Vísir - 08.05.1940, Blaðsíða 2

V í S I R
VÍSIR
DAGBLAD
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Iíristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 16 60 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Fiskirann-
sóknir.
I^Týlega er út komin skýi-sla
um rannsóknir Fiskideild-
ar háskólans fyrir árin 1937—
1939, og er það fyrsta rit, sem
deildin sendir frá sér.
Fiskirannsóknir í sjó og i
vötnum eiga sér tiltölulega
skamman aldur, og sá maður
hérlendur, sem brautryðjanda-
starfið hafði með höndum, er
enn á hfi, en nolckuð við aldur,
og er þar átt við dr. phil. Bjarna
Sæmundsson. Um langt skeið
vann liann einn og illa studdur
að rannsóknum þessum, og varð
að sinna þeim störfum í lijá-
verkum, með því að aðalstarf
hans var kensla við mentaskól-
ann í Reykjavík. Sýndi það öðru
fremur hve framkvæmdaleysið
átti rík ítök liér í landi, að slík-
um manni skuli ekki frá upp-
hafi hafa gefist kostur á að helga
sig lieilan og óskiftan þessu
nauðsynjastarfi, sem hagur
þjóðarinnar getur bygst á að
verulegu leyti, ef vel tekst um
árangur rannsóknanna.
Aðrar þjóðir, sem ekki eru
jafnháðar hafinu og við, liafa
Um Iangt skeið varið æmu fé til
hafrannsókna, og má þeirra i
meðal nefna frændur vora Dani.
Hafa þeir sent rannsóknaleið-
angra sína víða um höf, en okk-
ur eru slíkir leiðangrar kunn-
astir af rannsóknum þeirra hér
við land.
Árið 1931 réði Fiskifélag Is-
lands til sín ráðunaut í fiski-
fræði, Árna Friðriksson, og hef-
ir hann unnið að rannsóknum
þessum með hinum mesta dugn-
aði, og safnað að sér miklum
fróðleik til viðbótar þeirri þekk-
ingu, sem fyrir var. En þegar
dæmt er Um árangur slíkra
rannsókna verða menn að gera
sér það Ijóst, að hér er ekki um
neitt áhlaupaverk að ræða,
heldur óslitið starf, margþætt
og víðtækt, og langan aldur þarf
til þess að fullkominn árangur
liggi fyrir. Verður mönnum
þetta Ijóst, er þeir athuga það að
lífið i sjónum er að verulegu
leyti háð þeim skilyrðum, sem
þar eru, — hita og kulda, sölt-
Um sjó og ósöltum, gróðri og
smádýralífi. Mönnum er það
kunnugt að veðurfar Iiér á
landi er háð hafstraumum
þeim, sem að Iandinu liggja, og
talið er sannað að hér á landi
skiftist á langvarandi tímabil
liita og kulda, eða m. ö. o. að
kaldir eða heitir hafstraumar
liggi að landinu óslitið um
marga ára skeið. Af þessu leiðir,
að þess er ekki að vænta, að
hafrannsóknir og spár bygðar á
þeim, reynist óskeikular, meðan
ekki er frekari reynsla fengin en
raun er á, og má segja að þær
séu fyrst og fremst Unnar í þágu
framtíðarinnar að því er árang-
ur snertir, þótt nútíðin geti einn-
ig margvísleg gæði af þeim
hlotið.
Sjómenn hafa yfirleilt fullan
skilning á þessu starfi, og haft
er það fyrir satt, að sá aflakong-
ur sem frægastur er hér á landi,
Guðmundur Jónsson skipstjóri,
hafi frá öndverðu gefið því ná-
kvæmar gætur hvert hitastig
var í sjó, gróður eða dýralíf, og
hafi það m. a. leitt til giftu hans.
Þegar svo er komið að full-
komnar rannsóknir hafa verið
framkvæmdar Um margra alda
skeið má vænta algers öryggis
um veiðispár, en nú hljóta þær
að reynast misjafnlega, senni-
legar getgátur, en á slíkum get-
gátum byggist öll vísindastaif-
semi í uppliafi, þótt það þyki
góð vísindi að lokum.
Þótt við íslendingar gætum
hins ítrasta sparnaðar á þessum
ófriðartímum, ættum við í
lengstu Iög að styðja svo störf
ágætra vísindamanna, að þau
bíði engan hnekki af þeim sök-
um, að við þau sé sparað úr hófi
fram, og árangur þeirra þar
með rýrður til stórra rauna.
Hafrannsóknirnar verða að
halda stöðugt áfram, með því
að þá fyrst næst sá árangur, sem
æskilegur er, en verði hlé á slík-
um rannsóknum spillir það stór-
lega fyrir framtíðinni, en er nú-
tíðinni (il minkunar.
OlUÐllÆKT Ml.
fiarðland, áburður og jarflvmsla.
Stefán Þorsteinsson garðyrkjukennara.
Kirkjuíundur
í Reykjavík.
Formaður undirbúnings-
nefndar almennra kirkjufunda,
Gísli sýslumaður Sveinsson, hef-
ir látið Vísi í té eftirfarandi upp-
lýsingar:
Undirbúningsnefnd hinna al-
mennu kirkjufunda á íslandi
hefir ákveðið, að á þessu sumri
verði haldinn í Reykjavík al-
mennur kirkjufundur fyrir alt
land. Hefst fundurinn þriðju-
daginn 2. júlí n. k. með guðs-
þjónustu í dómkirkjunni kl. 11
f. h., og stendur hann allan
þann dag og þann næsta (mið-
vikudag) og væntanlega fram á
fimtudag 4. júli. Á fundinum
verða flutt erindi og fara frarn
umræður um fyrirliggjandi
mál. Meðal annars verða erindi
flutt ura: „Hlutverk kirkjunn-
ar á ófriðartímum“, „íslenskt
kirkjuþing“, „Frá ferð til Iands-
ins helga“ o. fl.
Til þessa kirkjufundar, eins og
liinna fyrri, verða boðaðir full-
trúar frá öllum söfnuðum
landsins, aulc klerka, og verða
send um þetta bréf með næstu
póstum til hlutaðeigenda. — Er
heitið á alla áliugamenn á krist-
indómsmálum, hvar sem er á
landinu, að bregðast vel við
þessu máli, og styðja að því eft-
ir mættí, að kirkjufundurinn
megi verða sóttur sem víðast
að. Er þess og óskað, að þeir,
sem hefðu hug á að koma mál-
efnum á framfæri til fundarins,
tilkynni það hið allra fyrsta, svo
tök verði á að taka þau til með-
ferðar. — Um alt, er kirkju-
fundinn varðar, ber að snúa sér
til prófessors Ásmundar Guð-
mundssonar, eða biskups Sig-
urgeirs Sigurðssonar, Reykja-
vík.
Reynt mun verða að létta að
einhverju leyti undir með kostn-
aði fundarsækjenda úr fjarlæg-
um héruðum.
Dagskrá fundarins að öðru
leyti verður auglýst síðar.
150
sígarettupökk-
um stolið.
f fyrradag var 150 sígarettu-
pökkum — 100 af Commander
og 50 af „111“ (One-EIeven)
— stolið úr sendiferðabifreið
Tóbakseinkasölunnar.
Rannsóknarlögreglan hefir
nú haft uppi á sökudólginum,
en þegar hann var handtekinn,
var hann búinn að selja eða losa
sig við allar sígretturnar.
Þeir, sem liafa gert kaup við
mann þenna, kaupmenn eða
aðrir, eru beðnir að gefa sig
fram við rannsóknarlögregluna
í Bindindishöllinni við Frí-
kirkjuveg hið fyrsta.
Það er ekki litið tmdir þvi
komið að fólk vandi val af-
brigðanna og geri sér ljósa grein
fyrir kröfum himia einstöku af-
brigða. Þá veltur og mikið á því,
að uppeldi liinna ungu jurta í
gróður-reitum fari vel úr hendi
þannig, að þær séu liraustar og
þróttmiklar við gróðursetningu
út í garðinum. Hvað ræktunar-
landinu, áburðinum og vinnslu
landsins viðvíkur, þá ráða þessi
atriði ekki síður úrslitum um
það, hver árangur verður af
garðræktinni.
RÆKTUNARLANDIÐ.
Til að byrja með skulum við
slá því föstu, að flestar tegundir
grænmetis geri meiri kröfur tit
þess staðar er þær vaxa á, jarð-
vinnslu, áburðar og sumarhirð-
ingar en aðrar nytjajurtir. Aftur
á móti er framleiðslugeta þeirra
mun meiri. Þess vegna verður
að velja grænmetinu þann besta
stað, sem völ er á til ræktunar.
Það væri að vísu í mörgum til-
fellum æskilegt að jieir elstu
garðar, sem notaðir eru liér á
landi með alt of lélegum ár-
angri, væru lagðir niður og nýir
garðar undirbúnir og teknir í
notkun í þeirra stað. Takmörk-
un áburðarins leyfir þetta þó
ekki á þessu vori. Við getum þó
i þessu sambandi huggað okkur
við, að garðlöndin liafa einmitt
margfaldast hin síðari ár þann-
ig, að lang-mesti hluti þeirra er
að því leyti vel fallinn til garð-
ræktar enn Um slund. Eins og
nú horfir við á markmiðið að
vera að bæta þá garða, sem þeg-
ar eru 1 rækt og gera þá eins
liæfa lil ræktunar eins og frek-
ast er á kostur, hvað framrseslu,
vinnslu o. s. frv. viðvikur. Það
verður að stefna að því marki,
að hver flatareining gefi af sér
sem mestan og bestan arð, mið-
að við tilkostnað og fyrirhöfn.
Garðávöxtunum á helst að
velja það land til ræktunar, sem
hallar lítið eitt i sólarátt og er
í skjóli fyrir norðanátt. Það þarf
að vera vel fram ræst og í góðri
hefð. Það verður að sjálfsögðu
að gera miklar kröfur til jarð-
vegsins. Það er liægt að segja að
yfirleitt sé góður myldinn mold-
arjarðvegur, gjarnan lítið eitt
sandblandinn, ákjósanlegur fyr-
ir flestar matjurtir. Annars gera
hinar ýmsu matjurtir nokkuð
mismunandi kröfur til jarð-
vegsins (sjá töflu fyrir ræktun
grænmetis), en að sjálfsögðu
hafa veðurskilyrði og staðhættir
mikið að segja. Jarðvegur semer
mjög sendinn, malarkendur eða
stífur leir, á ekki að koma til
greina. Kartöflur ræktum við þó
oft í mjög sendnum jarðvegi
með góðum árangri (og fleiri
rótarávexti), en slíkur jarðvegur
er mjög áburðarfrekur og rækt-
unin getur því orðið dýr.
JARÐVINNSLUNA
verður að framkvæma eins
snemma að vorinu og tíðarfar
leyfjr og umfram alt vel og
rækilega. Aðeins fullkomnasta
vinsla er við hæfi jurta, sem
gera eins miklar kröfur eins og
grænmeti gerir. Jarðvegurinn
þarf að vera fínunninn og að-
gengilegur fyrir jurtimar, svo að
rætur þeirra eigi auðvelt með
að greinast um hann og vinna
næringu sína úr honum.
Alt fram á síðustu tíma hefir
sú aðferðin verið best þekt hér
á landi, að stinga upp garðana.
Þetta getur verið góð aðferð, sé
hún vel að hendi leyst, en hún
á aðeins við, þar sem um smá-
garða er að ræða. Þegar um
stærri garðlönd er að ræða,
verður skóflan aðeins aukaverlc-
færi, að vísu þarft aukaverk-
færi, en í stað hennar kemur
plógur og herfi. Sumir láta sér
nægja að herfa garðana og
segjast ná góðum árangri. Þetta
kann salt að “vera, en þeir
mundu án efa ná enn betri ár-
angri, ef þeir plægðu þá fyrst
vel. Það hefir verið mælt með
djúp-vinslu. Of mikið má þó af
öllu gera og menn geta gert sér
slcaða með því að vinna jarð-
veginn of djúpt. Garða skyldi
: ekki vinna (plægja eða stinga)
dýpra en 18—20 cm. Mælt er
nieð diskaherfum, fjaðraherf-
um og Hankmóherfum sem
góðum garðherfum. Til dæmis
reynist ágætlega að lierfa garð-
ana, að plægingu lokinni, fyrst
með diskaherfi og síðan með
djúpgengu fjaðraherfi.
! Áburðurinn verður að vera
mikill og góður og umfram alt
aðgengilegur fyrir jurtirnar,
þannig að hann nýtist sem
best. Hvort nota skal húsdýra-
áburð eða tilbúinn áburð fer að
sjálfsögðu mikið eftir staðliátt-
um, verðlagi og því hvaða mat-
jurtir eru ræktaðar. Kálið verð-
í ur t. d. að hafa húsdýra-áburð
| til þess að geta gefið fylstu
uppskeru og það er óhætt að
telja káltegundirnar helmingi
áburðarfrekari heldur en rótar-
ávextina (kartöflur, gulrófur,
gulrætur o. s. frv.). Aftur á
móti gera rótarávextirnir ekki
síður kröfu til tilbúins áburðar
og virðist liann einkum koma
gulrótunum vel séu þær rækt-
aðar í moldar- eða mýrarjarð-
vegi. Það ber einkum að at-
huga í sambandi við notkun
húsdýra-áburðarins, að þegar
um er að ræða salat, blómkál,
toppkál og snemmvaxið hvít-
lcál, þá er áríðandi að áburður-
inn, sem notaður er, sé ekki
nýr, heldur farinn að gérjast.
Þegar aftur á móti um sein-
vaxnar káltegundir er að ræða,
er síst lakara að nota nýlegan
áburð, sem er lítið farinn að
gerjast.
Hvort sem um húsdýra-áburð
eða tilbúinn áburð er að ræða,
þá er nauðsynlegt að bera á eins
snemma og unt er, en þetta er
að sjálfsögðu mikið undir tíðar-
farinu komið. Þá er og nauð-
synlegt að dreifa áburðinum
jafnt yfir og vinna hann niður
í moldina strax að dreifingu
lokinni.
Það er vitað, að við sjávar-
síðuna er gnægð „innlendra“ á-
burðarefni, sem ættu að geta
haft stórkostlega þýðingu fyrir
garðræktina á þessum timum.
Fyrst og fremst er það þangið
(sæþörungarnir), sem mikið er
af við strendur landsins. Án efa
ætti að vera hægt að afla þangs
til áburðar í miklu ríkari mæli
en gert hefir verið fram að
þessu. í verstöðvum landsins
falla og til ýms efni er nota má
til áburðar svo sem fiskislóg og
fiskúrgangur ýmiskonar.
Hvað notkun sæþörunga við-
víkur, þá liafa þeir verið not-
aðir til áburðar við garðrækt
með prýðilegum árangri. Það
er þó talið að þessi áburður eigi
einkum rétt á sér, þar sem um
ræktun liinna þurfaminni mat-
jurta er að ræða (kartöflur,
gulrófur, gulrætur o. s. frv.).
Hæfilegt áburðarmagn í slíka
garða er talið vera 15—20 vagn-
ar á 100 m2, miðað við nýjan
þara. Nýjum þara er þó ekki
ekið beint í garðana að vorinu.
Æskilegt er að bera superfosfat
á með þaranum, um 3 kg. á
100 m2 gera mikið gagn og
jafnvel nokkuð minna.
Fiskislóg og grútur hefir
einnig gefið ágæta raun sem á-
burður við garðrækt, en hér
skyldu menn athuga, að þetta
eru í sumum tilfellum taldar
vera einliliða áburðartegundir
köfnunarefnis-auðugar, því get-
ur verið æskilegt að bera á fos-
fórsýruáburð (superfosfat), en
þó einkum kalí-áburð með
grútnum eða slóginu. Gera má
ráð fyrir, að 2 kg. af hvoru
fyrir sig, superfosfati og kalí-
áburði sé mjög sómasamlegur
skamtur með nægu slógi (ca.
50 kg.) miðað við 100 m2.
Að sumrinu ættu matjurtirn-
ar að fá áburðarábæti. Þetta at-
riði mun verða komið nánar inn
á í síðari grein. Að öðru leyti
er vísað til töflunnar fyrir
ræktun grænmetis, sem hirtist
á laugardag.
rssoii seiur
i.
í gær setti Logi Einarsson úr
Sundfélaginu Ægi nýtt met á
50 m. bringusundi á 34.5 sek.,
og ruddi þar með meti Sig.
Jónssonar, K.R., sem var 34.9
sek. Logi er þektastur sem stil-
fegursti skriðsundmaður okkar
LOGI EINARSSON.
og hefir getið sér ágætan orð-
stír í þeirri sundgrein, en það
mun liafa komið flestum á ó-
vart, að liann myndi reynast
jafn frábær bringusundsniaður
og raun er á orðin. Að sjálf-
sögðu fagna félagar lians þess-
um prýðilega árangri, en hitt
hefir þó aflað Loga enn meiri
vinsækla, að hann hefir jafn-
an reynst óeigingjarn félagi og
drenglundaður íþróttamaður,
sem allir Ægis-menn eru
hrevknir af. D.
Rafskinna
er hætt að fletta að þessu sinni.
Það má með sanni segja, að verið
hafi sífeld ös við sýningargluggann
allan tímann. Gunnar Bachmann
hefir getið sér varanlega viðurkenn-
ing sem snjall auglýsingamaður, og
má samgleðjast honurn með verð-
skuldaðar vinsældir Rafskinnu.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir skopleikinn „Stundum og
stundum ekki“ kl. 8 í kvöld. Að-
göngumiðasala hefst kl. i í dag.
V estur-í slendingum
boðið heim,
Eimskipafélag fslands hefir
fyrir nokkuru ákvéðið að þrem
þektum Vestur-íslendingum
skyldi boðið hingað til lands í
sumar. Eru þetta Ásmundur P..
Jóhannesson, Árni Eggertsson
og Jón J. Bíldfell, ásamt konum
þeirra.
Þeir Árni og Ásmundur hafa
tekið boðinu og koma hingað i
þessum mánuði, en Jón Bíld-
fell getur ekki tekið því, þar
sem hann er norður á Baffins-
landi í erindagerðum Kanada-
stjómar. Var hann sendur til
Norður-Kanada í fyrrasumar til
þess að hafa þar eftirlit með
æðardúnstekju.
Það er ekki enn ákveðið,
hversu lengi þessir gestir Eim-
skipafélagsins munu dvelja hér,
enda munu þeir ráða nokkuru
um það sjálfir.
Met.
Þorbjörg Guðjónsdóttir (Æ.),
setti í gær nýtt ísl. met í 50 metra
bringusundi kvenna. Synti hún
vegalengdina á 44.8 sek., en garnla
metið var 45.1 sek., sett af Stein-
unni Jóhannsdóttur frá Akureyri.
Næturlæknir.
Halldór Stefánsson, Ránargötu
12, sími 2234. Næturvörður í Ing-
ólfs apóteki og Laugavegs apóteki.
„Forðurn í Flosaporti“.
Balkanbaróninn (L. I.) syngur:
Big bisness, biljónó,
borga, olræt.
Muna um miljónó,
mig ekki læt.
Fult er af fénu
í fjárhirslunum,
skuldir landsins skulu borgaðar
í hvelli.
Fáar sýningar eru eftir og get-
ur hver orðið sú síðasta.
Næturakstur.
Bst. Hekla, Lækjargötu 4, sími
1515, hefir opið í nótt.
Ráðherrarnir komu kl. 11 í gær á fyrsta ríkisráðsfund ráðu-
neytis fslands, sem handhafi konungsvaldsins. Á þessum fundi
mættu allir ráðherrarnir og auk þess Vigfús Einarsson skrif-
stofustjóri, en hann er ritari ríkisráðsins. Staðfestu ráðherr-
arnir með undirskrift sinni úrskurð ráðuneytisins um meðferð
konungsvalds og staðfestu að því loknu 28 Iög frá siðasta Al-
þingi.