Vísir - 07.07.1941, Blaðsíða 2

V ISIR
VÍSIR
D A G B L A Ð
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Rltstjóri: Kristján Guðlaugsson
Stórifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
JjÁÐ hefir allmikið verið um
það rætt og ritað að undan-
förnu, hversu bæjarlífsbragnuni
hefir hrakað í seinni tíð, vegna
aukins drykk juskapar aðallega.
Drykkjuskapurinn liefir keyrt
svo úr hófi, að flestum ofbýð-
ur, og öllum, sem liafa velferð
lands og þjóðar að augnamiði,
finnst sjálfsagt að gripið verði
til róttækra ráðstafana til úr-
bóta. Mun það og mála sannast,
að ef unnt væri að uppræta
drykkjuskapinn í bænum,
mundi margt annað, er miður
fer, lagast — næstum af sjálfu
sér, ef svo mætti segja.
Það er áreiðanlega ekki eftir
neinu að bíða, að liefjast handa
um að kippa því í lag, sem mið-
ur fer. Vér, sem komnir erum
af unglingsárum og búnir að
öðlazt lífsreynzlu, megum ekki
ypta öxlum, ef vér vitum af
einhverju meini, sem uppræta
þarf' Vér megum ekki gera ráð
fyrir að neitt slíkt læknist af
sjálfu sér eða upprætist, heldur,
að það smiti og breiðist út, ef
ekkert er að gert. Það er að
minnsta kosti vissara, að gera
ráð fyrir því. Ef vér látum allt
dankast, er það sönnun þess, að
vér finnum ekki til þeirrar á-
byrgðar, sem á oss hvílir. Það
er sönnun þess, að vér höfum
sljófgast siðferðilega — án þess
að vita af því. Vér höfum ekki
gert oss þetta ljóst, en þegar
vér erum farnir að horfa upp a
ósómann, án þess að afhafast
neitt, erum vér vissulega sljóvir
orðnir.
Oss er ant um bæ vorn —
vort sameiginlega heimili —
framtíðarstað barna vorra. Þess
vegna ber oss að stuðla'að því,
að hið illa þrífist ekki í þessum
reit. En það tekst ekki, ef vér
sofum á verðinum.
Það má fullyrða, að nú á tírrt-
um gerist þeir atburðir í bæ
vorum, sem engan gat grunað
að gerast myndi. Atburðir, sem
menn bjuggust ekki við, að
neinsstaðar gerðisl með sama
liætti nema í skuggahverfum
hafnarborga og stórborga með-
al hins aumasta lýðs, en hér
gerast nú fyrir allra augum liá-
bjarta sumamóttina, úti fyrir
gluggum íveruhúsa, inni í bæn-
um sjálfum. Hér er átt við það,
sem siðaðir menn gera ekki í
annara augsýn.
Hér virðist upp komin ný
stétt — vændiskvennastétt, sem
jafnvel virðist ganga feti fram-
ar í ósómanum en aumustu
stallsystur í erlendum stórbórg-
um. —
Það væri hægt að segja frá
ýmsum öðrum raunalegum
dæmum, sem, sýna, að svarta
skugga ber á liinn fagra bæ
vorn. Skugga, sem oss ber að
fjarlægja, oss, — borgurunum
— og vér verðum fyrst af öllu
að krefjast þess af þeim, sem
forystuna hafa í velferðarmál-
um vorum, að þeir láti til sín
taka, að lögreglan verði betur
á verði, einkanlega í úthverfum,
bæjarins-. Vér verðum að krefj-
ast þess, — og leggja sjálfir
fram krafta vora til þess, — að
þessi alvarlegu mál, sem hér
héfir aðeins verið unnt að víkja
að, verði tekin lil rækilegrar at-
liugunarog úrlausnar. Vér meg-
um ekki sofa á verðinum.
x x
Skemmíiför
Heimdallar.
N okkuru eftir miðjan dag á
laugardag lagði fjöhnenni
af stað héðan úr bænum til
Þingvalla. Þegar austur var
komið, var veður svo óhagstætt,
að ákveðið var að ræða sú, er
próf. Magnús Jónsson skyldi
halda í Almannagjá, yrði flutt
í Valhöll. Kl. 6 ,voru allir sam-
ankomnir i stóra salnum. Jóh.
Hafstein form. Heimdallar setti
samkomuna, og þar næst flutti
Magnús Jónsson prófessor ræðu.
Þá var sezt að borðum og
meðan á borðhaldinu stóð töl-
uðu atvinnumálaráðherra Ólaf-
ur Thors, formaður sjálfstæðis-
flokksins, frú Guðrún Guð- !
laugsdóttir, varaform. Hvatar, !
Ólafur J. Ólafsson, form. mál- !
fundafélagsins Óðinn og Ragn-
ar Jónsson, er flutti minni
kvenna.
Milli ræðanna var mikið
sungið og ennfremur skemmtu
þeir Ágúst Bjarnason og Jakob
Hafstein með einsöng og tví-
söng, með aðstoð Bjarna Þórð-
arsonar.
Borðhaldið stóð til kl. 10, en
þá voru borð rudd og farið að
dansa. Stóð dansinn til ld. 2 efl-.
ir miðnætti. Var þá gengið til
náða.
I gær, sunnudag, var veður
sæmilegt, en ekki þó nógu gott
til að fara inn í Bolabás, eins og
ákveðið hafði verið fyrirfram.
Á hádegi var sezl að sameig-
inlegu borðhaldi að nýju og á-
varpaði Jóh. Hafstein samkom- j
una með nokkrum, orðum. Aðr- ;
ir, er til máls tóku, voru Eirik - j
ur Einarsson, alþm., Bjarni
Björnsson og Óttarr Möller.
MiIIi þess, er þeir töluðu, voru
ættjarðarljóð sungin. Pétur
Jónsson, óperusöngvari, er kom
austur um morguninn, lagði sig
Frá bladamönnunum:
„Menn keppast við að
bera okknr á höndnm sér“
JSLENZKA útvarpið frá London í gær hófst kl. 3.30, og var
því endurvarpað frá útvarpsstöðinni hér, því að íslenzku
blaðamennirnir, sem eru í Bretlandi, töluðu í það að þessu
sinni. Stóð útvarp þetta í 15 mínútur og tókst ágætlega.
Mr. Cyril Jackson, sendikenn-
ari, sem er fararstjóri Islending-
anna, talaði fyrstur og sagði
hann, að Thorolf Smith, fulltrúi
Rikisútvarpsins, mundi tala í
brezka útvarpið á miðvikudag
næstkomandi kl. 7.45 síðdegis.
Síðan kom Árni Jónsson frá
Múla að hljóðnemanum. Sagði
hann að menn. kepptust við að
bera þá á liöndum sér. Þeir
liefði kynst fjölda manna,
merkum blaðamönnum, iðju-
liöldum o. s. frv., og allir liefði
þeir reynt að gera dvölina sem
ánægjulegasta og þægilegasta,
og þeirn hefði tekizt það.
Árni sagði líka, að þeir hefði
ferðast um mörg fegurstu hér-
uð landsins og hefðu tvær bif-
reiðar til umráða og væri þær
skreyttar íslenzkum fánum.
Hann kvað þá félaga lítið verða
vara við stx-íðið, bæði að því
leyti, hve allt. væri kyrrt nú og
svo af því, Jiversu fáa hermenn
og fá hernaðartæki þeir sæi. En
ef þeir sæi hermenn standa
saman í hóp eða tvo hermanna-
bíla á ferð, þó þætti þeim bara
sem þeir væri komnir heim til
íslands aftur.
Loks sagði Árni að það gæti
fram til að gera þessa stund
sem ánægjulegasta.
Eftir borðhaldið gengu menn
um nágrennið, og að lokum var
svo dansað nokkra stund, en
kl. 5—6 var haldið lieimleiðis.
Förin öll og samkoman í Val-
höll og boi’ðhaldið fór allt fram
með prýði og ahnenn ánægja
ríkti með þátttakendum
skemmtifararinnar.
dregist eitthvað, að þeir kæmi
heim, en hinu gætu menn gert
ráð fyrir, að þeir félagar hefðu
vetursetu hér heima.
Næst talaði Jóhannes Helga-
■'OU, frá Tímanum. Hann kvaðst
sjá það í samanburði við fyrri
dvöl sína í London, að stríðið
Iiefði lítil áhrif á líf manna, svo
og að lýðræðið stæði jafn
traustum fótum og áður.
ívar Guðmúndsson minntist
á íslendingana í London, en þeir
komu saman til fundar þenna
dag, og afstöðu Englendinga til
stríðsins.
Thorolf Smith talaði um þá
kyrrð, sem ríkti í Englandi, og
lýsti lítillega lieimsókn til Cam-
bridge, hins fornfræga háskóla-
bæjar.
Að síðustu kom Ólafur Frið-
riksson að hljóðnemanum.
Hann ræddi um afstöðu íslend-
inga til úrslita striðsins og
hversu álcveðinn brezkur verka-
lýður væri í að sigra í þessu
stríði. Var Ólafur fullviss um
sigur Breta.
Að lokum var leikinn islenzki
þjóðsöngurinn.
Stórstúkuþinginu
lauk í gær.
Framkvæmdanefndin að mestu nýskipuð.
STÓRSTÚKUÞINGINU, sem haldið var að þessu
sinni á Akranesi, lauk í gær. Þingfulltrúar
bjuggu hjá ýmsum f jölskyldum í bænum og var
allur viðurgj örningur hinn bezti, eins og vænta mátti.
Þingið tók mörg mál til með-
ferðar og afgreiddi margar á-
lyktanir, sem Vísir mun birta
síðar, þegar tækifæri gefst.
I gær fór fram kosning í
framkvæmdanefnd Stórstúk-
unnar og hlutu þessir kosn-
ingu:
Stórtemplar: Kristinn Stef-
ánsson, cand. theol., fyrrum
skólastjóri í Reykholti.
Stórkanzlari: Árni Óla, aug-
Iýsingastjóri.
Stórvaratemplar: Frú Þór-
anna Símonardóttir.
Stórritari: Jóhann Ögmund-
ur Oddsson, kaupmaður.
Stórgæzlumaður löggjafar-
starfs: Felix Guðmundsson,
kirkjugarðsvörður.
Stórgæzlumaður unglinga-
starfs: Hannes Magnússon,
kennari.
Stórgæzlumaður fræðslu-
mdla: Guðjón Halldórsson,
bankaritari.
Stórfregnritari: Gisli Sigur-
geirsson, Hafnarfirði.
Stórkapellán: Sigfús Sigur-
hjartarson, ritstjóri.
Stórgjaldkeri: Jón Magnús-
son, fiskimatsmaður.
Fgrrverandi stórtemplar:
Ilelgi Helgason, fráfarandi stór-
templar, Fr. A. Brekkan, skor-
aðist undan að vera í nefndinni.
Kristinn Stefánsson, hinn nýi
Stórtemplar, er ungur maður,
en hefir þó unnið lengi i þágu
Góð templarareglunnar.
í gær fóru allir þingmenn
Stórstúkunnar til kirkju, en sr.
Þorsteinn Briem flutti mjög
skörulega ræðu. Þótti mönnum
svo mikið til ræðunnar koma,
að ákveðið var að gefa hana
út á koslnað Stórstúkunnar.
Þá veitti þingið viðurkenn-
ingu Ásmundi Þórðarsyni á
Akranesi, sem hefir verið i
Góðtemplarareglunni i 52 ár og
var stofnandi stúkunriar Akur-
liljan á Akranesi. Ásmundur er
nú orðinn 91 árs að aldri.
HANDKNATTLEIKSMÓTIÐ.
Akureyrarstúlkurnar
sigruðu Vestmanna-
eyjastúlkurnar með
2:1
' Ármann- og Vestmannaeyja-
stúlkurnar í kvöld;
A undan kvenkeppninni fór
j fram í gær leikur milli
i karlaflokka Vals og Ármanns.
j Lauk þeim leik með sigri Vals,
i 14:6. Höfðu Valsmenn allmikla
yfirburði og voru umfram allt
miklu sterkari. Síðan hófst
kvenkeppnin og kepptu Akur-
eyringar og Vestmannaeyingar.
Skoruðu Akux’eyrarstúlkurnar
fljótlega í fyrri liálfleik, en hin-
ar jöfnuðu mörkin nokkru sið-
ar. Litlu fyrir hálfleikaskiftin
skoruðu Akureyrarstúlkurnar
enn einu sinni. í síðax’i hálfleik
skoruðu hvorugar og urðu úr-
slitin því 2:1 í hag þeirra norð-
lenzku. Áttu þær sigurinn skil-
ið, því þær voru töluvert örugg-
ari í knattmeðferðinni. í kvöld
kþ 9 keppa Vestmannaeyja-
stúlkurnar við Ármannsstiúlk-
urnar. I hálfleik liefst svo boð-
ldaup umhverfis Reykjavik á
vellinum og mun þvi verða lok-
J ið, einnig á vellinum, rétt eftir
( að leiknum er lokið.
Næturlæknir.
Halldór Stefánsson, Ránargötu
12, sími 2234. Næturvörður í Lyfja-
búðinni Iðunni og Reykjavíkur apó-
teki.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 15.30 Miðdegisútvarp. 19.30
Hljómplötur: Tataralög. 20.00
Fréttir. 20.30 Um daginn og veg-
inn (Sigfús Halldói’s frá Höfnum).
20.50 Hljómplötur: a) Diverti-
mento nr. 17 í D-dúr eftir Mozart.
b) Sönglög úr óperum. .
Bandaríkjaflotinn stendur höllum fæti, ef til styrjaldar kemur við Japani
áiaska'I
C A M A D A
oL^aTsf0NJ§fouTCH HARBor'3 °ooo° - V.
k>:
(ö; 5AA/ W/,
'ö; Francisco Yx
5*.
.....^MIDWAÝ.CU.S.)
J5MANILA ...... _____________________, ^
.....’fc 5483^ JOHHSTON PEARL HARBOR}-;.....
'PHiuJ&nes; ucjam ÚJ.S.) cCs) 4-.* sSS9m
^1"5’ 'áfe>F’(“oR4 panínaÁnau
C^IT®!
1 fu.S)
©SAMOA
A^ia g, -
<2^
I
CU.S.)
Á kortinu sjást þær eyjar, sem Bandaríkjamenn eru að úthúa fyrir bækistöðvar handa flota sín-
um (merktar U. S.) og helztu vegalengdir á Kyrrahafi.
Eftir Yates Stirling,
undiraðmírál (U.S.A.)
P f styrjöldin í Evrópu færi
svo illa, að við gætum ekki
lengur treyst á brezka flotann,
getum við kannske neyðst til að
hverfa á brott úr Kyrrahafi, tii
þess að mæta sameinuðum
flotastyrk Þjóðverja og ítala.
Japanir mundu jafnskjótt
grípa tækifærið lil þess að
leggja undir sig lendur Hollend-
inga, Frakka og Breta í Aust-
urlöndum, ef þeir verða ekki
búnir að því áður. Þetta gerræði
táknaði það, að japanski flotinn
mundi slá hring um Filippseyj-
ar, en þær verða undir vernd
Bandaríkjanna a. m. k. næstu 6
ár. —
Ef það gerist, sem getið er
hér áð framan, hlýtur stefna
Bandaríkjanna að verða eitt áf
tvennu: Að við reynum að frið-
mælast við Japani, eða beitum
valdi til þess að klekkja á þeim
fyrir þessar yfirtroðslur.
Ef styrjöld brytist út við Jap-
ani,-má gera ráð fyrir því, að
aðalhluíi flota okkar verði um-
hverfis Hawaii og hafi bækistöð
í Pearl Harbour. Það munu líða
nokkur ár, þangað til flotabæki-
stöðin í Dutch Harbour í Alaska
verður fullbúin.
Á næstu 12 mánuðum mun
floti okkar ekki verða miklu
stex-kari en hann er nú: 15 or-
ustuskip, 6 flugvélastöðvarskip,
40 beitiskip, 50 nýtízku tundur-
spillar og 31 nýtízku kafbátur.
Auk þess getum við gripið til.
100 gamalla tundurspilla og 60
gamalla kafbáta, sem hætt var
að nota, ef ekki verður búið að
láta Breta fá þá alla.
Japanir halda öllu leyndu um
flotastyrk sinn, en hersldpastóll
þeirra er sem hér segir, eflir
þvi sem næst verður komizt: 12
orustuskip, 9 flugvélastöðvar-
skip, 45 beitiskip, 130 tundur-
spillar og 70 kafbátar. Þessi
floti mun geta teflt fram fleiri
skipum úr hverjum flokki en
við. Auk þess liefir hann nóg af
bækistöðvum í V.-Kyrrahafi og
á ströndum þess, þar sem stór
herskip geta liafzt við og flug-
vélar baft aðsetur.
Floti okkar getur haft tvær
bardagaaðferðir: Haldið jsér í
vörn á „viglínunni“ Alaska—
Hawaii—Panama, eða siglt
vestur um liaf til að sækja
fjandmanninn heim. Flotinn
getur álxyrgs t öx-yggi alls þess,
sem er austan ofannefndrar
„viglínu“. En eina leiðin til að
sigra yrði að sækja óvininn
heim, en það yrði mjög hættu-
legt, vegna þess, hve aðslaða
hans er góð — bækistöðvar
margar — og á meðan yrðum
við að láta Atlantshafsströndina
,vera varnarlausa fyrir árás frá
Evrópu.
Það er mjög líklegt, að „sezt“
yrði um Singapore og Hong
Kong, áður en þetta stríð hefði
slaðið í eina viku. Við getum
talið það víst, að ef þessar bæki-
stöðvar verða ekki þegar í hönd-
um Japana, þegar floti okkar
kemur til annarar hvorrar, þá
munu mannvirki þeirra koma
okkur að litlu gagni, vegna
þeirra eyðilegginga, sem Japan-
ir eða verjendurnir verða búnir
að framkvæma,
Þá má gera ráð fyrir að Jap-
anir geti alveg farið sínu fram
í suðaustur liluta Asíu. Ef við
leggjum til atlögu við Japani
vestur undir Asíu, mun minni
floti (okkar) ráðast á stærra
flota, þar sem hann er stex’k-
astur. Japanir mundu liafa all-
ar þær bækistöðvar og hafnir,
sem þeir þyrftu, en oklcur
skorti. — En ef floti oklcar fengi
að nota Singapore og Hong
Kong, áður en lil stríðs kæmi,
þá mundum við geta náð jafn-
vægisaðstöðu við Japani, enda
þótt þeir hafi komið sér fyrir
þarna fyrir mörgum árum.
Ef floti okkar hinsvegac
hugsaði aðeins um vörnina,
mundu Japanir taka það sem
þeir gæti og styrkja svo aðstöðu
sína til ulidirbúnings árásinni í
austurátt, ef þeir eru þá að
hugsa um liana, því að það er
vafasamt. Þeir múndu gera
kafbátaárásir á skip oklcar og
e. t. v. loftárásir á vesturströnd-
ina, en stórárás Japana austur
á bóginn mundi vera jafn
hættuleg fyrir þá og árás okkar
vestur á bóginn.
Bækistöðvar okkar í Kyrra-
hafi virðast vera fullnægjandi
til varnar, að slepptum Filipps-
eyjum. En ef við eigum að liefja
sókn gegn Japönum, getuin við
ekki gert það svo að vel. fari,
nema með því að stækka og
fjölga flotabækistöðvunum i
Mið- og Vestur-Kyrraliafi.
Það er óhætt að fullyrða, að
yið getum aukið flota olckar
hraðar en Japanir. Sá tími mun
því koma, eftir nokkur ár, að
Bandarikjafloti geti sótt Japani
heim og sigrað þá í þeirra eigin
hlaðvarpa.
Verkefni flota okkar i Kyrra-
hafi er hvorki einfalt né létt.
Sérfræðingar eru þeirrar skoð-
unar, að við verðum að hafa
tvö skip fyrir hvert eitt Japana,
til þess að geta sigrað þá i
heimahöfiim þeirra.
Það yrði gegn lillögum sér-
fræðinga okkar, ef við sendum
aðeins jafnsterkan flota til að
berjast við Japani í vestanverðu
Kyrrahafi. Þetta vita Japanir og
þess vegna erti þeir svo hroka-
fullir meðan brezki flotinn hef-
ir yfrið nóg að gera í „orustunni
um Atlautshafið“.