Vísir - 13.03.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Rú ítst jórnarskrifstof ur:
félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 13. mars 1940.
Afgreiðsla
Gjaldkeri Sími:
Blaðamenn 1660
Auglýsingar 5 línur
Ritstjóri
61. tbl.
Skömmii eftir að freg'ulu um vopnaMéð
bar§t, var tilkynt í Heliingfors að friðar-
samningar hefðu verið undirritsiðir.
EINKASKEYTI frá United Press. — K.höfn í morgun.
Inótt sem leið bárust fregnir frá Moskva, að samkomulag hefði náðst milli finsku
samningamannanna og sovétstjórnarinnar. Það hafði ekki verið opinberlega
staðfest snemma í morgun, að þetta samkomulag hefði verið gert, en útvarp
ið í Moskva og margar fréttastofur birtu tilkynningar um sam’komulagið eftir míð
nætti síðastliðið. Samkvæmt þessu samkomulagi hafa Finnar orðið að verða við mörg-
um kröfum Rússa, en þó ekki öllum þeim, sem fregnir bárijst um fyrir skömmu, að
Rússar hefði lagt fram. Skilmálarnir eru sagðir vera þessir í höfuðatriðum:
1) Rússar fá alt Kyrjálanesið eða eiðið milli Kyrjálabotns og Ladogavatns og
spildu með ströndum fram fyrir norðan vatnið svo að það verður alt innan rúss
neskra landamæra. Viborg fá Rússar einnig.
2) Finnar leigja Rússum Hangö á suðvesturodda Finnlands til 30 ára fyrir
8 miljónir finskra marka árlega, og er Rússum heimilt að hafa þar flotastöð.
3) Rússar falla frá kröfum sínum um Petsamo í Norður-Finnlandi, en Finnar
leyfa óhindraðan flutning á rússneskum vörum til hafna í Norður-Noregi og það-
an. Finnar undirgangast að hafa engin herskip í Petsamo.
Vopnaviðskifti, samkvæmt samkomulagi þessu, eiga að stöðvast á hádegi í dag. Sam-
komulagsumleitanir um verslunarsamninga byrja þegar.

é ~T —

Mannerheim marskálkur,
sem stjórnaði hinni vasklegu
vörn Finna.
Finska þingið kom saman á
fund í nótt og tók málið til um-
ræðu. Áður liafði verið tekið
fram, að samningamennirnir
gæti ekki gert bindandi sam-
komulag fyrir Finnlands liönd,
og yrði þingið að veita því sam-
komulagi, sem gert kynni að
verða, fullnaðarsamþykki. —
Fregnin vakti mikla furðu hvar-
vetna, ekki síst í Ilelsingfors.
Tilkynning Daladiers að Frakk-
ar og Bretar hefði haft 50.000
manna her reiðubúinn í hálfan
mánuð, til þess að senda til
Finnlands, ef þeir færi fram á
það, þótti benda alveg ótvírætt
til, að Bandamenn ætluðu að
veita Finnum allan þann stuðn-
ing, sem þeir gátu, og var talið
að yfirlýsingar Chamberlains
og Daladiers myndi hafa þau á-
hrif, að Finnar gengi ekki að
neinum afarkostum.
Samkvæmt hraðskeyti, sem Vísi barst árdegis í dag frá
Kaupmannahöfn, símaði Edouard Beattie, fréttaritari
United Press í Finnlandi í morgun:
Samkomulag hefir náðst um vopnahlé.
Allar hernaðaraðgerðir stöðvast kl. 11.
Samningamenn Finnlands í Moskva voru þeir Ryti
forsætisráðherra, Paasikiivi ráðh., fyrv. sendih. Finn-
lands í Stokkhólmi, Walden herforingi og Voinomaa há-
skólakennari.
Bardagarnir héldu áfram í gær og sögðust Rússar þá
vera búnir að umkringja Víborg. Þessu neituðu Finnar.
Loftbardagar voru tíðir og skutu Finnar niður nokkur-
ar flugvélar fyrir Rússum. í morgun var enn barist á
öllum vígstöðvum.
Sjaldan munu Finnar hafa
hlustað eins alment á útvarps-
fregnir, eins og í nótt og morg- ;
un. Á öllum opinberum stöðum,
þar sem hátölurum hafði verið
komið fyrir, stóð fólk í hópum,
auk þeirra, sem hlustuðu heima
hjá sér.
Örvæntingarsvipur er á öll-
um og enginn vill fallast á að
rétt hafi verið að semja frið-
inn. Finnar hafi ekki verið sigr-
aðir, þótt aðstaða þeirra hefði
versnað nokkuð. Þanníg var
hljóðið í öllum, sem fréttaritar-
ar United Press í Finnlandi hafa
talað við.
I skotgröfunum hlustuðu
hermennimir einnig á fréttim-
ar og langmestur hluti þeirra er
á móti öllum friðarsamningum.
KI. 11.
Hafið þér gert yður Ijóst,
hversu margir örlagaríkir atburð-
ir hinna síðustu áratuga hafa_ gerst
klukkan u?
28. júní 1914: Franz Ferdinand
erkihertogi myrtur í Serajevo.
28. júlí 1914: Serbar fengu af-
henta úrslitakosti Austurríkis.
4. ágúst 1914: Breta segja ÞjóS-
verjum stríð á hendur (kl. 11
sítSd.)
11. nóvember 1918: Vopnahlé á '
Vesturvígstöövunum.
3. sept. 1939: Ófriöur brýst út !
mílli Breta og Þjóðverja.
13. mars 1940: Vopnahlé millt !
Finna og Rússa. i
Kl. 12.35 barst Vísi hraðskeyti frá Kaupmannahöfn
svohljóðandi:
Samkvæmt opinberri tilkynningu,
sem gefin var út í Helsingfors hafa
friðarskilmálar verið undirskrifaðir
Qsigur Baodamanna
segja Bretar. -
Bresk blfið ráíast
á Svía.
Einkaskeyti tií Vísis.
London í morgún;
Almenningur í Bretlandí lít-
ur á friðarsamninga Finna og
Rússa sém ósigur fyrir stefnu
Bandamanna. En þessi ósigur
sé aðeins um sinn og Banda-
menn muni vinna þetta upp von
bráðar.
Skoðun Breta er í fám orðum
þessi: „Áhrif Rússa við Eystra-
salt munu aukast allverulega og
hin opinbera ofbeldisstefna,
sem Bandamenn berjast gegn
og hafa ásett sér að uppræta,
hefir unnið sigur — að minsta
kosti um sinn.“
Friðarsamningarnir og skil-
málar þeir, sem Finnar hafa
orðið að ganga að, hafa orðið
Bretum hið mesta áhyggjuefni.
,.Hin hetjulega vörn Finna hef-
ir þá orðið til einskis,“ segja
menn.
En blöðin, sem ræða þetta
mál, ráðast harðlega á Svía fyr-
ir afstöðu þá, sem þeir hafa tek-
ið gagnvart hjálparráðstöfunun-
um, sem Bandamenn höfðu
ráðgert fyrir Finna.
Páskaferðir
jtjallamauna,
Páskaferðin er ákveðin á
Tindafjallajökul og verður lagt
af slað fimtudaginn 21. mars
ld. 6 f. h. frá Skólavörðustíg 43.
Ilver þátttakandi hafi með sér
allan skamtaðán mat, (sykur,
hrauðmat, kaffi og eiiiiiig við-
bit). Heitur matur Verður sám-
eiginlegur. Köstnaður er áætlað-
ur 35 krónur. Þátttakendiir háfi
meðférðis sterk tjökl, húðfat
(svefnpoka), hlifðarföt og mat-
arílát. Þátttaka tilkynnist í
síma 2223 eftir kl. 20 fyrir
næsta sunnudag, en þá verðá
tjöld og annar ferðaútbúnaður
reyndur aðKolviðarlióli (Thule-
mótið).
Kennari félagsins dr. Leutelt
verður með í förinni og kennir
sldðatækni á jökli og byggingu
snjóhúsa.
Briflgrekepnln i
kveld.
Næstsiðasta umferð bridge-
kepninnar hefst á Stúdenta-
garðinum kl. 7 í kvöld. Keppa
þá eftirfarandi sveitir:
Árni Danielsson, Gísli Páls-
son, Benedikt Jóhannsson og
Pétur Halldórsson gegn Pétri
Magnússyni, Lárusi Feldsted,
Guðm. Guðmundssyni og Bryn-
jólfi Stefánssyni.
Tómas Jónsson, Torfi Jó-
hannsson, Gunnar Viðar og
Skúli Thorarensen gegn Herði
Þórðarsyni, Einari Þorfinns-
syni, Guðlaugi Guðmurndssyni
og Kristj. Ki'istjánssyni.
Óslcar Norðmann, Kristin
Norðmann, Jón Guðmundsson
og Gunnar Pálsson gegn Einari
B. Guðmundssyni, Stefáni Stef-
ánssyni, Axel Böðvarssyni og
Sveini Ingvarssyni.
Áhorfendur eru margir og
fylgjast af áhuga með spilun-
um,
Almenxt þegn-
skaparvinna
ungra manna.
Á fundi Stúdentafélags Siglu-
fjarðar 19. f. m. var eftirfarandi
tillaga samþykt með samhljóða
atkvæðum allra fundarmanna:
„Stúdentafélag Siglufjarðar
lýsir yfir eindregnu fylgi við
vinnuskóla-hugmynd Lúðvigs
Guðmundssonar og skorar á Al-
þingi að samþykkja frumvarp
það um almenna vinnuskóla
ríkisins, er lá fyrir siðasta Al-
þingi. Telur fundurinn að hér sé
um mikilsvert frumvarp að
ræða fyrir uppeldi æskunnar í
landinu, þar sem henni, — nái
frumvarpið fram að ganga, —
er séð fyrir liagnýtum vei’kefn-
um og þegnlegu uppeldi, en
nieð því er stórt spor stígið til
aukinnar mentunar og athafna
ungra manna.
Ilinsvegar telur fclagið, að
með framkvæmd vinnuskóla-
hugmyndarinnar sé aðeins skref
stígið í áttina til almennrar
þegnaskaparvinnu ungra
manna, er stefna beri að.“
Frá hæstarétti
Skaðabætur
fyrir
ásiglingu.
í dag var í hæstarétti kveðinn
upp dómur í málinu Eigendur
b.v. Garðars gegn eigendum v.b.
Lúðu. Urðu úrslit málsins þau,
að staðfestur var dómur sjó- og
verslunardóms Hafnarfjarðar,
þar sem eig. b.v. Garðars höfðu
verið dæmdir til þess að greiða
eig. Lúðu kr. 748.00 og kr. 300.-
00 í málskostnað. Þá voru þeir
og dæmdir til þess að greiða kr.
300 í málskostnað fyrir hæsta-
rétti.
Málavextir eru þeir að 15.
nóv. 1938 var v.b. Lúða i róðri.
Voru þeir að draga línu og liöfðu
ljós uppi. Sáu þeir þá alt í einu
að togari stefndi á þá. Héldu
þeir þá ljósluktinni, eins liátt
uppi og þeir gátu, en togarinn,
sem var b.v. Garðar tók ekki eft-
ir þeim og lentu þeir á stjóm-
borðskinnungi togarans og
brotnaði báturinn nokkuð.
Kröfðust þeir bóta fyrir skemd-
ir og aflatjón vegna tafar af við-
gerð bátsins í landi. Eigendur
h.v Garðars töldu liinsvegar að
þeir hæru ekki ábyrgð á tjóninu
vegna þess að Lúða hefði ekki
haft löglegan og fullnægjandi
ljósaútbúnað, og liefðu þeir ékki
séð ljós Lúðu fyrr en árekstur-
inn varð.
Talið var upplýst að Lúða
hefði liaft ljós á þeim tíma er
máli skifti í þetta sinn og að ekki
væru fram kómnar sæmilegar
líkur fyrir því að ljósið hefði
ekki getað sést af v.b. Garðari.
Yrði að telja orsök árekstursins
þá, að skipstjórnarmenn b.v.
Garðai’s hefðu ekki veitt ljósinu
athygli í tæka tíð og yrðu þeir
þvi að bera ábyrgð á tjóninu er
af árekstrinum hlaust.
Hrm. Th. B. Lindal flutti
málið af hálfu b.v. Garðars, en
lirm. Sveinbjörn Jónsson af
hálfu v.b. Lúðu,
Þriðji fyrirlestur dr.
Einars Ól. Sveinssonar
í þessu erindi gerði ræðu-
maður mög skilmerkilega grein
fyrir fjármálum Sturlungaald-
arinnar, auðsöfnun og örbirgð,
ráðstöfunum þjóðfélagsins tii
þess, að allir kæmust af og kost-
um þeirra ráðstafana og löst-
um. Bændur og liöfðingjar voru
auðmenn þeir'rar tíðar og efna-
menn, og var þá svo, að helst
muni liver búandi liafa átt sína
jörð, enda voru öll pólitísk rctt-
indi og skyldur bundnar við
eign. Öreigalýðurinn var liins
vegar lausafólkið og göngu-
menn, sem lifðu á ölmussum
góðra manna.
Hann lýsti nokkuð þeirri and-
úð, sem rikisvaldið hafði á
lausafólki, af ótta við, að það
| inundi gjörast þn^ggaip, og
5 beiiit ráðsíöfunum, sem það
liafði uþþr l51 Þess að
knýa þetta fólk inn í
búandmannastétt, þar sém ör-
uggara þótti um afkonni
þess, og svó þvi, hve gjörsani-
lega lialdlausar þessar ráðstaf-
anir reyndust.
Þá fór hann nokkinm orðum
um viðhorf landsnianna til
auðs og örbirgðar, og lýsti því
hversu heilbrigt það var, þar
sem manngildi var metið auði
betra, og nurl og okur var fyr-
irlitið.
Þá lýsti hann nokkuð þeirri
breytingu,sem varð ef tir að land
var gengið undir konung. Auð-
ur minkaði, skattbændum
fækkaði, kirkjan fór að gerast
auðmaður og ringulreið komst
á skiftingu fjármuna í landinu.
Hann benti á kreppu, sem kom-
ið liefði og skýrði liana með
falli islensks gjaldeyris — vað-
málsins — á erlendum mark-
aði, en breytingin, sem varð á
verðmæti hundraðs, er þó
naumast fullskýi’ð með þessu,
enda mun það ekki hafa verið
skoðun hans. Búalög sýna það
glögglega, að allmiklar gengis-
sveiflur voru á ýmsum öðrum
Frh. á 4. síðu.