessum neysluvörum
hækkaði, sem svaraði kaupupp-
bótinni, enda væri það mjög ó-
sanngjarnt.“
Þessum skilningi Stefáns Jó-
hanns var ekki mótmælt, enda-
þótt sjálfur landbúnaðarráð-
herrann ætti sæti í þeirri deild
þingsins, sem fyrirvarinn var
börinn fram í. Þegar ákvæðin
um verðið á kjötinu og mjólk-
inni voru tekin út úr gengislög-
unum mátti þvi alveg eins skilja
það svo, að verðlag á þessum
vörum hækkaði ekki að tiltölu
við kaupgjaldið, heldur eitthvað
minna.
En hvað sem liður þessum
skilningi, þá er óhætt að full-
yrða að fjöldi þingmanna hafði
ekki gert ráð fyrir því að niður-
felling verðlagsákvæðanna á
kjötinu og mjólkinni úr gengis-
lögunum yrði notuð til þess að
hækka kjötverðið um 20%
samtímis því, sem ltaupgjaldið
hefir að eins hækkað um 9%.
Timinn segir að með hækk-
uninni á kjötverðinu fái bænd-
ur að eins „uppbót, sem þeir
gætu veitt sér, ef þeir seldu
kjötið út úr landinu“. H;inu
gleymir blaðið að árum saman
hafa neytendur greitt bændum
uppbót.sem þeir hefðu ekki get-
að „veitt sér“ með því að selja
kjötið út úr landinu. Ef liægt
væri að sýna fram á, að neyt-
endur liefðu yfirleitt bætt liag
sinn, svo sem verðliækkuninni
erlendis nemur, væri þetta sök
sér. En vill nokkur halda því
fram að kaupgeta neytenda hafi
alment aukist hina síðustu
mánuði ?
Tíminn stingur upp á því að
útvarpsumræður fari fram um
þetta mál. Því ekki það! Það er
ekkert á móti því, að alþjóð
komist að raun um hverjir það
eru, sem vilja reka harðvítuga
stéttapólitík á þessum tímum.
Það er ekkert á móti því, að al-
þjóð fái að vita liverjir það eru
sem vilja gefa dýrtíðinni laus-
an tauminn. Allir skilja að liér
er verið að búa til svikamyllu.
Ný kauphækkun, ný kjöthækk-
un. Þeir, sem að kjöthækkun-
inni standa hafa i rauninni val-
ið sér kjörorðið:
Lifi dýrtíðin!
a
Koisiniiig: í
faitancfydir
bæpr§(jórnar.
Á fundi bæjarstjórnar í gær
var kosið í fastar nefndir. Urðu
mjög litlar breytingar á þeim,
frá því, sem áður var.
Guðm. Ásbjörnsson var end-
urkosinn forseti bæjarstjórnar.
1. varaforseti Jakob Möller og
2. varaforseti Bjarni Benedikts-
son. —
Skrifarar: Guðm. Eiriksáon
og J. A. Pétursson og til vara:
Helgi H. Eiríksson og Soffía
Ingvarsdóttir.
Bæjarráð er skipað eins og
áður: Frá Sjálfstæðisflokknum
Guðm. Ásbjörnsson, Jakob
Möller, Bjarni Benediktsson og
Guðm. Eiríksson, e*n frá Al-
þýðufl. St. J. Stefánsson. Vara-
menn eru Jón Björnsson, II. H.
Eiríksson, Valtýr Stefánsson og
G. Thoroddsen frá Sjálfstæðis-
flokknum og J. A. Pétursson
frá Alþfl.
1 brunamálanefnd: Guðm.
Eiríksson, Guðrún Jónasson, H.
II. Eiríksson og V. Stefánsson
frá Sjálfstæðisfl. og Soffía Ing-
varsdóttir frá Alþýðufl.
Byggingarnefnd: Guðm. Ei-
ríksson, Guðm. Ásbjörnsson, en
utan bæjarstjórnar: Hörður
Bjarnason arkilekt og Tómas
Vigfússon húsameistari.
Ilafnarstjórn: Jakob Möller,
Jón Björnsson frá Sjálfstæðis-
fl., Jón A. Pétursson frá Alþ.fl.
Varamenn: Guðm. Eiríksson,
Valtýr Stefánsson og St. Jóh.
Stefánsson. Utan bæjarstjórnar
voru þeir kosnir Hafst. Berg-
þórsson og Sig. Sigurðsson og
til vara Þórður Ólafsson og Geir
Thorsteinsson.
Frú Guðrún Jónasson var
kosin í heilbrigðisnefnd og sólt-
varnanefnd.
í stjórn Fiskimannasjóðs
Síðari grein Dr. theol. Eiríks Albertssonar:
Kírkjan og athafnalífið.
Á þetta er minst hér vegna
þess, að telja má víst, að lög-
gjafar þjóðar vorrar séu þeir
arengir, að þeir viðurkenni
þegar á er bent, að svona lög-
gjöf, svona gersamlega mein-
ingarlaus löggjöf, er verri en
ekki neitt, og að til þess að unt
sé að gera sanngjarnar kröfur
til kirkju og kennimanna um
athafnir og menningarafrek
þurfi þing og þjóð að veita
þeim nægan kost þess að sýna,
hvað þau mega. Og lang ein-
faldast og brotaminst og eðli-
legast væri það að láta kirkju-
ráði og synodus í té allríflega
fjárupphæð til árlegra afnota.
Þessir aðilar væru færastir um
að nota féð samkvæmt þeim
þörfum og til framkvæmda
þeim verkefnum, sem fyrir
liendi væri á hverjum tíma.
Og verkefni og liugsjónir á
kirkjan nægileg og þann veg
vaxin, að fjármagn þarf til þess
að framkvæma þau. Það má i
það minna, að margir kirkjunn-
ar menn hafa áhuga fyrir þvi,
að koma á stofn kirkjulegum
þjóðskóla, er kirkjan ein ætti
og annaðist. Þá má og á það
minna að um nokkurra ára
skeið hafa úrvalsmenn verið
sendir á vegum lcirkjunnar út
um landið til þess að flytja er-
indi og prédika. Þessir menn
Iiafa oftlega komið á kirkjulega
fundi, þeir fluttu fyrirlestra á
fjölmennum samkomum og
fluttu prédikanir i kirkjum
landsins. Þeir lieimsóttu prest-
ana út um bygðir landsins og
ræddu við þá. Og alveg er óhætt
að fullyrða, að þessi starfsemi
hefir gefist mjög vel. Og kirkj-
an hefir staðið með óskiftum á-
liuga að þessari starfsemi. All-
ir kirkjunnar menn eru sann-
færðir um, að slíkir starfshætt-
ir séu ágætir og til mikilla
nytja. Þessir sendimenn höfðu
Iiressandi og fjörgandi áhrif,
þeir vekja ný sjónarhorf og
hvetja til átaka og nýrra starfa.
Þeir voru hinum einangruðu
svedtaprestum hvorttveggja í
senn kærir gestir og hollir ráð-
gjafar. Og fólkið gladdist við
komu þessara manna til safn-
aðanna. En slík starfsemi og
þetta kostar fé og einmitt af þvi
að nægjanlegt fé hefir skort,
liefir orðið minna úr þessu en
annars. Sá, er þetta ritai’, veit,
að hópur íslenskra presta hefir
nú um tveggja ára skeið ætlað
sér að fara í fyrirlestra- og
prédikanaleiðangur um ekki lít-
inn hluta landsins og voru þeir
fúsir á að leggja á sig fjárhags-
legar kvaðir í því skyni, en
nokkurt fé var þeim nauðsyn
á að fá til fararinnar. En sífelt
verður hið sama upp á baugi:
Kirkjan á ekki yfir neinu fé að
ráða til slíkra starfa.
Kjalarness var Guðm. Ásbjörns-
son kosinn.
í verðlagsnefnd var kosinn
Þorst. Þorsteinsson, hagstofu-
stjóri.
í stjórn eftirlaunasjóðs voru
kosnir þeir J. Möller, Guðm.
Áshjörnsson og J. A. Pétursson
Endurskoðendur bæjarreikn-
inganna: Þórður Sveinsson og
Ól. Friðriksson og til vara Ari
Thorlacius og Jón Brynjólfsson.
Guðm. Eiríksson var kosinn
endurskoðandi styrktarstjóðs
sjómanna og verkamanna og
hann var einnig kosinn endur-
skoðandi í stjórt íþróttavallar-
ins.
Stjórn S. R.: Ilelgi Tómasson,
Gunnar E. Benediktsson og
Tómas Jónsson frá Sjálfstæðis-
fl. og Felix Guðmundsson frá
AÍþfl. :
Eitt það, er torveldar mjög
framkvæmd guðsþjónustu i
kirkjum út um sveitir landsins
er skorturinn á liæfum söng-
stjórum. Við hverja kirkju þarf
vitanlega forsöngvara, er sam-
liliða því að vera söngmaður
þarf einnig að vera góður org-
anleikari. Á slíkum forsöngvur-
um er viða hinn mesti hörgull
og falla oft guðsþjónustur nið-
ur af þeim sökum. Nú er það
svo ,að þeir, sem fara vildu til
Reykjavíkur og nema þar org-
anleik til þess að verða á eftir
organleikari í kirkjum lands-
ins, geta þar fengið ókeypis
kenslu. En til slíks náms þarf
margra mánaða dvöl í Reykja-
vík og mun reynast ei-fitt að fá
menn til þess að leggja slíkt
nám fyrir sig nema þvi að eins
! að um styrk til námsins væri
að ræða. Þann styrk þyrfti
kirkjan að vera megnug að láta
í té, en því fer fjarri. Og þann-
ig mætti lengi halda áfram að
■ telja ótal verkefni, sem aðkall-
andi eru, en alla fjárhagslega
getu skortir að sinni. Niður-
staðan verður æ hin sama:
Kirkjuna skortir mjög fé til
: þess að vera athafnamikil og á-
hrifarík stofnun í nútímalífi
. þjóðarinnar. Brýna nauðsyn ber
því til þess að fá lienni fé í
hendur svo að úr verði bætt.
Sanngjarnt virðist því vera,
að þeirri áskorun sé beint til
allra þeirra, er vilja efla kirkj-
una til athafna og trú hafa á
þvi, að leiðsögn liennar sé þjóð-
inni nauðsynlcg, að þeir stuðli
að því, að úr þessum nauðsynj-
um hennar verði bætt. Lög-
gjafarþingið á að vera sönn
mynd af vilja þjóðarinnar. Al-
i þingi hefir oft sýnt tómlæti um
málefni og hag kirkjunnar. Og
þ jóðs t j órn arþingið liefir ekki
reynst betur en hin. Og alveg
er víst, að með þessu er Alþingi
ekki að sýna vilja almennings
í landinu. Yitað er, að kirkjan
[ á sér fjölmarga vini og einlæga
stuðningsmenn meðal kjósenda
í þjóðfélaginu. En í önnum
dagsins gleymist Alþingi þessi
vilji kjósendanna, af því að of
hljótt hefir verið um kirkjuna
og hag liennar á opinberum
vettvangi.
■ Þá þögn þarf að rjúfa.
! fólkið á þess kost, þegar mestar
eru annir, að vera heima, en
vera þó hlustendur að ýmsu
! góðu og gagnlegu, þar á meðal
! guðsþjónustuflutningi úr
; Reykjavik, þar sem fer samann
ágætur kirkjusöngur og ræðu-
futningur merkra kennimanna,
þá er ekki að undra þótt notk-
un Útvarpsins auki ekki kirkju-
sókn frá þeim lieimilum, sem
erfiða aðstöðu eiga þar um.
En þó að guðsþjónustuflutn-
ingur úr Reykjavík á vegum
Otvarpsins sé harla mikilsverð
starfsemi, þá er hún þó kirkju-
lega séð alt of einhæf. Þar sem
útvarpsguðsþjónusturnar ná nú
til mikils þorra þjóðarínnar
þurfa þær að fá á sig almennari
blæ. Kirkjan sem lieild þarf að
eiga þar meiri itök. Prestum
landsins í heild þarf að gefast
þess mildu ríflegri kostur en
liingað til liefir verið, að flytja
erindi og prédikanir á vegum
Otvarpsins. Um þá verkaskift-
ingu þyrfti ákveðnar reglur,
vissa niðurröðun. Og til þess að
sú starfstilhögun kæmi ekki í
bág við kirkjulegt guðsþjón-
ustuhald í Reykjavík þyrfti
sjálfsagt einhverjar aðrar fram-
kvæmdir. Messur úr útvarps-
sal, er væru að sjálfsögðu að
eins skemri messur, ruddu sér
aldrei verulega til rúms. Best
væri að ríkið léti reisa kirkju í
höfuðstaðnum og prestar utan
Reykjavíkur flyttu þar guðs-
þjónustur samkvæmt ákveðinni
fyirfram gerðri niðurröðun, og
væri þeim guðsþjónustum út-
varpað. Hátíðamessur úr dóm-
kirkjunni og fríkirkjunni yrði
svo útvarpað, eins og verið hef-
ir.
En hvort sem þessi skipan
yrði um þetta höfð eða önnur,
þá er réttmætt að jafnrétti allra
presta landsins verði trygt til
guðsþjónusluflutnings í út-
varpinu.
Þá er komið að seinna atrið-
niu, er nefnt var: háskólanámi
prestefnanna. Þarf vitanlega
ekki að eyða orðum að því,
hversu mikilvægt það er fyrir
I kirkjuna.
j Það er alþjóð kunnugt, að
' Háskóli íslands er ung og fá-
j tæk stofnun. Samt er það vitað
| af þeim, sem kunnleika á hafa
og dómbærir eru, að Háskólinn
hefir rækt hlutverk sitt með
Nú hefir verið gerð nokkur !
grein fyrir hinum raunveru- !
j Iegu fjárhagslegu skilyrðum, er j
kirkjan hefir við að búa. En að !
lokum verður hér vikið að
tveim atriðum, er snerta hina '
andlegu starfsemi hennar, þótt ,
þau vitanlega séu liáð hinum j
fjárhagslegu skilyrðum: Fyrra j
atriðið er jafnrétti presta til
! prédikunarstarfsemi innan j
I þjóðkirkjunar og þá jafnframt \
i um anda hennar og menningar- ,
áhrif. Seinna atriðið er um guð- j
fræðinámið við Háskólann.
Athafnir kirkjunnar eru
stundum mældar með skýrsl-
um um messufjölda prestanna,
hve oft þeir stígi í stólinn. Sá
mælikvarði er ekki óréttmætur j
það sem liann nær, en hvergi j
nærri einhlítur né óskeikull. j
Ótal margt kemur til greina, er i
hamlar messuflutningi úti á .
landsbygðinni, sem prestunum í
er alveg óviðkomandi og þeir
eiga því enga sök á. Má nefna
i sem orsakir messufalla: fólks- j
fækkun í sveitunum, hrörlegar !
og kaldar kirkjur og tilfinnan- j
legur skortur á kirkjusöng. En j
auk þessa og ýmislegs fleira (
hafa útvarpsmessur óefað frem- j
ur stuðlað að fækkun kirkju- ■
presta úti á landsbygðinni. Ot-
varpstæki eru nú orðið á fjöl-
mörgum sveitaheimilum. Og ef
prýði og mjög framar en sann-
gjarnt hefir verið að krefjast,
þegar gætt er allra þeirra örð-
ugleika, er skortur góðs húsa-
kosts og nægilegra fjármuna er
tekinn til greina við það mat.
Og guðfræðideild Háskólans
hefir staðið með sóma við hlið
hinna deilda hans. En hinsveg-
ar mun það ekki orka tvímælis,
að þörf væri á að fjölga náms-
greinum guðfræðinemenda frá
því sem nú er. Fyrir guðfræði-
legri mentun í þrengri merk-
ingu er vel séð. En til viðbótar
því, sem nú er kent í guðfræði-
deild Háskólans þarf nauðsyn-
lega að taka upp kenslu í trúar-
sálarfræði og trúarheimspeki og
síðast en ekki síst í samanburð-
arfræði trúarbragða (compara-
tiv religion) svo að það eitt sé
nefnt, sem mest er aðkallandi.
En í þessum námsgreinum, er
nú liafa verið nefndar, er um
efni að ræða, sem nútímaprest-
um er bráðnauðsynlegt að vita
góð skil á.
Ein hin mesta menningar-
þjóð með vestrænum þjóðum,
Englendingar, gerir þær lcröf-
Ur til presta sinna, að þeir séu
afburða vel að sér á öllum svið-
um hins andlega lífs. Og Eng-
lendingar annast um að hægt
sé að fullnægja þessum kröfum.
Borið saman við þjöðai’lieild-
ina báru íslenskir prestar oft
áður mjög af öllum jxirra
manna á andlegum sviðum. Nú
gera þeir það ekki framar í
jafn ríkurn mæli. En íslenskir
prestar þurfa að vera afburða
menn á sem flestum andlegum
sviðum. Fyrsta megin skilyi’ði
þess skapar guðfræðideildin.
Hennar vegur þarf að verða enn
meiri. Hún hefir ávaxtað vel
það pund, sem henni hefir verið
falið. Henni er trúandi fyrir
meiru.
Og um kirkjuna í heild má
segja, að hún hafi sýnt það og
sannað í íslensku þjóðlífi, að
henni sé trúandi fyrir miklum
verkefnum. En liún verður þá
jafnframt þeirri viðurkenningu
að öðlast meiri þjóðfélagslega
getu til þess að rækja með
menningarlegum myndugleik
sín mörgu og merkilegu við-
fangsefni og heilaga hlutverk.
Ættu allir þeir, sem eru einlæg-
ir vinir hennar og treysta því>
að áhrif kristilegrar menningar
séu þjóðinni hin mesta nauðsyn,
að stuðla að því með einurð og
alúð að starfsskilyrði hennar
verði bætt. Það hlýtur að kosta
þjóðina einhver lítilsháttar
fjárframlög. En það fé væri
lagt í öruggasta sjóð þjoðar-
innar.
Skjaldarglíman:
Sigurður Brynjólfsson
sigraði.
Skjaldarglíma Ármanns var
háð í gærkveldi — í 28. sinni.
Fór glíman fram í Iðnó og var
margt áhorfenda. Kepperndurn-
ir voru 10 íalsins, allir úr
Glímufélaginu Ármanni.
Sigurður Brynjólfsson bar
sigur úr býtum. Hlaut hann 8
vinninga. Fékk liann þvi Ár-
mannsskjöldinn að launum og
er það í fyrsta sinni, sem hann
hlýtur skjöldinn, en hann þarf
að vinna þrisvar sinnum i röð
til fullrar eignar, eða fimm
sinnum alls.
Skúli Þorleifsson hlaut 7
vinninga, Sigurður Hallbjörns-
son og Guðmundur Hjálmars-
son 5 hvor, Guðni Kristjánsson
4, Þorkell Þorkelsson 3, Hannes
Ingibergsson 2, Stefán Guð-
mundsson og Gunnar Sveins-
son 1 vinning hvor. Haraldur
Kristjánsson geklc úr glimunni,
er hann hafði glimt fimm sinn-
um.
Skúli Þorleifsson hlaut 1.
verðlaun i fegurðarglímu, Sig-
urður Brynjólfsson 2. verðlaun
og Þorkell Þorkelsson 3. verðl.
Forseti Iþróttasambandsins
afhenti verðlaunin. I ræðu sinni
mintist hann þess starfs, sem
Glimufélagið Ármann vinnur
til endurreisnar glímunni, þjóð-
aríþrótt íslendinga, en Ármann
hefir nú lagt út á hcillavænlega
braut, þ. e. að kenna ungling-
um glímu og þjálfa þá. í flokki
þessum eru unglingar frá ferm-
ingaraldri. Er mikill áhugi fyr-
ir glímunni i Ármanni og þess
verður vænlanlega ekki langt að>
bíða, að góðum glímumönnum
fjölgi mjög mikið.
Glímumennirnir, sein þátt
tólcu í kappglimunni, voru yfir-
leitt jafnir að þunga og glímdu
vel og drengilega. Var þeim ó-
spart klappað lof í lófa.
Sigurvegarinn — Sigurður
Brynjólfsson — er Rangæingur,.
ættaður úr Landeyjum. Hefir
hann dvalist hér mörg ár.
Frú Rigmor Hanson
hefir síðastl. mánuð kent sam-
kvæmisdans á Hvanneyri og í Reyk-
holtsskóla í BorgarfirSi. Segir frú-
in, að kenslan hafi gengið vel, nem-
endur veri'Ö mjög áhugasamir og
afar skemtilegt að kenna þeim. Tek-
ur frú Rigmor nú aftur við kensl-
unni á dansskóla sínum hér, og
hefjast æfingar á máhudaginn fyr-
ir börn, en á þriðjudaginn fyrir;
fullorðna".