Vísir - 07.10.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Ritstjóri Biaðamenn Sími:
Augíýssngar 1660
Gjaldkeri S línur
Afgreiðsla j
Reykjavík, mánudaginn 7. október 1940.
231. tbl.
Þjóðverjar senda m
S/¥ffI F¥iIIÍt 80.000
herlið til Rúmeníu
Herliðid er sent til þess
að vernda oliulindir
Rúmena gegn skemd-
arverkatilraunum.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Samkvæmt áreiðanlegustu heimildum í Búkarest
eru Þjóðverjar að flytja allmikið lið til Rúm-
eniu. Fjórar eða fimm járnbrautarlestir eru
komnar þangað með vélahersveitir, fluglið o. s. frv.
Talið er, að hér sé samtals um eitt herfylki að ræða
og búist er við, að meira lið kunni að koma á eftir. Lið
þetta hefir verið að koma til Rúmeniu seinasta sólar-
hringinn. Herliðið hefir bækistöðvar sem stendur ná-
lægt olíulindunum milli Ploesti og Gurgionhafnar við
Dóná.
Að því er United Press hefir fregnað er von á tæp-
lega einu herfylki til næsta sólarhring eða um það bil
15.000 hermönnum.
Hersveit úr hinu þýska liði er komin til höfuðborg-
arinnar og hefir samband við rúmensku herstjórnina
sem hefir fyrirskipað að tæma skuli rúmenska her-
mannaskála handa hinu þýska liði.
Þá hefir frést, að þýska stjórnin sé staðráðin í að
senda herlið eftir þörfum til Rúmeniu, og fari það eftir
þeim skýrslum, sem hún fær símleiðis frá Bukarest,
hversu mikið lið verður sent til viðbótar.
Fullyrt er, að markmiðið með liðssendingunni, sé að
vernda olíulindir Rúmeniu, en komist hafi upp um til-
raunir — að því er Þjóðverjar segja, — til þess að
fremja þar skemdarverk, og eru breskir menn í Rúm-
eniu slíkum sökum bornir. Er því litið svo á, að liðs-
sending Þjóðverja til Rúmeniu sé bein afleiðing þe,ss,
að breskir menn í Rúmeniu hafa verið handteknir og
sakaðir um að hafa áformaci skemdarverkastarfsemi.
Það eru allmargir Bretar, sem handteknir hafa verið í Rúm-
eniu að undanförnu, eða réttara sagt brottnumdir og því næst
hafðir í haldi, því að í breskum fregnum er fullyrt, að menn
þessir, hafi verið numdir á brott, sumir að minsta kosti. Yar hér
m. a. um að ræða starfsmenn olíufélaga, en eins og kurinugt er
hafa Bretar lagt mikið fé til olíuframleiðslu í Rúmeníu. Sumir
hinna bresku manna voru brottnumdir þannig, að óeinkennis-
klæddir piltar þustu að þeim, er þeir voru á götum úti og áttu
sér einskis ills von, og höfðu þá á brott með sér. Spurðist svo
ekki til þeirra í bili, þar til loks fékst viðurkenning á að þeir
væri hafðir í haldi. Fregnir um þetta hafa verið ógreinilegar, en
í breskum fregnum er fullyrt, að sumir hinna handteknu manna
hafi sætt misþyrmingu, og aðrir orðið fyrir hnjaski.
Handtökur þessar hafa leitt til þess, að orðsendingar hafa
farið milli bresku stjórnarinnar og rúmensku stjórnarinnar.
Mótmælti breska stjórnin handtökunum harðlega. Svar rúm-
énsku stjórnarinnar er sagt hafa verið á þá leið, að mennirnir
hefði ekki sætt illri meðferð og fengi mál þeirra í öllu löglega
meðferð. En Bretar segjast hafa sannanir fyrir því, að svo sé
ekki, og saka þeir rúmensk yfirvöld um, að hafa í þessu máli
farið í öilu að vilja Þjóðverja. Hafi þeir fyrirskipað, en rúm-
ensk yfirvöld ekki þorað annað en hlýða. — í þá átt virðist
stefna í Rúmeniu, að járnvarðliðið eflist að áhrifum. —
Antonescu herforingi, sem nú er forsætísráðherra, er ekki járn-
varðliðsmaður, en hlyntur því, er nú að sögn að ganga í lið þetta,
og hefir hann ávarpað 100.000 járnvarðliðsmenn í Bukarest, og
var þá klæddur einkennisbúningi þeirra.
Lundúnabúar sváfu
vel í nótt sem leið.
JSngar aóvaranir- frá
Jví seint í gærkveldi
þar til í birtingu.
Einkaskeyti til Vísis.
London í morgun.
í fyrsta skifti frá því 7. sept.
'gátu miljónir Lundúnabúa sof-
ið í friði í nólt sem leið. I gær-
kvekli voru gefin merki um loft-
iárásir, en nokkurum minútum
siðar var tilkynt, að liætlan
væri liðin hjá. Ný aðvörunar-
merki vor.u svo ekki gefin fyrr
en í birtingu í morgun. Fólk
liafðis.t því ekki við i loftvarna-
hyrgjum síðastliðna nótt.
Það er talið, að veðurskilyrði
hafi hindrað flugvélar óvinanna
í að halda áfram loftárásum,
ekki aðeins á London, heklur og
á aðra ’staði í Bretlandi, því að
engar fregnir hafa horist um
loftánásir í nótt enn sem komið
er (kl. 7 i morgun).
Stormur var í nólt í Bretlandi
og flugskilyrði slæm.
fialkar segji ekki
Irelum si á
heudir.
EINKASKEYTI FRÁ U. P. —
London í morgun.
Samkvæmt fregn sem
borist hefir frá Yichy, að-
setursborg fronsku stjórn-
arinnar, hefir því verið neit-
að opinbeiiega, að nokkur
fótur sé fyrir því, að Þjóð-
verjar og Itálir hafi krafist
þess, að Frakkar segði Bret-
um stríð á liendur.
Það hefir verið mikið um það
rætt að undanförnu í erlendum
hlöðum, hvort til þess mundi
koma, að Frakkar segði Bretum
stríð á liendur, að kröfu Þjóð-
verja. Orðrómur í þessa átt
komst á kreik eftir Dakar-ánás-
ina og jafnvel fyrr, og jókst all-
mjög, er franskar flugvélar
gerðu árás á Gibraltar um það
leyti. Þá voru hirtar fregiy r
um það, að Þjóðverjar áforrn-
uðu að skifta Svisslandi, og
fengi Þýskaland einn lilutann,
ítahr annan og Frakkland þann
þriðja. Kom þá fram sú tilgáta,
að Frakkar ælti að fá sinn part
fyrir að ganga í lið með Þjóð-
verjum og ítölum gegn Bretum.
Nú hefir fregn þessari, sem að
framan segir, verið hnekt, með
opinberri tilkynningu frönsku
stjórnarinnar.
Hollnsta
Tyrkja.
Úp gpein í Times.
London, í morgun.
Blaðið Times í London hefir
birt grein, þar sem Tyrkir eru
lofaðir mikið fyrir hollustu
þeírra og staðfestu. Segir grein-
arhöfundurinn, að engin þeirra
þjóða, sem komist liafa lijá
þátttöku í stríðinu, hafi verið
eins ákveðin og hugrökk og
og Tyrkir.
Fréttaritari Times i Ankara
ræðir þessi mál nokkuð og segir
hann, að tyrknesku stjórninni
liafi veist mjög erfitt að fylgja
þeirri stefnu, sem hún var stað-
ráðin i að fylgja, því að reynt
var með ýmsu móti að fá liana
til þess að hvika frá henni, en
þáð tókst ekki. Það hefir og
bakað Tyrkjum erfiðleika, að
ekki hefir ávalt legið ljóst fyrir
hver ,stefna Rússa væri, en
Tyrkir eiga mikið undir þvi, að
I góð samhúð haldist við þennan
volduga nágranna. Þá hakaði
það Tyrkjum eins og Bretum
mikla erfiðleika, að Frakkar
gáfust upp. Tyrkir eiga mikilla
hagsmuna að gæla i Sýrlandi,
sem er franskt verndarríki, og
eins og kunnugt er hafa Italir
og Þjóðverjar reynt að treysta
aðstöðu sina í Sýrlandi, eftir að
Þrátt fyrir stríðið halda
Þjóðverjar áfram þeim bygg-
ingum, seni þeir voru hyrjað-
ir á, þegar styrjöldin hófst.
Hé| er mynd af Iíkani af sanr
komuhúsi nasistaflokksins,
sem reisa á í Núrriherg. Það
verður lhð stærsta í heimi,
þvi að það á að-rúma 80 þús.
manns í sæti. Stærð liússins
verður 475x623 fet, en liæsti
hluti þess verður 223 fet yfir
jörðu. All verður húsið hygt
úr granít. Teikningar gerði
liúsameistari að nafni próf.
Ludvig Ruff.
Frakkar gáfust upp \Tei'ða þvi
Tyrkir og Bretar að gefa nánar
gælur að því, sem fram fer í
Sýrlandi. Þrátt fyrir alla þessa
erfiðleika hafa Tyrkir aldrei í
neinu hvikað frá holiustu sinni
við Breta og aldrei sýnt það í
neinu, að þeir hafi rnist trúna á,
að Bre'tar sigruðu í styrjöldinni,
þótt seint yrði og um síðir.
TyrkneSku blöðin og almenri-
ingur í Tyrklandi hafa látið i
ljós gremju yfir undirróðurs-
starfsemi nasista, og hafa verið
gerðar viðtækar ráðstafaíiir t.l
þéss að hnekkja henni, enda
hefir hún ekki komið að tilætl-
uðum notum.
Hin ákveðna afstaða Tyrkja
er bygð á þeim grundvelli, sem
Kemal Ataturk lagði, til þess að
tryggja framtíð Tyrklands. Hún
er framhald af viðreisnarstarfi
hans árin eftir styrjöldina, segir
greinarhöfilndurinri i Times. ---
Tilraunir Þjóðverja til þess að
nota Tyrkland sem „millistöð“
á leið sinni til Vestur-Asíu,diafá
mistekist.
Þiá víkur greinarhöfundurinn
að þvi, að Mússólíni hafi ekki
þóst þurfa að leyna því, livað
liann ætlaði sér fyrir. Hann
ætlaði að gera víðtækar kröfur
á hendur Tyrkjum, þegar Þjóð-
verjar væri búnir að sigra Brel-
land, sem átti að verða fyrir
haustið. Þess vegna foru ítalir.
i stríðið. Mússólini var viss um,
að Þjóðverjar mundu sigra
Breta. Svo ætlaði hann að taka
til við Tyrki, en þeir vissu hvað
liann ætlaði sér fyrir, og sann-
færingin um það styrkti Tyrki
í þeirri trú, að þeim væri lioll-
ast að lialda trygð við Breta.
í Balkanskagamálunum fylgja
Tyrkir söimi stefnu og Bretar
og Rússar, og eins og þeir
vilja þeir ekki, að Þjóðverjar og
ltalir fái áhrifaaðstöðu í Asíu.
Ágrelnlngnr um stað-
inn, en ekki starfann.
Stúlkan iaug sögunui.
Fyrir nokkru birlu öll dag-
blöð bæjarins þá fregn, samkv.
upplýsingum lögreglunnar, aS
breskur hermaSur hefði beitt
stúlku eina hér í bænum nauS-
ung, en upplýsingar þessar lét
Iögreglan í té samkvæmt fyrstu
prófum málsins og framburSi
stúlkunnar. %
Við framhaldsrannsókn hefir
alt annað komið á daginn, er
ætlað var í upphafi, með því að
talið er fyllilega upplýst, að
stúlka þessi hafi haft allmikil
mök við hresku hermenniria, og
þá marga. í því lilfelli, sem að
ofan ræðir, mun hafa komið
upp ágreiningur milli stúlkunn-
ar og hermannsins, með því að
hún vildi víkja af almannafæri, (
þótt annað yrði ofan á. Hefir
stúlkan viðurkent að liafa logið
upp sögu sinni í upphafi, og er
Rússar eru þegar farnir að lúta
í ljós greniju yfir afstöðu Þjóð-
verja að því er snertir siglinga-
mál á Dóná, en þar vilja þeir
öllu ráða.
Aðstaða Tyrkja er góð liern-
aðarlega og þeir eru meira liern-
aðarveldi en ætla mætti eftir
íhúatölunni. Tyrkland er öflugt
virki, sem Þjóðverjar yrði að
vinna, áður þeim tækist að
sækja fram til Asíulanda.
Bandalag Tyrkja við Grikki
er liið mikilvægasta, ög hefir
orðið Grikkjum mikill stuðn-
ingur að láta ekki hótanir Itala
á sig fá. En svo er nú komið, að
allar þjóðir við Miðjarðarliaf og
víðar hafa fengið aukna trú á
sigri Bretlands vegna liinnar
vasklegu varnar hreska flug-
hersins heima fyrir og sóknar
lians á meginlandinu.
Tyrknesku hlÖðin óttast ekki
Þriveldahandalagið, og þau gera
ráð fyrir, að árangurinn verði
allur annar en til var ætlast, þ.
e. að aðstaða Breta eflist í Aust-
ur-Asíu, og að afstaða Rússa
sem styðja Kinverja muni koma
greinilega i ljós.
— Enginn Breti liefir efast
um liollustu Tyrkja segir grein-
arhöfundur að loltum, og það er
alt af að koma skýrara í Ijós, að
Tyrkir hafa tekið rétta stefnu.
liún tæpast talin með fullri
skynsemi.
Þegar slík mál, sem liér um
ræðir, koma upp, væri að sjálf-
sögðu æskilegast, að ekkert væri
um þau birt fyr en að rannsólcn
lokinni. Það er ekki annað en
það, sexn vænta má, að það úr-
lcast, sem gengur kaiipum og
sölum, grípi einnig til ósann-
sögli til þess að forða sér úr
klípunni, þótt smán þess verði
hvað mest, er sannleikurinn
upplýsist.
SKAK:
Yesturbær
sigraði
Austurbæ.
I gær tefldu Austur- og Vest-
urhær, eins og undanfarin
haust. Var margra kappa vant,
sérstaklega frá Ansturbænum,
enda lauk kepninni með sigri
Vexturbæjar með 5 Vé vinning
gegn 4V2.
Ilinum einstöku skákum lauk
þannig, og eru Vesturbæingar
taldir á undan:
Baldur Möller 1 — Eggert
Gilfer 0, Brynjólfur Stefánsson
V2 —- Magnús G. Jónsson %,
Stxirla Pétursson 1 — Guðm.
Ágústsson 0, Hafsteinn Gislason
1 — Sæm. Ólafsson 0, Áki Pét-
ursson 1 — Hermann Jónsson 0,
Pétur Guðmundsson 0 '— Sig-
urður Gissurarson 1, Magnús
Jónasson 0 — Kristján Sylverí-
usson 1, Guðm. Jónsson 1 —
Aðalsteinn Ilalldói’sson 0, Óli
Valdimai’sson 0 — Víglundur
Möller 1, Láru's Johnsen 0 —
Marís Guðmundsson 1.
Umferðarslys.
í fyrrakvöld 'vildi þa‘8 slys til,
að þriggja ára .gamalt harn hljóp
fyrir hermannabíl á Laufásvegin-
um, féll á götuna og fékk heila-
hristing.
Lúðrasveit Reykjavíkur
fór i gær suður á Elliheimili. og
lék þar mörg lög undir forystu Al-
berts Klahn. Hafði gamla fólkiÖ
hina rnestu skemtun af leik LúSra-
; sveitarinnar og kann henni bestu
i -þakkir fyrir komuna og sk'émtun-
ina.
Næturlœknir.
Eyþór Gunnarsson, Laugaveg 98,
sími 2111. Næturverðir í Laugavegs
apóteki og Ingólfs apóteki.