Vísir - 15.01.1941, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
31. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 15, janúar 1941.
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
11. tbl.
íbúar Vallona og Berat á flótta
Rúmensk land-
helgi hættu-
Mýjar loftárásir á
þessar borgir.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Fregnir frá Struga á landamærum Jugoslavíu og
Albaníu herma, að grískar sprengjuflugvélar
hafi enn á ný flogið yfir Vallona og Berat og
varpað niður sprengjum og orðið af miklar skemmdir.
Brezkar sprengjuflugvélar gerðu árás á Vallona í
gærmorgun og urðu miklar skemmdir við höfnina og í
norðurhluta borgarinnar.
Á vígstöðvunum við Adríahaf gerðu ítalir þrjú gagn-
áhlaup, en þeim var öllum hrundið.
Á vígstöðvunum norður frá sækja albanskir uppreist-
armenn fram.
Útvarpið í Aþenuborg skýrði frá því í morgun, að
íbúar Vallona og Berat væri að taka sig upp til brott-
flutnings. Sumir íbúanna eru þegar farnir. Loftárásirn-
ar á þessar borgir eru harðiandi og líkur eru til, að
lokaorusturnar um þær byrji bráðlega.
Flugvélastöðvarskipið II-
lustrious og beitiskipið
Southampton laskast í
viðureign á Miðjarðarhafi
>*
Itöliknoi tnndnrsiiilli sökt ogr
13 ítal§kai‘ ogr þýskar flugrvclstr
skotnar iiböiii1.
flugstöð og nu margar flug-
stöðvar i Vestur-Libyu, sem
ítalir hafa nú neyðst til að yfir-
i gefa. Er þaðan tiltölulega stutt
I til árása Þjóðverja á Sikilev.
Þá er bent á það, að Bretar
hafa nú sprengjuflugyélar af
stærstu gerð, sem geta farið í
leiðangra eins langt eða lengra
en austurlandamæri Þýzkalands
eru. —
Viðureignin á föstudaginn
hyrjaði með skotliríð brezks
lierskips á ítölsku tundurspill-
ana tvo. Svo komu þýzku
steypiflugvéiarnar, og varð nú
h’inn ógurlegasti atgangur, og
var lögð mest áherzla á, að
reyna að sökkva Illustrious.
Hvarf skipið alveg, því að vatns.
strókarnir voru um það sem.
veggir. Ein sprengja kom á
sldpið, en tvær aðrar skammt
frá því. Eftir noklcura hríð
flugu flugvélarnar á brott, en
komu aftur eftir IÝ2 klst. Vegna
þess, hversu skotliríðin var á-
lcöf, gátu margar flugvélarnar
ekki hafið sig upp á ný, en flugu
lágt á brott, jafnvel milli lier-
skipanna, eu sujnar voru þá
skotnar niður.
Bretar líta svo á, að árásin
hafi misheppnazt, þótt þeir liafi
heðið nokkurt tjón á skipum
og mönnum. Flutningaskipa-
flotinn komst leiðar sinnar ó-
slcaddaður, en það var tilgang-
urinn með árásinni, að koma í
veg fyrir það.
svædL
London í gærkveldi.
Rúmenska stjórnin tilkynti í
gær, að landhelgi Rúmena væri
hættusvæði. Var tekið fram, að
öll skip yrði að leita til Kon-
stanza, til þess.að fá leiðbein-
ingar um siglingar meðfram
ströndum Rúmeniu.
Engar skýringar hafa verið
gefnar á þessari ákvörðun.
fTtgrjöld Itreta 13
mtllj. §tpd. a dagr
' London i morgun.
Fjármálaráðuneytið brezka
tilkynnti í gærkveldi, að dagleg
útgjöld rikissjóðs Breta, væri
komin upp í 13 miljónir sterl-
ingspunda (um 340 milljj
isl. króna). Af þessari upphæð
fara uin 12 milljónir til hernað-
arþarfa.
EKKERT ÞÝZKT HERLIÐ
í BÚLGARÍU.
London i morgun.
Það var opinberlega tilkynnt
í gær í Sofia, höfuðborg Búlg-
aríu, að ekkert erlent herlíð
væri i Búlgaríu.
Kaupgjaldsmál
verslunarmanna.
Fundur í V.R. í kvöld.
<*UAI I\ LIFAADI

Myndin er tekin nokkuru eftir loftárás á London. —- Ein
sprengjan liafði lagt íhúðarliús í rústir og kona ein vai'ð undir
rústunum. Þegar myndin var tekin var verið að bjarga konunni
úr rústunum, þar sem hún var lifandi grafin. Sést konan til
liægri, nokkuð fyrir neðan miðju myndarinnar.
Herskipasmlðar Breta
EINKASKEYTI frá United Press. London í gærkveldi.
S. 1. föstudag átti sér stað viðureign á Miðjarðarhafi, er brezk
herskip og flugvélar voru að fylgja flutningaskipaflota, sem
var á leið til Grikklands. Flutningaskipaflotanum var fylgt á
ákvörðunarstað samkvæmt áætlun, segir i tilkynningu brezka
flotamálaráðuneytisins, en 2 brezk herskip urðu fyrir skemmd-
um og varð nokkurt manntjón á þeim báðum, en 12 þýzkar og
ítalskar flugvélar voru skotnar niður og margar fleiri urðu
fyrir skemmdum, og er vafasamt, að sumar þeirra hafi komist
til bækistöðva sinna.
Einkaskeyti til Vísis. London i morgun.
Bretar höfðu mikinn fjölda herskipa, af öjlúm stæröum
og gerðum, í smíðum á síðasta ári, en sum voru full-
smíðuð og tekin í notkun. I vikublaði brezkra verkfræðinga —
Engineer Weekly — er gefið yfirlit yfir herskipabyggingar á
árinu sem leið.
Orustuskip: Um áramótin
1939—40 voru níu í smíðum.
Af annari brezkri fregn sem
var birt fyrr í dag mátti sjá, að
það er nú ekki lengur vo.fa und-
irorpið, að Þjóðverjar hafa sent
fluglið og flugvélar til Suður-
Ítalíu, Itölu’n til hjálpar í Mið-
jarðai hafsstyrjöldinni, ]iví að
tilkynnt var að 9 þýzkar fl::g-
vélar hefði verið eyðilagðai' á
flugvöllunum í Cantania á Sikil-
ey, er brezkar sprengjuflugvél-
ar gerðu ái'ás á flugstöðina þar.
Fyrrnefnd viðureign átti
sér stað uni mitt Miðjarð-
arhafa, og voru flutninga-
skipin með mikilvæga lijálp
handa Grikkjum, en ekki er tek-
ið fram livort um hei'gögn ein-
vörðungu ^’ar að ræða, eða
hvort eimxig var vei'ið að flytja
lið þangað.
Það var á föstxxdag s. 1., er sást
til tvéggja ítalski’a tundurspilla.
Var öðrum þeirra sökt, en líkur
eru til, að hinn lxafi orðið fyrir
skemmdxuxi. Brezki tundurspill-
irinn Gallaixt skemmdist af
völdum tundxu'skeytis eða tund-
urdufls, exx koixist til hafnar.
Þýzkar og italskar flugvélar
gerðxx nú hai'ða hríð'að herskip-
unum. Flugstöðvarskipið Illxi-
sti’ious vax’ð fyrir sprengju og
einnig beitiskipið Soxxtlianxpton.
Skeixiixxdir ui-ðu á báðum her-
skipunum og nokkurt mann-
tjón.
I tilkynningum Bi*eta segir
ennfremur, að nxeð þessari
greinargei'ð brezka flugnxála-
í'áðuneytisins sé hrundið stór-
lega ýktum fregnum möndul-
veklanna um þfessa viðburði.
Viðureignin átti sér stað í
sundinu milli Sikileyjar og Af-
ríkustrandar. Það voru þýzkar
steypiflugvélar (Junkers 87),
sem árásina gerðu, en það er nú
kunnugt oi'ðið, að þær hafa
bækistöð á Sikiley og ef til vill
viðar á Suðui'-Italíu. Segjast
Bretar hafa eyðilagt 9 þýzkar
steypiflugvélar í Catania á 'Sik-
iley nú í vikunni, og hafi því þá
og í viðui-eigninni s.l. föstudag
verið eyðilagðar fyrir Þjóðverj-
unx 21 sprengjuflugvél. Brezkir
hernxálasérfræðingar líta svo á,
að það muni veikja aðstöðu
Þjóðverja til áx’ása á England,
að þeir liafa neyðst til þess að
lijálpa ítölum, með þeim liætti,
að senda þeinx fluglið og steypi-
flugvélar (en ítalir eiga engar
steypiflugvélar), að því er virð-
ist aðallega til árása á flutn-
ingaskipaflota.
: Bretar hafa þegar gripið til
gagnráðstafana, vegna þessarar
aðstoðar, senx Hitler veitir
Mussolini, íxxeð tíðum árásum
sprengjuflugvéla og orustuflug-
véla, senx eru búnar 8 vélbyss-
um, og geta farið í eftirlitsferðir
yfir öllu Miðjarðarhafi, án þess
að taka nýjan bensínforða. Er
það Bretum nxikill stuðixingur,
að þeir hafa eyjuna Krít senx,
Styrjöldin í
Grikklandi:
Minni hernaðar-
aðgerðir en áður
veðurs vegna.
London í gæx’kveldi.
I kvöld var tilkynnt í Aþenu-
borg, að hex'naðaraðgerðir væri
íxximxi en áður veðurs vegna og
ófæi’ðar. — Grikkjum veitir
lxvarvetna betur, þar sem til á-
taka hefir komið. ítalir hafa
gert tvær tilraunir til gagix-
álilaupa, en hvorttveggja á-
hlaupinu var hrundið, og urðu
ítalir að hörfa undan skipulags-
laust til sixxixa fyiTÍ stöðva.
Ein ítölsk flugvél var skotin
niður. Yarð hún fyrir skotum úr
vélbyssum.
Nýtt birgðaráð verð-
ur skipað í Bretlandi,
London í nxorgun.
Brezka stjórnin liefir tekið á-
kvörðun um að skipa nýtt
birgðai’áð (Supplj’ Boai'd), sem
á að liafa yfirumsjón nxeð inn-
flutiiingi fná Bandaríkjunum og
Kanada. Er ráð þetta skipað
vegna hinna stórauknu kaupa á
hergögnum og öðru, senx ráð
gerð eru vestra, þegar búið er
að setja löggjöf þar um aðstoð-
ina til Bi-eta. Purvis, yfirmaður
hergagnakaupaixefixdar Breta i
Bandai'íkjununx, mun eiga sæti
í þessu ráði. — Er hér talið vei’a
unx hiixa mikilvægustu ákvörð-
un að ræða, og hefir lieixni vei’ið
vel tekið í Bandaríkjunum og
Kanada.
Verzlunarmannafélag Rvíkur
heldur fund í húsi félagsins,
Yonarstræti 4, kl. 8 ‘/2 1 kvöld.—
Fundui'inn liefst nxeð því, að
H. J. Hólmjái'n, efnafi'æðingui’,
flytur eriixdi Unx för sina uixx
Noi’ðui'lönd á síðastliðnu áx'i.
Hólnxjárn var forstjóri Petsa-
nxófara og liefir frá mörgu að
segja, þótt hinsvegar megi
vænta þess, að hann vei’ði var-
kár í orðum, af ástæðum, senx
flestmxx eru kunnar.
Að erixxdi liaixs loknu hefst
unxræðufundur uixx launakjör
og vei’ðlagsuppbætur verzlunar-
fólks, sem einungis verður fyrir
launþega innan verlunarstéttar-
iixxxar. Launakjai’anefnd félags-
ins mun skýra þar frá störfum
shxUm og fyrii’ætlunum og enn-
fi’emur er fyrirhugað að gera
ályktanir unx kaupgjaldsmiálin
í samræmi við vilja fundax’ixxs.
Það er mjög áríðandi að fjöl-
mennt vei’ði á fund þennan, þar
eð þvi að eins geta launþegar í
vei’zunax'stéttinni vænst kaup-
: hækkuxxar vegna dýrtíðarinnar,
i að þeir telji ixauðsyn bei’a til
j þess og gefi skoðun sina til
kvnna.
Atvinnurekexxdur í verzlunar-
stétt hafa áður sýixt fullan skiln-
ing á bættum kjörum starfs-
íxxaxxna sinna. Þess þai'f þvi
væxxtanlega ekki að kvíða, að
sanxkomulag íxáist ekki i þess-
-um málum, ef samhugur kenx-
ur franx á fundinum, í kvöld,
um sanngjörn réttindi.
1
SAMKOMULAG
náðist um hádegi í dag milli
bílstjói-a og bílaeigenda og varð
ekki úr verkfalli. Höfðu bílstjór-
ar, er óku bifreiðum í eigu ann-
ara, ákveðið verkfall, ef ekki
næðist samningar.
Tveim átti að ljúka á síðasta ái'i,
en þrem á þessu ái'i. Þessi slcip
eru af „Geoi'ge 5.“ flokki. Þau
eru 35.000 snxál., fara rúml. 30
mílur og eru vopnuð 10 fjórtán
þuixxl. fallbyssuixx.
Ái-ið 1939 var byrjað á 4 or-
ustuskipum, unx 40.000 sixxál.,
senx vei’ða vopnuð 16 þml. byss-
um. Þessi skip er liægt að hafa
111 jög hraðskreið nxeð þvi að
draga úr ketilþunga þeirra unx
15%.
Fjórtán þixxl. fallbyssur „Ge-
oi’ge 5.“ skipanna ei’u Iangdræg-
ari en 15 þml. byssurnai', sexxx
ei-u á eldri skipum og eins eru
þær hraðskeyttari.
Flugvélastöðvarskip. Fjögur
þessai-a skipa, 23.000 smál. að
stærð, voru tekiix í notkun árið
1940 og hefir eitt þeiri’a, Illust-
í’ious, þegar koixxið við sögu i
styrjöldinni. Þessi skip eru end-
urbættar „útgáfui’“ af Ark
Royal.
Árið 1942 á að talca enn tvö
flugvélastöðvarskip í notkun,
senx hafa hlotið nöfnin Iinpla-
cable og Indefatigable.
Beitiskip. Fjöldi þeirra var
tekinn i notkun, t. d. finxm 8.000
snxál., sem fai’a nxeð 33 hnúta
lii-aða og eru biixiir tólf 6 þuml.
byssum og átta 4 þuml. loft-
varnabyssum.
Sjö 5450 smál. beitiskip voru
einnig tekin í notkun. Þau fara
nxeð 33 hnúta hraða og eru bú-
in tveinx 5.25 þunxl. byssum.
Auk þess eru nxörg önnur beiti-
skip i snxiðunx. .
Tundurduflaskip. Byrjað var
á, snenxnxa á árinu 1939, að
smíða skip til að leggja tundui’-
duflum. Þau muiiu nú næstunx
fullgerð.
Tundurspillar. Alls voru milli
20 og 30 tundurspillar i smíð-
um. Vox'U sextán þeirra af
Lightning-gerð — 1920 smál. —
og átta af Javelin-gei'ð — 1690
smál. Sumir þessai'a tundui’-
spilla nxunu liafa verið teknir í
notkun. Á þessu ári múnu
margir nýir tundurspillar vei’ða
teknir í notkun.
Gerð var sxx breyting á amei'-
ísku tundrspillunum, að fall-
byssurnar voru endurbættar,
svo .að hægt væi’i að skjóta af
þeim á flugvélai'.
Ýms skip. Þegar stíðið hófst
vorxx niu kafhátar í smíðum og
liafa margir þein*a verið teknir
í notkun.
Þá voru og 24 leiðsöguskip
í smíðum og lxafa þau öll að
líkindum vei'ið fuhgerð síðan.
Það hefir ekki vei'ið tilkynt
opinbei-lega hversu nxargir
hraðski'eiðir tundurskeytabátar
voru teknir í notkun á síðasta
ári, en þeir munu liafa verið
allmargir.,
Tímarit
Verkfræðingafélags íslands, 3.
hefti 25. árgangs, er nýkomöS ixt.
í því eru þessar tvær greinar:
Hafnargerð á Hofsósi viö Skaga-
strönd, eftir Magnús Konrá'ðsson,
og Heyþurrkun með vélum á erf-
iðleikatímum, eftir dr. Vilhelm Ir-
gens Pettersson, Lade við Þránd-
heim og þýtt af Steingr. Jónssyni,
rafmagnsstjóra.