Vísir - 30.04.1941, Blaðsíða 1

I
Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstióri
Biaðamenn Sírrti: .
Augtýsingar 1660
Gjaldkeri 5 iínur
Afgretðsla
31. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 30. apríl 1941.
97. tbl.
Bandaríkj aherskip byrjuð eítirlitið
á vesturhluta Atlanzhafs ■
Á stjórnpalli orustuskipsíns „King George“
tiátí i nopðpi og langt siiðup
á bóoinii.
l»jóöverjar liafa í bótiisiMm —
Rússap banoa iiepgagnaflntn^
inga nm Rússlanú.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það vakti mikla athygli, er sú fregn barst í gær
frá Bandaríkjunum, að Bandaríkjaskip væri
byrjuð hlutleysiseftirlitið frá því hátt í norðri
og langt suður á bóginn og frá ströndum Norður-Amer-
íku til miðs Atlantshafs. Áður hafði verið kunnugt, að
herskip Bandaríkjanna hefði verið að safnast saman í
höfnunum við Atlantshaf — og langfleygar sprengju-
flugvélar væri haf ðar til taks til þess að taka þátt í eftir-
litinu.
Það var Stark flotaforingi, yfirmaður Bandaríkja-
flotans, sem sagði frá þessu í gærkveldi, og tók liann
svo til orða, að eftirlitssvæðið hefði verið fært út til
muna austur á bóginn. Eftirlitið nær allt norður til
stöðva þeirra í Grænlandi, sem Bandaríkjamenn hafa
tekið sér.
Bla'ð rússneska flotans, „Rauði f!otinn“, gei'ði í gær að um-
talsefni áform Bandaríkjanmanna um eftirlit á vesturhluta
Atlantshafs og lcvað víst, að Bretum myndi verða að þessu
mikil not.
Hótanir Þjóðverja.
Blaðið „Deutsche Allgemeine Zeitung“ hefir komist svo að
orði út af þvi, að verið er að hraða skipsmiðum ‘sem mest fyrir
Breta vestra og herða aðstoðina við Breta með því að liafa her-
skip á verði í Atlantshafi, að Bandaríkjamenn yrði að gera sér
ljóst hverjar afleiðingar stefna Roosevelts muni hafa, þ. e. að
bráðlega yrði farið að sökkva ameríslann skipum.
Hergagnaflutningamir
um Rússland.
Útvarpið í Moskva tilkynnti i gærkveldi, að tilskipun hefði
verið gefin út, sem bannaði alla hergagnaflutninga um Rússland,
og nær bannið til skotfæra, flugvéla, flugvélahluta og verk-
færa við hergagnagerð. Molotov undirskrifaði tilsldpunina.
I Brellandi er talið, að þetta muni hafa þær afleiðingar, að
hafnbarin Breta nái betur tilgangi sinum.
* »
Rússar um horfurnar við
austanvert Miðjarðarhaf.
1 útvarpinu i Moskva í gærkveldi voru horfurnar við austan-
vert Miðjarðarhaf taldar öruggari fyrir Breta en víða væri ætlað
og var m a. bent á erfiðleika í samandi við sókn inn í Egiptaland.
Herlið Breta og
manna flutt frá Grikklandi
í smábátum og stórum
herskipum.
Epfiðleikarnir meiri en við Dunkirke.
Brottflutningur herliðs Breta og Ástralíumanna frá
meginlandi Grikklands er nú kominn á skrið. Ganga
flutningarnir nú vel og eru notaðir hverskonar bátar
og skip af öllum stærðum, róðrarbátar, vélbátar, fiski-
skip og allt upp í stór herskip.
Það er leidd athygli að því í
London, að erfiðleikarnir séu
miklu meiri en var í Dunkirk.
Stafa þeir m. a. af því, að ekki
er nándar nærri eins mikill
flugvélakostur til varnar, skip
færri, en lengri leið að flytja
liðið á örugga staði, þ. e. til Krít-
ar og Egiptalands. I nánd við
brottflutningsstöðvarnar, sem
sumstaðar eru á hafnlausri
strönd, eru engir flugvellir fyrir>
orustuflugvélar.
Næsta skref
Þjóðverja?
Stjórnmálamenn ræða mikið
um hvert verða muni næsta
skref Þjóðverja i áusturhluta
álfunnar. Sömu merin, sem
spáðu þvi, að Þjóðverjar
myndu fara eyju af eyju (sbr.
annað skeyti) halda því nú
fram, að Þjóðverjar kunrii að
gera stórfellda tilraun til þess,
að senda her loftleiðis frá
stöðvum sinum á Balkanskaga,
og jafnframt flytja herlið sjó-
leiðis frá höfnum á meginlandi
Grikklands, varin flugvélum.
í þýzkum fréttum kl. 1 segir:
Þjóðverjar eru komnir á suð-
urodda Peleponnesskagans og
hafa stöðvað frekara undanhald
brezka herliðsins. Hafa Þjóð-
verjar lekið þar liöndum 10
þús. hrezkra hermanna þ. á. m.
einn yfirforingja. Áuk þess liafa
Þjóðverjar tekið fjölda serb-
riéskra liermanna og fjóra
serhneska yfirforingja.
Jollakoglu heiforingi
myndar stjórn í
Grikkiandi.
London í morgun.
Útvarpið í Búdapest
skýrði frá því í gærkveldi,
að Jollakoglu herforingi
hafi myndað stjórn. Hefir
hann birt ávarp til þjóðar-
innar. Sakar hann konungs-
fjölskylduna um heiguls-
hátt, sem skýrast hafi kom-
ið i ljós, er lagt var á flótta
frá höfuðborginni.
Neitar Jollakoglu því, að
Georg konungur hafi fram-
ar nokkurn rétt til þess að
koma fram fyrir þjóðarinn-
ar hönd.
I útvarpsávarpi sínu
livatti Jollakoglu hermenn
og borgara til þess að hætta
að veita viðnám gegn Þjóð-
verjum.
Eitt nýjasta og bezt vopn-
aða orustuskipBreta er „King
George Y“, skipið, sem flutti
llalifax lávarð vestur um haf,
þegár hann . tók við sendi-
lierraembætti Breta í Wash-
ington. Því er haldið léyndu
að miklu leyti, liverjum
vopnum skipið er búið, en
meðal fallhyssanna eru 10
byssur með 35 sm. hlaup-
vídd. — Myndin er tekin á
stjórnpalli skipsins.
Vatnið:
Gætið ykkar á nsvarta listanumcc
JEftirlitinu verður haldid áfram.
JJstandið í vatnsmálum bæjarins hefir batnað síðan tekið var
til að skrúfa fyrir hjá þeim, sem uþpvísir hafa orðið að
óþarfa vatnseyðslu. Hefir því eftirlitið, sem haft hefir verið
undanfarnar nætur, haft tilætluð áhrií og verður því haldið
áfram, til þess að ekki sæki í sama farið.
Churchill hyltur, er hann ber tram
tillögu, sem felur í sér trausts
yfirlýsingu til stjórnarinnar.
Umræður í neðri málstofunni í næstu viku.
1 spurningatíma í neðri málstofu brezka þingsins í gær lýsti
ChurchiII yfir því, að umræður myndi fram faxa í næstu viku
um styrjaldarhorfurnar. Byrja umræðurnar fyrsta þingfundar-
daginn í vikunni og munu standa allt að því 2 daga. Fara þær
fram á opinberum fundi. Anthony Eden mun að líkindum taka
til máls og skýra frá ferð sinni til hinna nálægu Austurlanda.
Churchill hafnaði tillögu, er
fram kom þess efnis, að skipuð
yrði fámenn stríðsstjórn, og
þyrfti ráðherrarnir ekki að
hafa umráð yfir sérstökum
stjórnardeildum. Tekið var
fram að í stjórnina ætti að velja
menn á borð við Menzies for-
sætisráðherra Ástralíu. Þessari
tillögu liafnaði Churchill. -—
Ivvaðst hann áður hafa gert
þinginu grein fyrir skoðunum
sínum í þessu efni og hefði þar
ekki neinu við að bæta.
Þegar óskað var eftir því, að
ítarlegri fregnir væri birtar frá
Grikklandi og horfunum austur
þar, sagði Churchill, að hann
væri sannfærður um að brezka
þjóðin léti sér lynda að bíða um
I STUTTU MALI
London: Brezk blöð vara við
hættunni, sem af því stafar, ef
Þjóðverjar reyna að talca hverja
grísku eyjuna af annari og
komast þannig i námunda við
Haifa, þar sem er endastöð olíu-
leiðslanna frá Irak og Iran. Með
þessu móti kæmist Þjóðverjar
að olíubirgðum, án þess að gera
árás á Tyrkland i svip.
Búast mepn við, að Þjóðverj-
ar, sem þegar hafa tekið Samo-
þraki, Lemnos, Mityleni og Chi-
os, haldi áfram til Tylftareyja
(sem eru ítalskar) og geri þar
næst tilraun lil þess að ná Cyp-
rus á sitt vald (sem er brezk)
og svo yrði IJaifa næsti áfang-
inn.
stund, vegna öryggis hersveita
Breta og bandamanna þeirra.
ChurchiU sagði, að umræð-
urnar í næstu vilfu færi fram.á
grundvelli tillögu, sem hann las
upp, en í tillögu þessari lýsir
deildin yfir því, að hún sé
samþykk stefnu stjórnarinnar
að senda herlið til Grikklands
og halda áfram styrjöldinni á
öllum vígstöðvum. Þegar Chur-
chill las fyrri hluta tillögunnar,
varð hann að hætta lestrinum í
bili, því að fagnaðarópin gullu i
við um allan salinn.
Vísir átti tal við Ilelga Sig-
urðsson, verkfræðing, í morgun
og spurði hann um þessi mál.
Helgi kva’ð hafa flætt út úr
vatnsgeyminum síðan á sumar-
daginn fyrsta, en daginri áður
var byrjað að skrúfa fyrir vatn-
ið þar sem því var eytt óhóf-
lega.
Þó hefði geymirinn læmst í
gær og fyrradag, enda væri
eyðslan jafnan mest þá daga
vikunnar.
A mánudag var lokað fyrir
vatnið í einu húsi, Bræðraborg-
arstíg 5, en í dag var lokað í
þessum liúsum: Vesturvalla-
götu 7, Njarðargötu 61 og Loka-
stíg 28 A.
Helgi kvað ennfremur all-
mörg hús vera á „svarta listan-
um“ lijá bænum og yrði um-
svifalaust lokað fyrir vatnið í
þeim, ef þar yrði aftur vart við
óþarfa vatnsnotkun. Hefir orð-
ið vart við vatnseyðslu þar einu
sinni, en verður ekki látið við-
gangast aftur.
Loks kvað Helgi nauðsyn
bera til að fólk gerði við leka,
sem er i mörgum liúsum, svo
sem óþétta krana og klósett,
þegar úr þeim streymir í sífellu.
Reynzla sú, sem fengizt hefir
að undanförnu af eftirlitinu
með vatninu sýnir ljóslega, að
enginn vatnsskortur þarf að
vera liér, ef hver maður gætir
sparsemi í þessum efnum.
firás á Franska
Somaliland?
EINKASKEYTI.
Freg-n frá Vichy hermir, að
brezk herskip hafi allt í einu
siglt að ströndum franska
Somalilands og sé þar nú um
algert hafnbann að, ræða. Það
er tekið fram, að ekki hafi
verið hleypt af fallbyssum
herskipanna.
1 Vichy er birt opinber tilk.
\ samkv. fregn frá Djibouti,
að hersveitir De Gaulle,
studdar brezkum vélaher-
sveitum, hafi ráðist á franska
Somaliland í áttina til Daqu-
anleh, sem er á jámbrautinni
til Addis Abbeba en endastöð
þeirrar jámbrautar er Dji-
bouti, sem kunnugt er.
Fréttastofa frjálsra Frakka
í London segir, að ekki sé
kunnugt um, að nokkur árás
hafi verið gerð á franska So-
maliland.
Grunngjald fyrir hvert
barn hefir verið ákveðið.
» s -----------------------
Börnin geta nú bráðlega íarið
Undirbúningnúm undir sumardvöl barna er nú svo langt
komið, að hægt er að senda bömin af stað, jafnskjótt og
vegir batna og skólahúsin hafa verið undirbúin fyrir komu
þeirra. Er enginn hörgull á húsnæði, eins og menn voru hræddir
um á tímabili.
Sumardvalanefndin kallaði
blaðam. á fynd sinn i fyrrad. og
skýrði þeim frá því, að húið
væri að skipta skólahúsnæðinu
á landinu milli lcaupstaðanna.
Akureyri fær lieimávistar-
skóla og samkomuhús austan
Öxnadalsheiðar (þó fær Reykja-
vík Laugaskóla og e. t. v. 2
skólalms önnur, auk bændabýla
í Þingeyjarsýslu).
Sigluf jörður fær Hóla í
Hjaltadal og smærri skóla í
Skagafirði.
Akranes fær Ásbyrgi í Mið-
firði og Staðarbreklcu, eri þar er
tvíbýli og að eins annað húsið
notað.
Seyðisfjörður og Reyðar-
fjörður og e. t. v. Vestmanna-
eyjar fá Eiðaskóla, Hallorms-
stað og smærri samkomuhús
eftir þörfum.
Þá liefir verið ákveðið að
senda börnin ekki sjóveg, nema
um mjög litla barnaliópa sé að
ræða.
Á fundi sinum 18. apríl sam-
þykkti frainkvæmdanefndin að
ígja núgildandi framfærzlu-
kostnað í Reykjavík til grund-
vallar varðandi greiðslur að-
standenda með mæðrum og
börnum, ef framfærendur eru
heilir heilsu og hafa fulla vinnu.
Verður grunngjaldið fýrir börn
(5—8 íára) sem hér segir: 1
barn 35 kr. — 2 börn 65 kr. —
og 3 böm 90 kr. á mánuði.
Þeir, sem liafa ráð á að greiða
meira, verða látnir gera það og
þegar börnin fara verður hver
framfærandi að undirskrifa
skuldbindingu um greiðslu þessa
grunngjalds.
Þá munu verða starfrækt frá
Reykjavík 7 mæðraheimili með
10 til 100 mæðram á hverju
heimili með ungbörnum. (Frá
fæðingu til 4 ára). En auk þess
er mjög mörgum mæðrum
komið fyrir með ungbörn á
sveitaheimilum einum til 5
saman eftir ástæðum. Sumar
þessara mæðra vinna fyrir sér
og börnum sínum, aðrar fá hús-
næði en sjá að öðru leyti um sig
sjálfar.